Vroeghulp Zuidoost Brabant Jaarverslag Hulp op maat voor ouders van kinderen van 0 tot 8 jaar met ontwikkelingsproblemen

Transcriptie

1 Vroeghulp Zuidoost Brabant Jaarverslag 2010 Hulp op maat voor ouders van kinderen van 0 tot 8 jaar met ontwikkelingsproblemen

2 Waarom Vroeghulp? Sommige kinderen hebben een achterstand in hun motorische, sociale, emotionele verstandelijke of zintuiglijke ontwikkeling. Soms wordt dit meteen na de geboorte opgemerkt. Soms pas als het kind gaat spelen, praten of lopen of als het naar school gaat. Als een kind een ontwikkelingsachterstand heeft, is het belangrijk dat er zo snel mogelijk hulp komt. Vroeghulp brengt samen met de ouders de problematiek van het kind in kaart, zodat de hulp wordt afgestemd op de individuele situatie en vragen. Hoe werkt Vroeghulp? Wanneer ouders en /of verwijzers zich zorgen maken over de ontwikkeling van hun kind, kunnen zij rechtstreeks telefonisch contact opnemen met Vroeghulp. In dit telefonische gesprek kunnen ze hun vragen en zorgen kwijt. Soms is zo n gesprek voldoende om meteen op het juiste spoor gezet te worden. Vaak blijkt dat het nodig is om de vraag verder te bekijken. De aanmelding wordt dan in behandeling genomen door Vroeghulp. De trajectbegeleider Vroeghulp maakt een afspraak met de ouders. Naar aanleiding van het huisbezoek zet de trajectbegeleider de vragen van de ouders op een rij en wordt samen de situatie van het kind in kaart gebracht. Na het huisbezoek maakt de trajectbegeleider Vroeghulp een afspraak in één van de Vroeghulpteams. Daarin zitten deskundigen uit verschillende sectoren zoals de jeugdgezondheidszorg, kinderrevalidatiearts, gedragsdeskundige, kinderarts, logopedist, fysiotherapeut en ambulant hulpverlener. Ouders hebben de mogelijkheid om bij deze bespreking aanwezig te zijn en samen met hen stelt het team een plan op, het zogenaamde multidisciplinair adviesplan (MDA). In dit plan staan onder andere de overwegingen, adviezen, afspraken en wie wat doet omschreven. De trajectbegeleider van Vroeghulp ondersteunt de ouders gedurende het Vroeghulptraject en is het centrale aanspreekpunt. De rol van trajectbegeleider kan o. a. worden uitgevoerd door een consulent van MEE, een intaker van ZuidZorg of coördinatoren Vroeghulp. Vroeghulp behandelt niet zelf, maar adviseert en helpt de zorg te regelen. De kracht van samenwerking De kracht van Vroeghulp Zuidoost Brabant is de samenwerking met elkaar voor het kind en de ouders. De hulpvraag of -vragen die ouders hebben, is uitgangspunt voor het organiseren van de hulp. Zo hebben en houden de ouders altijd de regie. Het is belangrijk dat er een klik is tussen de ouders en de trajectbegeleider. Want je moet wel langere tijd nauw met elkaar samenwerken. Els, moeder van Mille (8 jaar) 2

3 Terugblik 2010 Terugkijkend op 2010 zijn dit voor Vroeghulp een aantal belangrijke highlights. Conferentie en convenant Op 9 december 2010 vond in Het Klooster in Nuenen de feestelijke conferentie Vroeghulp Zuidoost Brabant / project Vroeg, Voortdurend, Integraal (VVI) plaats. Voor deze conferentie waren alle bestuurders en betrokkenen bij Vroeghulp Zuidoost Brabant uitgenodigd. Op deze bijeenkomst vertelden Hanne Cools, beleidsmedewerker landelijk projectteam VVI, en Corine Vergouwen, projectleider Vroeg Voortdurend Integraal Vroeghulp Zuidoost Brabant, over de ontwikkelingen van VVI en resultaten VVI regionaal. De twee coördinatoren Vroeghulp, Sietske van den Bosch en Marja Bakkeren hielden een boeiend betoog over de leeftijdsverhoging, de criteria, de aansluiting met het onderwijs, de ervaringen en de multidisciplinair adviesplannen. Om de resultaten te illustreren, bespraken zij een Vroeghulpcasus. Ter afsluiting van deze feestelijke conferentie ondertekenden alle bestuurders van de betrokken organisaties het convenant Vroeghulp Zuidoost Brabant. Leeftijdsverhoging In het kader van de leeftijdsverhoging boog een werkgroep zich over het opstellen van de criteria en de aansluiting van Vroeghulp bij onderwijs en andersom. Multidisciplinair adviesplan In 2010 is het multidisciplinair adviesplan (MDA) ontwikkeld. Belangrijk is dat het plan goed leesbaar en begrijpbaar is voor de ouders. In het plan staan de afspraken over het uitvoeren van taken, een beschrijving van het kind, de beeldvorming, de conclusie van het advies en de reactie van de ouders. Daarnaast moet het plan aansluiten op bestaande indicatiedoorgangen zoals het CIZ en BJZ. In 2011 vindt een evaluatie plaats van het MDA. Uit de eerste reacties van de ouders blijkt dat ze het fijn vinden dat wordt vastgelegd wat de adviezen, afspraken zijn en wie deze uitvoert. De teamleden van Vroeghulp vinden het plan helder en overzichtelijk. Steunpunt Geïntegreerde Kinderopvang In 2010 hebben er dertig aanmeldingen plaatsgevonden bij het Steunpunt Geïntegreerde Kinderopvang. Enerzijds vragen ouders om hen te ondersteunen om in gesprek te gaan met kinderdagcentra of zij de zorg kunnen bieden die hun kind met een beperking nodig heeft. Anderzijds kunnen ouders of kinderdagcentra in afstemming met ouders een beroep doen voor observatie, handvatten, informatie of advies. Geïntegreerde Kinderopvang is laagdrempelig, kan snel worden ingezet en is kortdurend. Daarnaast vond er vanuit het onderwijs aansluiting op stuurgroepniveau. En op uitvoerend niveau namen er personen vanuit het onderwijsveld deel aan de Vroeghulpteams. Er vonden veel presentaties extern plaats over dit thema. Confrentie Vroeghulp ZOB 2010 Feiten en cijfers over 2010 Aantal aanmeldingen en cliënttrajecten in 2010 In 2010 werden 186 kinderen aangemeld bij Vroeghulp. Deze groep kinderen bestond uit 125 jongens en 61 meisjes. Er waren in 2010, 135 lopenden cliënttrajecten waardoor het totaal aantal cliënttrajecten 321 bedraagt. Aantal afgeronde cliënttrajecten in 2010 Van de kinderen die in 2010 werden aangemeld bij Vroeghulp waren er op 31 december 2010 nog 119 behandeling. In totaal werden er 202 kinderen verder verwezen, waarna hun dossier bij Vroeghulp kon worden gesloten. 3

4 Vroeg Voortdurend Integraal: betere Vroeghulp Zuidoost Brabant doet sinds eind 2008 mee aan het landelijk project Vroeg Voortdurend Integraal. Het experiment Vroeg, Voortdurend, Integraal wordt mogelijk gemaakt door financiële middelen vanuit het Transitieprogramma in de Langdurende Zorg. Het plan Vroeg, Voortdurend, Integraal is opgesteld door: ActiZ (jeugdgezondheidszorg), BOSK (Vereniging van motorisch gehandicapten en hun ouders), MEE Nederland, WEC-Raad (Speciaal Onderwijs), Nederlandse Vereniging Kindergeneeskunde (NVK), Revalidatie Nederland, Vereniging Gehandicaptenzorg, Nederland (VGN) en Zorgverzekeraars Nederland (ZN). Doel is om de kwaliteit van de Vroeghulp in de hele keten te verbeteren. Ervaringen en best practices worden gedeeld. Aan de hand van zeven bouwstenen wordt de zorg verbreed en verdiept. De zeven bouwstenen 1. Vroege signalering 2. Multidisciplinaire diagnostiek 3. Multidisciplinair adviesplan 4. Informatie, advies en trajectbegeleiding 5. Gezinsondersteuning 6.Onderwijs en zorg 7. Ketennetwerk Uitbreiding aanmeldleeftijd: van 0 tot 8 jaar De doelgroep van loket Vroeghulp Zuidoost Brabant zijn kinderen van 0 tot 8 jaar met een (vermoedelijke) ontwikkelingsachterstand en hun ouders/verzorgers. Aansluitend aanbod Vroeghulp heeft in 2010 de aanmeldleeftijd verhoogd van vier naar acht jaar. Reden hiervoor is dat juist binnen de leeftijdsgroep van vijf, zes en zeven jaar ontwikkelingsproblemen en achterstanden worden opgemerkt. Op jongere leeftijd is het vaak nog niet helemaal duidelijk wat er precies met een kind aan de hand is. Er kunnen signalen zijn van verschillende problemen. Een kind maakt bijvoorbeeld moeilijk contact, heeft een onhandige motoriek en/of kan niet goed praten. Bij sommige kinderen wordt een eventuele ontwikkelingsproblematiek dan ook pas duidelijk zichtbaar na het vierde levensjaar, bijvoorbeeld op school. Deze vijf-, zes- en zevenjarigen kunnen dan alsnog voor Vroeghulp in aanmerking komen waarbij de samenwerking met onderwijs van groot belang is. Pilot in 2010 Van mei tot en met september 2010 was er een pilot waarin kinderen tot 8 jaar konden worden aangemeld bij het loket Vroeghulp. Dat gebeurde bijvoorbeeld door een zorgadviesteam, als het probleem niet binnen het onderwijs opgelost kon worden. In deze periode werden in drie Vroeghulpteams in totaal 24 kinderen in de leeftijd van vijf tot acht jaar besproken. De ervaringen in deze teams waren positief, zo bleek uit de evaluatie met de scholen en de GGD. Ook de ouders waren zeer te spreken over de aanpak. In 2011 wordt bekeken welke partijen zullen aansluiten bij de Vroeghulpteams en wie de trajectbegeleiding op zich neemt. Onderwijs en zorg nu veel dichter bij elkaar De leeftijdsophoging van vijf naar acht jaar heeft de aansluiting met het onderwijs nadrukkelijk dichterbij gebracht. Het nieuw ontwikkelde multidisciplinair adviesplan getuigt hier ook van, want het onderwijs zit niet alleen in het team, maar heeft ook bijgedragen aan het format van het plan. Het enthousiasme bij het onderwijs om verbindingen met elkaar te maken op onderwijs- en zorggebied was groot. Dit viel nauw samen met de ontwikkelingen van Passend Onderwijs. Totaal 321 cliëntentrajecten 2010 Leeftijdsverdeling van de 186 aanmeldingen Verwijzers van de 186 aanmeldingen 186 Nieuwe aanmeldingen 58% 135 Lopende cliënttrajecten 42% 3 jaar 33% 4 jaar 13% 5 jaar 8% 6 jaar 2% 7 jaar 2% 0 jaar 5% Spraak/taal spreekuur 10% Ouders/ eigen initiatief 5% Overig 4% Overige instanties 17% PSZ/KDV/ basisschool 17% 1 jaar 11% 4 2 jaar 26% CB 32% Artsen 15% kinderarts, revalidatiarts, huisarts, schoolarts

5 vroeghulp in de hele keten Uitgelicht Veel bereikt Vroeghulp Zuidoost Brabant is een heel eind gekomen met de afstemming van alle zeven bouwstenen en het aanbod van alle partners. Op alle niveaus van de keten heeft professionalisering en kwaliteitsverbetering kunnen plaatsvinden. Er is veel geïnvesteerd in de bekendheid van Vroeghulp. Hierbij hoorden ook het adequaat informeren van het Zorgkantoor en de cliëntenbelangenorganisaties. Er was veel enthousiasme voor het project VVI op verschillende niveaus binnen het netwerk. Sommige partners sloten zich spontaan aan. In de pilot heeft deze regio de volgende vijf bouwstenen opgepakt: Multidisciplinair adviesplan (3), Informatie - advies en trajectbegeleiding (4), Gezinsondersteuning (5), Onderwijs en Zorg (6), Ketennetwerk (7). Een greep uit de vele activiteiten en resultaten: loket Vroeghulp ook voor kinderen van 5 tot 8 jaar opengesteld; criteria voor aanmelding opgesteld; multidisciplinair adviesplan en beschrijving van trajectbegeleiding voor ouders en professionals opgesteld; onderwijs betrokken bij Vroeghulp en hard gewerkt om zorg en onderwijs als één traject voor het kind mogelijk te maken; voorlichting, folder, nieuwsbrieven en handboek. Informatie, advies en trajectbegeleiding Ouders kunnen voor informatie, advies en begeleiding terecht bij één loket Vroeghulp. Zij krijgen vanaf het moment van aanmelding informatie, advies en begeleiding, onder meer bij het vinden van het juiste aanbod op het juiste tijdstip. Deze ondersteuning kan geboden worden door een trajectbegeleider Vroeghulp /consulent van MEE of een intaker van ZuidZorg (jeugdgezondheidszorg). Dankzij de innovatie VVI kunnen sinds 2010 ook de deelnemende organisaties of het onderwijs deze rol op zich nemen. Dit gebeurt in onderlinge afstemming in het belang van het kind. De aard en inhoud van trajectbegeleiding is door Vroeghulp beschreven, om een eenduidige manier van werken te bevorderen en helder te zijn wat ouders kunnen verwachten van trajectbegeleiding. De huidige trajectbegeleiding sluit aan op de vraag van ouders. De trajectbegeleider adviseert en informeert ouders en leidt ze naar de gewenste vorm van extra ondersteuning. Alhoewel de regio zich niet nadrukkelijk met langdurige trajectbegeleiding heeft beziggehouden, wordt het belang ervan wel herkend. Handboek Vroeghulp Zuidoost Brabant In 2010 is een begin gemaakt met het handboek Vroeghulp Zuidoost Brabant. Hierin staat een beschrijving van het netwerk en de werkwijze en formulieren bij de diverse trajectonderdelen. Het handboek verschijnt in 2011 en zal ieder jaar aangepast en geactualiseerd worden. Het moet een praktisch, overzichtelijk handboek zijn voor alle partners en professionals die betrokken zijn bij Vroeghulp. Samenwerking binnen het brede veld van jeugd-, revalidatie-, zorg- en onderwijsbeleid vraagt om helderheid over de doelstelling, de visie en de manier van werken. Bij 186 kinderen in het traject waren er vragen over de volgende ontwikkelingsgebieden Aanmelding per gemeente (regio Eindhoven De Kempen) Aanmelding per gemeente (regio Helmond en omstreken) Algehele ontwikkeling 13% Concentratie/ Prikkelverwerking 4% Overig 11% gedrag 23% motoriek 10% Spraak / taal 24% Sociaalemotioneel 7% Contactname 7% Waalre Veldhoven Valkenswaard Son Reusel Oirschot Nuenen Heeze-Leende Geldrop-Mierlo Eindhoven Eersel Cranendonck Bladel Someren Laarbeek Helmond Gemert - Bakel Deurne Asten

6 Casus Thomas fladdert Mijn man en ik hadden niet het idee dat Thomas iets mankeerde, vertelt Manon, moeder van de inmiddels vierjarige Thomas. Het is een enthousiast kereltje en naar ons idee ook nog eens heel slim. Hij vraagt voortdurend van alles: over hoe verkeersborden eruit zien en over wat bepaalde woorden betekenen. Hij legt ook heel snel verbanden tussen zaken. Wij vinden daar niks raars aan. De verpleegkundige van het consultatiebureau dacht daar wat anders over. Ik vond het knap hoe de contactpersoon van Vroeghulp ouders in hun waarde laat Thomas fladdert, zoals zij het noemt. Als hij enthousiast wordt, gaat hij letterlijk fladderen. En dat is een kenmerk van autisme. Die opmerking sloeg bij mij in als een bom. Ik wist niet zo goed wat ik er mee aan moest. Het consultatiebureau bood aan om Thomas te observeren in het kinderdagverblijf. Dat bleek niet echt een succes, want die mevrouw van het consultatiebureau en Thomas lagen elkaar niet. Dat was ook terug te lezen in het observatieverslag. Ondertussen hadden wij Vroeghulp ingeschakeld. Dat voelde voor ons als een soort verademing. De intake verliep uiterst positief: een deskundige en vriendelijke contactpersoon en een goed gesprek. Tijdens de intake werden ook korte filmpjes van Thomas gemaakt. Het gesprek en de filmpjes vormden de basis voor het verslag en het adviesrapport. Dit noemen ze bij Vroeghulp het MDA, het multidisciplinair adviesplan. Het advies luidde inderdaad om Thomas te laten testen op autisme. Hiervoor werden we doorverwezen naar het GGzE. Ik heb het advies besproken met de huisarts. Wij, als ouders, vinden Thomas nog veel te jong om te laten testen. We willen graag dat hij gewoon lekker kind kan zijn, zonder dat zijn omgeving anders naar hem kijkt. De contactpersoon van Vroeghulp reageerde heel integer op ons besluit. Ik vond het heel knap hoe zij ouders in hun waarde laat. De namen Thomas en Manon zijn gefingeerd. Corine Vergouwen, projectleider Zuidoost Brabant: Aandacht voor kwaliteit en passende financiering Het project VVI heeft met marginale middelen veel kunnen bereiken. Rondom het kind is veel betrokkenheid, veel helpende handjes. Het kind staat centraal. Ik wens dat de keten van Vroeghulp zich verder ontwikkelt met aandacht voor kwaliteit en passende financiering en dat het aanhaakt bij nieuwe ontwikkelingen. Dit ketennetwerk is veelomvattend en nooit af. Voortdurende aandacht en bijsturing op alle niveaus is nodig, in het belang van het kind en gezin. 6

7 Ervaringen Myrte Salari, jeugdarts Zorgboog: Kind en ouders, die staan centraal! IJzersterke rol consulent Het komt wel eens voor dat Vroeghulp in contact komt met een kind met bepaald gedrag of specifieke trekjes. Dan gaan wij als orthopedagoog, jeugdarts en consulent vaak al nadenken welke vervolgstappen we kunnen ondernemen. En dat is dus niet de bedoeling. Het gaat om de vraag van de ouders en niet om wat wij ervan denken. De consulent is daar ijzersterk in. Die speelt een hele belangrijke rol in het consultatieoverleg Vroeghulp. De consulent staat letterlijk naast de ouders. Zij komt bij de kinderen thuis en signaleert of mogelijk probleemgedrag is ontstaan dankzij de opvoeding of dat het hoort bij een ziektebeeld. Zij is hét aanspreekpunt van de ouders. Signaleert zij een probleem, dan brengt zij het in ons team in. Wij bespreken het en komen met oplossingen, maar zij is degene die de terugkoppeling aan de ouders geeft. Daarnaast geeft de consulent ook praktische ondersteuning, bijvoorbeeld bij het aanvragen van indicaties. De samenwerking in het team verloopt heel positief. Het is een klein, compact team waarin alle benodigde disciplines beschikbaar zijn. We weten precies wie welke rol speelt: de orthopedagoog voor het opvoedkundige deel, ik als jeugdarts voor de medische kant en de consulent coördineert. Leeftijdsgrens Waarom we de bandbreedte nul tot vijf jaar hebben uitgebreid naar nul tot acht jaar? Dat is omdat een kind tijdens zijn eerste levensjaren vooral thuis is. En ouders hebben een enorme rek. Zij houden onvoorwaardelijk van hun kinderen en specifiek gedrag wordt dan niet altijd herkend als apart. Als kinderen naar school gaan, wordt een bepaald gedrag van ze verwacht. Vallen ze daar uit de toon, dan valt dat specifieke gedrag pas op. Weet je, scholen hebben daar vaak ook geen zicht op. Vroeghulp zorgt voor kortere lijnen tussen school en medische zorg. Dat werkt heel goed. En ook hier geldt: het kind en de ouders staan altijd centraal. Vooruitblik: wat gaat 2011 brengen? Vroeghulp Zuidoost Brabant gaat de samenstelling van de teams aanpassen met het oog op de samenwerking met het onderwijs en de GGD. Dit is het gevolg van de leeftijdsuitbreiding tot 8 jaar. En ten slotte worden er gesprekken gevoerd met alle deelnemende partners van het samenwerkingsverband. Op basis van die gesprekken wordt een jaarplan opgesteld voor Vroeghulp met aanbevelingen over de samenstelling van de verschillende teams en de organisatie van het samenwerkingsverband Vroeghulp. Ook vindt een evaluatie plaats van het eind 2010 in gebruik genomen multidisciplinair adviesplan. Deze evaluatie wordt gedaan bij de ouders, de teamleden en de zorg- en onderwijsinstellingen waarnaar de kinderen doorstromen. Daarnaast wordt een begin gemaakt met een cliënttevredenheidsonderzoek. Er wordt een standaard evaluatie ingevoerd voor alle kinderen. Deze evaluatie wordt niet alleen gehouden onder de ouders, maar ook onder de verwijzers en bij de organisaties en instellingen waarnaar een kind wordt verwezen. Verder wordt in het kader van VVI een opzet gemaakt voor een website van Vroeghulp, waarin een link naar de deelnemende partners komt. Belangrijke aandachtspunten zijn het verder uitbouwen en verder doorontwikkelen van het ketennetwerk. Aandachtspunten zijn aansluiting zoeken bij de gemeenten / Centra Jeugd en Gezin. Een ketennetwerk is nooit af. Medio 2011 zal er vanuit de landelijke stuurgroep VVI een notitie verschijnen over de landelijke verankering van (Integrale) Vroeghulp met de innovatie Vroeg, Voortdurend, Integraal (VVI). Dit document zal tot stand komen op verzoek van de ministeries VWS (Beleidsdirecties Langdurige Zorg, Maatschappelijke Ondersteuning en Jeugdzorg) en OCW (Beleidsdirectie Jeugd, Onderwijs en Zorg). 7

8 Samenwerkingspartners Bureau Jeugdzorg Combinatie Jeugdzorg GGD Brabant-Zuidoost GGzE Centrum Kinder- & Jeugdpsychiatrie Herlaarhof Koninklijke Kentalis Koninklijke Visio Korein Libra Zorggroep Audiologisch Centrum Brabant Libra Zorggroep Revalidatiecentrum Blixembosch Lumens Groep Peuterplaza Lunet zorg MEE Zuidoost Brabant Regionale kinderartsen Stichting ORO Stichting Speciaal Onderwijs Eindhoven SWZ Zorg Zonnehuizen Kind en Jeugd Stichting De Zorgboog Stichting ZuidZorg Gemeenten Regio Eindhoven en omstreken Bergeijk Best Bladel Cranendonck Eersel Eindhoven Geldrop-Mierlo Heeze-Leende Nuenen Oirschot Reusel-De Mierden Son en Breugel Valkenswaard Veldhoven Waalre Regio Helmond en omstreken Asten Deurne Gemert - Bakel Helmond Laarbeek Someren Contact Loket Vroeghulp T Colofon Coördinatie en tekst Marja Bakkeren, Sietske van den Bosch en Corine Vergouwen Eindredactie Tiggelen Communicatie Vormgeving CreCs Creatie & Concept Fotografie Erik van Laarhoven