Trastuzumab bij vroegtijdige stadia van borstkanker. KCE reports vol. 34A

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Trastuzumab bij vroegtijdige stadia van borstkanker. KCE reports vol. 34A"

Transcriptie

1 Trastuzumab bij vroegtijdige stadia van borstkanker KCE reports vol. 34A Federaal Kenniscentrum voor de gezondheidszorg Centre fédéral dêexpertise des soins de santé 2006

2 Het Federaal Kenniscentrum voor de gezondheidszorg Voorstelling : Het Federaal Kenniscentrum voor de gezondheidszorg is een parastatale, opgericht door de programma-wet van 24 december 2002 (artikelen 262 tot 266) die onder de bevoegdheid valt van de Minister van Volksgezondheid en Sociale Zaken. Het centrum is belast met het realiseren van beleidsondersteunende studies binnen de sector van de gezondheidszorg en de ziekteverzekering. Raad van Bestuur Effectieve leden : Gillet Pierre (Voorzitter), Cuypers Dirk (Ondervoorzitter), Avontroodt Yolande, De Cock Jo (Ondervoorzitter), De Meyere Frank, De Ridder Henri, Gillet Jean-Bernard, Godin Jean-Noël, Goyens Floris, Kesteloot Katrien, Maes Jef, Mertens Pascal, Mertens Raf, Moens Marc, Perl François Smiets Pierre, Van Massenhove Frank, Vandermeeren Philippe, Verertbruggen Patrick, Vermeyen Karel Plaatsvervangers : Regeringscommissaris : Annemans Lieven, Boonen Carine, Collin Benoît, Cuypers Rita, Dercq Jean-Paul, Désir Daniel, Lemye Roland, Palsterman Paul, Ponce Annick, Pirlot Viviane, Praet Jean-Claude, Remacle Anne, Schoonjans Chris, Schrooten Renaat, Vanderstappen Anne Roger Yves Directie Algemeen Directeur : Dirk Ramaekers Algemeen Directeur adjunct : Jean-Pierre Closon Contact Federaal Kenniscentrum voor de gezondheidszorg (KCE) Résidence Palace (10de verdieping-10ème étage) Wetstraat 155 Rue de la Loi B-1040 Brussel-Bruxelles Belgium Tel: +32 [0] Fax: +32 [0] info@kenniscentrum.fgov.be Web :

3 Trastuzumab bij vroegtijdige stadia van borstkanker KCE reports vol. 34A MICHEL HUYBRECHTS, FRANK HULSTAERT, MATTIAS NEYT, FRANCE VRIJENS, DIRK RAMAEKERS Federaal Kenniscentrum voor de gezondheidszorg Centre fédéral dêexpertise des soins de santé 2006

4 KCE reports vol. 34A Titel: Auteurs: Externe experten: Externe validatoren: Belangenconflict: Disclaimer: Trastuzumab bij vroegtijdige stadia van borstkanker Michel Huybrechts, Frank Hulstaert, Mattias Neyt, France Vrijens, Dirk Ramaekers Marc Buyse, Véronique Cocquyt, Luc Dirix, Jacques Longueville, Martine Piccart, Hugo Robays, Steven Simoens, Philippe Van Wilder Minne Casteels, Maarten Postma, André Trouet Dr. Piccart rapporteert in naam van de Breast International Group (BIG) een unrestricted educational grant van Roche. De experts en validatoren werkten mee aan het wetenschappelijk rapport maar zijn niet verantwoordelijk voor de beleidsaanbevelingen. Deze aanbevelingen vallen onder de volledige verantwoordelijkheid van het KCE. Layout: Dimitri Bogaerts, Nadia Bonnouh Brussel, 30 juni 2006 (2nd edition; 22 juni 2006, 1st edition) Studie nr Domein : Health Technology Assessment (HTA) MeSH : Trastuzumab ; Breast Neoplasms ; Receptor, erbb-2 ; Antibodies, Monoclonal ; Antineoplastic Agents NLM classification : WP 870 Taal : Nederlands, Engels Format : Adobe PDF (A4) Wettelijk depot : D/2006/10.273/23 Elke gedeeltelijke reproductie van dit document is toegestaan mits bronvermelding. Dit document is beschikbaar vanop de website van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg. Hoe refereren naar dit document? Huybrechts M, Hulstaert F, Neyt M, Vrijens F, Ramaekers D. Trastuzumab bij vroegtijdige stadia van borstkanker. Health Technology Assessment (HTA). Brussel: Federaal Kenniscentrum voor de gezondheidszorg (KCE); KCE reports 34A (D/2006/10.273/23)

5 KCE reports vol. 34A HTA Herceptin i Voorwoord Trastuzumab (Herceptin, Roche) is een bestaand geneesmiddel dat tot nu toe enkel werd gebruikt bij vrouwen met gemetastaseerde borstkanker. Trastuzumab is een uitgelezen voorbeeld van hoe geavanceerd moleculair biologisch onderzoek kan leiden tot baanbrekende klinische toepassingen. Gunstige resultaten werden in de loop van 2005 bekend voor studies met trastuzumab en chemotherapie in vroegtijdige stadia van borstcarcinoom zonder dat in parallel een dossier was neergelegd voor uitbreiding van de indicatie. Uitgebreide mediabelangstelling startte onmiddellijk. Onder druk van patiëntenorganisaties werd dit product in een aantal landen ter beschikking gesteld en gefinancierd nog voor de verplichte evaluatie door de bevoegde overheid kon plaatsvinden. Zulke praktijken zijn niet zonder risico. In deze context werd door de Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid aan het KCE gevraagd een farmaco-economische studie uit te voeren. Een jaar behandeling met trastuzumab, zoals uitgetest in de ondertussen alom geprezen HERAstudie waarin Belgische onderzoekers een vooraanstaande rol spelen, kost de ziekteverzekering ongeveer euro. In België komen jaarlijks momenteel een 500-tal vrouwen met borstkanker in aanmerking voor behandeling. Of dat nu als Âkosten-effectiefÊ kan beschouwd worden, kunt u in dit KCE rapport lezen. Eén majeure nevenwerking is hartfalen, waardoor een deel van de vrouwen met hartziekte niet in aanmerking komt voor trastuzumab. Maar de wetenschap staat niet stil en ook daar bieden er zich interessante perspectieven aan. Recent werd de FinHER studie gepubliceerd in het prestigieuze New England Journal of Medicine. In die kleinere studie wordt trastuzumab toegediend vóór i.p.v. na de chemotherapie en over een kortere duur van 9 weken. Zelfs met 3 jaar follow-up werden er geen cardiale nevenwerkingen vastgesteld, terwijl de ziektevrije overleving significant verbeterde. In de onderliggende farmaco-economische studie spreken we ons niet uit voor of tegen de één of andere toedieningsvorm of duur. Anderzijds hadden we ook onvoldoende rationele argumenten om ons (zoals bij de EMEA evaluatie) te beperken tot louter de gegevens van de HERA trial. Als aandachtig lezer verwacht u dan een vergelijkende klinische studie om de beste volgorde van toediening en de bij elke volgorde horende optimale duur van toediening te weten. Of die vergelijking er komt zal de geschiedenis uitwijzen. Jean-Pierre CLOSON Adjunct Algemeen Directeur Dirk RAMAEKERS Algemeen Directeur

6 ii HTA Herceptin KCE reports vol. 34A Lijst met afkortingen volgt na deze samenvatting. INLEIDING Samenvatting Trastuzumab (Herceptin, Roche) is een recombinant, gehumaniseerd monoklonaal antilichaam gericht tegen het neu-her2 eiwit. HER2, human epidermal growth factor receptor 2, kan voorkomen op het celoppervlak van borstkankercellen en maakt die cellen meer gevoelig voor groeifactoren. HER2 positieve (HER2+) tumoren kunnen daardoor vlugger groeien. De proportie HER2+ borstcarcinomen daalt met de leeftijd. Bijkomend kan de HER2 status van een primaire borstkanker negatief zijn terwijl de corresponderende metastases HER2 positief zijn. Directe detectie van HER2 overexpressie bij borstkanker gebeurt klassiek met immuunhistochemie (IHC). Bij de mens ligt amplificatie van het HER2 gen op chromosoom 17 nagenoeg altijd aan de basis van de HER2 overexpressie. Daarom kan HER2 testing ook indirect via bepaling van amplificatie van dit chromosoom met FISH (Fluorescence in situ hybridisation) of CISH (Chromogenic in situ hybridisation). FISH en CISH HER2 resultaten zijn beter reproduceerbaar dan IHC resultaten. Trastuzumab wordt in de praktijk al gebruikt voor de behandeling van HER2+ borstcarcinoom in een gevorderd stadium (gemetastaseerd). Vier grote gerandomiseerde studies zijn gestart om de werkzaamheid en veiligheid te testen van trastuzumab in vroege stadia van HER2+ borstkanker (niet gemetastaseerd). Veelbelovende gedeeltelijke resultaten van deze trastuzumab studies zijn publiek gemaakt vanaf mei 2005 via presentaties op conferenties en als wetenschappelijke publicaties. Deze studies vormen de basis voor het dossier voor mogelijke uitbreiding van de indicaties voor trastuzumab. Dit dossier werd pas recent (in februari 2006) ingediend bij het Europese agentschap voor geneesmiddelen (EMEA) door het farmaceutisch bedrijf Roche. In deze relatief lange tussentijd hebben in een aantal landen patiëntenverenigingen, soms met succes, gepleit voor het voortijdig ter beschikking stellen en vergoeden van trastuzumab in HER2+ vroege vormen van borstkanker. Dit alles gebeurde nog voor de noodzakelijke kritische evaluatie van werkzaamheid en nevenwerkingen door de bevoegde autoriteiten plaats kon vinden. Deze praktijk is niet zonder risico. Na een versnelde evaluatieprocedure keurde EMEA in mei 2006 de extensie van indicatie goed voor trastuzumab in vroege stadia van borstkanker. In dit kader en op vraag van de Belgische Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid werd een project gestart binnen het KCE. Dit project betreft een schatting van het aantal patiënten, een kosten-effectiviteit evaluatie en budget impact analyse vanuit het perspectief van de betaler (payer) van de terugbetaling van trastuzumab in deze nieuwe indicatie. Dossiers voor goedkeuring van farmaceutische producten zijn niet toegankelijk voor het publiek noch voor de meeste instellingen belast met Health Technology Assessment, zoals het KCE. Daarom kan dit rapport ook geen exhaustieve evaluatie van werkzaamheid en nevenwerkingen claimen. Contact werd opgenomen met Roche België als bron van publieke gegevens. De resultaten in dit rapport zijn dus gebaseerd op publiek beschikbare informatie voor efficaciteit en veiligheid, alsook epidemiologische en kostgegevens, waarvan een deel specifiek zijn voor België. BORSTKANKER IN BELGI Het aantal invasieve borstcarcinomen per leeftijdscategorie gediagnosticeerd in België werd berekend op basis van de 5337 nieuw gediagnosticeerde borstkankers in Vlaanderen, geregistreerd door het Vlaams Kankerregistratienetwerk voor het jaar 2001, en representatief voor ongeveer 60% van de Belgische bevolking. De incidentie per 5-jaars leeftijdsklasse toegepast op de volledige vrouwelijke Belgische populatie op 1 januari 2005 leverde een totaal van 9564 nieuwe gevallen van borstkanker per jaar. Het KCE startte een bevraging van de 80 oncologie centra in februari Tweeëndertig ziekenhuizen waren akkoord om hun gegevens door te geven betreffende het laatste volledige registratiejaar en in totaal 4528 gevallen van invasief borstcarcinoom met bepaling van het stadium. Overexpressie van neu-her2 was meer frequent bij borstcarcinoom op jongere leeftijd. De frequentie van HER2 positiviteit was ongeveer twee maal hoger in gemetastaseerde

7 KCE reports vol. 34A HTA Herceptin iii borstkanker dan bij borstcarcinoom kleiner dan 2 cm met negatieve lymfeklieren. De frequentie van HER2 FISH positiviteit voor alle invasieve borstkankers in België werd geschat op 13,55%. De behandeling met een invasief borstcarcinoom stadium I, II en III bij vrouwen tot de leeftijd van 70 jaar omvatte chirurgie en radiotherapie in 99% en 88% van de gevallen. De grote meerderheid (79%) van de patiënten met een oestrogeen receptor positieve borstkanker startten ook hormonale therapie, vooral tamoxifen. Chemotherapie was de vierde hoeksteen van de behandeling in patiënten tot 70 jaar met een tumor stadium II (71%) of stadium III (86%). De voornaamste component was een anthracycline (in 97%), gecombineerd met ofwel een taxaan of andere chemotherapie. Het meest frequent voorkomende regime bestond uit 5-fluorouracil, epirubicin en cyclophosphamide (FEC), eventueel gevolgd door docetaxel cycli. Borstcarcinomen met HER2 overexpressie werden relatief meer frequent behandeld met chemotherapie. KLINISCHE GEGEVENS WERKZAAMHEID In Europa is Herceptin momenteel op de markt als single dose vial met een inhoud van 150 mg trastuzumab. In de US worden multidose vials van 440 mg gebruikt. De goedgekeurde dosis voor de indicatie gemetastaseerd borstcarcinoom is 2 mg trastuzumab per kg lichaamsgewicht, wekelijks intraveneus toegediend. De eerste ladingsdosis bedraagt 4 mg/kg. Het juiste werkingsmechanisme van trastuzumab is niet goed gekend. Meer bepaald is nog onduidelijk of trastuzumab op HER2+ tumorcellen een cytostatisch dan wel een cytotoxisch effect heeft. De rationale voor een continue toediening tot ziekteprogressie optreedt bij vrouwen met gemetastaseerd borstcarcinoom is enkel gebaseerd op resultaten van dierproeven. Vier grote en twee kleinere open-label gerandomiseerde studies zijn opgestart om het effect van trastuzumab te evalueren in vroegtijdige vormen van HER2+ borstkanker (Tabel 1). HER2 positiviteit was gedefinieerd als IHC 3+ of FISH+. De meeste patiënten geïncludeerd in deze studies hadden borstkanker met positieve lymfeklieren (N+). Een minderheid had borstkanker met verhoogd risico maar zonder invasie van de lymfeklieren (N0). De standaard trastuzumab intraveneuze dosis, namelijk 2 mg/kg per week (na een éénmalige ladingsdosis van 4 mg/kg), werd in alle studies gebruikt behalve in de HERA studie waar 6 mg/kg werd toegediend om de drie weken (na een éénmalige ladingsdosis van 8 mg/kg). Ook dit doseringsregime blijkt voldoende om een minimumspiegel aan trastuzumab te onderhouden. Drie van de 4 grote studies hadden elk drie armen. Alle vrouwen in de studies kregen anthracyclines toegediend vooraleer trastuzumab werd gestart, behalve 6% van de vrouwen in de HERA studie en de patiënten in één arm van de BCIRG006 studie. In de FinHer studie werden HER2 CISH+ patiënten gerandomiseerd naar 9 weken trastuzumab of geen trastuzumab (samen met docetaxel of vinorelbine), gevolgd door epirubicin-bevattende chemotherapie (FEC). Zulk een omgekeerde behandelingsvolgorde werd ook gebruikt in de E2198 fase 2 studie, waar het vergeleken werd met hetzelfde schema plus een extra jaar trastuzumab. Een vijfde grote trial, PACS04, loopt nog en bestudeert ook 52 weken trastuzumab na anthracycline chemotherapie. Er gebeurde nog geen analyse naar efficaciteit voor deze studie.

8 iv HTA Herceptin KCE reports vol. 34A Studiecode, regio, patiënten (pat.) en inclusiecriteria B31, US, 2 armen: 1960? pat, N+ of N0 high-risk N9831, US, 3 armen: 3046 pat, N+ of N0 high-risk HERA, ex-us, 3 armen: 5090 pat, N+ of N0 with T1c BCIRG006, globaal, 3 armen: 3222 pat, Tabel 1. Ontwerp van de studies met trastuzumab in vroegtijdige vormen van borstcarcinoom Anthracycline vooraf (of nadien in FinHer/E2198) doxorubicine +cyclophosphamide (AC) Trastuzumab start in combinatie Paclitaxel doxorubicine +cyclophosphamide paclitaxel (arm C) geen anthracycline (6%), doxorubicine zonder taxane (23%), epirubicine zonder taxane (45%), anthracycline + taxanes (26%) doxorubicine +cyclophosphamide N+ of N0 high-risk geen anthracycline voor of na FinHer, Finland, 2 armen: 232 pat, N+ of N0 >2cm E2198, US, 2 armen: 200 pat, N+, stadium II of IIIa na: 5FU+epirubicin +cyclophosphamide (FEC) na: doxorubicin +cyclophosphamide docetaxel arm docetaxel + carboplatin docetaxel or vinorelbine Paclitaxel Trastuzumab sequentieel na paclitaxel (arm B) alle chemotherapie deels ook na chemotherapie Trastuzumab regime 2 mg/kg/wk 1 jaar 2 mg/kg/wk 1 jaar 6 mg/kg/3wk 1 jaar 6 mg/kg/3wk 2 jaar 2 mg/kg/wk 1 jaar 2 mg/kg/wk 9 weken 2 mg/kg/wk 10 weken 2 mg/kg/wk 10 w voor + 1y na AC Het primaire eindpunt in de studies was ziektevrije overleving (disease-free survival, DFS). De resultaten kunnen weergegeven worden als percentage overleving per studie arm. Patiënten kunnen aldus ingedeeld worden in drie groepen (Figuur I). Groep A bestaat uit de patiënten die hervallen of overlijden gedurende de follow-up periode (omdat ze refractair of resistent zijn aan de nieuwe behandeling). Groep B bestaat uit patiënten die niet zouden hervallen of overlijden, ook al krijgen ze de nieuwe behandeling niet. Dit stelt in feite de controle arm voor, namelijk observatie of de standaard behandeling aanbevolen op het ogenblik dat de studie start voor de patiënten in het betreffende ziekte stadium. Groep C bestaat uit patiënten die hervallen zouden zijn of overleden mochten ze de experimentele behandeling niet gekregen hebben. Patiënten in groep A en B halen dus geen voordeel uit de experimentele behandeling terwijl ze wel blootstaan aan de toxiciteit, nevenwerkingen, psychosociale impact van de nieuwe behandeling. Dit wordt geïllustreerd met de resultaten voor ziektevrije overleving in de FinHer studie (Figuur I). Het gebied C komt overeen met de 11% van de patiënten die dankzij trastuzumab niet hervallen. De overige 89% van de patiënten (A+B) haalden geen voordeel uit de trastuzumab behandeling, omdat ze niet antwoordden op trastuzumab (gebied A, 11%) of omdat ze niet zouden hervallen (gebied B, 78%), zelfs al hadden ze geen trastuzumab gekregen. Overlevingsresultaten kunnen ook weergegeven worden als de verhouding tussen de voorspelde ÂhazardÊ (vergelijkbaar met risico) voor iemand in de behandelingsgroep en iemand in de controlegroep (hazard ratio, HR), zoals gegeven voor ziektevrije overleving in Tabel II and Figuur II.

9 KCE reports vol. 34A HTA Herceptin v Figuur I. Grafiek voor ziektevrije overleving in een gecontroleerde studie % 77.6 % A C B 0 1 yr 2 yr 3 yr Follow-up Resultaten voor trastuzumab gestart in combinatie met taxanes na AC (doxorubicin plus cyclophosphamide) werden als gezamenlijke analyse van B31 samen met arm C van N9831 publiek gemaakt. Resultaten voor trastuzumab sequentieel gestart na alle chemotherapie werden apart publiek gemaakt (1 jaar arm van HERA studie en arm B van N9831). Voor een analyse van de 2 jaar trastuzumab arm van de HERA studie is het nog te vroeg. Voor een vierde trial, de BCIRG006, zijn voorlopig enkel resultaten voor DFS voorgesteld op een congres. Noteer dat de resultaten voor overleving (overall survival, OS) ook de effecten omvatten van trastuzumab gestart nadat ziekteprogressie werd vastgesteld bij patiënten in de controlegroep. Trastuzumab gestart in combinatie met taxanes na AC verbetert significant de DFS met HR 0,49 (0,41-0,57), gebaseerd op een gepoolde analyse van de gepubliceerde gegevens. Deze bestaan uit de B31/N9831 resultaten, HR 0,48 (0,39-0,59), alsook in de preliminaire analyse van de BCIRG006 studie, HR 0,49 (0,37-0,65) in de AC arm. In de gezamenlijke analyse B31/N9831 verbeterde ook de overall survival (OS) significant na trastuzumab, HR 0,67 (0,48-0,93), bij een mediane opvolgingsduur van 2 jaar (Tabel II). De verbetering in DFS voor trastuzumab sequentieel gestart na alle chemotherapie varieert meer per studie dan voor trastuzumab combinatietherapie. DFS in de sequentiële behandelingsarm B van N9831 is niet significant beter t.o.v. de controle arm A, HR 0,87 (0,67-1,13). Dit contrasteert met de HR 0,54 (0,43-0,67) voor de 1 jaar trastuzumab arm van HERA. Bij gezamenlijke analyse van DFS met een fixed effects model is de HR 0,66 (0,56-0,78). In beide studies, na respectievelijk slechts 1.5 en 1 jaar mediane opvolgingsduur, blijft de analyse voor overall survival negatief. Bij gezamenlijk analyse is voor overall survival de HR 0,81 (0,58-1,12). De verbetering in DFS na trastuzumab in FinHer is significant met HR 0,42 (0,21-0,83) bij een mediane follow-up van 3 jaar. Anthracycline toediening (matige dosis epirubin in FEC combinatie) werd hierbij gestart na een totaal van slechts 9 weken trastuzumab in combinatie met docetaxel of vinorelbine. Voor de E2198 studie zijn geen resultaten voor efficaciteit publiek gemaakt.

10 vi HTA Herceptin KCE reports vol. 34A Table II. Ziektevrije overleving na trastuzumab in adjuvante setting voor borstkanker. Studie (mediaan follow-up) Control DFS (j) DFS (% and HR) 1j seq. (na alle chemo) DFS (% and HR) 1j comb. (na AC) DFS (% and HR) 9w comb (voor FEC) HERA (1j) 77,4%* (2j) 85,8% HR 0,54 (0,43-0,67) Niet bestudeerd B31 (2,4j) 74% (3y) Niet bestudeerd 87% HR 0.45 N9831 (1,5j) 78% HR 0,87 (0,67-1,13) 87% HR 0.55 B31/N ,4% (3j) 87,1% HR 0,48 (0,39-0,59) BCIRG006 (2j) AC TH TCH 77,0% (3j) Niet bestudeerd 86,0% HR 0,49 (0,37-0,65) Niet bestudeerd 80,0%** HR 0,61 (0,47-0,79)** Overall HR 0,66 (0,56-0,78) (HERA, N9831) HR 0,49 (0,41-0,57) (B31,N9831,BCIRG006) FinHer (3j) 77,6% (3j) 89,3% HR 0,42 (0,21-0,83) * 2-jaar DFS is 78,2% in de EMEA summary of product characteristics; **Chemotherapie zonder anthracycline, niet opgenomen in overall analyse; DFS: disease-free survival; HR: hazard ratio Figuur II. Ziektevrije overleving (DFS) na trastuzumab per type regime en studie Post-anthracycline sequential HERA N9831 Overall Post-anthracycline concurrent B31/N9831 BCIRG006 Overall Pre-anthracycline FinHer 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 Hazard Ratio and 95% CI

11 KCE reports vol. 34A HTA Herceptin vii In de gerapporteerde analyses was de incidentie van hersenmetastase als eerste event hoger in de trastuzumab studie arm dan in de controle groep (21 gevallen vs. 15 in HERA, 21 vs. 11 in B31 en 12 vs. 4 in N9831). Dit verschil kan verklaard worden doordat in de controle groep vroegere metastasering gezien wordt naar andere plaatsen. De relatieve onwerkzaamheid van trastuzumab voor het verhinderen van de ontwikkeling van hersenmetaês, ook gerapporteerd in andere publicaties, kan mede te wijten zijn aan de lage penetratie van trastuzumab door de bloed-hersenbarrière. Het is nog onduidelijk hoe sterk dit gegeven op lange termijn de ziekte progressie en overleving na trastuzumab beïnvloedt. NEVENWERKINGEN Trastuzumab bindt specifiek met HER2. HER2 komt niet voor op het oppervlak van de meeste cellen, maar soms wel in kleine hoeveelheden op hartspiercellen. Patiënten met een specifieke genetische variant van HER2 zijn mogelijks gevoeliger voor cardiotoxiciteit na trastuzumab. Hartfalen wordt vooral gezien na voorbehandeling of gelijktijdige behandeling met anthracyclines (doxorubin en epirubicin). Anthracyclines zijn op zich al cardiotoxisch, epirubicin mogelijks wat minder dan doxorubicin. In de vier grote trastuzumab studies in vroege stadia van borstkanker werden anthracyclines toegediend voor de start van trastuzumab (behalve in de arm zonder anthracycline in BCIRG006). Nadat bekend werd dat het halfleven van trastuzumab langer was dan eerst beschreven, waarschuwde EMEA de artsen voor het gebruik van anthracyclines na het stoppen van trastuzumab. Nochtans, in de FinHer studie werd het anthracycline (epirubicin in matige dosis) toegediend na 9 weken trastuzumab behandeling, zonder cardiotoxiciteit als gevolg. In de E2198 studie werd één enkel geval van hartfalen geobserveerd na trastuzumab behandeling en vier gevallen na de daaropvolgende AC behandeling. Daarnaast dient ook vermeld dat interstiële pneumonitis werd gezien bij 0,6% van de met trastuzumab behandelde patiënten in de B31/N9831 analyse (fataal in 2 patiënten). In tegenstelling tot de eerste klinische studies uitgevoerd in het kader van gemetastaseerd borstcarcinoom werd de hartfunctie prospectief opgevolgd tijdens de studies met trastuzumab in vroege stadia van borstkanker. De linkerventrikel-ejectiefractie (LVEF) werd elke drie maand gemeten met echocardiografie of met multi-gated acquisition (MUGA) scan. In studie B31 werd enkel MUGA gebruikt. De MUGA techniek maakt gebruik van radioactief materiaal. MUGA is duurder maar beter reproduceerbaar dan echocardiografie. Met MUGA wordt 50% aangenomen als ondergrens voor een normale LVEF. Met echocardiografie geven verschillende berekeningsmethodes van de LVEF verschillende resultaten. Methode standaardisatie voor LVEF meting met echocardiografie is dus noodzakelijk. De Âmodified SimpsonÊs ruleê is recent aanbevolen als 2D echocardiografische methode voor LVEF, met een ondergrens voor normaalwaarden van 55%. Alvorens met trastuzumab te starten (dus na AC in de meeste gevallen) diende de LVEF >50% te zijn in alle studies behalve de HERA studie waar een hogere cut-off van 55% werd gehanteerd. Het gebruik van een normaal EKG voor het uitsluiten van hartfalen werd niet vermeld in de studie publicaties. In trials B31 en N9831 werd een significante stijging in cardiotoxiciteit gezien na trastuzumab. Dit feit werd als Âwarning letterê door Genentech gecommuniceerd naar de artsen in de US. In beide studies misten 30,5% van de patiënten minstens 4 weken trastuzumab behandeling na een daling van de LVEF (24% in B31) of na cardiale symptomen (8% in B31). In totaal hadden 34% van de patiënten in de trastuzumab arm een significante LVEF daling versus 17% in de controlegroep van studie B31. Er dient ook opgemerkt dat in B31/N9831 er 233 van de 3497 patiënten (6,7%) vooraf waren uitgesloten van trastuzumab behandeling wegens een daling in LVEF of cardiale symptomen na doxorubicin. Dit illustreert de belangrijke onmiddellijke en vertraagde cardiotoxiciteit van doxorubicin. In trials B31 en N9831 (combinatie arm C) was de 3 jaar cumulatieve incidentie van NYHA (New York Heart Association) klasse 3 of 4 hartfalen of cardiale dood 0,8% en 0% in de controle groep en 4,1% en 2,9% in de trastuzumab arm. In studie B31 waren zowel de post-ac LVEF alsook de leeftijd onafhankelijke voorspellende parameters voor ernstig hartfalen na trastuzumab. De gecumuleerde 3-jaars incidentie van ernstig hartfalen bij de 48 patiënten >=50 jaar met een post-ac LVEF van 50%-54% was 20%. Merk op dat deze vrouwen niet toegelaten werden tot de HERA studie waar een LVEF cut-off van 55% gebruikt werd. Het hartfalen geassocieerd met trastuzumab verbeterde deels door stoppen met trastuzumab en instellen van behandeling. Voor de HERA studie werd niet gerapporteerd hoeveel patiënten niet konden deelnemen door cardiale problemen of een LVEF <55% na chemotherapie. Een vergelijking van de cardiotoxiciteit

12 viii HTA Herceptin KCE reports vol. 34A gezien in de HERA met de B31 studie wordt bemoeilijkt door het verschil in gebruikte methode voor LVEF bepaling (echo en MUGA), de hogere LVEF cut-off van 55% gebruikt in HERA i.p.v. 50% voor het starten van trastuzumab, en de meer restrictieve definitie gebruikt voor een significante daling in LVEF (daling van minstens 10% tot een LVEF onder de 50% in HERA versus 55% in B31 en FinHer). Deze verschillen alleen al kunnen verklaren waarom een significante LVEF daling meer frequent werd gezien in B31 (+17%) dan in HERA (+4,9%). In HERA ontwikkelden 1,7% van de patiënten symptomatisch hartfalen in associatie met een significante daling in LVEF. 0,5% van de patiënten ontwikkelden ernstig hartfalen (NYHA klasse 3 of 4) in combinatie met een significante daling in LVEF. De enige studie die een directe vergelijking toelaat tussen een sequentiële of combinatie post-ac therapie met trastuzumab is N9831, waarin een ietwat lagere frequentie van ernstig hartfalen gezien werd in het sequentieel regime, maar geassocieerd met een lagere efficaciteit. In BCIRG006 vertoonden relatief weinig patiënten een daling in LVEF maar opnieuw werd een andere definitie gehanteerd: een daling van minstens 15% (i.p.v. 10%) tot onder de normale limiet. BENEFIT-RISK ANALYSE Trastuzumab verbetert significant de ziektevrije overleving (DFS, primair studie eindpunt) bij patiënten met een HER2+ vroegtijdige vorm van borstkanker in 6 van de 7 trastuzumab behandelingsarmen waarvoor tot nu toe resultaten publiek werden gemaakt. Een significante toename van de overleving van 2,5% is enkel gerapporteerd voor de gezamenlijke analyse van twee behandelingsarmen (combinatiearm N9831 en B31). Absolute winst in DFS na trastuzumab varieert tussen behandelingsarmen van 3,0% (niet-anthracycline arm in BCIRG006) tot 11,7% (B31 en FinHer) terwijl de hazard ratio voor DFS varieert van 0,42 (FinHer) tot 0,87 (sequentiële arm N9831). Dit betekent dat de grote meerderheid van de behandelde patiënten geen voordeel halen uit de trastuzumab behandeling, maar wel de psychosociale last ondervinden van een verlengde behandeling en blootgesteld zijn aan de mogelijke ernstige nevenwerkingen. In studies N9831 en B31 ontwikkelden 2,9% en 4,1% van de patiënten ernstig congestief hartfalen of overleden door cardiale oorzaken binnen de drie jaar. In studie B31 hadden 11% uit van de vrouwen die startten met trastuzumab een LVEF van 50-54%. De incidentie van ernstig hartfalen na trastuzumab was 20% bij patiënten boven de 50 jaar in deze risicogroep. Het voordeel van trastuzumab bij deze en mogelijks andere cardiovasculaire risicopopulaties is zeer waarschijnlijk klein vergeleken met het risico. Het gevolg is dat patiënten boven de 50 jaar met een LVEF 50-54% na anthracycline best niet behandeld worden met trastuzumab. Oudere patiënten hebben dikwijls een verminderde hartfunctie, een verhoogde bloeddruk of coronairlijden. De benefit-risk verhouding van trastuzumab bij patiënten boven de 70 jaar is niet voldoende bestudeerd. De curven van DFS van de controlegroep in de studies zijn eerder gelijk, wat suggereert dat er geen majeure verschillen waren in de patiëntenpopulaties en de standaard behandeling. De relatieve efficaciteit, veiligheid en robuustheid van de ondersteunende data voor de drie behandelingsconcepten gebruikt in de trastuzumab studies zijn in Tabel III samengevat. De doeltreffendheid van een jaar trastuzumab behandeling op ziektevrije overleving (DFS) bij vroegtijdige vormen van borstkanker lijkt beter wanneer na anthracycline voorbehandeling trastuzumab gestart wordt samen met een taxaan in plaats van na het taxaan. Zulk een sequentieel behandelingsschema is wat minder doeltreffend maar ook wat minder cardiotoxisch dan het combinatieschema. In deze context kan epirubicin, dikwijls gebruikt in Europa, wat minder cardiotoxisch zijn dan doxorubicin, wat meer in de US gebruikt wordt. Voor de postanthracycline toediening van trastuzumab is het probleem van de optimale toedieningduur nog niet opgelost. De resultaten van de 2-jaar behandelingsarm in de HERA studie zullen spoedig gekend zijn. Het Frans Nationaal Kankerinstituut start een vergelijkende studie tussen 6 maand en 12 maand trastuzumab post-chemotherapie. Gebaseerd op reeds bestaande gegevens, zou men de DFS met de nodige voorzichtigheid kunnen analyseren in deze patiënten die minder trastuzumab toegediend kregen wegens cardiale nevenwerkingen (31% van de met trastuzumab behandelde patiënten in de B31 studie).

13 KCE reports vol. 34A HTA Herceptin ix Tabel III. Efficaciteit, nevenwerkingen, and robuustheid van de data gerangschikt voor de drie regime types van trastuzumab behandeling Post-anthracycline Sequentieel, 1 jaar (HERA, N9831) Post-anthracycline Combinatie, 1 jaar (B31, N9831, BCIRG006) Pre-anthracycline Combinatie, 9 weken (FinHer) Efficaciteit Cardiale veiligheid + +/- ++ Robuustheid van de data + (grote trials, variabele efficaciteit tussen trials) ++ (grote trials, efficaciteit gelijkaardig tussen de trials) + (matige sample size, trial in één land) Het omkeren van de behandelingsvolgorde en vroegtijdig starten met een korte behandeling met trastuzumab van 9 weken zoals in de FinHer studie is een veelbelovende aanpak vanuit het standpunt van efficaciteit en veiligheid, die dringend vraagt om bevestiging. Gezien de gevoeligheid van het hart voor trastuzumab waarschijnlijk verband houdt met de voorbehandeling met anthracyclines lijkt een omkering van de behandelingsvolgorde zeker zinvol. Op korte termijn zou verdere ondersteuning voor deze aanpak kunnen komen uit de analyse naar efficaciteit van de E2198 studie. Het concept van 52 weken behandeling met trastuzumab na anthracyclines zoals in HERA is nog niet direct vergeleken met het 9 weken regime met omgekeerde volgorde zoals in FinHer. Gebaseerd op de puntestimaties, weliswaar verkregen in aparte studies, heeft het FinHer regime een aantal voordelen t.o.v. een 52 weken trastuzumab behandeling post-anthracycline. Bovendien is de behandeling minder zwaar en minder lang voor de patiënt. Tenslotte, wil men de resultaten van de klinische studies herhalen in de routine praktijk, dringt standaardisatie en kwaliteitsborging van de HER2 en LVEF testen zich op, en dit onafhankelijk van de medische specialiteit die deze testen uitvoert. Voor HER2 testing blijven FISH of CISH te verkiezen. For LVEF bepalingen is MUGA te verkiezen bij grensgevallen, wachtend op de standaardisatie van echocardiografie voor dit doel. Key points (klinisch) Trastuzumab leidt tot een indrukwekkende daling van metastases en een verbetering van het ziektevrij overleven op 2 à 3 jaar van 75-78% tot 86-89% bij vrouwen met een vroege vorm van borstkanker. Dit geldt zowel voor een behandeling van 9 weken vóór anthracyclines als voor een behandeling van 52 weken na anthracyclines. Het Ânumber needed to treatê voor ziektevrij overleven gebaseerd op de studieresultaten na 2 à 3 jaar is Jammer genoeg veroorzaakt post-anthracycline behandeling met trastuzumab ook ernstig hartfalen, in het bijzonder bij vrouwen ouder dan 50 met een verlaagde linker ventrikel ejectiefractie. Indien trastuzumab gedurende 52 weken wordt toegediend na anthracyclines, wijzen de gepoolde resultaten voor ziektevrije overleving op een minder gunstig resultaat voor het sequentieel toedienen van trastuzumab in vergelijking met een start in combinatie met een taxaan. De postanthracycline sequentiële behandeling met trastuzumab is wel wat minder cardiotoxisch in vergelijking met de gelijktijdige behandeling. Pre-anthracycline (FEC aan matige dosis) behandeling met trastuzumab gedurende 9 weken was werkzaam in een recente kleinere studie. In deze studie waarin ook patiënten met een wat verzwakte hartfunctie waren opgenomen werd geen congestief hartfalen vastgesteld. Trastuzumab kan waarschijnlijk de ontwikkeling van hersenmetastases niet vermijden. Trastuzumab behandeling is nog niet voldoende bestudeerd bij patiënten ouder dan 70 jaar.

14 x HTA Herceptin KCE reports vol. 34A GEZONDHEIDSECONOMISCHE EVALUATIE De gezondheidseconomische evaluatie van trastuzumab is gebaseerd op een kosten-effectiviteits analyse en budget impact analyse, beide vanuit het standpunt van de betaler. KOSTEN-EFFECTIVITEITS ANALYSE Een volwaardige economische evaluatie vergelijkt zowel de kosten als gevolgen van bepaalde alternatieven. De resultaten worden uitgedrukt in een incrementele kosten-effectiviteitsratio (ICER). Deze ratio vergelijkt de additionele kosten (euro) ten opzichte van de gewonnen levensjaren in een bepaald scenario. Een scenario wordt bepaald door het behandelingsregime, de patiënten populatie (leeftijd, stadium van borstkanker, hartfunctie) en een aantal specifieke veronderstellingen. De analyse werd uitgevoerd vanuit het perspectief van de betaler. Verschillen in gezondheidsuitkomsten en kosten voor trastuzumab behandeling in adjuvante setting werden vergeleken met het alternatief waarbij dit monoklonale antilichaam niet wordt toegediend. Een lange termijn perspectief, namelijk de volledige levensduur, werd aangenomen voor deze kosteneffectiviteits analyse. Gepubliceerde trastuzumab trials bij vroegtijdig borstkanker (HERA, B31/N9831, en FinHer) werden gemodelleerd rekening houdende met het specifieke behandelingsregime, de veiligheiden werkzaamheidsresultaten. Voor deze studies zijn geen overlevingsdata op lange termijn beschikbaar gezien de mediane opvolgingsduur voor deze trials varieert tussen 1 (HERA) en 3 jaar (FinHer). De korte termijn resultaten werden in ons model omgezet naar lange termijn gevolgen door gebruik te maken van de hazard ratio van patiënten die gespaard blijven van metastase. Voor patiënten die niet naar metastase evolueren werd de levensverwachting op basis van de Belgische sterftetafels gebruikt, minimaal aangepast gezien patiënten behandeld voor borstkanker iets meer kans maken op het ontwikkelen van een secundaire kanker. Voor patiënten die wel progressie maken naar metastase kon de levensverwachting berekend worden door het sommeren van de duur tot progressie, afhankelijk van leeftijd en borstkanker stadium, en de bijhorende overlevingsduur van metastase, zoals gepubliceerd door Berkowitz in De gewonnen levensjaren kunnen zodoende geschat worden door gebruik te maken van de levensverwachtingen in beide groepen en deze in verband te brengen met de gepubliceerde hazard ratios en het basisrisico (zonder trastuzumab behandeling) op progressie. Incrementele kosten omvatten de kosten voor diagnose, behandeling en opvolgingsprocedures die in verband staan met de behandeling van borstkanker op zich of de neveneffecten van trastuzumab (congestief hartfalen) tijdens het verdere leven van de patiënt. Zowel het (grootste) deel gedekt door de Belgische ziekteverzekering (RIZIV/INAMI) als de directe medische bijdrage die door de patiënt wordt betaald werden in rekening gebracht. Een eerste incrementele kost wordt veroorzaakt door de IHC 2+ en 3+ borstkanker patiënten ter bevestiging te testen op HER2 met FISH. Het onderzoek van het KCE onder de Belgische oncologische centra (2005 data) bepaalde de proportie van IHC 2+ en 3+ borstkanker patiënten, per leeftijd en stadium, en diegene die bevestigd werden op HER2+ door FISH. Incrementele kosten geassocieerd met trastuzumab behandeling variëren naargelang het behandelingsscenario (HERA, B31/N9831, en FinHer). Deze extra kosten bevatten de kosten voor het medicijn op zich (deel toegediend en ook het deel niet toegediend) en voor de toediening in het ziekenhuis als er een extra bezoek nodig is naast diegene voor de chemotherapie. De duur van de behandeling varieert van 9 weken tot één jaar en heeft een invloed op zowel het volume aan medicijnen die wordt toegediend als op het aantal extra bezoeken aan het ziekenhuis. Daarnaast is het ook van belang te weten dat het toedieningschema (wekelijks versus 3-wekelijks) bepalend is voor de berekening van het deel dat niet toegediend maar wel aangerekend wordt. Ook de extra kost voor het MUGA onderzoek (echo nog niet gestandaardiseerd) werd aangerekend bij patiënten die kandidaat zijn voor dergelijke behandeling en elke drie maand tijdens behandeling met trastuzumab. Trastuzumab behandeling leidt niet noodzakelijk tot extra kosten. Indien men bij een hoger aantal patiënten kan vermijden dat ze naar metastase gaan, dan worden er ook op langere termijn kosten bespaard. Kosten voor de behandeling van metastase omvatten deze voor chemotherapie, hormonale therapie, bisfosfonaten, groeifactoren, enz. Kosten voor verzorging bij het levenseinde zijn niet opgenomen. Vervolgens heeft men ook de kosten tijdens het ziektevrije overleven waarbij de patiënt wordt opgevolgd en er diagnostische onderzoeken worden uitgevoerd. Deze kosten wijzigen indien de levensverwachting wordt beïnvloed. Daarnaast werd de gerapporteerde

15 KCE reports vol. 34A HTA Herceptin xi relatieve verbetering in ziektevrije overleving na behandeling met trastuzumab ook gebruikt voor lokaal herval. De kosten ter behandeling van lokaal herval (mastectomie, mogelijks radiotherapie) werden derhalve ook opgenomen. Vervolgens werd de incrementele frequentie, kost en reductie in levensverwachting geassocieerd met hartfalen in rekening gebracht. Nederlandse overlevingsdata per leeftijd en geslacht werden hierbij gebruikt. Ook de kosten ter behandeling van hartfalen zijn gebaseerd op Nederlandse data. Voor de HERA en FinHer trial werden de incrementele kosten en gezondheidsopbrengsten berekend voor verschillende subgroepen naargelang leeftijd (allemaal, <50, 50-59, 60-69, 70-79, 80+) en borstkanker stadium (I, II en III). Voor het combinatieregime met 1 jaar toediening van trastuzumab (B31/N9831) werden afzonderlijke ICERs berekend volgens leeftijd (allemaal, <50, >=50) en LVEF bij het begin van trastuzumab behandeling (50-54% of >=55%) aangezien deze variabelen belangrijke determinanten waren voor hartfalen na behandeling met trastuzumab. Voor deze analyse werden gegevens betreffende de werkzaamheid gebaseerd op de B31/N9831 studie en gecombineerd met de frequentie van hartfalen die enkel in detail werd besproken voor de B31 trial. Scenario analyse, modelleren van onzekerheid betreffende de input variabelen en het uitvoeren van probabilistische sensitiviteitsanalyse De mogelijkheid dat trastuzumab niet in staat is om de ontwikkeling van hersenmetastases te vermijden vormt een specifiek probleem voor het modelleren van de gezondheidsopbrengsten. Daarom werden twee scenarioês gemodelleerd. Enerzijds wordt verondersteld dat trastuzumab werkzaam is zoals bij andere metastases, en anderzijds, het referentie scenario, waarbij trastuzumab de ontwikkeling van metastases niet kan vermijden maar wel kan uitstellen met ongeveer één jaar bij een deel van de patiënten die uiteindelijk hersenmetastases ontwikkelen. De overlevingsduur voor patiënten met hersenmetastase werd gelijk verondersteld als voor andere metastases. Andere scenarios die werden gemodelleerd zijn de volgende: het al dan niet opnemen van het percentage ongebruikt trastuzumab (referentie: wel opnemen), het al dan niet opnieuw behandelen met trastuzumab indien de patiënt progresseert naar metastase (referentie: niet opnieuw toedienen), het al dan niet verhogen van de kost van metastase behandeling met 5000 euro (referentie: niet verhogen), het toepassen van verschillende discontovoeten (3% voor kosten en 1,5% voor gezondheidswinst (referentie), 3% voor beide, 5% voor beide, 5% enkel voor kosten, 3% enkel voor kosten, en tot slot geen discontovoet voor beide). Al deze scenarioês werden gemodelleerd voor de verschillende behandelingsregimes en subpopulaties. Vele van de inputvariabelen in het model zijn schattingen waar een bepaalde onzekerheid op rust, zoals bijvoorbeeld gedocumenteerd in de publicaties. Bij die variabelen waarvoor geen schattingen van onzekerheid voorhanden was werd arbitrair een variatie toegevoegd. Voor de data die gebaseerd zijn op de zeer uitgebreide studie bij Belgische oncologische centra werd de puntschatting gebruikt. De onderliggende verdeling voor input variabelen is meestal een normale verdeling. Om te vermijden dat onrealistische waarden gebruikt worden bij het simuleren werden dergelijke verdelingen afgeknot op het 99% betrouwbaarheidsinterval. Voor variabelen die als een proportie worden uitgedrukt werd een beta distributie toegepast. Probabilistische sensitiviteitsanalyse geeft de implicaties weer van het tezelfdertijd combineren van de onzekerheden op alle variabelen. Na het toepassen van 1000 Monte Carlo simulaties werd de onzekerheid op de input variabelen vertaald naar de onzekerheid op het resultaat. Uiteindelijk werd een rang correlatie coëfficiënt berekend tussen de output waarden en de opgelegde input waarden om een indicatie op te leveren betreffende de relatieve belangrijkheid van de variabelen. Kosten-effectiviteits resultaten Gebruik makende van het referentie scenario voor discontovoeten was trastuzumab effectief voor patiënten met een LVEF >=55% (HERA) of LVEF >=50% (FinHer) bij de start van trastuzumab behandeling. Dit was het geval voor de meeste subgroepen gedefinieerd per leeftijd en stadium van borstkanker (I, II en III). De enige uitzondering waren patiënten in het HERA regime met een stage I borstkanker in de 80+ leeftijdscategorie. Als voorbeeld, voor in aanmerking komende patiënten met stage II borstkanker in de leeftijdscategorie 50-59, leverde het HERA regime een geschatte levenswinst op van 32,81 maanden (21,54 44,36). Bij het FinHer regime was dit gemiddeld 48,65 maanden (26,29 65,69) voor een grotere populatie van patiënten die in aanmerking komen aangezien er minder vrouwen uitgesloten worden wegens verzwakte hartfunctie. De gezondheidswinst is overlappend maar hoger voor het FinHer regime

16 xii HTA Herceptin KCE reports vol. 34A ten opzichte van HERA. Dit is het meest zichtbaar bij de jongere patiënten populaties (Figuur III). Het bredere betrouwbaarheidsinterval voor de hazard ratio van de FinHer trial weerspiegelt zich in een bredere puntenwolk. Bij het vergelijken van de resultaten tussen de verschillende subgroepen was het aantal gewonnen levensjaren hoger bij jongere patiënten en bij vrouwen met een verder stadium van borstkanker. De incrementele kost per patiënt behandeld volgens het kortere FinHer regime is slechts een fractie van de kosten voor het HERA regime van één jaar. Deze waren zelfs negatief bij FinHer voor stadium II en III borstkanker, wat wijst op netto besparingen. Bijvoorbeeld, in dezelfde subgroep van stadium II borstkanker patiënten tussen 50 en 59 jaar, waren de incrementele kosten gemiddeld euro ( ) in de HERA trial ten opzichte van euro ( ) voor FinHer (Figuur III). In het laatste geval overstijgen de verdisconteerde toekomstige besparingen de initiële ÂinvesteringÊ. Het combineren van de lagere incrementele kost met de hogere schattingen voor gezondheidswinst resulteert in een over het algemeen betere ICER voor de FinHer in vergelijking met HERA, en dit voor alle borstkankerstadia en leeftijdsgroepen. Binnen elk regime is de ICER beter voor jongere patiënten (een groter absoluut percentage patiënten kan voordeel halen uit de behandeling en een groter aantal levensjaren kunnen gewonnen worden) en voor patiënten met een verder borstkankerstadium (een groter absoluut percentage aan patiënten haalt voordeel uit de behandeling). Vroegtijdige behandeling van borstkanker met trastuzumab is niet kosten-effectief voor zes van de 15 subgroepen bij het HERA scenario, namelijk voor stadium I: 60-69, 70-79, 80+; stadium II: 70-79, 80+; en stadium III: 80+. Bij het FinHer regime is dit enkel het geval voor stadium I borstkanker patiënten ouder dan 80. Figure III. Incrementele kosten-effectiviteit voor het HERA en FinHer behandelingsregime (volgens leeftijd bij stadium II borstkanker) HERA <50 years of age incremental cost <50 years of age FinHer incremental effectiveness (months) Het modeleren van de B31 studie resultaten was interessant wegens de verhoogde incidentie aan trastuzumab gerelateerd hartfalen bij patiënten met een LVEF 50-54% na anthracycline behandeling en vóór het toedienen van trastuzumab. Gebruik makende van het B31 behandelingsregime werd trastuzumab effectief bevonden voor patiënten jonger dan 50, maar niet voor stadium I en II borstkankerpatiënten die ouder waren dan 50 met een LVEF 50-54%. Bijvoorbeeld, bij stadium II borstkankerpatiënten, was de incrementele effectiviteit gemiddeld 38 maanden (7,15 61,54) voor patiënten jonger dan 50. Bij patiënten ouder dan 50 was er een

17 KCE reports vol. 34A HTA Herceptin xiii verlies aan levensjaren van gemiddeld 8,15 maanden (-28,64 5,95). Dit contrasteert met het FinHer regime waar trastuzumab minder of geen hartproblemen veroorzaakte in alle populaties en waarbij patiënten met een LVEF 50-54% ook opgenomen waren. BUDGET IMPACT ANALYSE De totale jaarlijkse incidentie van invasieve borstkanker in België werd afgeleid uit de leeftijdsgerelateerde incidentie geobserveerd in Vlaanderen (2001) en Belgische demografische data. We hebben verondersteld dat de verdeling van tumoren volgens stadium op basis van ons omvangrijk onderzoek representatief was voor de Belgische situatie. Deze distributie werd toegepast op de Belgische leeftijdsgerelateerde incidentie om een schatting te krijgen van het aantal nieuwe borstkankers per leeftijd en per stadium voor het jaar Voor elk stadium van borstkanker en leeftijdsklasse hebben we geschat hoeveel patiënten aan twee voorwaarden voldoen, namelijk: expressie van neu-her2 door FISH en behandeling met chemotherapie. Daarna werden de patiënten met een te lage LVEF voor of na anthracycline behandeling uitgesloten. Aangezien de resultaten van behandeling met chemotherapie en trastuzumab positief zijn hebben we uiteindelijk een hypothese gemaakt waarbij 50% van de neu- HER2 positieve patiënten die in het verleden niet met chemotherapie werden behandeld uiteindelijk zouden kiezen voor een meer agressieve behandeling om hun genezingskansen te verhogen (= meer chemotherapie). De kosten voor trastuzumab en zijn toediening zijn verschillend naargelang de drie trials en bedragen 8667, en euro voor respectievelijk de FinHer, HERA, en B31/N9831. Indien de populatie die uiteindelijk met chemotherapie wordt behandeld uitgebreid zou worden, dan zou de kost voor trastuzumab en deze voor een klassieke chemotherapie voor iedere nieuwe patiënt een additionele kost van , en euro bedragen. De keuze om trastuzumab toe te dienen gedurende 9 weken voor anthracycline of 52 weken na chemotherapie heeft grote gevolgen voor het aantal vrouwen die trastuzumab kunnen krijgen en het budget (Tabel IV). De kost voor trastuzumab behandeling voor stage I, II en III borstkanker samen zou 5,17 miljoen euro bedragen in een 9-weken schema waarbij 597 vrouwen worden behandeld. Dit is 19,96 miljoen euro in een 52-weken schema waarbij ÂslechtsÊ 491 vrouwen worden behandeld (doordat meer vrouwen een risico op hartfalen lopen en worden uitgesloten). In geval een meer agressieve behandeling wordt verkozen door 50% van de patiënten die tegenwoordig geen behandeling krijgen met cytostatica, dan zou de totale kost voor stadium I, II en III borstkanker stijgen tot 9,08 miljoen euro in het 9-weken schema en 29,84 miljoen met 52 weken. Naast het feit dat een grotere populatie van vrouwen behandeld kan worden in het 9- weken schema mag men ook niet vergeten dat het 52-weken regime een totale behandelingsduur heeft van 616 dagen versus 189 dagen en tweemaal zoveel hospitalisaties met zich meebrengt. Dit vergt de inzet van meer oncologen, meer verpleegkundigen en meer bedinnames voor ambulante zorg. Tot slot, de lagere kost van het 9-weken regime voor het sociale zekerheidssysteem kan meer ruimte creëren voor de terugbetaling van andere innovatieve behandelingen. Tabel IV. Totale kost voor het behandelen van patiënten die in aanmerking komen in 2005 Chemo & LVEF 50% Chemo & LVEF 55% Meer chemotherapie Meer chemotherapie T 9 weken T 52 weken T 9 weken T 52 weken Stage I 0,85 M 3,25 M 2,82 M 8,26 M Stage II 2,81 M 10,86 M 4,30 M 14,59 M Stage III 1,52 M 5,85 M 1,96 M 6,99 M Stages I, II & III 5,17 M 19,96 M 9,08 M 29,84 M 597 patiënten 491 patiënten 862 patiënten 708 patiënten Chemo & LVEF 50% (of LVEF 55%): patiënten die neu-her2 FISH positief zijn, behandeld met adjuvante therapie en LVEF 50% (of LVEF 55%) bij het aanvangen van trastuzumab behandeling; kost door de additionele behandeling met trastuzumab. Meer chemotherapie: huidig aantal chemo + 50% van de chemotherapie-naïeve FISH positieve patiënten met LVEF 50% (of LVEF 55%) bij het aanvangen van trastuzumab behandeling; de kost van de toegevoegde trastuzumab behandeling en de nieuwe chemotherapie bij naïeve patiënten. T 9 weeks: trastuzumab 9-wekelijks schema (FinHer studie). T 52 weeks: trastuzumab 52-wekelijks schema (HERA studie).

18 xiv HTA Herceptin KCE reports vol. 34A Key points (gezondheid-economisch) Volgens het lange termijn gezondheideconomisch model blijkt post-anthracycline trastuzumab behandeling gemiddeld gezien werkzaam bij de meeste patiëntenpopulaties gedefinieerd volgens leeftijd en borstkankerstadium terwijl het pre-anthracycline regime effectief was bij alle bestudeerde subgroepen volgens leeftijd en ziektestadium. Binnen elk gemodelleerd regime was trastuzumab behandeling meer effectief voor jongere patiënten en bij diegenen met borstkanker in een verder stadium. Bij het modelleren van het post-anthracycline regime bij patiënten met een wat verzwakte hartfunctie (LVEF 50-54%) resulteert trastuzumab behandeling gemiddeld in een daling van de levensverwachting bij stadium I en II borstkanker patiënten ouder dan 50. In ons model is de pre-anthracycline trastuzumab behandelingsoptie meer kosten-effectief dan de post-anthracycline behandeling. Het pre-anthracycline regime kan zelfs leiden tot besparingen en laat 20% meer vrouwen voor een behandeling in aanmerking komen. Behandeling met trastuzumab volgens de HERA trial is niet kosten-effectief bij 6 van de 15 subgroepen waar dit bij FinHer slechts voor één van de 15 subgroepen het geval is. Ongeveer 14% van de geschatte jaarlijkse 9564 gediagnosticeerde borstkankers testen positief op HER2. Enkel een deel van deze patiënten worden de dag van vandaag behandeld met chemotherapie en hebben een hartfunctie die toelaat met trastuzumab een behandeling te starten. Een totaal van 597 en 491 patiënten komen aldus in aanmerking voor respectievelijk preen post-anthracycline behandeling met trastuzumab. Deze trastuzumab behandeling kost de gezondheidsbetaler jaarlijks dus theoretisch 5,17 miljoen en 19,96 miljoen euro respectievelijk. Deze aantallen zijn een conservatieve schatting. Door de verbeterde behandelingsresultaten kunnen we veronderstellen dat meer vrouwen zich zullen laten behandelen met cytotoxische chemotherapie en trastuzumab, wat zal resulteren in hogere uitgaven.

19 KCE reports vol. 34A HTA Herceptin xv CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Veelbelovende gedeeltelijke resultaten van de studies met het monoklonale antilichaam trastuzumab (Herceptin) in vroege stadia van HER2+ borstkanker (niet gemetastaseerd) zijn publiek gemaakt vanaf mei Het dossier werd pas recent (in februari 2006) ingediend bij het Europese agentschap voor geneesmiddelen (EMEA) door het farmaceutische bedrijf Roche voor evaluatie van efficaciteit en veiligheid. Na een versnelde evaluatieprocedure gaf EMEA in mei 2006 de goedkeuring voor extensie van indicatie van trastuzumab in vroege stadia van borstkanker. Details van deze evaluatie werden slechts publiek bij de finalisatie van dit rapport. ( Sinds mei 2005 is er een uitgebreide mediabelangstelling en hebben in een aantal landen patiëntenverenigingen, soms met succes, gepleit voor het voortijdig ter beschikking stellen en vergoeden van trastuzumab in HER2+ vroege vormen van borstkanker. Dit alles gebeurde nog voor de noodzakelijke kritische evaluatie van werkzaamheid en nevenwerkingen door de bevoegde autoriteiten plaats kon vinden. Deze praktijk vond plaats in meerdere landen en is niet zonder risico. Trastuzumab reduceert zeer significant het aantal patiënten dat naar metastase evolueert en leidt tot een verbetering in de 2-3 jaar ziektevrije overleving. De lopende evaluaties lijken zich vooral te baseren op het behandelingsregime en de duur zoals uitgetest in de HERA studie. Meerdere vragen blijven open i.v.m. het optimale behandelingsregime (pre- of post-anthracycline) en de trastuzumab behandelingsduur bij elk van die opties. Trastuzumab is zeer duur. Conservatieve schattingen voor België geven een totaal van 597 en 491 patiënten per jaar die in aanmerking komen voor pre- en post-anthracycline trastuzumab, respectievelijk. Deze behandelingen met trastuzumab kosten de betaler van de gezondheidszorg theoretisch 5,17 en 19,96 miljoen euro, respectievelijk. In geval 50% meer HER2+ patiënten een chemotherapie plus trastuzumab zouden aanvaarden zou de kost voor de betaler oplopen tot 9,08 en 29,4 miljoen euro, respectievelijk. Volgens ons lange termijn farmaco-economisch model is 1 jaar trastuzumab post-anthracycline kosteneffectief voor 9 van de 15 patiëntengroepen terwijl het pre-anthracycline regime gedurende 9 weken kosteneffectief blijkt voor op één na alle bestudeerde patiëntengroepen. In bepaalde gevallen blijkt het een dominante strategie te zijn, i.e. gezondheidswinst in combinatie met kostenbesparingen. De meest kosteneffectieve estimaties zijn gebaseerd op een weliswaar kleinere studie uitgevoerd in één land gesponsord door de Finse overheid. Dit plaatst de beleidsmakers voor een moeilijk dilemma. Momenteel is trastuzumab door EMEA uitsluitend goedgekeurd in een post-chemotherapie schema gedurende 1 jaar, hetgeen lokale overheden in landen die trastuzumab overwegen te financieren weinig keuze laat. Bij terugbetaling van het 52-weken HERA behandelingsschema zoals goedgekeurd door EMEA zullen publieke middelen voor een deel niet kosten-effectief besteed worden. Ofwel kijkt men naar alle klinische en economische wetenschappelijke gegevens en wordt men geconfronteerd met de provocatieve resultaten van de kleinere FinHer studie die recent in de NEJM werd gepubliceerd. Een kortere behandelingsduur van 9 weken trastuzumab, pre-anthracycline (matige dosis FEC), blijkt ook effectief en vrij van cardiotoxiciteit. Bovendien kunnen 20% meer vrouwen (ook deze met een wat verminderde hartfunctie) behandeld worden en zijn er positieve implicaties voor levenskwaliteit en kosten voor de gemeenschap. In de geconsulteerde literatuur wordt geen rationale gegeven voor de minimum duur van 52 weken trastuzumab toediening zoals gebruikt in de vier grote fase 3 studies. Het is ook niet duidelijk waarom het kortere pre-anthracycline behandelingsconcept zoals gebruikt in de E2198 en FinHer studies niet werd weerhouden in een fase 3 studie. Slechts een vergelijkende klinische studie, vermoedelijk gesponsord door overheden, kan uitmaken welk behandelingsregime, pre- of post-anthracycline, meer effectief is. Ideaal zou zulk een studie in een internationale setting dienen plaats te vinden. Deze gezondheidseconomische evaluatie geeft duidelijke cijfers en ramingen voor klinische en kosten effectiviteit van trastuzumab gebaseerd op de beschikbare gegevens. Het levert nuttige evidence voor toekomstige discussies bij de bevoegde organen van het RIZIV i.v.m. de terugbetaling van trastuzumab na de registratie. Gebaseerd op de huidige conclusies kunnen al een aantal aanbevelingen geformuleerd worden.

20 xvi HTA Herceptin KCE reports vol. 34A Key points (conclusies en aanbevelingen) Het percentage ongebruikt trastuzumab kan gereduceerd worden door het op de markt brengen van kleinere vials. Dit dient met de producent te worden besproken. Indien men de resultaten van de klinische studies wil reproduceren in de dagdagelijkse praktijk, is kwaliteitsborging en standaardisatie van de testen voor HER2 en LVEF noodzakelijk. Voor HER2 testing blijven FISH of CISH te verkiezen. For LVEF bepalingen is MUGA te verkiezen, zeker bij grensgevallen en in situaties waarbij echografische bepaling van LVEF minder accuraat is. Op te merken valt dat MUGA een duurdere techniek is dan echocardiografie. De terugbetaling dient voorwaardelijk te zijn aan strikte criteria voor inclusie en exclusie en ingebed in de kwaliteitsprocedures van de oncologische zorgprogrammaês in de Belgische ziekenhuizen. Met de criteria gebaseerd op de HERA studie, is 52 weken trastuzumab meestal een effectieve maar niet altijd een kosten-effectieve behandeling voor vrouwen met een linker ventrikel ejectiefractie van minstens 55% en zonder cardiovasculaire exclusiecriteria. Tijdens de behandeling dient de hartfunctie te worden gevolgd. Een performante kankerregistratie aangevuld met een aantal prognostische en outcome variabelen bij patiënten met borstkanker is essentieel voor de follow-up van de behandeling met trastuzumab in België. Een dergelijk register is ook nodig om accuraat het aantal patiënten in te schatten dat in aanmerking komt voor toekomstige behandelingen. Dit rapport geeft een aantal van de variabelen die daarvoor gebruikt kunnen worden. Een vergelijkende klinische studie tussen 9-weken trastuzumab pre-anthracycline en het 52- weken post-chemotherapie regime moet zonder uitstel opgestart worden.

HTA Moleculaire Diagnostiek in België Supplements. KCE reports vol.20 A supplements

HTA Moleculaire Diagnostiek in België Supplements. KCE reports vol.20 A supplements HTA Moleculaire Diagnostiek in België Supplements KCE reports vol.20 A supplements Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg Centre Fédéral dêexpertise des Soins de Santé 2005 Het Federaal Kenniscentrum

Nadere informatie

Samenvatting 129. Samenvatting

Samenvatting 129. Samenvatting Samenvatting 128 Samenvatting 129 Samenvatting Het mammacarcinoom is de meest voorkomende maligniteit bij vrouwen, met wereldwijd een jaarlijkse incidentie van 1,67 miljoen. De prognose van patiënten met

Nadere informatie

De indicatoren over borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn:

De indicatoren over borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn: Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009

Nadere informatie

HER2-status bepaling in borstcarcinoma met FISH: wetgeving, richtlijnen en resultaten van de provincie Limburg

HER2-status bepaling in borstcarcinoma met FISH: wetgeving, richtlijnen en resultaten van de provincie Limburg HER2-status bepaling in borstcarcinoma met FISH: wetgeving, richtlijnen en resultaten van de provincie Limburg Brigitte Maes Laboratorium voor Moleculaire Diagnostiek VJZ FISH voor HER2 gen amplificatie

Nadere informatie

Aandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling

Aandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling Status bepaling: 99,4% Aandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling Vóór het starten van de behandeling

Nadere informatie

CHAPTER XII. Nederlandse Samenvatting

CHAPTER XII. Nederlandse Samenvatting CHAPTER XII Nederlandse Samenvatting Dit proefschrift behelst een aantal klinische en translationele studies met betrekking tot de behandeling van het primair operabel mammacarcinoom. Zowel aspecten van

Nadere informatie

KWALITEITSINDICATOREN BORSTKANKER AZ KLINA

KWALITEITSINDICATOREN BORSTKANKER AZ KLINA KWALITEITSINDICATOREN BORSTKANKER AZ KLINA AZ Klina legt hierbij de resultaten voor van de tweede kwaliteitsmeting van onze borstkankerzorg. Deze resultaten werden in januari 2015 meegedeeld door het Kankerregister

Nadere informatie

De indicatoren omtrent borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn :

De indicatoren omtrent borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn : Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009

Nadere informatie

Vlaams Indicatoren Project VIP²

Vlaams Indicatoren Project VIP² Vlaams Indicatoren Project VIP² Het initiatief voor het Vlaams Indicatoren Project VIP² gaat uit van de Vlaamse overheid, de Vlaamse vereniging van hoofdartsen en de ziekenhuiskoepels Zorgnet en Icuro.

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Dit proefschrift richt zich op statinetherapie in type 2 diabetespatiënten; hiervan zijn verschillende aspecten onderzocht. In Deel I worden de effecten van statines op LDLcholesterol en cardiovasculaire

Nadere informatie

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: BORSTKANKER Fase 1: validatie van de individuele resultaten Ziekenhuis 86

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: BORSTKANKER Fase 1: validatie van de individuele resultaten Ziekenhuis 86 1 KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: BORSTKANKER Fase 1: validatie van de individuele resultaten Ziekenhuis 86 2 1. BESCHRIJVENDE STATISTIEK Tabel 1: Invasieve borstkanker en ductaal carcinoma in situ

Nadere informatie

BORSTKANKER INDICATOREN

BORSTKANKER INDICATOREN BORSTKANKER INDICATOREN Deze set van indicatoren geven de resultaten over borstkankerpatiëntes voor diagnose, behandeling en overleving. Het betreft geaggregeerde cijfers van 2007+2008 voor GZA Ziekenhuizen.

Nadere informatie

Nederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting

Nederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 197 198 Samenvatting In het proefschrift worden diverse klinische aspecten van primaire PCI (Primaire Coronaire Interventie) voor de behandeling van een hartinfarct onderzocht.

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting Dikkedarmkanker is een groot gezondheidsprobleem in Nederland. Het is de derde meest voorkomende vorm van kanker bij mannen en de tweede meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. In 2008

Nadere informatie

Maligne melanoma Belang van sentinelklierbiopsie

Maligne melanoma Belang van sentinelklierbiopsie Maligne melanoma Belang van sentinelklierbiopsie Annemie Rutten Medische Oncologie AZ St. Augustinus Maligne melanoma 10% van alle huidkankers, maar meest agressieve. Incidentie van maligne melanoma neemt

Nadere informatie

Oncologische zorg bij ouderen

Oncologische zorg bij ouderen Oncologische zorg bij ouderen Balanceren tussen over- en onderbehandeling Johanneke Portielje, HagaZiekenhuis Kring ouderenzorg AMC & partners 12 juni 2013 mamma carcinoom

Nadere informatie

Uitleg over de interpretatie van de grafiek : De resultaten worden weergegeven via een trechtertechniek (= Funnel plot).

Uitleg over de interpretatie van de grafiek : De resultaten worden weergegeven via een trechtertechniek (= Funnel plot). Het H.-Hartziekenhuis scoort bij het Vlaams Indicatoren Project! Het initiatief voor het Vlaams Indicatoren Project (VIP²) gaat uit van de Vlaamse overheid, de Vlaamse vereniging van hoofdartsen en de

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 en 4 geven de resultaten weer van een retrospectieve dataverzameling om behandelpatronen, zorggebruik en kosten van longkanker in Nederlan

Hoofdstuk 3 en 4 geven de resultaten weer van een retrospectieve dataverzameling om behandelpatronen, zorggebruik en kosten van longkanker in Nederlan Samenvatting Niet-kleincellig longcarcinoom is de op één na meest voorkomende kanker en de meest dodelijke kanker voor zowel mannen als vrouwen, gevolgd door respectievelijk prostaatkanker en borstkanker.

Nadere informatie

Vlaams Indicatorenproject VIP²: Kwaliteitsindicatoren Borstkanker

Vlaams Indicatorenproject VIP²: Kwaliteitsindicatoren Borstkanker Vlaams Indicatorenproject VIP²: Kwaliteitsindicatoren Borstkanker INDICATOR B1 Proportie van patiënten gediagnosticeerd met invasieve borstkanker bij wie een systeembehandeling voorafgegaan werd door ER/PR-

Nadere informatie

10 e Post O.N.S. Meeting. Els Meuleman Verpleegkundig specialist oncologie Slingeland Ziekenhuis Doetinchem

10 e Post O.N.S. Meeting. Els Meuleman Verpleegkundig specialist oncologie Slingeland Ziekenhuis Doetinchem 10 e Post O.N.S. Meeting Els Meuleman Verpleegkundig specialist oncologie Slingeland Ziekenhuis Doetinchem Breast cancer update Update behandelopties bij hormoongevoeligheid Update behandelopties bij Her

Nadere informatie

Thuishospitalisatie Herceptin. Pilootproject ikv projectoproep FOD UZ Leuven ism Khobra huisartsenkring en Wit-Gele Kruis Vlaams-Brabant

Thuishospitalisatie Herceptin. Pilootproject ikv projectoproep FOD UZ Leuven ism Khobra huisartsenkring en Wit-Gele Kruis Vlaams-Brabant Thuishospitalisatie erceptin Pilootproject ikv projectoproep FOD UZ Leuven ism Khobra huisartsenkring en Wit-Gele Kruis Vlaams-Brabant erceptin en borstkanker Dr Kevin Punie ER2 0-5% Borstkanker is een

Nadere informatie

Symposium Multidisciplinair Borstcentrum Overdiagnose en overbehandeling. Chemotherapie overbehandeling bij vroegtijdig borstkanker K.

Symposium Multidisciplinair Borstcentrum Overdiagnose en overbehandeling. Chemotherapie overbehandeling bij vroegtijdig borstkanker K. Overdiagnose en overbehandeling Chemotherapie overbehandeling bij vroegtijdig borstkanker K. Punie Algemene Medische Oncologie Multidisciplinair Borstcentrum UZ Leuven - Gasthuisberg Chemotherapie overbehandeling

Nadere informatie

Borstkanker indicatoren - Resultaten voor

Borstkanker indicatoren - Resultaten voor Borstkanker indicatoren - Resultaten voor 2009-2011 AZ Sint-Jozef Malle maakt samen met AZ Klina Brasschaat deel uit van de Borstkliniek Voorkempen. Recent werden vanuit het Vlaams Indicatoren Project

Nadere informatie

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER ( ) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 75

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER ( ) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 75 1 KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER (2007-2008) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 75 2 1. BESCHRIJVENDE STATISTIEK Tabel 1: Invasieve borstkanker (2007-2008) - Beschrijving

Nadere informatie

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER ( ) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 78

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER ( ) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 78 1 KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER (2007-2008) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 78 2 1. BESCHRIJVENDE STATISTIEK Tabel 1: Invasieve borstkanker (2007-2008) - Beschrijving

Nadere informatie

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER ( ) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 85

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER ( ) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 85 1 KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER (2007-2008) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 85 2 1. BESCHRIJVENDE STATISTIEK Tabel 1: Invasieve borstkanker (2007-2008) - Beschrijving

Nadere informatie

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER ( ) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 16

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER ( ) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 16 1 KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER (2007-2008) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 16 2 1. BESCHRIJVENDE STATISTIEK Tabel 1: Invasieve borstkanker (2007-2008) - Beschrijving

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. Tweede primaire tumoren en excessieve sterfte na retinoblastoom

Nederlandse samenvatting. Tweede primaire tumoren en excessieve sterfte na retinoblastoom Nederlandse samenvatting Tweede primaire tumoren en excessieve sterfte na retinoblastoom Retinoblastoom is een kwaadaardige oogtumor die ontstaat in het netvlies. Deze vorm van oogkanker is zeer zeldzaam

Nadere informatie

Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG

Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG Zorginstituut Nederland Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320 1110 AH

Nadere informatie

De kosteneffectiviteit van de bevolkingsonderzoeken in Vlaanderen. Baarmoederhalskanker, Borstkanker en Dikkedarmkanker

De kosteneffectiviteit van de bevolkingsonderzoeken in Vlaanderen. Baarmoederhalskanker, Borstkanker en Dikkedarmkanker De kosteneffectiviteit van de bevolkingsonderzoeken in Vlaanderen. Baarmoederhalskanker, Borstkanker en Dikkedarmkanker Maaike Fobelets Lore Pil Koen Putman Lieven Annemans 5 oktober 2015 1 Algemene principes

Nadere informatie

Vlaams Indicatoren Project VIP²

Vlaams Indicatoren Project VIP² Vlaams Indicatoren Project VIP² Het initiatief voor het Vlaams Indicatoren Project VIP² gaat uit van de Vlaamse overheid, de Vlaamse vereniging van hoofdartsen en de ziekenhuiskoepels Zorgnet en Icuro.

Nadere informatie

Lymfeknoop dissectie in borstcarcinoom, diagnostiek of therapie? Wim Demey, medische oncologie, Borstkliniek voorkempen

Lymfeknoop dissectie in borstcarcinoom, diagnostiek of therapie? Wim Demey, medische oncologie, Borstkliniek voorkempen Lymfeknoop dissectie in borstcarcinoom, diagnostiek of therapie? Wim Demey, medische oncologie, Borstkliniek voorkempen 85% via de axilla Mammaria interna alleen aantasting is zeldzaam

Nadere informatie

99,6% % 99,4% Het Vlaams Indicatorenproject: Behandeling van borstkanker Resultaten AZ Maria Middelares

99,6% % 99,4% Het Vlaams Indicatorenproject: Behandeling van borstkanker Resultaten AZ Maria Middelares Het Vlaams Indicatorenproject: Behandeling van borstkanker Resultaten Interpretatie grafieken In de grafieken wordt ons ziekenhuis voorgesteld door de rode stip. De horizontale grijze lijn verwijst naar

Nadere informatie

Project Kwaliteitsindicatoren Borstkanker 2007-2008

Project Kwaliteitsindicatoren Borstkanker 2007-2008 Project Kwaliteitsindicatoren 2007-2008 De borstkliniek: Iedere nieuwe diagnose van een borsttumor dient door de borstkliniek te worden geregistreerd bij het Nationaal Kankerregister. Het Project Kwaliteitsindicatoren

Nadere informatie

Prof.dr. Epie Boven Medisch oncoloog

Prof.dr. Epie Boven Medisch oncoloog Prof.dr. Epie Boven Medisch oncoloog Nieuwe antikanker medicijnen, hoge kosten Waarom ontsporen cellen in ons lichaam? De normale cel bevat 46 chromosomen, ook wel DNA genoemd - het DNA vormt ons genetisch

Nadere informatie

BORSTKANKER. Wat is borstkanker? kanker < cancer (krab) kanker: ongecontroleerde groei van cellen borstkanker: cellen van borstklierweefsel voorkomen:

BORSTKANKER. Wat is borstkanker? kanker < cancer (krab) kanker: ongecontroleerde groei van cellen borstkanker: cellen van borstklierweefsel voorkomen: BORSTKANKER Apr.Greet Engelmann / Apr.Hilde Augustyns AZ St Maarten campus Duffel Bopp-opleiding assistenten 2009 1) wat is borstkanker 2) diagnose en indeling 3) behandeling therapieplan behandeling per

Nadere informatie

Voorbeeld adviesrapport MedValue

Voorbeeld adviesrapport MedValue Voorbeeld adviesrapport MedValue (de werkelijke naam van de innovatie en het ziektebeeld zijn verwijderd omdat anders bedrijfsgevoelige informatie van de klant openbaar wordt) Dit onafhankelijke advies

Nadere informatie

Symposium Borstkanker bij jong en oud. Chemotherapie bij jonge patiënten K. Punie

Symposium Borstkanker bij jong en oud. Chemotherapie bij jonge patiënten K. Punie Symposium Borstkanker bij jong en oud 15-10-2016 K. Punie Algemene Medische Oncologie Multidisciplinair Borstcentrum UZ Leuven - Gasthuisberg Mortality rate reduction in breast cancer EBCTCG, Lancet 2012;

Nadere informatie

Individualized treatment in Breast Cancer op het scherpst van de snede

Individualized treatment in Breast Cancer op het scherpst van de snede 19 mei 2009 Jaarbeurs Utrecht Individualized treatment in Breast Cancer op het scherpst van de snede Hella Bosch Verpleegkundig specialist oncologie Máxima medisch centrum Eindhoven Opening ONS: Lezing

Nadere informatie

Epidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l

Epidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l Epidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l. - 217 Auteurs: T. Lernout, M. Depypere, S. Patteet, K. Lagrou, D. Van Cauteren, B. Kabamba- Mukadi Hoofdpunten - In 217 werden

Nadere informatie

Technische fiche: indicatoren Relatieve vijfjaarsoverleving

Technische fiche: indicatoren Relatieve vijfjaarsoverleving Technische fiche: indicatoren Relatieve vijfjaarsoverleving Overzicht van de indicatoren Relatieve vijfjaarsoverleving voor alle patiënten Relatieve vijfjaarsoverleving voor patiënten die radicale resectie

Nadere informatie

KCE Stichting KankerRegister

KCE Stichting KankerRegister Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg Centre fédéral d expertise des soins de santé Belgian Health Care Knowledge Centre KCE Stichting KankerRegister Een efficiënte samenwerking rond kwaliteit

Nadere informatie

OLIJFdag 3 oktober 2015

OLIJFdag 3 oktober 2015 OLIJFdag 3 oktober 2015 Nieuwe behandelingen bij eierstokkanker Els Witteveen Internist-oncoloog Huidige en nieuwe inzichten Intraperitoneale toediening Toevoeging van bevacizumab Dose dense toediening

Nadere informatie

Ontwikkelingen en behandelmogelijkheden bij de patiënt met oesofagus- of maagcarcinoom. 17-9-2015 dr. Marije Slingerland, internist-oncoloog

Ontwikkelingen en behandelmogelijkheden bij de patiënt met oesofagus- of maagcarcinoom. 17-9-2015 dr. Marije Slingerland, internist-oncoloog Ontwikkelingen en behandelmogelijkheden bij de patiënt met oesofagus- of maagcarcinoom 17-9-2015 dr. Marije Slingerland, internist-oncoloog Doelgerichte therapie bij het lokaal gevorderd en gemetastaseerd

Nadere informatie

Ziekte van Alzheimer. Impact van de beperkingsmaatregelen op de terugbetaling. studie

Ziekte van Alzheimer. Impact van de beperkingsmaatregelen op de terugbetaling. studie studie Ziekte van Alzheimer Impact van de beperkingsmaatregelen op de terugbetaling van geneesmiddelen De ziekte van Alzheimer is een groot probleem voor onze volksgezondheid, niet alleen omdat er zoveel

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29317 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Nes, Johanna Gerarda Hendrica van Title: Clinical aspects of endocrine therapy

Nadere informatie

Cardio-oncologie Hartschade bij/na borstkanker

Cardio-oncologie Hartschade bij/na borstkanker Cardio-oncologie Hartschade bij/na borstkanker www.hartvoorvrouwen.nl angela.maas@radboudumc.nl Pres Borstkankerver. 26 mei 2018 Radboud Women s Heart Center Opsporing en behandeling hartschade tijdens/na

Nadere informatie

Samenvatting. 1. De getallen zijn weergegeven in de Angelsaksische notatie met een komma voor scheiding van de duizendtallen en met een decimale punt.

Samenvatting. 1. De getallen zijn weergegeven in de Angelsaksische notatie met een komma voor scheiding van de duizendtallen en met een decimale punt. Samenvatting Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen in Nederland, met bijna 12,000 1 nieuwe diagnoses gesteld in 2006. De incidentie-cijfers voor borstkanker zijn verdubbeld sinds

Nadere informatie

TRIPLE NEGATIEF BORSTKANKER. Nieuwe ontwikkelingen en onderzoek. Rianne Oosterkamp, internist-oncoloog Medisch Centrum Haaglanden

TRIPLE NEGATIEF BORSTKANKER. Nieuwe ontwikkelingen en onderzoek. Rianne Oosterkamp, internist-oncoloog Medisch Centrum Haaglanden TRIPLE NEGATIEF BORSTKANKER Nieuwe ontwikkelingen en onderzoek Rianne Oosterkamp, internist-oncoloog Medisch Centrum Haaglanden Triple negatief borstkanker TNBC Geen ER Geen PR Geen HER2 (Nog) geen target

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32965 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Hezewijk, Marjan van Title: Tailoring follow-up in early-stage breast cancer Issue

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING 12 NEDERLANDSE SAMENVATTING 157 CHAPTER 12 De effectiviteit van de behandeling van patiënten met kanker is in de afgelopen jaren sterk verbeterd. Gezien de verbeterde prognose van patiënten met kanker,

Nadere informatie

Lage tractus digestivus. Lieke Simkens Internist-oncoloog Máxima Medisch Centrum

Lage tractus digestivus. Lieke Simkens Internist-oncoloog Máxima Medisch Centrum Lage tractus digestivus Lieke Simkens Internist-oncoloog Máxima Medisch Centrum Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

De unieke Maastro-behandeling van niet uitgezaaide longkanker

De unieke Maastro-behandeling van niet uitgezaaide longkanker De unieke Maastro-behandeling van niet uitgezaaide longkanker Deze folder is bedoeld voor onze patiënten en de mensen in hun omgeving. Wij willen u graag informeren over onze succesvolle behandelingsmethode

Nadere informatie

Behandelingsmogelijkheden en trials bij het oesophagus- en maagcarcinoom M. Wumkes, Medische Oncologie VUmc

Behandelingsmogelijkheden en trials bij het oesophagus- en maagcarcinoom M. Wumkes, Medische Oncologie VUmc Behandelingsmogelijkheden en trials bij het oesophagus- en maagcarcinoom 2017 M. Wumkes, 21-09-2017 Medische Oncologie VUmc 1 Te bespreken Standaardbehandeling Studiebehandeling Ontwikkeling nieuwe medicijnen

Nadere informatie

Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Belangrijke informatie voor beroepsbeoefenaren

Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Belangrijke informatie voor beroepsbeoefenaren De gezondheidsautoriteiten van de Europese Unie hebben het in de handel brengen van het geneesmiddel Kadcyla verbonden aan bepaalde voorwaarden. Het verplichte farmacovigilantieplan ter minimalisatie van

Nadere informatie

Vlaams Indicatoren Project VIP²

Vlaams Indicatoren Project VIP² Vlaams Indicatoren Project VIP² Op initiatief van de Vlaamse Vereniging van Hoofdartsen, Icuro, Zorgnet Vlaanderen en de Vlaamse overheid, is het Vlaamse VIP 2 -indicatorenproject opgericht. Samen met

Nadere informatie

communicatie indicatoren borstkanker

communicatie indicatoren borstkanker communicatie indicatoren borstkanker Dr. Stevens Ellen De Vos 8/1/2015 De Sint-Jozefkliniek neemt zoveel mogelijk deel aan nationale en internationale initiatieven om de kwaliteit van zorg te verbeteren.

Nadere informatie

Samenvat ting en Conclusies

Samenvat ting en Conclusies Samenvat ting en Conclusies Samenvatting en Conclusies 125 SAMENVAT TING EN CONCLUSIES In dit proefschrift werd de invloed van viscerale obesitas en daarmee samenhangende metabole ontregelingen, en het

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Analyse van chromosomale afwijkingen in gastrointestinale tumoren In het ontstaan van kanker spelen vele moleculaire processen een rol. Deze processen worden in gang gezet door

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35283 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35283 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35283 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Charehbili, Ayoub Title: Optimising preoperative systemic therapy for breast cancer

Nadere informatie

Technische fiche: indicatoren Geobserveerde vijfjaarsoverleving

Technische fiche: indicatoren Geobserveerde vijfjaarsoverleving Technische fiche: indicatoren Geobserveerde vijfjaarsoverleving Overzicht van de indicatoren Geobserveerde vijfjaarsoverleving voor alle patiënten Geobserveerde vijfjaarsoverleving voor patiënten die radicale

Nadere informatie

Behandelen in de palliatieve fase zin of onzin?

Behandelen in de palliatieve fase zin of onzin? Behandelen in de palliatieve fase zin of onzin? Palliatieve chemotherapie Birgit Mispelaere Algemene medisch oncologie 16.09.2010 Palliatieve therapie Behandelen en voorkomen van symptomen en klachten

Nadere informatie

Borstkankerscreening

Borstkankerscreening Borstkankerscreening uit KCE reports vol.11a Voordelen en nadelen van de systematische screening Voordelen De ontwikkeling van borstkankerscreeningsprogramma s steunt op twee argumenten: o de behandeling

Nadere informatie

az groeninge scoort zeer goed op de borstkankerindicatoren uit VIP²

az groeninge scoort zeer goed op de borstkankerindicatoren uit VIP² az groeninge scoort zeer goed op de borstkankerindicatoren uit VIP² We zijn als ziekenhuis trots op onze goede resultaten, maar we hebben ook aandacht voor enkele punten waar we minder dan gemiddeld lijken

Nadere informatie

IS PREVENTIE MEER KOSTEN-EFFECTIEF DAN CURATIE? Prof. Steven Simoens

IS PREVENTIE MEER KOSTEN-EFFECTIEF DAN CURATIE? Prof. Steven Simoens IS PREVENTIE MEER KOSTEN-EFFECTIEF DAN CURATIE? Prof. Steven Simoens ACHTERGROND Geneesmiddelen dragen bij tot gezondheid, maar groei in geneesmiddelenbudget overtreft economische groei In een context

Nadere informatie

Behandeling borstkanker

Behandeling borstkanker Behandeling borstkanker 1. Heelkunde (chirurgie) (operatie): - Borstsparend: betekent wegname van het gezwel met veiligheidsmarge van gezond weefsel rondom en wegname van de schildwachtklier (poortwachterklier

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3

Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Samenvatting 11 Samenvatting Bloedarmoede, vaak aangeduid als anemie, is een veelbesproken onderwerp in de medische literatuur. Clinici en onderzoekers buigen zich al vele jaren over de oorzaken en gevolgen

Nadere informatie

Zeldzame ziekten, weesgeneesmiddelen

Zeldzame ziekten, weesgeneesmiddelen niet geautoriseerde Nederlandse vertaling Zeldzame ziekten, weesgeneesmiddelen De feiten op een rijtje De EMA wil graag dat Europese burgers met zeldzame ziekten toegang hebben tot specifieke en werkzame

Nadere informatie

endometrium carcinoom in Nederland

endometrium carcinoom in Nederland endometrium carcinoom in Nederland 2012-2016 voorwoord Door informatie over variatie in diagnostiek en behandelingen periodiek met elkaar te bespreken, kunnen we samen de kwaliteit van zorg voor vrouwen

Nadere informatie

Adjuvante systeemtherapie Patiënte: DM type 2

Adjuvante systeemtherapie Patiënte: DM type 2 Take home messages Een 59 jarige vrouw met mammacarcinoom en diabetes. An Reyners Internist-oncoloog UMCG Kankerbehandeling: houd rekening met bijwerkingen op korte en langere termijn Stem af wie waarvoor

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Poortvliet, Rosalinde Title: New perspectives on cardiovascular risk prediction

Nadere informatie

Chapter 10 Samenvatting

Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 De laatste jaren is de mortaliteit bij patiënten met psychotische aandoeningen gestegen terwijl deze in de algemene populatie per leeftijdscategorie is gedaald. Een belangrijke

Nadere informatie

Prognostische factoren in patiënten met 1-3 positieve okselklieren; MammaPrint en Adjuvant! online

Prognostische factoren in patiënten met 1-3 positieve okselklieren; MammaPrint en Adjuvant! online Prognostische factoren in patiënten met 1-3 positieve okselklieren; MammaPrint en Adjuvant! online 3 de Mammacongres Harderwijk Stella Mook Radiotherapeut i.o. Prognostische waarde LN status LN status

Nadere informatie

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: BORSTKANKER (2007-2008) Handleiding bij fase 1: Validatie van de individuele resultaten

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: BORSTKANKER (2007-2008) Handleiding bij fase 1: Validatie van de individuele resultaten KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: BORSTKANKER (2007-2008) Handleiding bij fase 1: Validatie van de individuele resultaten 1 2 Op initiatief van de Vlaamse Overheid, de Vlaamse Vereniging van Hoofdartsen,

Nadere informatie

samenvatting de belangrijkste vraagstellingen van dit proefschrift zijn:

samenvatting de belangrijkste vraagstellingen van dit proefschrift zijn: Samenvatting Hodgkin lymfoom en zaadbalkanker zijn beide zeldzame maligniteiten die voornamelijk bij jong-volwassenen voorkomen. Beide ziekten hebben tegenwoordig een uitstekende prognose, o.a. door de

Nadere informatie

5. Discussie. 5.1 Informatieve waarde van de basisgegevens

5. Discussie. 5.1 Informatieve waarde van de basisgegevens 5. 5.1 Informatieve waarde van de basisgegevens Relevante conclusies voor het beleid zijn pas mogelijk als de basisgegevens waaruit de samengestelde indicator berekend werd voldoende recent zijn. In deze

Nadere informatie

Vlaams Indicatoren Project VIP²: borstkankerindicatoren

Vlaams Indicatoren Project VIP²: borstkankerindicatoren Vlaams Indicatoren Project VIP²: borstkankerindicatoren Op initiatief van de Vlaamse Vereniging van Hoofdartsen, Icuro, Zorgnet Vlaanderen en de Vlaamse overheid, is het Vlaamse VIP 2 -indicatorenproject

Nadere informatie

INLEIDING kwaliteitsindicatoren.

INLEIDING kwaliteitsindicatoren. INLEIDING Om objectief zicht te krijgen op de resultaten en de geleverde kwaliteit van onze patiëntenzorg, heeft het Borstcentrum Zuiderkempen (ziekenhuizen Geel-Mol) in 2013 besloten in het Vlaamse indicatorenproject

Nadere informatie

Samenvatting en Discussie

Samenvatting en Discussie 101 102 Pregnancy-related thrombosis and fetal loss in women with thrombophilia Samenvatting Zwangerschap en puerperium zijn onafhankelijke risicofactoren voor veneuze trombose. Veneuze trombose is een

Nadere informatie

het laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en

het laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en Samenvatting In de laatste 20 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de psychosociale gevolgen van kanker. Een goede zaak want aandacht voor kanker, een ziekte waar iedereen in zijn of haar leven wel eens

Nadere informatie

Toelichting bij de resultaten van het Vlaams Indicatoren Project (VIP²)

Toelichting bij de resultaten van het Vlaams Indicatoren Project (VIP²) Toelichting bij de resultaten van het Vlaams Indicatoren Project (VIP²) Resultaten behandeling borstkanker Recent werden de resultaten van het Vlaams Indicatoren Project (VIP²) gepubliceerd met betrekking

Nadere informatie

1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström

1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström 1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström Dr. S.A.M. van de Schans, S. Oerlemans, MSc. en prof. dr. J.W.W. Coebergh Inleiding Epidemiologie is de wetenschap die eenvoudig gezegd

Nadere informatie

Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst

Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst 18 mei 2006 Jaarbeurs Utrecht Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst Jan Ouwerkerk Research Coördinator Oncologie Leids Universitair Medisch Centrum Pancreas Carcinoom Incidencie: 33.730 nieuwe patiënten

Nadere informatie

2. KOSTENEFFECTIVITEIT PET/CT IN STADIUM III/IV PATIËNTEN (met behulp van scenario analyses)

2. KOSTENEFFECTIVITEIT PET/CT IN STADIUM III/IV PATIËNTEN (met behulp van scenario analyses) 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 2. KOSTENEFFECTIVITEIT

Nadere informatie

Betere kwaliteit = betere uitkomst van zorg?

Betere kwaliteit = betere uitkomst van zorg? Betere kwaliteit = betere uitkomst van zorg? Symposium (Over)leven na Kanker Tilburg, 8 maart 2013 Dr. V. Lemmens Hoofd Sector Onderzoek, Integraal Kankercentrum Zuid Eindhoven Kwaliteit Kwaliteit: definitie?

Nadere informatie

Vlaams Indicatoren Project

Vlaams Indicatoren Project Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Borstkliniek Vlaams Indicatoren Project Borstkliniek VLAAMS INDICATOREN PROJECT - UZ BRUSSEL INLEIDING In het kader van het 'Vlaams Indicatoren Project, voor Patiënten en

Nadere informatie

Gemetastaseerd mammacarcinoom. Jolien Tol, internist- oncoloog Jeroen Bosch ziekenhuis

Gemetastaseerd mammacarcinoom. Jolien Tol, internist- oncoloog Jeroen Bosch ziekenhuis Gemetastaseerd mammacarcinoom Jolien Tol, internist- oncoloog Jeroen Bosch ziekenhuis 19 maart 2018 Inhoud o Cijfers over borstkanker o Verschillende behandelmogelijkheden o casus o quiz Cijfers over borstkanker

Nadere informatie

Samenvatting. Hoofdstuk 1. Hoofdstuk 2

Samenvatting. Hoofdstuk 1. Hoofdstuk 2 Samenvatting 125 Samenvatting Hoofdstuk 1 Gedurende de laatste 20 jaar is binnen de IVF de aandacht voornamelijk uitgegaan naar de verbetering van zwangerschapsresultaten. Hierdoor is er te weinig aandacht

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting Samenvatting Samenvatting In dit proefschrift getiteld Relatieve bijnierschorsinsufficiëntie in ernstig zieke patiënten De rol van de ACTH-test hebben wij het concept relatieve bijnierschorsinsufficiëntie

Nadere informatie

EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV-INFECTIE IN BELGIË PATIËNTEN IN MEDISCHE OPVOLGING

EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV-INFECTIE IN BELGIË PATIËNTEN IN MEDISCHE OPVOLGING DIENST EPIDEMIOLOGIE VAN INFECTIEZIEKTEN EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV-INFECTIE IN BELGIË PATIËNTEN IN MEDISCHE OPVOLGING TOESTAND OP 31 DECEMBER 2016 EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV- INFECTIE IN BELGIË

Nadere informatie

Ontwikkelingen longkanker en maligne mesothelioom

Ontwikkelingen longkanker en maligne mesothelioom Ontwikkelingen longkanker en maligne mesothelioom Wat is de stand van zaken Frank Jacobs sept 2017 Disclosures Frank Jacobs (potentiële) belangenverstrengeling geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Onderwerp: Ernstige huidreacties geassocieerd met Capecitabine (Xeloda )

Onderwerp: Ernstige huidreacties geassocieerd met Capecitabine (Xeloda ) Een Direct Healthcare Professional Communication (DHPC) is een schrijven dat naar de gezondheidszorgbeoefenaars wordt gezonden door de farmaceutische firma s, om hen te informeren over mogelijke risico

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting 198 Het eerste deel van dit proefschrift beschrijft de effectiviteit van clopidogrel en tirofiban in patiënten met een acuut hart infarct verwezen voor een spoed dotter behandeling. In hoofdstuk 1 werd

Nadere informatie

Samenvatting van de IMA-studie. Sociaaleconomisch profiel en zorgconsumptie van personen in primaire arbeidsongeschiktheid

Samenvatting van de IMA-studie. Sociaaleconomisch profiel en zorgconsumptie van personen in primaire arbeidsongeschiktheid 1 Samenvatting van de IMA-studie Sociaaleconomisch profiel en zorgconsumptie van personen in primaire arbeidsongeschiktheid Het aantal arbeidsongeschikten alsook de betaalde uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 105 Nederlandse Samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift is het bestuderen van de relatie tussen de expressie van potentieel prognostische tumormarkers

Nadere informatie

Brochure voor de professionele zorgverleners

Brochure voor de professionele zorgverleners De Belgische gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Mitoxantrone Sandoz. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan

Nadere informatie

4. Resultaten. 4.1 Levensverwachting naar geslacht en opleidingsniveau

4. Resultaten. 4.1 Levensverwachting naar geslacht en opleidingsniveau 4. Het doel van deze studie is de verschillen in gezondheidsverwachting naar een socio-economisch gradiënt, met name naar het hoogst bereikte diploma, te beschrijven. Specifieke gegevens in enkel mortaliteit

Nadere informatie

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: Invasieve borstkanker ( ) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 21

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: Invasieve borstkanker ( ) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 21 1 KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: Invasieve borstkanker (2009-2011) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 21 2 1. BESCHRIJVENDE STATISTIEK Tabel 1: Invasieve borstkanker (2009-2011) - Beschrijving

Nadere informatie

Nationaal AYA Jong & Kanker Platform

Nationaal AYA Jong & Kanker Platform Nationaal AYA Jong & Kanker Platform www.aya4net.nl Epidemiologie? Epidemiologie is de medische wetenschap die de frequentie van ziekte bestudeerd. AYA kankerpatiënten: een unieke groep?! Bevinden zich

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk Datum 11 augustus 2008 Farmatec/FZ juni 2010

Uw brief van Uw kenmerk Datum 11 augustus 2008 Farmatec/FZ juni 2010 Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 2030 200 EJ Den Haag Uw brief van Uw kenmerk Datum 11 augustus 2008 Farmatec/FZ-287136 3 juni 20 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer

Nadere informatie