BELEIDSOPTIES VOOR LIDSTATEN

Transcriptie

1 BELEIDSOPTIES VOOR LIDSTATEN concept EU AANBESTEDINGSRICHTLIJNEN Naar verwachting zal het Europese Parlement in februari 2014 stemmen over drie nieuwe richtlijnen voor sopdrachten. Dit overzicht bevat de belangrijkste beleidsopties die lidstaten hebben bij het implementeren van de richtlijnen in de nationale wetgeving. Het gaat om de richtlijnen voor de klassieke 1, voor de speciale sectoren en voor concessies. De beleidsopties in de drie richtlijnen zijn vergelijkbaar. De concessierichtlijn heeft echter veel minder opties, omdat deze ook aanzienlijk korter is. Om het geheel overzichtelijker te maken staat in de linker kolom de essentie van elke beleidsoptie en in de volgende drie kolommen is aangekruist in welke richtlijn de optie voorkomt. 1 Zie voor de PIANOo-samenvatting van deze klassieke richtlijn 1

2 Algemene regels Lidstaten moeten passende maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat inschrijvers bij het uitvoeren van sopdrachten voldoen aan de van toepassing zijnde verplichtingen op het gebied van milieu-, sociaal en arbeidsrecht, vastgesteld door EU-wetgeving, nationale wetgeving, collectieve overeenkomsten of door specifieke bepalingen in internationale wetgeving op het gebied van milieu, sociale en arbeidszaken. Het is aan de lidstaten om passende maatregelen te kiezen om hiervoor te zorgen. Lidstaten mogen standaardvoorwaarden vaststellen om te bepalen hoe groepen inschrijvers aan geschiktheidseisen voldoen, in plaats van dat de individuele aanbestedende dienst dit bepaalt. Lidstaten kunnen deelname aan aanbestedingsprocedures voorbehouden aan beschermde werkplaatsen. Voor de opdrachten voor werken en ontwerpwedstrijden kunnen lidstaten het gebruik van specifieke elektronische instrumenten eisen, zoals bouwinformatiesystemen (denk aan BIM) of vergelijkbare instrumenten. Lidstaten moeten het veiligheidsniveau specificeren dat vereist is voor elektronische informatie- en communicatiesystemen of een raamwerk vaststellen waarbinnen aanbestedende diensten dit zelf kunnen doen. Lidstaten moeten ervoor zorgen dat aanbestedende diensten passende maatregelen nemen om belangenconflicten effectief te voorkomen, te signaleren en te verhelpen (en waar het concessies betreft fraude, belangenverstrengeling en corruptie te bestrijden). Procedures Voor decentrale aanbestedende diensten kunnen lidstaten bepalen dat bij de niet-openbare en de onderhandelingsprocedure een vooraankondiging voldoende is in plaats van een formele aankondiging. Lidstaten kunnen ook beslissen deze faciliteit te beperken tot bepaalde categorieën aanbestedende diensten op decentraal niveau. Lidstaten kunnen bepalen dat aanbestedende diensten de onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande aankondiging mogen gebruiken, maar slechts in de omstandigheden die in de richtlijn zijn aangegeven. Lidstaten kunnen bepalen dat in de niet-openbare procedure alle decentrale aanbestedende diensten (of specifieke categorieën daarvan) de tijdslimiet voor ontvangst van de offertes kunnen vaststellen met wederzijdse instemming tussen de aanbestedende dienst en alle geselecteerde kandidaten (met een minimum van 10 dagen). Instrumenten voor geaggregeerde aankoop Lidstaten kunnen verplicht stellen dat inschrijvingen in de vorm van een elektronische catalogus worden ingediend bij bepaalde soorten aanbestedingen. 2 Beleidsopties voor lidstaten

3 Centrale Inkooporganisatie Lidstaten kunnen bepalen dat aanbestedende diensten leveringen en/of diensten kunnen betrekken van een centrale inkooporganisatie of door gebruik te maken van door een centrale inkooporganisatie aangegane contracten, dynamische inkoopsystemen of raamovereenkomsten. Lidstaten kunnen bepalen dat bepaalde aankopen gedaan dienen te worden door of via een of meer specifieke centrale inkooporganisaties. Lidstaten kunnen hun aanbestedende diensten inperken tot het gebruik van een of liever beide van de volgende twee soorten dienstverlening, aangeboden door centrale inkooporganisaties in andere lidstaten: groothandel: de centrale inkooporganisatie koopt onder eigen naam in en verkoopt dit vervolgens door aan de aanbestedende dienst; intermediair: de centrale inkooporganisatie gunt contracten, werkt met dynamische inkoopsystemen of sluit raamovereenkomsten af ten behoeve van de aanbestedende dienst. Percelen Als meer dan één perceel aan dezelfde inschrijver kan worden gegund, kunnen lidstaten bepalen dat een aanbestedende dienst verschillende of alle percelen onder één opdracht plaatst en in de aankondiging van de opdracht - of in de uitnodiging tot inschrijving - specificeert dat en hoe de percelen of groepen percelen mogen worden gecombineerd. Lidstaten kunnen het gunnen van opdrachten in verschillende percelen verplicht stellen onder voorwaarden die gespecificeerd worden in nationale wetgeving en in overeenstemming met de Europese aanbestedingsrichtlijnen. Verloop van de procedure In openbare procedures mogen aanbestedende diensten offertes beoordelen voordat ze nagaan of gronden voor uitsluiting van toepassing zijn, danwel of de inschrijver aan de geschiktheidseisen voldoet. Lidstaten kunnen dit echter verbieden voor of juist alleen toestaan bij bepaalde soorten aanbestedingen of onder specifieke omstandigheden. Aanbestedende diensten kunnen inschrijvers vragen informatie of documentatie te overhandigen, aan te vullen, te verduidelijken of - waar deze onvolledig, foutief is of ontbreekt - volledig te maken, tenzij anders geregeld in de nationale regelgeving bij de implementatie van deze richtlijn. Raamovereenkomsten Lidstaten kunnen van aanbestedende diensten eisen dat zij elk kwartaal, binnen 30 dagen na het einde van elk kwartaal, de gebundelde aankondigingen van de onder een raamovereenkomst verleende opdrachten publiceren. Nieuwe EU Aanbestedingsrichtlijnen 3

4 Uitsluiting Lidstaten kunnen uitsluiting verplicht (in plaats van facultatief) stellen in de gevallen 2 waarin de inschrijver: zijn verplichtingen belasting te betalen heeft verzaakt of niet aan zijn sociale zekerheidsverplichtingen heeft voldaan, zonder dat verplichte uitsluiting werd veroorzaakt door formele juridische of bestuurlijke procedures; heeft gehandeld in strijd met sociale, milieu- of arbeidswetgeving; in staat van faillissement of liquidatie verkeert (hoewel aanbestedende diensten kunnen besluiten of door lidstaten kunnen worden verplicht de inschrijver niet uit te sluiten als kan worden vastgesteld dat deze de opdracht kan uitvoeren); zich schuldig heeft gemaakt aan ernstig professioneel wangedrag; op verschillende manieren een poging heeft gedaan tot concurrentievervalsing; in belangrijke mate of voortdurend slecht gepresteerd heeft bij voorgaande sopdracht(en); een vals beeld heeft gegeven van het bewijsmateriaal waarmee gronden van uitsluiting worden beoordeeld; op ongepaste manier getracht heeft het besluitvormingsproces te beïnvloeden. Lidstaten kunnen in elk stadium van het aanbestedingsproces (ook na gunning) de uitsluiting van elke inschrijver eisen, als ontdekt wordt dat deze zich in een van de bovengenoemde situaties bevindt. Lidstaten kunnen bepalen dat in bepaalde uitzonderingsgevallen van algemeen belang mag worden afgeweken van verplichte uitsluitingseisen. Als de uitsluiting te maken heeft met het nalaten van het betalen van belasting of sociale verzekeringspremies, kunnen lidstaten afwijking van de bepalingen voor uitsluiting regelen in gevallen waar uitsluiting duidelijk disproportioneel zou zijn. Bijvoorbeeld wanneer het slechts om kleine bedragen gaat die niet zijn betaald. Lidstaten moeten bij wet, regeling of bestuurlijke voorziening de uitvoeringsvoorwaarden voor verplichte uitsluiting nader vaststellen. In het bijzonder dienen zij de maximale periode van uitsluiting vast te stellen (afhankelijk van genomen maatregelen) tot een maximum van 3 tot 5 jaar (afhankelijk van de uitsluitingsgrond). Aanbestedende diensten hebben dan de keuze tussen het opleggen van de maximale uitsluitingsperiode die de richtlijn toestaat, of kortere periodes. Officiële lijsten opdrachtnemers Lidstaten mogen ofwel officiële lijsten van goedgekeurde aannemers, toeleveranciers of dienstverleners vaststellen of handhaven, danwel een certificeringssysteem opzetten conform Europese certificeringsstandaarden Samengevat voor dit overzicht 4 Beleidsopties voor lidstaten

5 EMVI Lidstaten kunnen regelen dat aanbestedende diensten niet de prijs alleen of de kosten alleen als enige gunningscriterium kunnen gebruiken of het gebruik beperken tot bepaalde categorieën aanbestedende diensten of bepaalde contractensoorten. Onderaanbesteding Lidstaten kunnen regelen dat op verzoek directe betaling aan onderaannemers plaatsvindt. Lidstaten kunnen aanbestedende diensten verplichten inschrijvers te vragen welk deel van de opdracht zij voornemens zijn aan derden uit te besteden en welke partijen dat eventueel zijn. Lidstaten kunnen aanbestedende diensten verplichten gronden voor uitsluiting van onderaannemers te verifiëren en eisen dat de hoofdaannemer waarop dit van toepassing is een vervangende onderaannemer vindt. Lidstaten kunnen onder nationale wetgeving strengere aansprakelijkheidsregels stellen of onder nationale wetgeving verdergaan wat betreft directe betalingen aan onderaannemers, bijvoorbeeld door rechtstreekse betaling mogelijk te maken zonder de noodzaak hiertoe een verzoek in te dienen. Waar een lidstaat van bovenstaande beleidsopties voor onderaanbesteding gebruik maakt, moet hij de voorwaarden voor uitvoering aangeven. Dat kan betekenen dat de reikwijdte van de beleidsoptie wordt beperkt tot bepaalde contracten, bepaalde aanbestedende diensten of ondernemers of voor bepaalde hoeveelheden. Waar een lidstaat van bovenstaande beleidsopties voor onderaanbesteding gebruik maakt, moet hij de voorwaarden voor uitvoering aangeven. Dat kan betekenen dat de reikwijdte van de beleidsoptie wordt beperkt tot bepaalde contracten, bepaalde aanbestedende diensten of ondernemers of voor bepaalde hoeveelheden. Tussentijdse beëindiging contract Lidstaten moeten ervoor zorgen dat aanbestedende diensten contracten in bepaalde omstandigheden kunnen beëindigen onder de voorwaarden vastgesteld in nationale wetgeving. De belangrijkste onderwerpen zijn waarschijnlijk hoe dit zou moeten worden verzekerd en onder welke voorwaarden. Nieuwe EU Aanbestedingsrichtlijnen 5

6 Sociale en andere specifieke diensten Lidstaten moeten passende procedures vaststellen voor de toewijzing van opdrachten vallend onder het lichte regime voor sociale en andere specifieke diensten, om ervoor te zorgen dat aanbestedende diensten voldoen aan de beginselen van transparantie en gelijke behandeling. De regels vaststellen is verplicht, maar welke dat zijn kan nationaal worden vastgesteld. Lidstaten kunnen regelen dat de keuze van een dienstverlener gemaakt moet worden op basis van de economisch meest voordelige inschrijving (EMVI), waarbij rekening wordt gehouden met kwaliteits- en duurzaamheidscriteria voor sociale diensten. Lidstaten moeten zeker stellen dat aanbestedende diensten rekening kunnen houden met de kwaliteit, de continuïteit, de toegankelijkheid, de betaalbaarheid, de beschikbaarheid en de compleetheid van diensten, de specifieke behoeftes van verschillende gebruikerscategorieën inclusief achtergestelde en kwetsbare groepen, de betrokkenheid en de emancipatie van gebruikers en innovatie. Lidstaten kunnen regelen dat aanbestedende diensten het recht om deel te nemen aan procedures voor de gunning van sopdrachten voorbehouden aan organisaties voor bepaalde diensten op het sociale, het culturele en het gezondheidsvlak, die voldoen aan bepaalde voorwaarden. en elektronische communicatie Bij concessies kunnen lidstaten een of meer communicatiemiddelen kiezen en het gebruik van elektronische communicatiemiddelen algemeen verplicht stellen. Dit geldt niet waar elektronische communicatie al verplicht is, zoals bij het openbaar maken van mededelingen en de beschikbaarheid van concessiedocumenten). Implementatietermijn Lidstaten kunnen de eis voor elektronische communicatie uitstellen tot 30 maanden na de deadline voor omzetting van de richtlijn in nationale wetgeving. Lidstaten kunnen de eis dat aanbestedende diensten gebruikmaken van e-certis en alleen bepaalde soorten documenten die door e-certis worden ondersteund gebruiken, uitstellen tot 30 maanden na de deadline voor omzetting van de richtlijn in nationale wetgeving. 6 Beleidsopties voor lidstaten

7 HANDREIKINGEN PIANoo Over wet- en regelgeving Checklist motiveringen in het aanbestedingsproces ARW Belangrijkste wijzigingen tov 2005 Belangrijkste wijzigingen Aanbestedingswet t.o.v. Bao Samenvatting concept EU aanbestedingsrichtlijn klassieke overheden Beleidsopties voor lidstaten bij nieuwe EU aanbestedingsrichtlijnen TenderNed Welkom op het marktplein voor aanbestedingen In zes stappen publiceren via TenderNed In zes stappen volledig digitaal aanbesteden via TenderNed TenderNed implementeren voor aanbestedende diensten Zie (aanbestedende diensten > hulpmiddelen) Praktische handreikingen Hoe pas je EMVI toe? Handreiking voor inkopers Ken de Markt & Checklist Marktkennis bij sinkoop Marktconsultatie Extern inhuren PIANOo-reeks Innovatiegericht inkopen: 1. Eigen Initiatief 2. Het uitvragen van innovatieve voorstellen 3. Innovatie tijdens de looptijd van het contract 4. Lessen uit de praktijk Karakteristieken van contractvormen De concurrentiegerichte dialoog* Goed inkopen, een schone zaak (inkoop van schoonmaakdiensten) Toepassen van een marktplaats bij sopdrachten Innovatief Aanbesteden: 9 kansen om de markt beter te benutten Winst maken met samen inkopen. In drie stappen naar inkoopsamenwerking. Handboek & Beleidskader Professioneel aanbesteden leerlingenvervoer* Met sinkoop de crisis bestrijden Factsheet en handleiding Aanbesteden in micropercelen Adviesrapport: De economische meest voordelige bieding! (E-veilen met EMVI) Visiedocumenten Visie 1: Omgaan met termijnen Visie 2: Model K verklaring Visie 3: Betrekken van arbeidsgehandicapten en werklozen Visie 4: Openbaarheid van prijzen Visie 5: Inbesteding Visie 6: Afwijzingsberichten en motiveringsplicht Visie 7: Aanbesteden van unieke leveringen, diensten en werken Visie 8: Subsidie of sopdracht Alle handreikingen kunt u als pdf downloaden op (zie Over PIANOo/publicaties) * Uitgegeven i.s.m. andere (kennis)instellingen Nieuwe EU Aanbestedingsrichtlijnen 7

8 Meer informatie In het dossier regelgeving op vindt u informatie over nationale en Europese regelgeving en jurisprudentie op aanbestedingsgebied. Hier vindt u ook de pdf s van de voorstellen voor de drie nieuwe Europese richtlijnen. Naast dit overzicht met beleidsopties voor lidstaten, heeft PIANOo een samenvatting gemaakt van de belangrijkste wijzigingen in de Europese aanbestedingsrichtlijn voor sopdrachten van de klassieke ( klassieke richtlijn ). Dit overzicht is ook beschikbaar op PIANOo, Expertisecentrum Aanbesteden T (070) E info@pianoo.nl November 2013