Plenaire behandeling

Transcriptie

1 Kamerlid: Straus Den Haag, 3 december 2013 Plenaire behandeling d.d. 5 december 2013 Begroting OCW 2013 versie definitief Het Nederlandse onderwijssysteem is het op 6 1 na beste van de wereld. Dat doen we dus best goed zie ik u allen denken. Maar voorzitter, zoals een beroemd schrijver over leiderschap en excellentie, Jim Collins 2, in 2001 treffend schreef; Good is the enemy of Great. Goed is de vijand van Excellent. Dus is er geen reden om op onze lauweren te rusten, maar stellen we onszelf in dit regeerakkoord een ambitie: Niet gewoon goed onderwijs of beter onderwijs maar excellent onderwijs op ieder niveau. Excellent onderwijs voor de basisschool leerling, de middelbare scholier én de student. Niet alleen voor de knappe koppen maar zeker ook voor mensen met gouden handjes. Van Good to Great, van Goed naar Excellent, dat is dus waar ik me de komende jaren als onderwijswoordvoerder voor ga inzetten. De lat moet omhoog. Voor de toekomst van mijn en uw kinderen, voor de professionals in het onderwijs én voor de economie van Nederland. Onderwijs is één van de beleidsterreinen die bij de bezuinigingen in het regeerakkoord is ontzien. Dat wil niet zeggen dat er heel veel geld beschikbaar is om extra te investeren. Volgens de VVD is dat ook niet nodig. Maar wel wil de VVD het geld op andere manieren inzetten. 1 Pearson, the learning curve, Jim Collins, From good to great,

2 Willen we de ambitie waarmaken dan zullen we er wel voor moeten zorgen dat het geld daar besteed wordt waar het het meeste effect sorteert: Excellent onderwijs begint bij leraren die met passie voor de klas staan. Excellent onderwijs begint bij schoolleiders die het beste uit hun mensen halen. Excellent onderwijs begint bij leerlingen die bewust een opleiding te kiezen, die niet alleen aansluit bij hun talenten maar die ook een investering in hun eigen toekomst is. ik wil met dit laatste punt beginnen. Zoals collega Duisenberg al aangaf, de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is een groot zorgpunt van de VVD. Vond in 2002 nog een ruime meerderheid van 62% van de studenten dat de gevolgde opleiding een basis had geboden om te starten op de arbeidsmarkt, in 2011 is heeft nog maar 39% deze mening 3. Zeker op het punt van de aansluiting tussen het MBO en de arbeidsmarkt is nog een wereld te winnen. Mij bereiken veel klachten van werkgevers ; MBO leerlingen zijn na hun studie onvoldoende klaar voor de werkvloer en dit terwijl juist het MBO hofleverancier van geschoolde vakmensen is4. We moeten in Nederland tenslotte niet alleen dingen kunnen bedenken maar ze ook kunnen maken. Het feit dat sinds 1 januari onderwijsinstellingen, bedrijfsleven en overheid in het SBB 5 samenwerken om deze aansluiting te verbeteren is uiteraard positief. Graag verneemt de VVD van de minister hoe de SBB tot nog toe functioneert en welke resultaten er al geboekt zijn? Het zou ons een lief ding waard zijn als zij kan toelichten dat de SBB niet alleen een praatclub is maar dat werkgevers daadwerkelijk bijvoorbeeld het komende jaar een verandering kunnen waarnemen? Het instellen van de SBB is slechts een van de vele mogelijkheden om samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven vorm te geven. De VVD zou graag zien dat die samenwerking ook echt zichtbaar wordt in het onderwijs. Dat kan bijvoorbeeld door gastcolleges van mensen uit het bedrijfsleven, stages niet alleen voor studenten maar ook voor docenten binnen bedrijven of het beschikbaar stellen van apparatuur voor praktijklessen op scholen. Wordt aan dit soort 3 ROA 2011, tabel blz 8 4 Website MBO raad: 40% van de gehele beroepsbevolking heeft een mbo-opleiding. 5 Stichting Beroepsonderwijs Bedrijfsleven 2

3 concrete vormen van samenwerking ook gewerkt? Graag horen wij van de Minister welke van dit soort concrete oplossingen nu al in praktijk gebracht worden. Verder zijn in het MBO prestatieafspraken nodig, waarbij de aansluiting van opleidingen op de arbeidsmarkt doorslaggevend moet zijn. De VVD wil dat de prestatieafspraken uit het Hoger onderwijs 6 als voorbeeld dient voor de bekostiging van het MBO. Stop met de tra-lala-opleidingen en zet in op die opleidingen waarbij er na afronding ook echt werkgevers op de student zitten te wachten. Ook op dit punt graag een reactie van de minister, hoe zij hier tegen aan kijkt. Als we het hebben over het verbeteren van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt dan komen we ook bij het vraagstuk van de tekort aan technici. Tot 2016 is er al een verwacht tekort van arbeidskrachten in de techniek en groene sector. De hoofdmoot daarvan op vmbo en mbo-niveau, maar ook op hbo en wo-niveau. Als één van de belangrijkste vestigingsfactoren voor bedrijven in Nederland wordt nu al de beschikbaarheid van voldoende goed opgeleid personeel genoemd. En met het groeiende belang van de kenniseconomie wordt dat alleen maar belangrijker. We moeten dus zorgen dat meer jongeren voor een techniekopleiding kiezen en ook 'behouden' blijven voor de techniek. Het masterplan beta en technologie 7 stelt voor dat we niet alleen de instroom bevorderen, maar ook de uitval beperken. De VVD wil met dit plan aan de slag. Er is nog veel te doen en de nood is hoog. Ondanks de hoge nood wil de VVD op dit punt bij het begin beginnen. Want campagnes en projecten zijn er genoeg om beta te promoten, maar we moeten echt meters gaan maken, willen we dit probleem oplossen. Als ik zeg bij het begin beginnen, dan bedoelen we niet de basisscholen, maar zelfs nog één station daarvoor: op de lerarenopleiding! Daar worden de meesters en juffen opgeleid die straks het beta-talent moeten aanwakkeren en herkennen! 6 HO: 7% uit lumpsum gehaald en voor kwaliteit ingezet. Periodieke afspraken gemeten op instellingsniveau. Bv. verminderde schooluitval, docent/student ratio, # contacturen. In MBO bv. baankans meenemen. 7 Masterplan Beta & Technologie: ambitie van 25% in 2011 naar 40% afgestudeerden Beta & technologie in

4 De VVD wil daarom samen met de PvdA een voorzet doen voor de inzet van de extra middelen uit het deeltakkoord 8 voor het bevorderen van meer academische leraren in het Voortgezet Onderwijs en het geven van technieklessen op de Pabo. We realiseren ons dat we daarmee niet direct morgen resultaten zullen boeken. Maar we zorgen er wel voor dat de meesters en juffen van morgen het belang inzien van het tijdig herkennen van beta-talent. En daar is echt winst te behalen. Veel beta's kunnen misschien niet supersnel lezen of foutloos spellen, maar wel fantastische berekeningen maken of slimme oplossingen bedenken voor de problemen van nu en morgen. Wij willen dat dat talent herkent en benut wordt! Ik kom bij het vierde en laatste en misschien wel belangrijkste onderwerp dat de VVD vandaag aan de orde wil stellen. In het komen tot excellentie in het onderwijs, maken mensen het verschil. Allereerst wil ik ingaan op de professional voor de klas. Bij mijn voorbereidingen voor dit debat kwam ik tegen dat de tijdsbesteding door leraren aan hun eigen deskundigheidsbevordering slechts 3% van de arbeidstijd bedraagt: ver verwijderd van de 10% die men zichzelf in de CAO ten doel heeft gesteld 9. Ook de inspectiecijfers over de deskundigheid van leraren stemmen erg treurig 10. volgens de VVD zit hier de kern. De professionaliteit en deskundigheid van de leraar. Dat is waar het om draait. Heel veel leraren die ik ken staan ook met bevlogenheid voor de klas en ik denk dat bijna alle leraren ooit het vak kozen omdat ze de liefde voor hun vak door te geven. Hoe komt het dan toch dat ze gedurende hun loopbaan ergens die passie zijn kwijtgeraakt? Die bevlogenheid moet weer terug! Hier ligt mijns inziens niet alleen een taak voor de docent maar ook voor de schoolleider. Voordat ik in de Kamer kwam had ik een loopbaan in Human Resource Management. De laatste jaren als programmamanager van een bevlogenheidsprogramma waar wereldwijd meer dan collega s jaarlijks aan deelnamen. Eén van de dingen die ik in al die jaren geleerd heb is inderdaad dat mensen het verschil maken. Bevlogenheid 8 Deelakkoord: 100 mln (voor 2 jr) voor begeleiding startende beta leraren en jonge academische docenten in het VO. 9 Kennis & Innovatie Agenda (KIA) Inspectie: BO 1 op de 8 geen basisvaardigheden, VO 1 op de 5 4

5 heeft aantoonbaar een positief effect op het succes van je organisatie. Het bevorderen van die bevlogenheid gebeurt niet zo zeer door beloning, maar door waardering. Het gaat dus om zaken als loopbaanontwikkeling, je verder in je vak bekwamen en ruimte bieden voor ideeën en eigen inbreng op school. Allemaal voorbeelden van motivatiefactoren die enorm veel waardering uitspreken en relatief weinig hoeven te kosten. ik kan hier nog wel uren over praten, maar ik ben niet degene die dit moet doen. Het zijn de schoolleiders die deze handschoen moeten oppakken. Want de vertaling van het beste uit jezelf halen bij de leraar betekent voor de schoolleider het beste uit je personeel halen. ik hoop van harte dat de bewindspersonen dit met mij eens zijn en verneem graag een reactie van hun op dit punt. Ik zie ook dat het kabinet stappen zet om een cultuurverandering op dit gebied aan te zwengelen. Zo kan het schoolleiders register zeker een bijdrage leveren aan het professionaliseren van hun HRM beleid. Wel vind de VVD dat dit register civiele werking moet hebben. Als je je bijscholing niet op orde hebt moet je je bevoegdheid kunnen verliezen. Graag een reactie van de minister hierop. Naast gepassioneerde docenten en professionele schoolleiders hebben we ook bevlogen leerlingen nodig. Goed onderwijs is niet alleen de basis voor een gelukkig en succesvol leven van onze kinderen. Een goed opgeleide bevolking is ook economisch gezien belangrijk. Leerlingen zijn bevlogen en gemotiveerd wanneer je ze uitdaagt, toekomstperspectief biedt en ze vooraf gedegen informeert over de inhoud en het baanperspectief van hun opleiding. Leren is investeren en presteren. tot slot. Zoals ik eerder aanhaalde is het geen kwestie van een grote pot geld erbij in het onderwijs maar is het zaak het geld daar te besteden waar het het meeste effect sorteert, waar het het beste onderwijs oplevert. Met een deftig woord: de doelmatigheid van het onderwijs. Dat zal voor de VVD de komende jaren het uitganspunt zijn op basis waarvan we de voorstellen van de bewindspersonen gaan beoordelen. 5

6 Ik begon met een citaat van Jim Collins from Good to Great. Collins beschrijft een aantal factoren die zorgen voor excellentie. De belangrijkste daarvan is de mens: die maakt het verschil! Toegepast op het onderwijsveld betekent dit voor de VVD dat wij de ambitie hebben om de komende jaren toe te werken naar; leraren die weer met passie voor de klas staan. schoolleiders die het beste uit hun mensen halen. En bevlogen leerlingen die uitgedaagd worden in een opleiding en zo hun eigen toekomst vormgeven. 6