B&W-Aanbiedingsformulier

Transcriptie

1 B&W.nr.: , d.d. 25 maart 2009 B&W-Aanbiedingsformulier Onderwerp Aanwijzen Wassenaarseweg 56/58 (Gortergebouw met aangebouwde dienstwoning) als gemeentelijk monument en niet aanwijzen de overige delen van het complex BESLUITEN Behoudens advies van de commissie 1. kennis te nemen van het verzoek van de Stichting Industrieel Erfgoed Leiden (STIEL) en van het advies van de Monumentencommissie inzake de aanwijzing als gemeentelijk monument van het complex van het voormalig Instituut voor Praeventieve Geneeskunde aan de Wassenaarseweg 56/58 te Leiden; 2. vast te stellen het besluit tot aanwijzing als gemeentelijk monument van het object Wassenaarseweg 56 (hoofdgebouw: Gortergebouw) en Wassenaarseweg 58 te Leiden (de aangebouwde dienstwoning); 3. contrair aan het advies van de Monumentencommissie niet aan te wijzen als gemeentelijk monument de overige delen van het complex, waaronder de voormalige werkplaats, diverse stallen, de geluidskamer en de losstaande ambtswoning; 4. de Gemeentesecretaris/Algemeen directeur te verzoeken de eigenaar, de aanvrager/verzoeker en de Monumentencommissie schriftelijk op de hoogte te stellen van dit besluit. Samenvatting Het zogeheten Gortergebouw aan de Wassenaarseweg 56/58 te Leiden wordt aangewezen als gemeentelijk monument. Het gebouw (met aangebouwde dienstwoning) maakte deel uit van het voormalig Instituut voor Praeventieve Geneeskunde dat in de jaren 40 en 50 van de vorige eeuw is gebouwd. Vanwege de voor Leiden belangrijke ontwikkeling van het Bio Science Park wordt niet het gehele complex met alle kleinere bijgebouwen (zoals stallen en werkplaatsen) aangewezen, maar wel het karakteristieke hoofdgebouw aan de Wassenaarseweg met de aangebouwde dienstwoning. De Monumentencommissie vindt het gebouw onder meer van belang vanwege de bijzondere oorspronkelijke functie en de architectuurhistorische waarde.

2 G E M E E N T E L E I D E N Concept Nr. Dienst Bouwen en Wonen. BURGEMEESTER EN WETHOUDERS van Leiden; Gezien het gestelde in artikel 3 van de Monumentenverordening 1999; Gelet op het advies van de Monumentencommissie d.d. 6 juli 2005 waaruit blijkt dat de objecten Wassenaarseweg 56/58 (Gortergebouw met aangebouwde dienstwoning) kadastraal bekend gemeente Leiden, sectie R, nummer 615 beschermenswaardig zijn om de volgende reden: Het Gortergebouw met aangebouwde dienstwoning is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde, de kunst- en architectuurhistorische waarde en de zeldzaamheidswaarde. - Het Gortergebouw met aangebouwde dienstwoning is van cultuurhistorisch belang vanwege de bijzondere oorspronkelijke functie, als een belangrijk onderdeel van de gebouwen van de Rijksuniversiteit Leiden en als een bijzondere vertegenwoordiger van de geschiedenis van de Faculteit der Geneeskunde in Leiden. - Het Gortergebouw met aangebouwde dienstwoning is van architectuurhistorisch belang vanwege de op de oorspronkelijke functie toegesneden, kenmerkende hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering van de samenstellende onderdelen. Het Gortergebouw is tevens van belang als karakteristiek werk uit het oeuvre van een vooraanstaand architect. Vanwege de aanwezigheid van het aan het gebouw gerelateerde beeldhouwwerk is er naast architectuurhistorische waarde ook sprake van kunsthistorische waarde. - Het Gortergebouw met aangebouwde dienstwoning is tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de gaafheid van het exterieur en delen van het interieur van de samenstellende onderdelen. - Vanwege de bijzondere oorspronkelijke functie is er ook sprake van zeldzaamheidswaarde. Overwegende, dat - door de Stichting Industrieel Erfgoed Leiden (STIEL) op 14 januari 2005 een verzoek is ingediend tot aanwijzing van het voormalige Gortergebouw (van het Nederlands Instituut voor Praeventieve Geneeskunde) aan de Wassenaarseweg 56 tot gemeentelijk monument; - de Monumentencommissie op 6 juli 2005 voor het gehele complex inclusief alle bijgebouwen (zoals de voormalige werkplaats, diverse stallen, de geluidskamer en de losstaande ambtswoning) een advies tot aanwijzing als gemeentelijk monument heeft gegeven; - het gehele complex inclusief alle bijgebouwen beschermenswaardig is vanwege de cultuurhistorische waarde, de stedebouwkundige waarde, de ensemblewaarde, de zeldzaamheidswaarde en de kunst- en architectuurhistorische waarde; - het betreffende complex in het gebied Leeuwenhoek (deelgebied Boerhaave) ligt en onderdeel uit maakt van de (economische) ontwikkeling van het Bio Sciencepark, waarin belangrijke voorzieningen worden gerealiseerd voor onderwijs en huisvesting ten behoeve van de Universiteit Leiden; - de monumentale waarde van het gehele complex door Burgemeester en Wethouders wordt onderkend, maar dat tegelijkertijd het belang van de economische ontwikkeling van het gebied Leeuwenhoek / Bio Sciencepark moet worden meegewogen;

3 - het op grond van het Masterplan en de wenselijke economische ontwikkeling van het Leiden Bio Science Park niet mogelijk is om alle delen van het complex te behouden; - dat zo veel mogelijk met de monumentale waarde rekening is gehouden door het hoofdgebouw met de aangebouwde dienstwoning in de ontwikkeling op te nemen en in voorliggend besluit aan te wijzen als gemeentelijk monument,; - de objecten eigendom zijn van de Nederlandse Centrale Organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk onderzoek; - de eigenaar destijds mondeling in de vergadering van de Monumentencommissie van 12 april 2005 heeft aangegeven bezwaar te hebben tegen de aanwijzing van het complex als gemeentelijk monument aangezien daardoor de bedrijfsvoering zou kunnen worden belemmerd, zeker als door aanwijzing wijzigingen van het complex in de toekomst zouden worden verhinderd; - de eigenaar recent (februari 2008) via de Stuurgroep Leiden Bio Science Park heeft laten weten dat in ieder geval een toekomstige (functie)wijziging van het hoofdgebouw mogelijk moet blijven; - wij als volgt op deze zienswijze reageren; - met de ontwikkeling van het gebied rekening wordt gehouden door de losstaande onderdelen van het complex niet aan te wijzen als gemeentelijk monument; - de aanwijzing als gemeentelijk monument niet betekent dat verandering/aanpassing in de toekomst niet mogelijk is, ook in relatie tot eventuele herbestemming (conform het dan vigerende bestemmingsplan); - in de belangenafweging bij een monumentenvergunning naast monumentale waarden ook het belang van de eigenaar wordt meegewogen, zoals de gebruikswensen en de functionaliteit van het gebouw; - de bouwkundige toestand van de objecten goed zijn; - de aanwijzing als gemeentelijk monument geen negatieve invloed heeft op de waarde in het economisch verkeer; Gelet op de Monumentenverordening 1999 (Gemeenteblad nr. P.22); B E S L U I T E N : 1. over te gaan tot aanwijzing van het Gortergbouw, Wassenaarseweg 56, met aangebouwde woning, Wassenaarseweg 58 te Leiden, kadastraal bekend gemeente Leiden, sectie R, nummer 615, als gemeentelijk monument op grond van artikel 3 van de Monumentenverordening 1999; 2. daarbij uit te sluiten van de bescherming de overige losse objecten van het voormalig Instituut voor Praeventieve Geneeskunde aan de Wassenaarseweg 56/58, zoals de losstaande woning/garage (Wassenaarseweg 54), werkplaats, stallen/fokkerijen, geluidskamer en broeikas; 3. vast te stellen de bijgevoegde aanvulling in het gemeentelijk monumentenregister met monumentnummer... Leiden, 2008 Burgemeester en Wethouders van Leiden, de Secretaris, de Burgemeester,

4 AANVULLING MONUMENTENLIJST behorende bij B&W-besluit nr. d.d (als bedoeld in artikel 1onder c van de Monumentenverordening) mon.nr.: Wassenaarseweg 56 / 58 (Gortergebouw met aangebouwde dienstwoning) 2333 AL Leiden nr.foto-negatief: 7.9/7.11/7.4/6.32 OMSCHRIJVING VAN HET MONUMENT: blad: 1 van (3) Inleiding De gebouwen van het complex van Het Nederlands Instituut voor Praeventieve Geneeskunde aan de Wassenaarseweg verrezen in fasen in de jaren en De opdrachtgever tot de stichting van een laboratoriumgebouw met bijgebouwen was het Prophylaxefonds te s-gravenhage. De eerste bouwfase van het complex bestond uit het lagere rechter deel van het als het Gortergebouw bekende hoofdgebouw met laboratoria, een aangebouwde dienstwoning en een onder de lichtkap gehuisvest museum, een groot stalgebouw voor proefdieren rechts van het hoofdgebouw en vier, eveneens voor proefdieren bestemde kleine stallen op het terrein achter het hoofdgebouw. Een in 1952 ingediend plan tot uitbreiding van het complex met een werkplaats, een verbindingsgang met het hoofdgebouw en een woning is nooit uitgevoerd. Het in opdracht van het Praeventiefonds te s-gravenhage wel gerealiseerde uitbreidingsplan uit omvatte een uitbreiding van het Gortergebouw, de bouw van een ambtswoning, twee dubbele dierenstallen, een grote dierenstal/fokkerij en een geluidskamer voor geluidsmeting, alsmede de verbouwing van het oude stalgebouw tot werkplaats.. De gebouwen zijn ontworpen door de architect ir. H.F. Mertens uit Bilthoven, die de complexonderdelen voorzag van de voor de bouwtijd specifieke kenmerken van de zakelijke architectuur uit de periode van de Wederopbouw, waarin de functionele kwaliteiten van de gebouwen centraal stonden. De uitvoering van de bouwwerkzaamheden was in handen van N.V. Aannemersbedrijf Boele & Van Eesteren uit s-gravenhage. De sculpturen aan weerszijden van de hoofdentree van het oudste deel van het Gortergebouw zijn vervaardigd door de schilder/beeldhouwer L.O. Wenckebach en zijn de symbolische verbeeldingen van De Hoop en De Zorg. Het complex werd in het verleden gebruikt voor het doen van proeven op dieren voor medische doeleinden. Het Instituut voor Preventieve Geneeskunde en haar gebouwen gingen in 1965 op in TNO Preventie en Gezondheidszorg. De gebouwen verloren vervolgens hun oorspronkelijke functie, waardoor de dierenverblijven leeg kwamen te staan en de laboratoriumruimtes werden ontmanteld. Het als kantoorgebouw in gebruik zijnde Gortergebouw en annexen zijn in functioneel en stedenbouwkundig opzicht nog steeds gerelateerd aan het Leids Universitair Medisch Centrum.

5 Omschrijving Van het complex zijn alleen het Gortergebouw met aangebouwde dienstwoning beschermd. De overige in de inleiding genoemde objecten vallen buiten de bescherming. Het Gortergebouw is een uit een lager deel met twee en drie bouwlagen (de zogenaamde laagbouw) en een hoger opgaand deel (de hoogbouw) met lichtkap samengesteld laboratoriumgebouw. Beide onderdelen van het langwerpige Gortergebouw zijn onderkelderd en zijn opgebouwd vanuit een vrijwel rechthoekige plattegrond met aan de achterzijde een gelijktijdig met de hoogbouw gerealiseerde uitbouw met kantine en gehoorzaal. Deze kantine staat evenals de andere volumes onder een zadeldak (zie vervolgblad 2) KADASTRALE TENAAMSTELLING: Eigenaar: Nederlandse Centrale Organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk onderzoek KADASTRALE AANDUIDING: Gemeente: Leiden Sectie: R Nummer: 615 vervolgblad (2) AANVULLING MONUMENTENLIJST behorende bij B&W-besluit nr. dd. (als bedoeld in artikel 1 onder c van de Monumentenverordening) Vervolg OMSCHRIJVING VAN HET MONUMENT: blad: 2 van (3) en is door middel van een tussenlid met plat voornamelijk verbonden met de oudere laagbouw. De kappen zijn voorzien van een grotendeels weggewerkte constructie van houten spanten en zijn gedekt met pannen, die zijn vernieuwd, evenals de pannen op de daken van de overige gebouwen op het terrein. De gevels van het Gortergebouw zijn opgetrokken in schone baksteen boven een plint van zandsteenkleurige kunststeen. De gevels van het gebouw zijn voorzien van een betonskelet en opgetrokken in schone baksteen boven een plint van zandsteenkleurige kunststeen.. De vensters zijn voorzien van kozijnen, lekdorpels en halfronde penanten van lichte, met de baksteen contrasterende kunststeen. Deze in het hoofdgebouw en enkele bijgebouwen toegepaste kunststeen was de vervanger van de te natuursteen, die in de oorlogsjaren niet meer leverbaar was. De recht gesloten vensters en vensterreeksen bevatten stalen ramen. De symmetrische voorgevel van de hoogbouw is iets teruggerooid ten opzichte van de laagbouw. Beide geveldelen zijn opgetrokken in schone baksteen boven een plint van kunststeen en zijn in alle bouwlagen voorzien van lange vensterreeksen. De linker en de rechter travee van de hoogbouw bevatten een trappenhuis met een op drie niveaus in de gevel geplaatst venster in de vorm van een gespiegelde rondboog. Links in de gevel van de laagbouw bevindt zich de hoofdentree, die wordt gemarkeerd door beeldhouwwerk. De entree bevat een dubbele deur met twee op elkaar aansluitende halfronde deurlichten. De deur staat tussen een granieten trap, een met bronzen plaatwerk beklede luifel en twee gebeeldhouwde figuren. De treden van de trap zijn afgerond aan weerszijden, evenals

6 de platte luifel, die is voorzien van de vermelding INSTITUUT VOOR PRAEVENTIEVE GENEESKUNDE. De figuren aan weerszijden van de deuren zijn een in hoogreliëf uitgehakte mannenfiguur (rechts) en een vrouwenfiguur (links), die beide zijn voorzien van diverse attributen. De kunststenen blokken waaruit de sculpturen zijn gehakt zijn met een concave welving verbonden met de plint van de gevel. Het trappenhuis boven de entree bevat een hoog traplicht met roedenverdeling in het stalen raam. Tegen de rechter kopgevel van de laagbouw staat een smallere en lagere dienstwoning met twee bouwlagen onder zadeldak. De voorgevel bevat de entree en is evenals de andere gevels voorzien van vensters (waaronder om de hoek gaande vensters) met stalen ramen. In de kopgevel (westzijde) van de woning zijn bovendien een rond zoldervenster en een halfrond balkon met balkondeur en stalen balustrade opgenomen. In de kopgevels van het Gortergebouw staan op de zolderverdieping eveneens ronde vensters. De oostelijke kopgevel van de hoogbouw heeft evenals de voorgevel een symmetrische indeling met op de begane grond een stel openslaande deuren van staal en glas onder bovenlicht en op de drie verdiepingen vergelijkbare, eveneens onder bovenlichten staande dubbele deuren. De deuren zijn geplaatst tussen kunststenen kozijnen met kwarthol profiel in de dagkanten. Ze komen uit op een balkon met een smeedijzeren balustrade. Aan weerszijden van de balkons is een vierkant venster in de gevel opgenomen. De geveltop bevat een rond venster. De indeling van de achtergevel van de hoogbouw is vergelijkbaar met die van de voorgevel. De overgang van de hoogbouw naar de laagbouw wordt aan de achterzijde gemarkeerd door een dwarsvleugel, waarin onder meer een kantine is opgenomen. Deze staat onder een zadeldak, dat evenwijdig staat aan de daken van het hoofdvolume en is er door middel van een tussenlid met een plat dak mee verbonden. De langsgevel van de kantine is op de begane grond voorzien van een transparante pui van staal en glas en kijkt op een met natuursteen betegeld terras. De buitenste vensters zijn voorzien van schuin oplopende buitenranden. Schuin boven deze dwarsvleugel steekt een onder lessenaardak staand lifthuis uit de kap. Het rechter deel van de achtergevel van de laagbouw is op drie niveaus voorzien van een lange vensterreeks. Het lagere, in hoogte verspringende linker deel van de gevel bevat op de tweede verdieping een dubbele rondboogdeur voor een magazijn voor laboratoriummateriaal. In het inwendige van beide onderdelen van het Gortergebouw zijn alleen de trappenhuizen in vrijwel ongewijzigde staat bewaard gebleven. De trappen in het centrale trappenhuis met de afgeronde hoeken zijn travertijnen steektrappen met tussenbordessen en smeedijzeren trapbalustrades. Het trappenhuis vervolgblad (3) AANVULLING MONUMENTENLIJST behorende bij B&W-besluit nr. d.d. (als bedoeld in artikel 1 onder c van de Monumentenverordening) Vervolg OMSCHRIJVING VAN HET MONUMENT: blad: 3 van (3) aan de westzijde van de laagbouw is minder ruim, maar de gebruikte bouwmaterialen zijn dezelfde. De eveneens minder ruime trappenhuizen aan de uiteinden van de hoogbouw zijn voorzien van steektrappen met tussenbordessen met afgesnoten hoeken, van traptreden van leisteen en van ijzeren balustrades met houten handlijst. De lange, grotendeels nog met de originele tegels betegelde gangen van beide bouwdelen worden aan de uiteinden afgesloten door dubbele branddeuren.

7 Waardering Het Gortergebouw met aangebouwde dienstwoning is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde, de kunst- en architectuurhistorische waarde en de zeldzaamheidswaarde. - Het Gortergebouw met aangebouwde dienstwoning is van cultuurhistorisch belang vanwege de bijzondere oorspronkelijke functie, als een belangrijk onderdeel van de gebouwen van de Rijksuniversiteit Leiden en als een bijzondere vertegenwoordiger van de geschiedenis van de Faculteit der Geneeskunde in Leiden. - Het Gortergebouw met aangebouwde dienstwoning is van architectuurhistorisch belang vanwege de op de oorspronkelijke functie toegesneden, kenmerkende hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering van de samenstellende onderdelen. Het Gortergebouw is tevens van belang als karakteristiek werk uit het oeuvre van een vooraanstaand architect. Vanwege de aanwezigheid van het aan het gebouw gerelateerde beeldhouwwerk is er naast architectuurhistorische waarde ook sprake van kunsthistorische waarde. - Het Gortergebouw met aangebouwde dienstwoning is tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de gaafheid van het exterieur en delen van het interieur van de samenstellende onderdelen. - Vanwege de bijzondere oorspronkelijke functie is er ook sprake van zeldzaamheidswaarde. KADASTRALE TENAAMSTELLING: zie pagina 1 KADASTRALE AANDUIDING: zie pagina 1