Uitgelicht. Jaarboek De spaarlamp in de spotlights: van voor tot na de show. Stichting LightRec Nederland

Transcriptie

1 Uitgelicht De spaarlamp in de spotlights: van voor tot na de show Jaarboek 2009 Stichting LightRec Nederland

2 Inhoud Bestuur van Stichting LightRec een solide basis Bijzondere invalshoeken De installateur De lichtadviseur De consument De detaillist De kunstenares In de spotlight: belang van goede communicatie Afscheid van de vertrouwde gloeilamp Toekomst van verlichting Onderzoek over het voetlicht Deelnemersoverzicht Baten en lasten Inzamelcijfers Mijlpalen uit 2009 Samenvatting Colofon

3 Voorwoord Voor én achter de schermen 4 Wie door dit jaarverslag bladert zal al gauw constateren dat LightRec volop bezig is met het uitbreiden en optimaliseren van het inzamelsysteem van energiezuinige verlichting. Het betreft tal van activiteiten, die de komende jaren in een stroomversnelling zullen komen als gevolg van de uitfasering van de gloeilamp. Maar lang niet al onze activiteiten zijn op deze manier zichtbaar. Anders gezegd: niet alleen vóór, ook achter de schermen zijn we druk bezig om de zaken in goede banen te leiden. Feit is dat de eerder genoemde uitfasering zal leiden tot een gigantische toename van het aantal verkochte energiezuinige alternatieven. Een goede zaak voor mens en milieu, maar we dienen goed te beseffen dat we daarmee ook voor een enorme uitdaging komen te staan als deze lampen over een aantal jaren weer ingezameld moeten worden. Het is dan ook van het grootste belang dat we zo goed mogelijk inschatten welk aanbod er in welk volume op de markt gezet zal gaan worden; wat dat straks voor inzameling en verwerking betekent en, last but not least, hoe dat gefinancierd moet worden. Een complexe puzzel, niet in het minst omdat we te maken hebben met een aantal onzekerheden. Wat de financiering betreft is een belangrijke onzekerheid nu nog de uitkomst van het herzieningsproces van de WEEE Directive. Maar er zijn ook andere onzekerheden, bijvoorbeeld met betrekking tot de vraag wanneer en hoe snel de gewone consument de LED-lamp zal omarmen en wat dat betekent voor de verkoop van de spaarlamp. Samen met de industrie en andere stakeholders zoals de detailhandel proberen we de trends zo goed mogelijk in kaart te brengen. Zodat we ook komende jaren kunnen blijven waarmaken wat we nu ook doen: het zo kostenefficiënt en milieueffectief mogelijk recyclen van energiezuinige lampen en verlichtingssystemen. < Martin de Jager Voorzitter LightRec Nederland

4 Bestuur van LightRec een solide basis Net als in 2008 vormt het bestuur een solide basis om de maatschappelijke en technische ontwikkelingen op het werkterrein van LightRec, goed te kunnen managen. Veel dezelfde gezichten op dezelfde bestuursposities zorgen ervoor dat LightRec haar beleid constructief kan uitvoeren en de doelstellingen op de juiste manier kan nastreven. Pieter Walraven van de Nederlandse Detailhandel is in 2009 benoemd officieel benoemd tot vaste plaatsvervanger van bestuurslid Paul Rotteveel, ter vertegenwoordiging van de detailhandel. < 6 7 V.l.n.r. Andreas Hess, Wim Sliepenbeek, Paul Rotteveel, Sjoerd Veenstra, Martin de Jager, Wolfgang Finkel, Gied van Hoorn en Jeroen Bartels

5 Bijzondere invalshoeken Dit jaar wil LightRec niet alleen de inzameling van spaarlampen of energiezuinige verlichting centraal stellen, maar juist ook stilstaan bij de uiteenlopende positieve emoties rondom licht en verlichting. En de mensen achter ons inzamelsysteem. Het begint immers met de aangename effecten van het fenomeen licht. Verschillende mensen geven hun kijk op licht en dat leidt tot bijzondere invalshoeken die allemaal uitmonden in één gezamenlijk aandachtspunt: HET AFVAL. Gelukkig is daar een oplossing voor dankzij LightRec. Door het efficiënte inzamelsysteem en een groter bewustzijn kunnen we er samen voor zorgen dat het licht langer blijft schijnen! < LICHT GEEFT GEZELLIGHEID IS SFEERBEPALEND. ZONDER LICHT GEEN LEVEN. 8 EEN GROEN GEVOEL EEN 9 BETER MILIEU VOOR ONZE KINDEREN. BEWUSTZIJN. LICHTEND VOORBEELD.

6 De installateur Nico Koreman is eigenaar van Installatiebureau Koreman Lichtonderhoud dat inmiddels 15 jaar bestaat. Hij vertelt enthousiast over zijn passie voor licht. En dat licht nauw luistert, blijkt al snel. Koreman legt uit dat licht, net als olie in auto s, regelmatig vervangen moet worden gewoon omdat het een bepaalde levensduur heeft. nodig. Als de lichtopbrengst afneemt, gaat dat ten koste van het werkklimaat. Medewerkers krijgen bijvoorbeeld hoofdpijn of last van hun ogen. Meestal wordt dat niet geweten aan slecht licht. Terwijl dat wel de oorzaak is. Een ander belangrijk element is het kleurenspectrum van lampen. Een goedkope TL-buis geeft bijvoorbeeld alleen maar blauw licht. In een spijkerbroekenwinkel maakt Lumen in plaats van Watt Bij lampen spreken we over het dat niet uit maar in een bruidsjurkenzaak natuurlijk wel. aantal lumen als maat voor de hoeveelheid licht die een lamp opbrengt. Zo geeft een gloeilamp 10 lumen per Watt en een TL-buis 100 lumen. LED geeft zo n lumen per watt. De meeste consumenten denken alleen in Watt maar dat is eigenlijk niet de goede maat voor de lichtopbrengst. Energiezuinige lampen geven namelijk veel meer lumen voor minder watt, dus meer licht voor - op termijn -, minder geld. Een spaarlamp is trouwens gewoon een dubbelgevouwen TL buis. Als je goed kijkt, dan begrijp je dat een klein sfeerlichtje, niet zo gemakkelijk in spaaruitvoering is te maken. Met LED komt dat echter al weer Energiezuinig Koreman vindt het de gewoonste zaak van de wereld dat de lichtindustrie milieubewust opereert en dus ook zorgt voor de verwijdering en verwerking van afgedankte lampen en armaturen. Zijn bedrijf gebruikt het LightRec systeem, waarbij de NVMP de oude lampen en armaturen gratis ophaalt en eigenlijk moet iedereen dat doen. Licht is immers verantwoordelijk voor 30% van het totale energieverbruik. En in kantoren is licht al helemaal de grootste energieverbruiker. Licht heeft net als alle andere dingen regelmatig onderhoud wel in beeld. Koreman ziet wel wat in de mogelijkheid om lampen te leasen. Dan hoeft een klant niet meteen de investering te doen voor twintig jaar maar betaalt hij ons een bepaald bedrag per jaar. Uiteindelijk is de klant dan goedkoper uit en er wordt veel meer energie bespaard. Bij het Anthoniusziekenhuis hebben ze een aantal lampen vervangen door energiezuinige lampen en dat levert maar liefst een energiebesparing op van 10 % op het verbruik van de verlichting. En tegenwoordig zijn er steeds meer ontwikkelingen die het nog makkelijker maken om energie te besparen. In armaturen zitten nu zogeheten daglicht-opnemers. Als er meer of minder daglicht is, wordt de lamp automatisch gedimd. Dit is onlangs toegepast in het stadhuis in Amsterdam en dat heeft geleid tot een reductie van 42% op het totale energieverbruik. Waarom iedereen toch vast wil houden aan die oude gloeilampen, vindt Koreman maar vreemd. Er is toch ook niemand die nog terug wil naar de oude typemachine. We moeten gewoon een beetje meegaan met de tijd. Een typemachine is al nostalgie en binnenkort is de gloeilamp dat ook! < Hier komt een lange mooie quote, die redelijk

7 De lichtadviseur Carlo von Meijenfeldt is lichtadviseur bij ERCO Lighting uit Naarden en heeft dagelijks te maken met het resultaat van verlichting. Licht is emotie Als lichtontwerper en adviseur wil ik eerst weten wat het resultaat moet zijn. Daarna maken we een plan waarbij het doel centraal staat. Als dat helemaal compleet is en iedereen zich erin een spot past. Veel mensen doen het andersom: die kopen een kroonluchter en vragen daarna of ik armaturen heb zodat ze er ook onder kunnen lezen. Zo werkt dat bij ons niet. Het gaat om de beleving en die is bepalend. Je gaat ook niet naar een restaurant voor alleen het lekkere eten: je gaat voor de sfeer, de inrichting. En licht is daar een belangrijk aspect van. De meeste musea en grote winkels maken al gebruik van licht om een bepaalde stemming te creëren. Maar veel Zo is in een kantoorruimte koeler licht bijvoorbeeld veel beter voor de productiviteit. Als er geborreld moet worden, gooien we er wat kleur in, lacht Von Meijenfeldt. Hij demonstreert een lichtinstallatie waarbij je de keuze hebt uit: ontvangstlicht, vergaderlicht, presentatielicht en tenslotte: napraatlicht. Alles is ingesteld op de sfeer die op dat moment gewenst is. Elke vorm van licht kan weer een andere emotie oproepen. En daarom hameren wij erop dat licht al meegeno- 12 kan vinden, gaan we pas kijken of er een kroonluchter of juist bedrijven kunnen daar nog heel wat aan verbeteren. men wordt in de conceptfase van een project. Een mooi 13 gebouw valt of staat met de de functionele lichtplanning, het kan zelfs een uitgangspunt La commod et nibh eugiat er at accum ipis ad tatie magnism odipsustie corerit wissectet nim vent dolor si. Si. Ommy nisi. Equate deleseniam diam, velit lore do cortisi. Borperc illuptat am dolor ip er ipsuscidunt delit ver se dolesse quamet ut la feuisisi. Lor sectet, sis aliquam. juiste verlichting. Verticale belichting Wat vaak vergeten wordt, is de verticale belichting als onderdeel van architectuur. Door wanden van onder of boven te belichten, creëer je ruimte en openheid. Tegelijk worden de begrenzingen goed zichtbaar. Binnen de verticale verlichting zijn weer verschillende varianten om bepaalde effecten teweeg te brengen. Dit is niet alleen een aanvulling op zijn voor architecten. Als onderdeel van ons concept efficiënt visual comfort levert verticale verlichting ook energie- besparing op. Hier komt een lange mooie quote, die redelijk Twee keer energiezuinig We zijn net terug van een beurs in Frankfurt en daar is in feite alles gericht op energiezuinig. LED heeft absoluut de toekomst maar haalt het qua kleurbeleving nog net niet bij halogeen of gloeilampen. Toch richten wij ons sterk op de benadering van dezelfde sfeer maar dan met een veel lager energieverbruik. Wat veel mensen vergeten, is dat licht ook zorgt voor opwarming en daardoor moeten ook aircosystemen op volle toeren draaien. De besparing op aantal watt van de verlichting leidt dan ook nog eens tot een besparing in de koelingkosten. Dubbele winst! <

8 De consument Bij binnenkomst springt de buitenlamp met spaarlamp in het oog! Dat begint goed. Véronique de Rooij is 40 jaar, werkt bij een uitgever van vrouwenbladen en woont met haar man en twee kinderen in Haarlem. In haar sfeervolle woonkamer vertelt ze wat licht voor haar betekent. niet toe. Langzaamaan vervangen we steeds meer gloeilampen door spaarlampen. Vooral boven: daar is alles nu energiezuinig. Alleen de kooldraadlampen boven de tafel beneden, die moeten blijven. En als dat straks niet meer kan, hoop ik dat er goede alternatieven zijn. Licht kan je huis maken of breken Licht is voor mij het allerbelangrijkste in huis. Het is zo 14 sfeerbepalend en daar ben ik erg gevoelig voor. Dit huis kunt inleveren. We hebben er ook nog geen hoeven vervan- 15 hebben we van kelder tot zolder opnieuw gebouwd en gen dus dat was niet aan de orde. Dit jaar hebben we een ingericht en we hebben meteen nagedacht over alle mogelijke lichtpunten. Deze keer is dat best goed gelukt. De juiste schemerlampen op de juiste plek kunnen je huis namelijk maken of breken. Alleen in Italiaanse trattoria s of Thaise eettenten mag er fel wit TL-licht branden zonder dat ik me daaraan stoor. Daar eet je namelijk zo puur en lekker dat het lichtsoort volledig ondergeschikt is aan de sfeer. Maar als ik thuis zelf lekker kook, gaan de kaarsjes meteen aan. En de lichten zijn hier allemaal gedimd. Lezen in de kamer is s avonds vrijwel onmogelijk, dat moeten we vooral overdag doen, lacht Véronique. Mijn man is trouwens totaal tegengesteld. Voor hem moet licht vooral functioneel zijn en hoe het eruit ziet, doet er dan Inleveren en recyclen Ik wist tot vandaag trouwens niet dat je kapotte spaarlampen heel bijzonder kerstpakket gekregen: een doos vol met spaarlampen. Dat kwam van Schiphol. Jammer dat ze er niet bij hadden gezet hoe belangrijk het is om ze ook terug in te leveren. Buitenlicht Zonlicht is natuurlijk het allermooist. Maar als het gaat schemeren, gaan ook de buitenlampen direct aan. Vorige week was de eerste avond dat we weer eens echt buiten konden zitten. Maar het licht was te fel en zonder dat was het te donker. Nu heb ik zo n ouderwetse lantaarnpaal gevonden en is het buitenlicht weer in balans. Vanzelfsprekend zit er een spaarlamp in die lantaarnpaal. < Hier komt een lange mooie quote, die redelijk

9 De detaillist Jaap Jan Borjeson is eigenaar van lampenspeciaalzaak POST in Bussum. Als je even in de knusse zaak rondloopt, weet je meteen: hier weten ze echt alles van lampen. De klant is koning, dus het gesprek wordt regelmatig onderbroken door vragen als: Heeft u misschien een knippertje voor mij?. Borjeson pakt feilloos het juiste bakje. Kijk, die ouderwetse lichtschakelaartjes: dat noemen ze knippertjes. 16 Kijk op licht vanuit de lampenspeciaalzaak hebben ze nog even om eraan te wennen en komen er steeds vervangen moeten worden dan het moment 17 Het leuke aan de winkel vindt Borjeson het contact met de meer nieuwe soorten energiezuinige lampen. Met name de waarop ze het echt begeven, zegt Borjeson. mensen. Elke vraag is anders: soms ben je in een minuut klaar Ut lum nos aci tate feuisi blaorper senibh el doloborem am quat, quipsus cidunt praesequatum zzrit aliquate eu feuisi. Ut landignis nullaor peraessis at in velendio od minci estrud dignis duisl init wisim velessi. en een andere keer sta je drie kwartier te adviseren. Op de toonbank ligt een gelamineerd uitfaserings-schema. Kunnen de klanten precies zien wat ze te wachten staat, lacht Borjeson. Hij merkt zeker dat de vraag naar energiezuinige lampen toeneemt. Dat is goed, we proberen ook zoveel mogelijk energiezuinig te adviseren. Alleen: soms gaat dat gewoon niet. Als klanten een kroonluchter hebben met kaarslampjes, dan is het moeilijk om ze aan spaarlampen te krijgen. Gelukkig nieuwe LED-lampen verschijnen in allerlei vormen en zijn voor veel toepassingen bruikbaar. En er zullen, vermoed ik, ook wel nieuwe lampen en armaturen ontwikkeld worden waarin de spaar- en LED-lampen beter tot hun recht komen, zegt Borjeson. Hij laat een tijdloze lamp zien die hij nu al vijftien jaar verkoopt. Het zogenoemde Up-light en de leeslamp, allebei voorzien van spaarlampen. Inzameling De inzameling in de winkel verloopt soepel. Borjeson vertelt dat ze zelfs de fitting van de gloeilampen afknijpen zodat ze ook het glas daarvan kunnen scheiden. En hij neemt met plezier de oude lampen van klanten in. Dan komen ze vaak ook weer een nieuwe bij me kopen. Maar alleen inleveren mag ook! Ik zeg het er altijd bij dat ze hun lampen hier kunnen terugbrengen, maar controleren doe ik het natuurlijk niet. Eigenlijk zouden spaarlampen iets eerder De spaarlamp gaat niet altijd ineens stuk, zoals een gloeilamp. Na een tijdje geven ze gewoon minder licht doordat er metaaldeeltjes op de poedercoating aan de binnenkant slaan. Dan is de lamp aan vervanging toe, maar dat weet de consument nog niet, legt hij uit. Hij kijkt over zijn schouder naar zijn collega: Nee John: daar moet een vier-pinner in, dit is een twee-pinner. De klant lacht: Daarom kom ik hier al zo lang. < Hier komt een lange mooie quote, die redelijk

10 De kunstenares Voor kunstschilderes Christine Castendijk is licht het allerbelangrijkste, want zonder dat kan zij haar beroep niet uitoefenen. Door goed te kijken, ga je steeds meer zien.. Puur licht Haar atelier op het noorden is licht en voelt open aan door de verschillende lichtinvalshoeken en de hoogte van de ruimte. Overal hangen de zeegezichten van Castendijk. De 18 mooie blauwe tinten vallen op. Dat komt door het noorder- 19 licht, legt Wouters uit. Dat is zo puur, zo mooi en het spreekt mij het meeste aan zoals je ziet. bij werken als ik me concentreer op de kleuren. Maar sfeer is ook belangrijk. Als je in de goede mood bent, maak je mooiere dingen. Ik zou bijvoorbeeld ook niet in een huis kunnen wonen waar alleen maar noorderlicht is. Dan is alles altijd zwaarder omdat het zo echt is. Dus af en toe wat zon erover om de boel te verlichten, geeft wel die relaxte sfeer. Dat je spaarlampen kunt inleveren, is nieuw voor mij. Dat ga ik zeker doen. En goed om te weten dat spaarlampen na een aantal jaar soms wat minder licht gaan geven. Dat is voor mij als kunstschilder erg relevant. < Zonlicht kleurt eigenlijk alles anders dus daarom is wat je ziet niet echt! Het camoufleert de werkelijkheid en laat lelijke dingen soms mooi schijnen. Terwijl het Noorderlicht daarentegen niks mooier maakt dan het is. Misschien dat mensen uit het zuiden ook wat meer zweven en relaxter zijn terwijl Noorderlingen nuchterder overkomen. Het zou best kunnen dat licht invloed heeft op karakters maar of dat echt zo is, weet ik niet. Schilderen bij spaarlicht In de lamp op de ezel waarop een langgerekt schilderij staat, zit een spiraalvormige spaarlamp. Die geeft ook dat ongekleurde, heldere daglicht. Daar kan ik s avonds goed Amcorper aessenim in ut ex ea feugiam iliquam elesenit, vel enim alit lummolorem del irit, si tis adipisse dolor iliquip sustrud mod tem ex eraesto ero odignisim vel iriustiniam, quisl irilit aliquat, sequis am iureril isiscil utpat euisci eu faciduipit velit il ullamco nsequatem veliquip esto odign.

11 20

12 In de spotlight: belang van goede communicatie LightRec ontplooit jaarlijks diverse activiteiten om het bewustzijn Film over de recycling van spaarlampen van consumenten over het belang van gescheiden inzameling te In samenwerking met de NVMP is een uitgebreide informatiefilm vergroten. Goede communicatie naar alle verschillende partijen gemaakt over het wel en wee van de inzameling en is essentieel om de doelstellingen te kunnen realiseren. LightRec recycling van spaarlampen en TL-buizen, vooral gericht op werkt daarom nauw samen met diverse communicatieprofessionals kinderen en jongeren. In deze film wordt uitgelegd waarom om berichtgeving en media-aandacht in goede banen te spaarlampen ingezameld en gerecycled moeten worden. leiden. Hieronder vindt u een kort overzicht van de belangrijkste Maar vooral ook hoe dit proces verloopt en wat er van de communicatie-acties in gerecyclede materialen gemaakt kan worden. De film is 22 inmiddels al vertoond op diverse scholen en opleidingen, 23 en bij een groot aantal deelnemers van LightRec. Via de website van LightRec en de NVMP kan de film op dvd worden nabesteld. Introductie Jekko: de ideale verzamelbox voor thuis Een veelbelovende insteek is de door LightRec ontwikkelde Jekko. De Jekko is de oplossing om in huis eenvoudig verschillende afgedankte producten zoals batterijen, lampen en kleine elektrische apparaten en te bewaren om vervolgens alles in een keer naar de milieustraat te brengen. In elk huis slingeren namelijk veel kapotte kleine elektrische apparaten rond. Per persoon gooien we hiervan jaarlijks twee kilo in de afvalbak, in plaats van deze in te zamelen en te recyclen, met als resultaat een jaartotaal van 33 miljoen kilo, inclusief spaarlampen, die niet gerecycled wordt. Tijdens het symposium van de NVMP, Stibat en ICT Milieu op 8 oktober 2009 is BATTERIJEN de Jekko geïntroduceerd. Vanaf 10 oktober startte onder de paraplu van Wecycle een pilot in huishoudens in de gemeenten Tilburg en Bergen (Noord-Limburg) en basisscholieren verspreid over heel Nederland. De basisscholen ontvingen daarbij een speciaal lespakket bij deelname aan de proef. Met de verzamelbox kregen de deelnemende huishoudens hulp bij de inzameling van onder meer kleine huishoudelijke apparaten, die vaak door SPAAR- EN LEDLAMPEN gemakzucht in de afvalbak verdwijnen. In de Jekko ligt alles overzichtelijk bij elkaar en deze is makkelijk mee te nemen bij het inleveren van gesorteerd afval. Bijvoorbeeld bij een bezoek aan de milieustraat, de supermarkt of bij één van de inmiddels ruim basisscholen die meedoen met Wecycle. Uit onderzoek van Trendbox blijkt dat de Jekko-pilot bij scholen en de gemeenten Tilburg en Bergen (Limburg) een groot succes was. Wecycle bekijkt nu samen met LightRec de mogelijke vervolgstappen. De Jekko is nog niet verkrijgbaar in winkels maar dit staat wel hoog op de agenda in 2010.

13 Consumentencampagne Ook in 2009 heeft LightRec weer veel aandacht besteed aan 24 de voorlichting van consumenten via de media. In december te kunnen lichten over het belang en de mogelijkheden van 25 lanceerde Wecycle op verzoek van LightRec een extra gescheiden inzameling. < voorlichtingscampagne om consumenten nog eens te attenderen op het belang van het gescheiden inzamelen van spaarlampen. Via een TV-commercial en buitenreclame werden consumenten opgeroepen om gebruikte spaarlampen vooral niet weg te gooien maar in te leveren. Op de site van Wecycle ( was/is ook een video te bekijken waarin duidelijk wordt uitgelegd hoe de recycling van spaarlampen precies in zijn werk gaat. Dank zij de samenwerking met Wecycle is een bereik van <aantal invoegen/percentage>weet Jacqueline gerealiseerd. In de Media Afgelopen jaar was LightRec zeer actief op het gebied van Public Relations en Reputatie Management, om zo regie te krijgen en te houden op alle boodschappen die overgebracht worden door de media. Op de website van LightRec staat een overzicht van alle persberichten die zijn verstuurd en die publieke aandacht hebben gegenereerd. Vooral de samenwerking met de Nederlandse Licht Associatie (NLA) rond de uitfasering van de gloeilamp leverde veel positieve aandacht in de media op. In 2010 zal LightRec zich ook nadrukkelijk gaan richten op het professionele circuit, om op deze manier de professionele eindgebruikers gerichter voor Besparing Koudwatervrees Fabels over spaarlampen leiden tot voorzichtige start De terughoudendheid bij consumenten om spaarlampen te kopen, is onterecht. Ze zijn er al in alle kleuren en maten en ze brengen het energieverbruik echt terug.... Nederlandse winkeliers maken sinds 1 september een begin met het uit de schappen halen van de lamp. Het hamstergedrag blijft vooralsnog achterwege, dit in tegenstelling ng gloei- tot onze oosterburen. En dat is begrijpelijk: jk: Nederland behoort al tot de Europese koplopers in het gebruik van energiezuinige verlichting. Maar toch hebben ook ok veel Nederlanders nog koudwatervrees om te chen naar spaarlampen. De swit- vraag is: waar komt die vrees vandaan? Spaarlampen giftig? g? Vooral bij de tegenstanders nders heeft het veel losgemaakt, de kelijke start van de uitfasering van de gloeilamp. Ten eerste daadwer- zou de te realiseren ring afgezet tegen het totale bespa- energieverbruik minimaal maal zijn. Spaar- en ledlampen zouden daarnaast geen prettig licht geven. Bovendien zouden er voor de sument onvoldoende e alter- connatieven beschikbaar zijn. En tot slot, de spaarlampen zouden eerder slecht dan goed voor het milieu zijn omdat ze giftig zouden zijn. De Nederlandse Licht Associatie (NLA) en Stichting LightRec, beide vertegenwoordigers van de landse verlichtingsproducenten roducenten en Neder- importeurs, betitelen dit soort len als fabeltjes. Het zijn helaas dit verha- soort verhalen die, in combinatie met onvoldoende kennis, bij de ment onnodige verwarring zaaien, consu- zegt Marcel van Haren, nager van de NLA. De uitfasering branchema- van Er zijn dimbare spaarlampen en spaarlampen die sneller opstarten. de gloeilamp in Europa levert een geschatte energiebesparing op die gelijk staat aan het energieverbruik van alle Nederlandse en Belgische huishoudens samen. Uiteindelijk kunnen we gezamenlijk 30 procent van het elektriciteitsverbruik voor verlichting in Europa besparen. Dat komt neer op een vermindering van de uitstoot van CO2 van zo n 23 miljoen ton. Bij consumenten leeft ten onrechte het idee dat een spaarlamp vaak geen volwaardig alternatief kan zijn voor de gloeilamp, volgens Van Haren. Vandaag de dag zijn energiezuinige lampen, of dat nu halogeen-, spaar- of ledlampen zijn, qua grootte, lichtopbrengst en kleur goed vergelijk- baar met de oude gloeilamp. Bovendien zijn er ook dim- bare spaarlampen en spaar- lampen die sneller opstarten, net als een gloeilamp. Led en energiezuinige halogeenlampen doen dit sowieso al. Recycling Uit onderzoek van GfK, dat in opdracht van LightRec werd uitgevoerd, blijkt dat Nederlandse huishoudens nog zo n 300 miljoen gloeilampen in gebruik hebben. De komende jaren worden deze beetje bij beetje vervan- gen door energiezuinige lam- pen, bijvoorbeeld door een spaar- of ledlamp. De winst voor het milieu kan nog hoger uitvallen als gevolg van de uit- fasering van de gloeilamp. Jeroen Bartels, directeur van LightRec, hier- over: Door energiezuinige lampen, zowel spaarlampen als ledverlich- ting, aan het eind van de levensduur gescheiden in te zamelen, kunnen we ruim 90 procent van de materialen hergebruiken, waaronder het beetje kwik dat spaarlampen bevatten. Zo kunnen we door recycling ook bespa- ren op het gebruik van kostbare grondstoffen. 1 Dagblad van het Noorden Nederlands dagblad COLUMN JEROEN BARTELS... L e d i t s h i n e! H et mocht duidelijk zijn: geen sfeervol kaarslicht tijdens de meest recente feestdagen maar gezamenlijk rondom de ledverlichting. Zo gaf de Postcodeloterij met WNF ruim 1,2 miljoen ledlampen weg. Philips sloot zich bij deze beweging aan en voorzag de Voedselbank van exemplaren. En niet te vergeten alle regionale en gemeentelijke initiatieven. Het jaar 2009 kenmerkte zich door het thema de gloeilamp is dood, leve de led! Een positieve ontwikkeling. Hoewel er her en der geklaagd wordt dat er op het energiezuinige vlak te weinig verlichtende alternatieven zijn, halen de producenten deze klaagzangen dankzij hun laatste technologische ontwikkelingen moeiteloos onderuit. En liggen de investeringskosten voor led s weliswaar nog hoger dan die van spaarlampen, zijn deze ook voor de ledlamp dankzij hun lange levensduur en lage verbruikskosten prima terug te verdienen. Net als spaarlampen is de ledlamp dus een prima alternatief voor het zo geliefde peertje. Inmiddels branden er al ruim 15 miljoen ledlampen bij de Nederlandse huishoudens, zo blijkt uit onze jaarlijkse bezitsmeting, nog exclusief de laatste leduitdeelacties. Met ook nog eens 70 miljoen spaarlampen zijn we dus al flink op weg om de in Kopenhagen gewenste energiebesparing op dit front te leveren. En daar mogen we trots op zijn. Toch kunnen we als consument nog een stapje extra zetten. Simpelweg door gebruikte lampen uiteindelijk in te leveren. Bij de winkel waar je een nieuwe koopt, in de supermarkt of bij de milieustraat. Immers, van al deze energiezuinige lampen kunnen we ruim 94 procent van de materialen hergebruiken. En dat is uiteindelijk dubbele winst. Ik wens heel Nederland een helder verlicht 2010 toe en mocht je nog op zoek zijn naar een goed voornemen: Spaar- of ledlamp stuk? Lever m in! 1 Jeroen Bartels is directeur van Stichting Light- Rec, in ons land verantwoordelijk voor de inzameling en recycling van energiezuinige verlichting. de Pers Metro de Pers

14 Afscheid van de vertrouwde gloeilamp Marcel van Haren is woordvoerder van de woordvoerder Nederlandse Licht Associatie over de uitfasering van de gloeilampen. Uitfasering van de gloeilamp Vorig jaar is de eerste stap gezet in het uitfaseren van de gloeilampen. De 100-watt en de matte lampen zijn vanaf september verboden. Althans, vanaf dat moment mogen de 26 voorraden niet meer worden aangevuld. En per 1 september energiezuinige verlichting om te buigen. Veel gehoord commentaar terugzien in de energierekening die toch nog blijft stijgen. Dat gaat de 75-watt eruit. Doorgaans geldt: hoe lager het is nog steeds dat het licht van spaarlampen ongezellig is; komt omdat er jaarlijks zoveel elektrische apparaten bijkomen. wattage, hoe meer het de mensen raakt. Daarom gebeurt het stap voor stap zodat iedereen zich vanaf nu alvast kan oriënteren op energiezuinige alternatieven. Zuinig licht, heldere keuze Samen met (toen nog) SenterNovem, hebben wij als NLA de actie Zuinig licht, heldere keuze ingezet om retailers er op te attenderen dat alleen een goed advies over de mogelijkheden van energiezuinige verlichting kan leiden tot gezamenlijke energiebesparing. Deze actie heeft er inderdaad mede voor gezorgd dat de winkeliers bij de eerste uitfaseringsgolf niet zijn overgegaan tot een massale uitverkoop van de 100-watt gloeilampen maar dit moment juist hebben aangegrepen om energiezuinige verlichting te promoten.helaas werd deze campagne enigszins overschaduwd door de actie Wat LED je? van de Postcodeloterij en het WNF waarmee consumenten een gratis LED-lamp konden afhalen bij Albert Heijn. Hierdoor leek het alsof LED-verlichting het enige alternatief is voor gloeilampen maar dat is natuurlijk niet waar. We juichen de promotie van LED-lampen toe, alleen was de timing een beetje ongelukkig. Goede alternatieven en kansen Het is belangrijk om de negatieve ideeën die heersen rondom dat het te lang duurt voor het licht helemaal op sterkte is; en het is gewoon te wit. Het klopt dat er ook energiezuinige lampen zijn van mindere kwaliteit die dus vaak goedkoper zijn. Door consumenten meer op te voeden met sfeerbeelden kunnen we ze ervan overtuigen dat er wel goede alternatieven zijn voor de vertrouwde gloeilampen, ook al is de terugverdientijd misschien iets langer. Ik zie LED-verlichting als een enorme kanshebber om met goede alternatieven te komen. Dit is een jonge technologie waar nog heel veel in bereikt kan worden. De claim energiezuiniger is er al maar er is nog geen terugverdienmodel voor. De consument heeft niet in de gaten dat hij uiteindelijk minder geld kwijt is aan een LED-lamp omdat die zo enorm lang meegaat. De opkomst van LED- en spaarlampen is trouwens ook een kans voor de speciaalzaken. Zij hebben de tijd en de kennis om consumenten goed te adviseren en ze kunnen precies aangeven welke energiezuinige alternatieven het best aansluiten op een bepaalde lichtwens. Waar blijft die lage rekening? Een ander aandachtspunt is het feit dat consumenten weliswaar meer spaarlampen hebben maar dat helemaal niet De rekening is wel minder gestegen dan wanneer ze gloeilampen waren blijven gebruiken, maar dat ervaart een consument nu eenmaal niet zo. Datzelfde geldt voor de investering in spaarlampen die ook sfeerlicht geven. Die is fors en ook al verdien je het ooit terug: op dit moment kiest de consument toch nog vaak voor een goedkope variant die dan weer een kortere levensduur heeft. Het collectieve bewustzijn over het inleveren van lampen neemt toe, maar het blijft een aandachtspunt. Daarbij kan van de consument niet worden gevraagd om onderscheid te maken tussen LED- en spaarlampen. Die moeten dan ook op dezelfde manier worden ingezameld en dat is precies wat LightRec ook wil bereiken. Er is nog een lange weg te gaan maar het gaat de goede kant op. <

15 Toekomst van Verlichting Verwijderingsbijdrage financiert adequate recycling We zitten dus nog 20 jaar vast aan de recyclekosten van spaarlampen De technologie rondom verlichting gaat met rasse schreden Jeroen Bartels: Op dit moment hebben wij dat is te zeggen: Omslagstelsel kosten daarvoor moeten wij opbrengen uit een verwijderingsbijdrage vooruit. Zo wordt onder energiezuinige verlichting de LED-lamp LightRec en alle aangesloten partijen met deelnemers Afgelopen jaar hebben we samen met onze accountant en op de verkoop van een veel kleiner aantal LED-lampen. steeds populairder. Voor LightRec houdt de inzameling van afgesproken om de verwijderingsbijdrage niet zichtbaar te andere productstichtingen gewerkt aan een alternatief model Daarom denken wij dat het verstandig is om een behoorlijke energiezuinige verlichting dan ook niet op bij spaarlampen en maken voor de consument. De producent zet de verwijderingsbijdrage voor de financiering, waarbij we uitgaan van een omslagstelsel. reserve aan te houden om deze kosten te kunnen financieren. armaturen. Ook voor LED-lampen geldt: LED-lamp stuk? Lever wel apart op de factuur aan de groothandel en die zet Dat is anders dan het stelsel dat wij nu hebben, waarin een hem in. Om de komende jaren de toenemende stroom lampen het weer op de factuur naar de winkeliers. Maar de winkeliers kapitaal wordt gevormd om de toekomstige kosten te kunnen Eén recyclegroep op de juiste manier in te kunnen zamelen en te recyclen, is een vermelden de verwijderingsbijdrage van 12 cent per lamp niet betalen, vergelijkbaar met een pensioenfonds. In een omslagstelsel Voor een consument is het straks onduidelijk of hij een goede financieringsregeling nodig. De toeslag zoals deze nu apart op de bon. Dit is gedaan om de winkelier niet te verplichten worden de jaarlijkse inzamelings- en verwerkingskosten LED-lamp in handen heeft of een spaarlamp. LED-lampen vallen 28 geldt voor spaarlampen lijkt hiervoor de beste oplossing, ook om voor dit soort kleine bedragen zijn kassysteem aan te verdeeld over de deelnemers op basis van hun marktaandeel. ook onder de regelgeving en moeten wij dus ook inzamelen. 29 voor LED-lampen. Een toelichting van Jeroen Bartels, directeur passen. Jammer genoeg weet ook de consument dus ook niet Daarbij wordt er dus niet langer geld opzij gezet om de Daar komt bij dat we LED-lampen prima kunnen recyclen. Voor van Stichting LightRec, over de feiten en fictie rond deze dat er 12 cent per verkochte lamp wordt besteed aan het inzameling van de lampen in de toekomst te kunnen financieren; het recycleproces maakt de toestroom van LED-lampen dus niet bijdrage. inzamelen en recyclen van de spaarlampen. alleen de financiering voor het specifieke jaar wordt door de veel uit. Zolang er spaarlampen tussen zitten, behandelen we de deelnemers betaald. De bestaande voorzieningen worden dan gehele stroom lampen op dezelfde manier als nu. Tenzij het LightRec heeft nu 18 miljoen euro in kas ter financiering van de over een periode van 10 jaar afgebouwd, conform de afspraken uiteindelijk rendabel wordt om de LED-lampen uit te sorteren. spaarlampen en TL-buizen die bij de aanvang al op de markt met VROM, aldus Bartels. Maar de winst die je hiermee bereikt, is klein in vergelijking met waren en die nog moeten worden gerecycled. Voor die lampen de kosten die we dan moeten maken. Daarom vindt LightRec dat is nooit een verwijderingsbijdrage betaald. Met het Ministerie Met dit omslagstelsel zal LightRec weliswaar aan de overheid alles wat met verlichting te maken heeft in één recyclegroep van VROM is afgesproken dat hiervoor een reserve moest voldoen om niet langer grote voorzieningen aan te houden, maar moet worden gezet, ook de armaturen. We zitten immers nog wel worden gevormd, net zoals voor wit- en bruingoed. Bartels: loopt de stichting ook een duidelijk risico. Bartels: Dat komt 20 jaar vast aan de recycletechniek voor spaarlampen, ook al Daarom is het gek dat de Tweede Kamer nu bepaalt dat de omdat LED-lampen steeds beter worden en ook nog eens heel worden ze dan allang niet meer geproduceerd. verwijderingsbijdrage op nul moet worden gesteld. Omdat lang meegaan. Als die straks de spaarlampen gaan verdringen LightRec verwacht dat voor de inzameling en verwerking van en dat kan heel snel gaan, zo weten we nog van de dvd-speler Zichtbaar beter spaar- en TL-lampen nog 33 miljoen euro nodig is, zal het nodig dan worden er binnen de kortste keren geen spaarlampen Het handhaven van de bijdrage zoals LightRec die kent heeft zijn om de verwijderingsbijdrage te continueren. meer geproduceerd en verkocht. De spaarlampen die dan al op grote voordelen. Het systeem is transparant, de stichting kan de markt zijn, moeten nog vele jaren later worden gerecycled. De volgen wat de producent en de groothandel in rekening brengt.

16 Daarbij voorkomt LightRec dat de handel en de winkeliers een marge zetten op de verwijderingsbijdrage en daarmee de kosten voor de consument nog extra opschroeven. Bartels: Als onverhoopt de verwijderingsbijdrage zou worden afgeschaft, dan verdwijnt de transparantie, en betaalt de consument meer dan zij nu doen. LightRec kan dan niet meer goed traceren of voor geïmporteerde of geëxporteerde partijen lampen de kosten van inzameling en verwerking wel zijn afgedragen. Zo werken we 30 freeridergedrag in de hand en dat willen we absoluut voorkomen. 31 Bovendien ontstaat dan een druk op de financiering van LightRec, waardoor we mogelijk belangrijke activiteiten niet meer kunnen bekostigen, zoals onderzoek en de campagnes om consumenten ertoe te bewegen hun spaarlampen apart te houden en in te leveren. aan de maatschappij. Daarvan gaat een stimulerende werking uit op consumenten om niet meer uit gemak te handelen maar uit bewustzijn. Dat is een hele goede zaak. Er valt nog steeds veel terrein te winnen, maar zolang we de verwijderingsbijdrage in stand houden, blijft het bewustzijn groeien en kunnen wij ons werk blijven doen. < LightRec wil voorkomen dat er druk komt te staan op zoiets belangrijks als de verwijderingsbijdrage. De stichting pleit ervoor om het bestaande systeem van financiering te handhaven, met dien verstande dat LightRec overgaat op een omslagstelsel en de voorzieningen verantwoord afbouwt. Daarmee kunnen we het consumentenbewustzijn blijven verbeteren en de insteek u betaalt voor een beter milieu handhaven, zonder dat er ongewenste mazen in het net komen, geeft Bartels aan. Overigens signaleren we een steeds groter verantwoordelijkheidsgevoel bij producenten en installateurs om bij te dragen

17 Onderzoek over het voetlicht Om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen en het beleid en de bijbehorende communicatie daar zo nodig op af te stemmen, laat LightRec regelmatig onderzoek uitvoeren, zowel onder leden, consumenten als andere belangengroepen. Ook nam LightRec deel in onderzoeken die vanuit de groep van productstichtingen onder NVMP werden uitgevoerd In 2009 voerde LightRec een aantal onderzoeken uit. 32 Nederland koploper in spaarlampengebruik omdat vanaf september 2009 een begin is gemaakt met de Pilot Albert Heijn: Inzameling voor de counter del in de praktijk uit te testen, startte LightRec in november In opdracht van LightRec voerde GfK Panelservices een uitge- uitfasering van de gloeilamp. De detailhandel speelt een cruciale rol in het inzamelingsproces een pilot in tien filialen van Albert Heijn. De pilot loopt tot en met breide bezitsmetings uit onder 3000 consumenten. Op 17 juni overhandigde Martin de Jager, voorzitter van LightRec, de resultaten aan Hetty Hafkamp, voorzitter van de Task Force Verlichting. Uit de resultaten blijkt dat Nederland de absolute Europees koploper is in het gebruik van energiezuinige lampen, en spaarlampen in het bijzonder. Een doorsnee huishouden heeft gemiddeld 57 lampen in en om het huis in gebruik, waarvan gemiddeld 9 spaarlampen. In 1990 was dit er nog maar een spaarlamp, in 2000 nog slechts drie. Als deze stijging doorzet is te verwachten dat binnen nu en vijf jaar het grootste deel van de verlichting binnen- en buitenshuis energiezuinig zal zijn, temeer In totaal zijn er circa 65 miljoen spaarlampen in Nederlandse huishoudens aanwezig, waarvan er ongeveer 20 miljoen op voorraad liggen. De LED-lamp zit nog in het begin van zijn levenscyclus: minder dan een op de vier huishoudens beschikt over een LED-lamp. Helaas belandt 53% van de gebruikte spaarlampen tussen het huisvuil. Slechts 47% zamelt afgedankte lampen op de juiste manier in, via de milieustraat of de detailhandel). Reden voor LightRec om nog meer aandacht te besteden aan de bewustwording van consumenten. Immers, spaarlamp stuk? Lever hem in! In totaal zijn er circa 65 miljoen spaarlampen in Nederlandse huishoudens aanwezig, waarvan er ongeveer 20 miljoen op voorraad liggen. De LED-lamp zit nog in het begin van zijn levenscyclus: minder dan een op de vier huishoudens beschikt over een LED-lamp. Helaas belandt 53% van de gebruikte spaarlampen tussen het huisvuil. Slechts 47% Aantal lampen (in stuks) per huishouden (GfK Panelservices Benelux) zamelt afgedankte lampen op de juiste manier in, via de milieustraat of de detailhandel). Reden voor LightRec om nog meer aandacht te besteden aan de bewustwording van consumenten. Immers, spaarlamp stuk? Lever hem in! onder consumenten. Op verzoek van de Stichting LightRec Nederland ontwikkelde NVMP samen met SITA, een inzamelmiddel voor spaarlampen dat net als de welbekende ton voor lege Type lampen aanwezig in de Nederlandse huishoudens, in percentages (GfK Panelservices Benelux) Overige lampen 71% Totaal Spaarlampen TL-buizen LED-lampen Overige lamepn LED-lampen 4% TL-buizen 9% Spaarlampen 16% batterijen bij de in- of uitgang van de winkel kan komen te staan. Hoewel het nu al mogelijk is om naast de milieustraat oude spaarlampen bij de kassa van een winkel af te geven, moest deze speciale inzamelbox het inleveren van defecte energiezuinige verlichting nog gemakkelijker maken. Om dit inzamelmid- mei Op basis van de ondervindingen vanuit deze pilot hoopt LightRec opnieuw een slag te slaan in de toegankelijkheid van het landelijke inzamelsysteem voor verlichting.

18 Het inzamelmiddel bestaat uit een standaard met twee kratten, elk met een inhoud van 30 of 60 liter, inzetbaar afhankelijk van de ruimte in de winkels. Vergelijkbaar met de ton voor lege batterijen wordt een hoes over deze standaard geplaatst. Het ontwerp is gebruiksvriendelijk en beperkt mogelijke risico s zoals glasbreuk tot een minimum. De inzamelbox maakt door de aanwezige boodschap in het design duidelijk waar ie voor dient: Spaarlamp stuk? Lever hem in!. Voor de kosten hoeven de winkelbedrijven dit initiatief niet te laten: volle inzamelboxen worden op kosten van LightRec opgehaald en vervangen door lege kratten Onderzoek beleid installateurs In oktober heeft LightRec besloten om een onderzoek te laten uitvoeren naar het beleid van installatiebedrijven met betrekking tot het gescheiden inzamelen van spaarlampen, TL-buizen en armaturen. Tot nu toe werd er steeds vanuit gegaan dat het professionele circuit optimaal bijdroeg aan het apart inzamelen van spaarlampen. Uit de inzamelcijfers blijkt echter dat ook daar nog veel verbeterd kan worden. beter te kunnen bedienen. De resultaten van dit onderzoek onder installateurs worden in het voorjaar van 2010 verwacht. < De vakbranche zamelt jaarlijks zo n ton lampen in. Helaas bereikt eenzelfde hoeveelheid van deze e-waste stroom het inzamelsysteem nog niet. Voor armaturen is het inzamelpercentage nog veel lager, in de orde van enkele procenten van wat er volgens LightRec aan armaturen wordt afgedankt. Het onderzoek moet onder meer handvatten opleveren om de installatiebranche

19 Deelnemers 360 Concepts EINDHOVEN 3M NEDERLAND B.V. LEIDEN A.J. Steenkist - Rooymans B.V. EINDHOVEN ADJ Supply Europe BV KERKRADE Aerolux Nederland BV OLDENZAAL AGK Elektro v.o.f. CRUQUIUS Agmi BV TEGELEN AGP Trading BV WEERT Agrilight B.V. MONSTER Agrolux Nederland B.V. MAASDIJK Aircowereld Albert Heijn B.V. ZAANDAM Alberts & Kluft BV ALMERE Alcochem Hygiene BV WAALRE Aldi Inkoop BV CULEMBORG Alisun BV HEERHUGOWAARD Alno Nederland BV DONGEN Amcor BV UITHOORN Anticopy! LEEK AppLED BV OSS ARJO BV RUINEN Arpalight Projektverlichting BV BAVEL Artimeta BV HEERLEN Astrimex LEEK ASWO Service Nederland B.V. HENGELO OV Atag Nederland BV DUIVEN Atexlicht RAAMSDONKSVEER 36 Atomis b.v. HOOFDDORP IMT B.V. GORINCHEM MATO Verlichting NIJMEGEN 37 Aura Light B.V. AMERSFOORT AV Licht Planners HAARLEM Ais Hardware bv BUNSCHOTEN-SPAKENBURG B. Aldenkamp & Zn. B.V. APELDOORN Bailey Electric & Electronics BV OOSTERHOUT NB Barndoor ALPHEN AAN DEN RIJN Bäro Trend Light BV DEURNE BB-Lightconcepts DOETINCHEM Bell Licht BV NUMANSDORP Bell Lux BV NUMANSDORP Berla BV GOIRLE Berner Produken B.V. LANDGRAAF BI Select BV PATERSWOLDE Bio Enterprise VROOMSHOOP Bordurama-Daylightshop RIJEN Bortly Lighting Europe BV VIANEN UT Bos Elektro BV LOOSDRECHT Brands Batterij Import B.V. DEURNE Bruins Visscher Licht BV GRONINGEN Cadillon International TIEL Catter BV DRUTEN Cecla Benelux BV DOENRADE Ceilings & Lighting BV SCHIJNDEL Centrum voor LichtArchitectuur BV DRACHTEN Chinelux ENSCHEDE Conelgro B.V. SCHERPENZEEL GLD Conite NV SINT NIKLAAS Cooper Crouse-Hinds B.V. Cooper Safety B.V. BREDA Cuprohaag Lichttechniek v.o.f. CAPELLE AAN DEN IJSSEL DBL Verlichting HENGELO OV De Jong Verlichting BV HENGELO OV De Nood BV MIDDELBURG Dekker Zevenhuizen BV ZEVENHUIZEN ZH Dekkers Visual Communication BV EINDHOVEN Delta Light Nederland bv PAPENDRECHT Delta Pro Lighting BV HELMOND Dental Depot Lomberg B.V. SOEST Derksen benelux Lichttechniek OSS Dijkstra Lampenfabriek B.V. HAARLEM Doeco B.V. WADDINXVEEN Dongemond Elektronica v.o.f RAAMSDONKSVEER Dutch Electro B.V. NUTH Dutch International Lightgroup BV GRONINGEN E. Group BV SNEEK Ecolight BV BREDA Ecolu Europe BV HEERLEN EDCO Eindhoven BV EINDHOVEN Edialux Nederland B.V. BARNEVELD Eglo Verlichting Nederland B.V. OOSTERHOUT NB Ehrbecker Schiefelbusch BV RAAMSDONKSVEER ELAR BV UDEN Elbo Technology B.V. SON Electro Cirkel BV Electro Groothandel Snoeck HOOGVLIET Electrolicht LINSCHOTEN Electromach BV HENGELO OV ElectronicPartner Nederland B.V. VIANEN UT Elephant Dental B.V. HOORN NH E-light Almelo BV ALMELO Elofer ASTEN Emilux BV ALMELO Energicon Energie Advies UTRECHT Energizer Group Holland BV HOUTEN ERCO Lighting B.V. NAARDEN ESZET Lighting B.V. HARDERWIJK ET Electric BV RIDDERKERK Etaloid verlichtings Techniek BV HOOFDDORP ETAP BV BREDA ETK BV BODEGRAVEN Euromac GENEMUIDEN Europlight bv RIDDERKERK Eurosolar HOUTEN Eurotronic B.V. ALPHEN AAN DEN RIJN Fa. Heinrich Heine, Abteilung REE TILBURG Factor Licht HAARLEM Fagerhult BV IJSSELSTEIN UT Famostar Emergency Lighting BV VELP GLD Ferplast Benelux BV NUENEN First Light BV S-HERTOGENBOSCH Fit & Recreatie Projecten B.V. ROELOFARENDSVEEN Flowmagic BV KWINTSHEUL Foetsie! by Wiep s BV HARLINGEN Formlite BV ENSCHEDE Franssen Verlichting BOXMEER Freeway Lighting B.V. BREDA Fri-Jado Super Service BV ETTEN-LEUR Functional light B.V. PURMEREND Gavita Nederland BV AALSMEER GE Powercontrols Nederland BV HAAKSBERGEN Global Warehouse BV Grimex Licht WOGNUM Groenendijk-Licht BV OUDEWATER Groothandel Smulders B.V. ULESTRATEN Gunneman B.V. HATTEM H.K. Electric B.V. HEDEL Hagro Stalverlichting ROSWINKEL Hala Nederlandse lampen Fabriek AMERSFOORT Hameland Handelsonderneming Keraf BV Hapro International BV Hateha Elektrotechnische Handelsonderneming Hato B.V. Lighting Hato lighting Solutions BV Havells Sylvania Fixtures Netherlands BV HBI Bisscheroux B.V. Hema BV Hemmink BV - Zwolle Hertek BV Hesdo B.V. Highlight B.V. Highlite International BV HIT Trading B.V. Hoogaerts lichttechniek BV Hope Verlichting B.V. Hornbach Bouwmarkt Nederland BV Horst Elektro Grossier Hortilux Schréder BV House of Light HVL Armada Outdoor BV I.A.T. BVBA iguzzini Illuminzione Benelux Ikea BV Nederland Ilfari Licht Design / Munsters IMCECO v.o.f. Indulite Indulux Nederland Industria Technische Verlichting BV Industrielicht BV Inter Ikea Systems BV Intergamma BV Internova Professional Lighting BV Intra Lighting Benelux BV Intramco Europe BV IP Led BV / IP Letters BV Isca Nederland BV Isis BV Ixilum Lichttechniek B.V. J & H Licht en Geluid J.G Trading BV Jac s Koopman Eelectrotechnische Agenturen B.V. Jansen Poultry Equipment Jimco Benelux BV JK-Nederland BV JM Bruneau Belgium NV K.S. Verlichting BV Kaemingk BV Kaspers Lighting International B.V. Kelpa B.V. Kemner Lighting B.V. KenWell Trading B.V. Kerger & Co B.V. Key Light International B.V. Koevering Koeling & Airconditioning Konitech Electronics BV Koopman International B.V. Koreman Lichtonderhoud BV Koula & Dikkers BV Kroon light & Maintenance Kwantum Nederland BV GROENLO KAPELLE HAZERSWOUDE-RIJNDIJK SITTARD SITTARD HAARLEM GELEEN AMSTERDAM ZUIDOOST DA ZWOLLE WEERT S-HERTOGENBOSCH WEESP KERKRADE LELYSTAD ZUNDERT PUTTEN NIEUWEGEIN VEENDAM MONSTER ALMERE EINDHOVEN ROESELARE VEENENDAAL AMSTERDAM ZUIDOOST ERP TERHEIJDEN DRUTEN BORNE EMMEN ALBLASSERDAM DELFT LEUSDEN BREDA LEERDAM ALMERE VIANEN UT HOEVELAKEN BEUSICHEM HOOGEVEEN VIANEN UT ALKMAAR WIJK BIJ DUURSTEDE BARNEVELD LELYSTAD GENT ZWAAGDIJK AALTEN OOSTERHOUT WERKENDAM AMSTERDAM AMSTERDAM NIJKERK GLD OIRSCHOT MALDEN AMSTERDAM ILPENDAM OUDERKERK AAN DE AMSTEL SLIEDRECHT TILBURG Lagotronics LED Import BV LED Nederland Lemax-Europe BV Less Energy B.V. Licht & Wonen NL Lichtfocus Lichtholland BV Lichtoplossingen Lichtpartners BV Lichtprojecten Nederland BV LichtStudio Kwadraat Lichtwijzer Light4U.COM Lightco Nederland B.V. Lighting Partner B.V. Lightronics BV Limatel v.o.f. Lucky Light projectverlichting BV Lumenplan BV Lumi Parts B.V. Luxor Licht LVS Licht B.V. M.R. van Groeningen BV MacBright BV Maretti Projectverlichting BV Matcall BV Meba Trading BV Meerlicht Doetinchem Megaman - Hapé Electric B.V. Melis Lighting bv Merison Retail BV Messner Benelux B.V. Metalmek Lighting BV Metro Cash & Carry Nederland BV Mitsubishi Electric Europe B.V. Benelux Branch M-Light international Modular Lighting Nederland Monac B.V. Moujen Europe BV N Light BV N.D.F Special Light Products BV Neckermann BV Nikon Instruments Europe B.V. O.V.I. - INL BV OASE BV Oligo Nederland BV Olman Handelmaatschappij B.V. Oostendorp Nederland BV Optica Lichtarchitectuur Optim-Import B.V. Ormalight BV OSRAM Benelux B.V. OT Lightsystems Benelux Otto BV Overhuys Verlichting Pakano Lighting BV Pet Supplies Holding BV Philips Electronics Nederland BV Philips Lighting ISL, Building HBR ISL Plaagdierprobleem.nl PLT Groothandel BV VENLO MEPPEL OPMEER ROELOFARENDSVEEN SNEEK HARDERWIJK ALMERE DONGEN ALMELO JOURE UTRECHT GOES WAALWIJK BERGEN OP ZOOM APELDOORN NIEUWKOOP NIEUWKOOP S-HERTOGENBOSCH HOEVELAKEN VLEUTEN TIEL ALMERE AMSTELVEEN OUDEWATER DOETINCHEM ALMERE TILBURG BUNSCHOTEN-SPAKENBURG HENGELO GLD NISTELRODE AMSTERDAM ZUIDOOST MIJDRECHT AMSTELVEEN DIEMEN ERMELO HELMOND ROOSENDAAL HULST AMSTELVEEN 7547 TL ENSCHEDE NIJKERK GLD RIJSWIJK ZH ALPHEN AAN DEN RIJN ZWIJNDRECHT RIJSSEN AALTEN VENLO CAPELLE AAN DEN IJSSEL WINSUM GN TILBURG ZWANENBURG HEERHUGOWAARD WAALWIJK EINDHOVEN EINDHOVEN GORINCHEM HENGELO OV

20 38 Postma & Partners elektrotechnische groothandel bv DUIVEN Postma & Partners industriële automatisering bv DUIVEN Powerlight International B.V. NIJKERK GLD Prandina BV HEERLEN Praxis Doe Het Zelf Center BV DIEMEN Present International BV TWELLO Prolicht Nederland BV RIJSWIJK ZH PromAction BV WORMERVEER QC Factory BV VENLO Q-Cat Trading b.v. SCHIEDAM Quasar Holland BV GIESSEN Raymax BV MONSTER Regoort BV ZWIJNDRECHT Reptilia V.O.F. S-GRAVENHAGE RetailProducts BV NAARDEN Rexel Nederland GOUDA RGG Verlichting BV RIWA Nederland BV BREDA Robert Klingel Europe GmbH Robin Hood Produkties BV AMSTERDAM Rocalux EDE GLD Rolight Theatertechniek ENSCHEDE Romex B.V. RHENEN Roos Electronics BV GILZE Ruiter Lighting HAARLEM Safety-Lux Nederland BV BUSSUM Samson Urban Elements BV ZUTPHEN SCALO NV Kalmthout Schaer Luderitz Nederland BV ZUNDERT Schiefer Signaal- en Speciaallampen ETTEN-LEUR Schippers Bladel BV BLADEL Schréder BV RHENEN SCS Industrie Componenten BV ZOETERMEER Selux Benelux N.V. ROOSENDAAL Shop Interiors BV DRONTEN Simcas Electro BV S-GRAVENHAGE Skytronic BV NIJVERDAL Sligro Food Group Nederland BV VEGHEL Smart Energy Products BV LELYSTAD Solar Nederland BV ALKMAAR Soloan BV HARDINXVELD- GIESSENDAM Spaapen Handelmaatschappij BV MONTFOORT Special Industrial Lighting EINDHOVEN Spectrus Licht en Advies DEVENTER Spil Lighting HOOFDDORP Steenwellewitgoed LUTTENBERG Steinhauer BV APELDOORN Steng Licht BV VENLO Sunworld Bruincentrum BV EINDHOVEN Super de Boer Supermarkten BV AMERSFOORT Superkeukens Broek op Langedijk BROEK OP LANGEDIJK Suzo International bv OUD-BEIJERLAND Switchtron BV DRONTEN Tabata Europe Corporation BV AMSTERDAM Targetti Poulsen Holland BV HOOFDDORP Tasmania Handel-Maatschappij B.V. AMSTERDAM Technische Unie AMSTELVEEN Tevea BV EINDHOVEN THOMAS & BETTS NETHERLANDS BV BARENDRECHT Tieman Trading B.V. GILZE Toko International BV ZOETERMEER Toplight IZEGEM Total Energy Solutions BV (TES) BEVERWIJK Totallux BV TRILUX CV Trimhuur Trobatronics B.V. Ubbink Garden B.V. Unifit Unired Lighting BV Utilicht BV Utrecht Dental UV-Support BV Valkenpower BV Van Cranenbroek ELC BV Van den Hurk verlichting metaal Van der Meer Wonen Van Dijk en Partners b.v. Van Doorn Verlichting BV Van Gastel Import Van Opstal Nederland B.V. VASCO keukens NV Veeneman BV Veko Lightsystems International BV Ventec Verkerk Groep Vezalux BV Waagmeester Elektro BV Waldmann BV Wittur B.V. Wolfs Verlichting B.V. XLD Lighting Co Xstrel BV Zumtobel Benelux NV ALMERE AMERSFOORT SPIJKENISSE DE KWAKEL ALKMAAR NIJKERK GLD VRIEZENVEEN EINDHOVEN UTRECHT OSS MAASBRACHT BUDEL GELDROP SNEEK AMSTERDAM CULEMBORG SCHIJF APELDOORN Kalmthout APELDOORN SCHAGEN WORMERVEER ZWIJNDRECHT ZUNDERT ZAANDAM TIEL ALMERE KERKRADE WOERDEN SITTARD BREDA

21 Baten en lasten Het jaar in cijfers 2009 was een jaar waarin nieuwe technologische ontwikkelingen zoals de opkomst van LED en de veranderende wereldeconomie, en wijzigingen in de Europese regelgeving extra inspanningen vergden van LightRec om het huidige inzamelsysteem te handhaven. De cijfers geven een goed beeld van de mate van inzameling en de kosten die daaraan verbonden zijn. Een aantal opmerkingen en conclusies dienen hier aan toegevoegd te ingezamelde hoeveelheden af, vooral aangezien het professio- 40 worden om het beeld volledig te maken. nele circuit voorheen altijd een zekere inzamelstroom garandeerde. Dat is goed te zien aan de afname van PoM in 2009 (Put Activa 41 Passiva Voorzieningen De cijfers van 2009 laten duidelijk zien dat de voorziening voor de inzameling en verwijdering van de historische voorraad afneemt volgens planning. Volgens overheidsnormen zijn de reserves van Stichting LightRec aan de hoge kant. De stichting bouwt deze voorziening vooralsnog wel in, gezien de verwachte terugkomst van spaarlampen waar geen voorzieningen voor zijn opgebouwd. Het negatieve eigen vermogen van 34 miljoen is het verschil tussen de voorziene kosten voor het inzamelen en verwerken van de historische voorraad van 53 miljoen euro en de voorziening die is gevormd van 19 miljoen euro. LigthRec zou er de voorkeur voor hebben ook een voorziening te treffen voor de producten die nà 13 augustus 2005 op de markt zijn gebracht. De verwijderingsbijdrage die daarop is geheven is immers gebruikt voor de inzameling en verwerking van de lampen van daarvoor. Invloed van het economisch klimaat Door de economische crisis stellen bedrijven en consumenten de vervanging van lampen en onderhoud uit. Hierdoor nemen de on Market) die wordt veroorzaakt door de afname van TL-buizen doordat de bouwmarkt op slot zit. Daaruit volgt weer dat de kosten voor inzameling en verwerking ook zijn afgenomen. Hierdoor ontstaat een onderbesteding die gedeeltelijk wordt gecompenseerd door een overbesteding aan marketing. De ingezamelde hoeveelheden lampen in Nederland liggen ruim boven het Europees gemiddelde, maar blijven ver achter bij de door de Europese Commissie voorgestelde doelstellingen. Om die te bereiken zullen de kosten relatief sterk toenemen omdat het relatief duur is extra lampen in te zamelen. Naar verwachting zal deze overgang leiden tot een noodzakelijke verhoging van de bijdrage per lamp aan LightRec, zodat er geen onevenredig beeld ontstaat in de baten en lasten van de stichting. < Balans per 31 december 2009 Vaste activa Voorzieningen Financiële vaste activa Voorziening voor inname en verwerking Totaal vaste activa Totaal voorzieningen Vlottende activa Kortlopende schulden Overige vorderingen Crediteuren Te vorderen omzetbelasting Te betalen omzetbelasting Liquide middelen Overlopende passiva Totaal vlottende activa Negatief eigen vermogen (i.v.m. vereiste voorzieningen) Totaal activa Totaal passiva

22 LightRec omzet Staat van Baten en lasten over 2009 Realisatie Begroting Realisatie Baten Verwijderingsbijdragen Totaal baten Operationele lasten Kosten inzameling en verwerking Web campagne Dotatie voorziening inname en verwerking Totaal Overige operationele lasten Kosten uitvoeringsorganisatie NVMP Uitvoeringskosten derden NVMP Projectkosten NVMP Kosten Verenigong NVMP Bureaukosten Stichting LightRec Bestuurskosten Stichting LightRec Totaal overige operationele lasten Totaal operationele lasten Saldo baten en operationele lasten Saldo financiële baten ( en lasten ) RESULTAAT Product Bedrag vwb Omzet 2006 Spaarlampen , ,68 Buislampen , ,32 Kwikdamp Lampen , ,22 Natrium Lampen , ,55 Metaalhalogenide Lampen , ,90 Armatuur met meerdere lichtpunten , ,64 Armatuur met één lichtpunt , ,30 Lichtlijn/-vlak per armatuur , ,17 Totaal afgezette eenheden ,77 jrr ,00 Product Bedrag vwb Omzet 2007 Spaarlampen , ,12 Buislampen , ,68 Kwikdamp Lampen , ,24 Natrium Lampen , ,32 Metaalhalogenide Lampen , ,36 Armatuur met meerdere lichtpunten , ,04 Armatuur met één lichtpunt , ,70 Lichtlijn/-vlak per armatuur , ,44 Totaal afgezette eenheden ,90 jrr ,00 Product Bedrag vwb Omzet 2008 Spaarlampen , ,84 Buislampen , ,80 Kwikdamp Lampen , ,44 Natrium Lampen , ,12 Metaalhalogenide Lampen , ,76 Retrofit LED Lampen ,00 0,00 LED-lampen met armatuur ,00 0,00 Armatuur met meerdere lichtpunten , ,90 Armatuur met één lichtpunt , ,92 Lichtlijn/-vlak per armatuur , ,24 Totaal afgezette eenheden ,02 jrr ,00

23 Inzameling Guer sequisi. Ut lore conse dit loreet wisci bla facil ulla alis aci exer sim quiscin eugiat nullut auguerostrud enim ea consenisl eseniscidunt dunt vendre tisl dignim quipit at. Iduisis modiam quis nosto dolut vel diat am deleniat. Ut augue conum zzriusc iliquat. Si blan vercilit iureet del ing eui tat praesto commod molorerci tionsequamet nibh et irit dolobortin velit il utpat aliquis alis nonsed dolortie facilit do consequ issenim venis dolore dolor irit aut erit ea faccum nummy nulla facillutet aliquiscilit lum diam, velit luptat. Ut irit alit lobore magnisc incilla facillaorer ad min henim volum zzril dolore con velesto consed dipis am utat praesequis. quatem aliqui bla consenim velendigna feu facincincin ulputpat lore coreriure commole sequisim vel ute moloreet, veliquis aliquisl in essi te min hent dolorerosto dolor sumsan veliquiscil delis adit dolore mod tate consenit nos nullan henim iuscin ulput alit dolessit, sed ero diam, secte magnit, 44 Inzamelresultaten, gewichten in tonnen Inzamelresultaten en totale operationele kosten 2009 t.o.v. het Europees gemiddelde (cijfers 2008) Ingezamelde kg per inwoner , Totaal operationele kosten per ton in euro s Nederland , Europees gemiddelde 900 0, , , TL-buizen Overige gasontladingslampen Professionele armaturen Armaturen 0 Armaturen Gasontladingslampen Gasontladingslampen

24 Mijlpalen 2009 Samenvatting 12 maart WEEE-Forum bijeenkomst over toekomstige financiering sdfsdfsdf 25 maart Presentatie voor ledenvergadering NLA 30 maart Strategie LightRec voor wordt vastgesteld 2 mei Wecycle toertocht Dokkum 11 juni Oplevering eindrapport Bezitsmeting Huishoudens door GfK 17 juni Aanbieden GfK rapport aan Hetty Hafkamp, voorzitter Task Force Verlichting augustus Werkbezoek Zweden 28 augustus Gezamenlijk persbericht LightRec NLA over uitfasering gloeilampen september Jaarlijkse audit van LightRec en NVMP Ondertekening overeenkomst met gemeenten 1 oktober Start pilotproject inzameling spaarlampen bij AH 8 oktober Producentendag ter gelegenheid 10-jarig bestaan NVMP 12 oktober Start campagne Zuinig Licht, Heldere Keuze oktober Start proef Jekko in Tilburg en Bergen (L) 47 5 november Deelnemersdag 26 november Presentatie voor Vakgroep Lichtreclame van Uneto-VNI 1 december Start Wecycle TV-spotjes over inzameling van spaarlampen 7 december Afsluiten nieuwe Dienstverleningsovereenkomst met NVMP 9 december Input voor enquête CELMA 12 december Rapport inzameling onder installatiebedrijven Jaarcijfers volgens VROM-eisen gepubliceerd Lobby en inhoudelijke reacties op herziening WEEE-directive Colofon Stichting LightRec Nederland Boerhaavelaan 40 Postbus AD Zoetermeer Helpdesk LightRec +31 (0) lightrec@nvmp.nl Informatienummer consumenten en detaillisten: (gratis) LightRec Nederland op internet Tekst Creative Venue, Amsterdam Beeldmateriaal o.a. ETAP Lighting Vormgeving Hansnel Groep, Utrecht COLOFON Stichting LightRec Nederland Boerhaavelaan 40 Postbus AD Zoetermeer Helpdesk LightRec: +31 (0) lightrec@nvmp.nl Informatienummer consumenten en detaillisten: (gratis) LightRec Nederland op internet Tekst Creative Venue, Amsterdam Beeldmateriaal o.a. ETAP Lighting Vormgeving Hansnel Groep, Utrecht

25