Aantal blessures waarvan medisch behandeld SEH-behandelingen Ziekenhuisopnamen na SEH-behandeling 20-50

Transcriptie

1 Korfbalblessures Blessurecijfers Samenvatting Jaarlijks worden blessures opgelopen tijdens korfbal. Dit komt overeen met 4,6 blessures per uur dat er gekorfbald wordt. Dit betekent dat het kans op een korfbalblessure beduidend groter is dan de gemiddelde kans op een sportblessure bij een doorsnee sporter (1,8 blessures per uur sport). Voor twee op de vijf van deze blessures is medische behandeling noodzakelijk (42%, ). Ieder jaar worden korfbalblessures behandeld op een Spoedeisende Hulp-afdeling (SEH) van een ziekenhuis. In twee procent van de gevallen wordt de sporter na SEH-behandeling opgenomen in het ziekenhuis. Dit is aanmerkelijk lager dan bij de gemiddelde sportblessure op de SEH-afdeling (5% opname). Dit betekent dat korfbalblessures die op de SEH-afdeling worden behandeld in de regel minder ernstig zijn dan de gemiddelde sportblessure. Aantal blessures opgelopen tijdens korfbal Aantal blessures waarvan medisch behandeld SEH-behandelingen Ziekenhuisopnamen na SEH-behandeling Mannen raken iets vaker dan vrouwen geblesseerd door korfbal, echter op de SEH-afdeling zijn vrouwen in de meerderheid. Vooral jongeren en jongvolwassenen raken geblesseerd. Bijna de helft van de op een SEH-afdeling gepresenteerde korfbalblessures (51%) ontstaat doordat de sporter valt, een kwart door contact met een bal (26%). De meeste blessures door korfbal zijn enkelblessures of blessures aan hand of vinger. Bron: Letsel Informatie Systeem / , VeiligheidNL; Krantenknipselregistratie , VeiligheidNL; Stubbe, J., Hespen, A., van, Stege, J., et al. Blessurevrij korfballen? Leiden : TNO Kwaliteit van Leven, Preventie en zorg, 2008; Ongevallen en Bewegen in Nederland , VeiligheidNL; Letsellastmodel 2010, VeiligheidNL i.s.m. Erasmus Medisch Centrum. 1 Behandelingen op de Spoedeisende Hulp-afdeling (SEH) Ieder jaar worden korfbalblessures behandeld op een Spoedeisende Hulp-afdeling (SEH) van een ziekenhuis (n=1.157). Dit komt neer op 11 SEHbehandelingen per uren dat er aan korfbal gedaan wordt. Dit is iets meer dan het gemiddelde voor alle sporten (7,9 SEH-behandeling per sporturen). De kans dat een korfballer een blessure oploopt waarvoor behandeling op de SEH-afdeling nodig is, ligt dus iets hoger dan gemiddeld tijdens sporten. Na een sterke daling van het aantal korfbalblessures - van begin jaren negentig tot de eerste jaren van deze eeuw, lijkt het aantal blessures nu te stabiliseren rond de SEH-behandelingen per jaar (figuur 1).

2 Figuur 1 Trend in aantal SEH-behandelingen naar aanleiding van een blessure tijdens korfbal aantal SEH-behandelingen lineaire trend Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL Wie raken er geblesseerd? Ongeveer een derde van de korfballers die met een blessure naar een SEH-afdeling komen, is in de leeftijd van 15 tot en met 19 jaar (31%, figuur 2). Ruim twee derde (69%) is tussen de 10 en 25 jaar oud. Zeventig procent van de korfballers die een SEHafdeling bezoeken om zich te laten behandelen aan een blessure is een vrouw. In het algemeen is slechts ruim een derde (36%) van de geblesseerde sporters op de SEH-afdeling een vrouw. Dit verschil kan deels veroorzaakt worden doordat vrouwen iets meer uren korfballen dan mannen. Figuur 2 Korfbalblessures: jaarlijks aantal SEH-behandelingen, naar leeftijd en geslacht Man Vrouw jaar 5-9 jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar 55 jaar en ouder Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL Hoe ontstaan de blessures? De helft van de korfbalblessures die op een SEHafdeling behandeld worden (51%) ontstaat doordat de sporter valt. Vaak is daarbij sprake van zwikken (34%). In ruim een kwart van de gevallen ontstaat de blessure door contact met een object (29%), meestal een bal (26%). Ruim één op de tien korfballers heeft de blessure opgelopen door lichamelijk contact (12%), één op de twintig door acute fysieke (over)belasting (6%). Blessures door vallen komen bij de middengroep (18-29 jaar) relatief het meeste voor (40%), blessures door contact met de bal relatief het vaakst bij de jongste (0-17 jaar: 30%) en de oudste korfballers (30 jaar en ouder: 27%). Het aandeel blessures door acute fysieke belasting neemt toe met het toenemen van de leeftijd. Ruim De meeste blessures ontstaan in de zaal (63%), een kwart op het veld (26%). Er is informatie nodig over het aantal uren dat er binnen en buiten

3 gekorfbald wordt, om een uitspraak te doen over eventuele verschillen in de kans om een blessure op te lopen tussen zaal- en veldkorfbal. Deze informatie is helaas niet beschikbaar. Figuur 3 Korfbalblessures: jaarlijks aantal SEH-behandelingen, naar leeftijd en meest voorkomende toedrachten Totaal 51% 26% 12% 6% Zwikken Geraakt door bal Lichamelijk contact Acute fysieke belasting 0-17 jaar 51% 30% 8% 4% jaar 56% 20% 15% 5% 30 jaar en ouder 43% 27% 13% 11% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL Wat is de aard van de blessures? Blessures aan de onderste extremiteiten (52%) komen vaker voor dan blessures aan de bovenste extremiteiten (43%). Blessures aan en enkel (33%) en hand of vingers (32%) komen het meeste voor. Bij de groep jaar heeft zelfs ruim twee op de vijf korfballers die op een SEH-afdeling komen een enkelblessure (43%). Bij de jongste groep (0-17 jaar) is het aandeel blessures aan de bovenste extremiteiten met 51% relatief groot. De blessure-top 3 is als volgt 1. Enkeldistorsie (22%) 2. Fractuur aan hand of vinger (16%) 3. Oppervlakkig letsel/ kneuzing aan hand of vinger (10%). Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL 2 Ziekenhuisopnamen In de reguliere registraties van ziekenhuisopnamen is het niet mogelijk om korfbalblessures te onderscheiden. In het Letsel Informatie Systeem kan dit wel, de onderstaande gegevens betreffen om die reden blessures uit LIS waarvoor een korfballer direct na behandeling op de SEH-afdeling is opgenomen in het ziekenhuis. Het is dan ook waarschijnlijk dat dit beeld van ziekenhuisopnamen onvolledig is. Zo zullen bijvoorbeeld knieblessures als meniscus- en kruisbandletsel vermoedelijk pas na een langer voortraject tot operatief ingrijpen leiden en zelden leiden tot een acute ziekenhuisopname na SEHbehandeling. Direct volgend op een behandeling op de SEHafdeling worden per jaar gemiddeld 20 tot 50 korfballers in het ziekenhuis opgenomen (n=18). Dit is twee procent van alle korfballers die op de SEHafdeling behandeld wordt aan een blessure. Dit percentage is veel lager dan het percentage opnamen na SEH-behandeling gemiddeld voor alle sporten (5%). Korfbalblessures zijn daarmee waarschijnlijk relatief iets minder ernstig dan een gemiddelde sportblessure. Evenveel mannen als vrouwen worden in het ziekenhuis opgenomen en vooral korfballers vanaf 25 jaar. Het merendeel van de ziekenhuisopnamen voor een korfbalblessure betreft letsel aan het onderbeen of de enkel. De aantallen zijn te klein om gedetailleerdere uitspraken te kunnen doen. Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL

4 3 Overledenen In de registraties van dodelijke ongevallen is het niet mogelijk om fatale korfbalongevallen te selecteren. Daarom is in de Krantenknipselregistratie en in LIS gezocht naar informatie. In de Krantenknipselregistratie zijn in de periode geen gevallen bekend van korfballers die zijn overleden door een letsel. Ook in het Letsel Informatie Systeem zijn in de periode geen korfballers geregistreerd die op de SEH-afdeling zijn overleden door letsel opgelopen tijdens korfbal. Korfballers die overlijden door ziekte, zoals een hartaanval of hartritmestoornissen, zijn hier buiten beschouwing gelaten. Bron: Krantenknipselregistratie , VeiligheidNL; Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL 4 Overige letselgegevens Blessure Informatie Systeem Een belangrijke aanvulling op bovengenoemde gegevens zijn resultaten uit het Blessure Informatie Systeem (BIS). Om de aard, omvang en het ontstaan van korfbalblessures in kaart te brengen, zijn in de seizoenen en bij de tien teams die deelnemen aan de hoogste klasse in het korfbal de blessures geregistreerd. In deze periode zijn gegevens van 224 spelers vastgelegd, waarvan er uiteindelijk 61 (27%) geblesseerd raakten (in totaal 75 blessures). Zeven op de tien blessures ontstonden acuut. Er raakten evenveel mannen als vrouwen geblesseerd en de gemiddelde duur van een blessure was 31 dagen. Het merendeel van de blessures was gelokaliseerd aan de enkel (29%), de knie (21%) en de kuit (12%). Blessures aan de bovenste extremiteiten kwamen minder voor (vingers 7%, hand 2%, pols 2%). Bij de blessures ging het vooral om verstuikingen, verzwikkingen, verrekkingen en kneuzingen. De meeste blessures werden opgelopen tijdens het spelen van een wedstrijd (69%). Het aantal blessures dat ontstond tijdens de training lag lager (27%). De top vijf van factoren die het meest bijdroegen aan het ontstaan van de blessures is volgens de geblesseerde speler als volgt: - Contact met speler 36% - Verstappen/verdraaien 19% - Verkeerde landing 15% - Wenden of keren 15% - Anders 11% Ongevallen en Bewegen in Nederland In het enquêteonderzoek Ongevallen en Bewegen in Nederland (OBiN) zijn in de periode in totaal 107 korfbalblessures geregistreerd. Op basis hiervan wordt het jaarlijks aantal korfbalblessures in Nederland geschat op Voor van deze korfbalblessures (42%) is medische behandeling noodzakelijk. Per uur dat er in Nederland gekorfbald wordt lopen korfballers 4,6 blessures op. Dit betekent dat de kans op een korfbalblessure groter is dan in het algemeen de kans op een sportblessure (1,8 blessures per sport). Opvallend is dat, in tegenstelling tot de groep korfballers die op de SEH-afdeling komt met een blessure, het aandeel mannen (55%) in de totale groep geblesseerde korfballers groter lijkt dan het aandeel vrouwen (45%). Ruim een kwart van de geblesseerde korfballers is in de leeftijd van 15 tot en met 19 jaar (28%). In het overgrote deel van de gevallen betreft het een acute blessure (80%). De meeste blessures tijdens korfbal ontstaan aan de enkel (24%) Het geregistreerde aantal blessures in OBiN is te klein voor meer gedetailleerde uitspraken. Bron: Stubbe, J., Hespen, A., van, Stege, J., et al. Blessurevrij korfballen? Leiden : TNO Kwaliteit van Leven, Preventie en zorg, 2008; Ongevallen en Bewegen in Nederland , VeiligheidNL

5 5 Kosten en gevolgen van letsel Directe medische kosten De directe medische kosten van korfbalblessures die op de SEH-afdeling worden behandeld of als gevolg waarvan een ziekenhuisopname plaatsvindt, bedragen gemiddeld 770. Deze kosten van een korfbalblessure zijn daarmee iets lager dan de gemiddelde directe medische kosten van een sportblessure ( 960). Blessures die tijdens korfbal worden opgelopen zijn waarschijnlijk dus gemiddeld iets minder ernstig dan een sportblessure in het algemeen. Uiteraard zijn de kosten afhankelijk van het type blessure. Voorbeelden van dure en dus ernstige blessures zijn enkelfracturen ( 1.600), spier/peesletsel aan onderbeen ( 1.200) of hand/vingers ( 1.100). Relatief goedkoop zijn daarentegen open wonden ( 500) en oppervlakkige letsels ( 510). Per jaar leiden korfbalblessures waarvoor een behandeling op een SEH-afdeling nodig is of waarvoor de sporter wordt opgenomen in het ziekenhuis in totaal tot 1,6 miljoen aan directe medische kosten. Verzuimkosten Daarnaast kost een korfbalblessure die op een SEHafdeling behandeld is of waarvoor een sporter is opgenomen in het ziekenhuis gemiddeld aan kosten door arbeidsverzuim, in totaal per jaar 2,1 miljoen. Logischerwijze variëren ook de gemiddelde verzuimkosten met het type blessure. Bron: Letsellastmodel 2010, VeiligheidNL i.s.m. Erasmus Medisch Centrum Rotterdam; Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL 6 Expositiegegevens In de periode waren er in Nederland gemiddeld per jaar sporters die minstens één keer in een jaar gekorfbald hadden. Eind 2010 telde het Koninklijk Nederlands Korfbal Verbond ruim leden. Korfbal wordt vooral beoefend door jongeren: een vijfde van de korfballers is in de leeftijd van 15 tot en met 19 jaar (figuur 4). Evenveel mannen (50%) als vrouwen (50%) korfballen alhoewel de verdeling per leeftijdsgroep verschilt. Aanvankelijk zijn vrouwen in de meerderheid, vanaf zo n jaar of twintig de mannen. Er zijn aanwijzingen dat vrouwen in totaal per jaar iets meer uren korfballen dan mannen. Figuur 4 Aantal korfballers in Nederland, naar leeftijd en geslacht jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar Bron: Ongevallen en Bewegen in Nederland , VeiligheidNL 1 Vanwege een verschil in methode van ondervraging worden alleen korfballers van jaar in de grafiek getoond Bron: Ongevallen en Bewegen in Nederland , VeiligheidNL

6 7 Toelichting bronnen letselgegevens Bij het samenstellen van deze factsheet is gebruik gemaakt van verschillende gegevensbronnen, die hieronder kort beschreven zijn. Meer informatie over deze bronnen is te vinden op de website Het Letsel Informatie Systeem (LIS) geeft informatie over letsel en blessures die op de Spoedeisende Hulp-afdeling (SEH) behandeld worden. Daarnaast geeft het systeem informatie over blessures waarvoor een sporter direct na presentatie op de SEH-afdeling in het ziekenhuis opgenomen wordt. LIS wordt uitgevoerd in een representatieve steekproef van ongeveer een tiende van de ziekenhuizen in Nederland. LIS registreert alleen acute en redelijk ernstige letsels. Omdat het aantal geregistreerde letsels in LIS groot is, kan hiermee een gedetailleerd beeld gegeven worden. De gegevens afkomstig uit 8 Meer cijfers VeiligheidNL beschikt over veel meer cijfers over letsels en ongevallen. Per onderwerp of doelgroep LIS betreffen een jaarlijks gemiddelde over de periode , tenzij anders is aangegeven. Het Blessure Informatie Systeem (BIS) geeft een meer volledig beeld van de blessures dan bijvoorbeeld LIS. Met behulp van een webenquête worden beoefenaren van een sport ondervraagd over hun blessures en de oorzaken daarvan. In het BIS onderzoek naar korfbalblessures zijn alleen spelers in de hoogste klasse van het korfbal ondervraagd. Dit kan de representativiteit van de gegevens beïnvloeden, omdat dit vermoedelijk de relatief meest fanatieke beoefenaren van de sport zijn. Het enquêteonderzoek Ongevallen en Bewegen in Nederland (OBiN) is een continue enquête, waarbij jaarlijks Nederlanders worden ondervraagd over letsel en blessures, sportdeelname en bewegen. Uit deze databron zijn de volgende gegevens afkomstig: totaal aantal blessures, medisch behandelde blessures en sportdeelname. De gegevens afkomstig uit OBiN betreffen een jaarlijks gemiddelde over de periode Het aantal geregistreerde korfbalblessures in OBiN is klein, zodoende kan met deze gegevens slechts een algemeen beeld geschetst worden. staan de belangrijkste ongevalscijfers beschreven in factsheets zoals deze. U kunt de factsheets gratis downloaden op Heeft u interesse in bepaalde cijfers of een specifieke analyse? VeiligheidNL levert u deze graag. Ga hiervoor naar Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid voor eventuele, in deze uitgave voorkomende, onjuistheden of onvolkomenheden. Overname van tekst of gedeelten van tekst is toegestaan, mits met de juiste bronvermelding. Indien tekst gebruikt wordt voor commerciële doelstellingen dient altijd vooraf schriftelijke toestemming verkregen te zijn. Tips voor preventie Voor een persoonlijk advies over het voorkomen van blessures, ga naar Blessure opgelopen? Op de website is nuttige informatie te vinden over wat te doen als u een blessure hebt opgelopen en daar vragen over hebt. Ook vindt u de juiste weg naar de beste sportmedische zorg. Tabellen

7 SEH-behandelingen naar leeftijd en geslacht Type ongeval: Sportblessure Type Sport: Korfbal Organisatieverband sport: Sportblessures exclusief bewegingsonderwijs Man Vrouw Totaal Aantal % Aantal % Aantal % 0-4 jaar - - <10 <1 <10 <1 5-9 jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar en ouder < Totaal % Bron: Letsel Informatie Systeem (jaarlijks gemiddelde), VeiligheidNL

8 SEH-behandelingen naar ongevalsscenario Type ongeval: Sportblessure Type sport: Korfbal Organisatieverband sport: Sportblessures exclusief bewegingsonderwijs 0-17 jaar jaar 30 jaar en ouder Totaal Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Val Zwikken Val door sprong Val, niet gespecificeerd Val, overig Contact met object Geraakt door bewegend object door bal Contact met object, overig 30 4 <10 <1 < Overig scenario Lichamelijk contact Acute fysieke belasting Overig scenario, overig Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem (jaarlijks gemiddelde), VeiligheidNL

9 SEH-behandelingen naar locatie ongeval x leeftijd Type ongeval: Sportblessure Type sport: Korfbal Organisatieverband sport: Sportblessures exclusief bewegingsonderwijs 0-17 jaar jaar 30 jaar en ouder Totaal Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Sportlocatie sporthal, gymnastieklokaal sportveld Onbekend Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem (jaarlijks gemiddelde), VeiligheidNL Let op bij interpretatie indien aandeel 'onbekend' groot is

10 SEH-behandelingen naar locatie en aard letsel Type ongeval: Sportblessure Type sport: Korfbal Organisatieverband sport: Sportblessures exclusief bewegingsonderwijs 0-17 jaar jaar 30 jaar en ouder Totaal Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Hoofd/hals/nek < Romp/wervelkolom <10 <1 <10 < Schouder/arm/hand Hand/vingers fractuur hand/vinger oppervlakkig letsel/kneuzing hand/vinger Heup/been/voet Enkel enkeldistorsie oppervlakkig letsel/kneuzing enkel Knie Voet/tenen Onderbeen Overig <10 <1 <10 <1 < <1 Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem (jaarlijks gemiddelde), VeiligheidNL