EMO groeit uit tot. procesbeurs metaalbewerken

Transcriptie

1 _Emotech :27 Pagina 36 DOOR: REINOLD TOMBERG EMO groeit uit tot procesbeurs metaalbewerken Een mooi voorbeeld van compleetbewerken gezien vorig najaar op de stand van Yamazaki Mazak tijdens de AMB 2010 in Stuttgart (D). Alle bewerkingen aan dit grote, complexe werkstuk zijn in één opspanning uitgevoerd op een Mazak Integrex e-tower (foto: Reinold Tomberg) 36 jaargang

2 _Emotech :27 Pagina 37 B E U R S Groot versus klein Gelet op de grootte van de werkstukken groeit de toepassingsmarkt voor verspaningswerk aan beide zijden van het spectrum. Links een enorm bewerkingscentrum voor het HPC-frezen (High Performance Cutting) van grote aluminiumdelen voor aerospace-toepassingen. Rechts het pieterige freeswerk voor kronen voor een gebitsprothese. Voor beide toepassingen worden op de EMO machines getoond (foto s: Aerotec, Varel, Deutsche Messe/ Primacon, IDS Cologne) Concentratie door overnames en fusies is een antwoord van machinebouwers op de financiële gevolgen van de recessie én op de stijgende complexiteit van het metaalbewerken. Samenwerking met synergie-effecten maakt de machinebranche weer helemaal gezond en biedt tevens een mogelijkheid om de metaalbranche veel beter te bedienen. De EMO Hannover 2011 zal in september laten zien dat de groeiende schaalgrootte en procesmatig denken hand in hand gaan. Concentratie en integratie: op de EMO Hannover 2011 zal goed zichtbaar worden dat het aantal zelfstandige machinebouwers voortdurend afneemt. De stevige crisis die we achter de rug lijken te hebben, heeft het al lopende proces van overnames en samenwerken behoorlijk versneld. Kijken we naar machinemerken, dan zien we nog wel veel bekende namen. Maar duik je er wat dieper in, dan zie je dat er nu groepen ontstaan waar van oudsher zelfstandige machinebouwers een plek gevonden hebben. Twee heel bekende voorbeelden zijn natuurlijk GF AgieCharmilles en DMG. GF AgieCharmilles heeft zich tijdens de vorige EMO in Hannover in 2007 voor het eerst op één stand gezamenlijk gepresenteerd met de drie merken Agie, Charmilles en Mikron. De nieuwe vonkmachines die sinds die laatste EMO in Hannover (D) gepresenteerd zijn, zijn ook steeds minder herkenbaar als een typische Agie of een typische Charmilles machine. Er zijn nog wel kenmerkende typische bloedgroepelementen herkenbaar, maar dat zal binnenkort ongetwijfeld uitfaseren. DMG is al wat langer geleden ontstaan uit de machinebouwactiviteiten van Deckel, Maho en Gildemeister. Bovendien werkt DMG sinds de laatste EMO in Milaan in 2009 samen met de Japanse machineleverancier Mori Seiki. Op de komende EMO Hannover 2011 worden naar verwachting de eerste gezamenlijk ontwikkelde machines onder het label DMG/Mori Seiki gepresenteerd. Kijk je terug in de geschiedenis van Mori Seiki dan zie je een overname van Hitachi Seiki. Dixi in Zwitserland is intussen een divisie van Mori Seiki. Bovendien gaat het concentratie- en samenwerkingsproces door: dit voorjaar is bekend geworden dat Gildemeister en Mori Seiki samen met de Chinese machinebouwer Shenyang Machine Tool (SMTCL) plannen ontwikkelen om in China een gemeenschappelijke productieonderneming op te starten. Verder willen DMG en Mori Seiki voor verkoop en service in Europa gaan samenwerken in de nieuwe onderneming NewCo. Goed beschouwd zie je bij de machinebouw van gereedschapwerktuigen een proces dat we al eerder gezien hebben bij automobielbouwers. Wereldwijd blijft er een aantal grote spelers over die het leeuwendeel van de productie voor hun rekening nemen. De merken an sich blijven wel op de markt, maar de machines of machinedelen kunnen uit één fabriek komen. Denk in dit verband aan een Saab met een bodemplaat van Opel of een Skoda met herkenbare delen van VW. Gaan we dit in de metaal ook meemaken? Conglomeraten Nog een paar voorbeelden om de omvang van de concentratie in machinebouwland te onder- jaargang

3 _Emotech :27 Pagina 38 De verwachting is dat opgroeitechnieken de komende jaren meer gaan concurreren met de verspaningstechniek. Op de foto een implantaat voor een medische toepassing opgegroeid door middel van SLM (Selektive Laser Melting) (foto: ILT Aken) strepen. MAG heeft onlangs de Franse machinebouwer Forest Liné overgenomen. MAG omschrijft zichzelf als een Global Machine Tool Manufacturer. Dat is niet overdreven: in 2005 is MAG ontstaan uit machinebouwers als Cross Hüller, Ex-Cell-O, Lamb, Giddings & Lewis, Hüller Hille, Cincinnati, Fadal, Witzig & Frank, Hessapp und Boehringer. Een rijtje klinkende namen die we sindsdien op beurzen als de EMO op één (grote) stand zien. Bij de Emag Groep zien we een vergelijkbare opsomming met ook bekende namen als Emag, Reinecker, Karstens, Kopp, Naxos-Union, Koepfer, SW-Schwäbische Werkzeugmaschinen en daarnaast heeft Emag ook nog activiteiten op het gebied van laserbewerken en elektrochemisch bewerken. Bij Körber Schleifring zien we een lijst met slijpmachineleveranciers als Blohm, Jung, Mägerle, Studer, Schaudt, Mikrosa, Walter, Ewag en natuurlijk Körber. Kellenberger, met daarin merken als Hauser, Tripet, Tschudin en natuurlijk Kellenberger, is nu een onderdeel van Hardinge uit de USA. Intussen maakt ook Jones&Shipman deel uit van Hardinge en hetzelfde geldt voor Bridgeport. Kortom, machinebouw wordt een activiteit van conglomeraten. Tot nu zijn leveranciers van verspanende metaalbewerkingsmachines genoemd als voorbeeld. Alhoewel niet allemaal aanwezig op een EMO, zien we op plaatgebied vergelijkbare ontwikkelingen. Zie de overname in land van Bewo en Darley door Safan. Of de, zoals ze het zelf zeggen, operationele fusie tussen LVD en Pullmax. Terwijl sinds 1998 Strippit al deel uitmaakt van de LVD-Groep. En bij het grote Schuler in Duitsland zie je dat de activiteiten van Müller Weingarten nu geheel geïntegreerd zijn. Nog een voorbeeld uit de plaatwereld: begin juni tijdens de Blechexpo in Stuttgart (D) werd de naam Prima Power voor het eerste gepresenteerd voor de nu helemaal geïntegreerde activiteiten van Finn-Power en Prima Industrie. Tenslotte: de Duitse draadverwerker Wafios heeft begin 2008 een meerderheidsbelang in de Zwitserse Mewag Maschinenfabrik verkregen. Wafios had al wat langer geleden de knowhow van Pulzer Biegetechnik overgenomen van Trumpf. Met deze overname heeft draadverwerker Wafios een tweede strategische poot opgezet op het gebied van buizen buigen. BRIC Meer dan genoeg voorbeelden. We zijn zeker niet volledig, maar ga er met wat overdrijving maar vanuit dat waar je eerder op een vakbeurs een hal had, gevuld met stands van elkaar concurrerende exposanten, je nu in die hal dezelfde merken aantreft, maar dan van één of twee grote machinebouwgroepen. Voor de metaalbranche hoeft dit geen verkeerde ontwikkeling te zijn. De concentratie is nog lang niet zodanig dat de mededingingsautoriteiten snel in actie moeten komen omdat de machinebouwers de prijzen gaan dicteren. 38 jaargang

4 _Emotech :27 Pagina 41?? Het belang van automatisering groeit nog steeds bij het metaalbewerken. Op de foto een palletwisselaar die machinebouwer Hermle dit voorjaar gepresenteerd heeft tijdens de huisshow in Gosheim (D) (foto: Hermle) Eerder integendeel: er is nog steeds te veel capaciteit bij de machineleveranciers. Bovendien staan de machinebouwers uit BRIC-landen te rammelen aan de Europese poort voor een groter marktaandeel (BRIC staat voor Brazilië, Rusland, India en China). Romi uit Brazilië heeft plannen in ons werelddeel: in Gross-Gerau (D) is intussen een Europa- Centrale operationeel. Het al eerder genoemde SMTCL uit China gaat in Frankfurt (D) een Europees hoofdkantoor in gebruik nemen met ondermeer een grote showroom waar continu meer dan zestig machines tentoongesteld zullen worden. SMTCL heeft intussen ook belangrijke fabrikanten als Schiess, Burckhardt-Weber, Homma en Kunming-Tos overgenomen. En ga er maar vanuit dat Jyoti uit India via de overname van de Franse machinefabriek Huron ook op de Europese markt wil penetreren. Een mooi Russisch voorbeeld schiet ons zo snel niet te binnen. Internationaal Als gevolg van de concentratie zie je dat activiteiten rondom machine-investeringen een meer internationale activiteit wordt. De organisatoren van een beurs als de EMO Hannover 2011 zullen dit uiteraard toejuichen: ze organiseren immers dé internationale beurs voor metaalproductietechnieken. Vanzelfsprekend blijven er locale importeurs, handelaren, dealers of agenten machineleveranciers verschuift van presentatie een cosmetische verandering, maar de focus van voor het directe contact met de machinegebruikers - think global, act local blijft de lijfspreuk werkingstechnologie en het testen en produc- én demonstratie naar de ontwikkeling van be- van machinebouwers - maar de grotere, internationale machinegroepen zullen in de nabije product of een familie van producten voor een tieklaar maken van die technologie voor een toekomst een belangrijke rol gaan spelen bij de afnemer. Amada bijvoorbeeld heeft in 2009 machine-investeringen. Denk aan dienstverleningen als financiële ondersteuning bij de aan- Haan (D) in gebruik genomen. Niet alleen voor onder deze benaming een groot centrum in schaf van de machine en hulp bij de ontwikkeling van productietechnologie en planning. Europese activiteiten van Amada op het gebied de plaatbewerkingsmachines, maar ook voor de Daarnaast zal de eigenlijke aftersales-service van precisieverpanings- en zaagmachines. Ook aan belang winnen: het verlenen van onderhoud en het garanderen van beschikbare ma- naar Europese centrales voor een brede onder- bij andere machineleveranciers zie je een trend chine-uren zal meer en meer gewoon een onderdeel worden van een de machineaanschaf. bijvoorbeeld gaat een nieuw Europees technosteuning van hun afnemers. Yamazaki Mazak Ook zullen machinebouwers zich meer dan logiecentrum in gebruik nemen in Düsseldorf voorheen bezig gaan houden met de aan- en (D). Düsseldorf wordt ook de vestigingsplaats verkoop van tweedehands machines (inruilfaciliteiten) en met machinerevisie (bijvoorbeeld Infracore Germany (DIG). van de nieuwe Europese vestiging van Doosan upgrading met meer machineassen of retrofit Dat de machinebranche investeert in ondersteuningsfaciliteiten komt omdat enerzijds de van besturingen). Je ziet ook dat bij steeds meer machineleveranciers de benaming showroom vervangen anderzijds omdat het eigenlijke proces steeds metaalbewerking steeds complexer wordt en wordt door solution center. Dit is niet alleen meer uitgroeit tot een black box : aan de ene Metaalbewerking steeds complexer jaargang

5 _Emotech :27 Pagina 42 Hogere drukken koelsmeervloeistoffen In de vakliteratuur wordt het droogverspanen, zeker gelet op gunstige milieu-invloeden, nog steeds genoemd op het lijstje van de emerging technologies. Op zich is dit juist, er zijn met droogverspanen veel voordelen te behalen. Maar toch zie je op dit ogenblik een omgekeerde tendens: het volume aan koelsmeervloeistoffen neemt toe en druk van deze vloeistoffen stijgt drastisch. Die grotere hoeveelheden koelsmeervloeistoffen worden ingezet om enerzijds zoveel mogelijk warmte van de bewerkingen af te voeren van werkstukken, machineframe en opspanningen. Dit voorkomt ongewenste temperatuureffecten door bijvoorbeeld opeenhopingen van spanen. Sommige machineleveranciers gaan daarmee heel ver: werkstuk, opspanning en het inwendige van de machine wordt met een emulsiedouche continu intensief schoon gespoeld. Bij hogedrukkoeling spuit een straal koelsmeervloeistof onder een druk tot wel 300 bar precies op de snijzone van de snijkant van het verspanende gereedschap. Die hoge druk biedt voordelen gelet op de smerende werking en de koeling van de spanen en het verbetert de spanenafvoer. Ook de temperatuurhuishouding van wisselplaat en houder verbetert met positieve effecten op de standtijd van het gereedschap. Het WZL in Aken (D) bijvoorbeeld onderzoekt wat de invloed is van de druk van de koelsmeervloeistof op het verspanen van moeilijk verspaanbare materialen als titaan- en nikkellegeringen. Het blijkt dat hoge drukken ook een gunstige invloed hebben op de spaanvorm: de lastige lintspanen worden effectief gebroken in kleine spaantjes. Een beitelhouder die het WZL inzet bij het beproeven van hogedrukkoeling. De koelsmeervloeistof gaat door de houder en spuit onder hoge druk, tot wel 300 bar, precies op de snijkant. Daar ontstaat een hydraulische wig die de spanen breekt (foto: Reinold Tomberg) kant worden er halffabrikaten, technologie, gereedschappen en opspanningen in de machine gepompt en aan de andere kant komen de werkstukken er volgens de verlangde specificaties op tijd én kant-en-klaar uit de machine. Een metaalbewerker wil steeds minder sores hebben met de aanloop van en de eigenlijke productie en zal in toenemende mate zijn vragen op het bordje van de machineleverancier leggen. Complexer Het complexer worden van metaalbewerken heeft een aantal oorzaken. Als eerste zie je een wens van metaalbewerkers om al het werk in één opspanning te kunnen uitvoeren: het compleetbewerken. Ooit begonnen met aangedreven gereedschappen in de revolvers van draaicentra en intussen uitgegroeid naar indrukwekkende draaifreescentra, of freesdraaicentra, met gelijkwaardige draai- en freesmogelijkheden. Bij draaifreescentra bijvoorbeeld zie je links en rechts hoofdspillen. In combinatie met gereedschaprevolvers boven en onder en/of in het midden een échte freesspil. Dit zijn geen draaibanken meer, maar complete miniwerkplaatsen die indrukwekkende afmetingen kunnen bereiken: denk aan de grotere Mazaks of de indrukwekkende machines van WZL of Weingärtner die op elke EMO gedemonstreerd worden. Een tweede ontwikkeling zijn de hybride processen. Denk aan het ultrasoon- of laserondersteund verspanen. Bij het bewerken van moeilijke materialen kan een laserstraal of een opgelegde trilling een nuttig hulpmiddel zijn. Bij Fraunhofer IPT in Aken (D) wordt bijvoorbeeld momenteel het laserondersteund frezen van keramiek beproefd op een bewerkingscentrum. Bijzonder is dat de laserstraal door de hoofdspil heen direct naar de snijkanten van de freeskop gestuurd wordt. Gelet op de thermische beïnvloeding een verbetering van het proces. Ook zie je metaalbewerkingsmachines waarin verspanende activiteiten gecombineerd worden met oplaswerkzaamheden. Een voorbeeld is een bijzonder Chiron bewerkingscentrum bij het WZL in Aken (D). Op de vijfassige machines 42 jaargang

6 _Emotech :27 Pagina 45 Machines steeds groter De machinebouwers bieden steeds grotere machines aan. Dit als antwoord op de wensen van de metaalbranche die steeds grotere werkstukken moet verspanen voor de vliegtuigbouw en de energiesector (steeds hogere windmolens). Huzarenstukjes die wij de afgelopen jaren hebben gezien zijn de nieuwe Maxcut bandzaagmachine van Kasto met een bereik van bijna 3 m x 3 m, de grote C 60 vijfasser van Hermle die 2500 kg werkstukmassa op de draaizwenktafel kan opnemen en de nieuwe portaalmachine DMU 600 P met een X-as van 6 m die DMG dit voorjaar liet zien in Pfronten (D). Voor machinebouwers wordt het er niet eenvoudiger op om deze machines op beurzen als een EMO Hannover 2011 te exposeren. Maar ook aan de andere kant van het afmetingenspectrum zijn volop ontwikkelingen. Met medische toepassingen als belangrijke drijfveer maakt ook het microbewerken een stevige groei door. Het vijfassig bewerken van tandtechnische werkstukken als kronen en implantaten is intussen een ingeburgerde techniek. Een grote portaalmachine van Tos Kurim die bij een Brits bedrijf ingezet wordt voor het bewerken van onderdelen van straalmotoren. De aerospace-industrie is voorloper in het gebruik van moeilijke materialen als bijvoorbeeld nikkellegeringen en het bewerken van grote werkstukken (foto: Tos Kurim) kunnen op de beide draaizwenktafels werkstukken zowel frees- als laserbewerkingen ondergaan. Een robot tussen de beide tafels verzorgt de handling van de laserkoppen. Een combinatie van hoog toerental én hoogfrequente trilling maakt een ultrasone bewerkingsmachine uitermate geschikt voor het bewerken van exotische, moeilijke materialen als zirkoonoxide (ook in de gesinterde of HIP-toestand) en glaskeramieken. Bovendien is deze bewerkingstechnologie inzetbaar voor het hogesnelheidsfrezen van titaan en chroomkobaltlegeringen. Bij DMG bijvoorbeeld zijn al langer de machines van Sauer in het leveringsprogramma opgenomen voor het ultrasoon bewerken van moeilijke materialen. Een volgende ontwikkeling is de opkomst van moeilijker te bewerken materialen. In de alinea hierboven hebben we er al een aantal genoemd. Dertig jaar geleden was je al vooruitstrevend bezig als je de staalsoort C45 op je machine had. Nu is roestvast staal helemaal ingeburgerd net zoals hogesterktestalen of hooggelegeerde staalsoorten. Aan het lastig te verspanen metaal titaan raakt de metaalbranche langzamerhand gewend en naar verwachting zal een metaal als zirkoon nu beginnen aan de lange mars in metaalland. Daarnaast zien we een toenemend gebruik van voor een robot of juist niet, ga je de werkstuk- denk- en innovatiekracht. Kies je bijvoorbeeld HSLA-stalen (High Strength Low Alloy) en vezelversterkte materialen (composieten). Dit zijn al- op pallets, hoeveel gereedschappen hang je aan ken wisselen of positioneer je de werkstukken lemaal materialen waarvoor meer machine-, gereedschap-, meet- en opspankennis nodig is. En voor een toeleverancier met wisselende series je machine enzovoort. Moeilijke vragen, zeker die kennis moet meer dan voorheen goed afgestemd zijn op elkaar. Over het bewerken van omdat je bij manarm of loos werken ook de die manarm of onbemand wil werken. Ook deze materialen wordt overigens tijdens de gehele span- en meetprocedures rondom het EMO Hannover 2011 op 22 en 23 september een productieproces op een hoger peil moet brengen. Niet alleen voor het inmeten van de ge- congres gehouden, zie het eerste artikel over de EMO in dit nummer. reedschappen, maar ook voor de controle van de gereedschappen op die machine en het Automatisering meten van de werkstukpositie op de machine. Een vierde trend is de groeiende vraag naar automatisering. Vanuit de massafabricage zoals in er in ons land niet zoveel metaalbedrijven in Tenslotte wil je 24/7 gaan verspanen. Alhoewel de automobielindustrie een logische vereiste, een vijfploegendienst werken. Wel zie je tweeof drieploegendiensten met één of twee onbe- maar ook een metaal-mkb er die actief is als toeleverancier wil automatiseren. Deze wens mande ploegen. Nu is het zeker niet zo dat die loopt parallel met het fenomeen van afnemende seriegroottes, een groeiend aantal protussen stand der techniek is voor kleinseriewerk, hierboven beschreven automatiseringstrend inductvarianten en zoals hier boven genoemd laat staan voor seriegrootte één. Het is maar de meer exotische materialen. Dit vereist veel vraag of dat te automatiseren is. Een uitge- Meer en meer een proces leveren jaargang

7 _Emotech :27 Pagina 46 EMO op je mobiel Een nieuwe service van de beursorganisatie is emo2go. Dit is een site met gegevens over de EMO Hannover 2011 die functioneert als een mobiele beurscatalogus. Een gebruiker krijgt via een smartphone toegang tot databanken met exposanten- en productgegevens. kiende teach-in machine met een slimme besturing (met cycli) zou wel eens een betere oplossing kunnen zijn voor dit type werk. Het is nu al zichtbaar dat op de EMO in Hannover hiervoor toegesneden CNC-basisbesturingen aangeboden worden. Proces Als gevolg van het combineren van bewerkingsprocessen, moeilijker processen, meer exotische materialen en de wens naar manarm verspanen zullen de machineleveranciers aan de metaalbranche meer ondersteuning gaan bieden. Daarbij zal de machinebouwer meer en meer een compleet proces leveren met de vereiste machine-, gereedschap-, meet-, opspan- en besturingstechnologie. Kortom de aandacht zal verschuiven van het leveren van alleen machinehardware naar oplossingen waarbij een verspaningsproces aangeboden wordt. Een machineleverancier als Chiron bijvoorbeeld haalt al meer dan 50 procent van de omzet uit het leveren van systeemoplossingen. Met daarbij wél de kanttekening dat bij deze machinebouwer de automotive-branche een belangrijke afnemer is. Daar heeft het zin om een cyclustijd tot op de laatste seconde te optimaliseren en op te spannen in meervoudige kleminrichtingen die op zich al complete machines zijn. Maar je ziet nu dat machinebouwers die ervaringen van de automotive-hoek nu ook vertalen naar aerospace-toepassingen. En ga er maar vanuit dat als een oplossing functioneert voor automotive en aerospace, dat dan ook meer algemene toepassingen ontsloten zullen gaan worden. Ook zie je dat elke machinefabrikant naast het procesdenken aan de andere kant van het spectrum ook basismachines ontwikkeld, een soort standaardmodellen, die bij wijze van spreken vanuit het schap verkocht worden. Deze machines zou je kunnen karakteriseren als instapmachines. Maar daarmee doe je dit machinetype eigenlijk tekort. Een voorbeeld zijn de Ecoline machines van DMG; opvallend is dat in vergelijking tot andere goedkope metaalbewerkingsmachines ervoor gekozen is om deze machines af te leiden van duurdere, hightech-machines. Door standaardisatie, het beperken van het aantal opties en fabricage in landen met lagere lonen als China en Polen is het mogelijk om machines met een scherpere prijs aan te bieden. Vaak worden deze basismachines als standalone verkocht. Groen Uit een onderzoek van de ING, onlangs verricht in samenwerking met de Koninklijke Metaalunie en de Stichting Adviescentrum Metaal bleek dat het mkb-metaal verwacht dat verduurzaming, na specialisatie, de komende tien jaar de grootste impact zal hebben op de bedrijfsvoering. Meer dan de helft van de ondervraagde metaalondernemers verwacht dat de vraag naar duurzame producten en processen de komende vijf jaar zal stijgen en nog eens een derde voorziet zelfs een sterk groeiende vraag. Het is nu al duidelijk dat de EMO Hannover 2011 helemaal bol zal staan van de kreten: green, sustainable, unweltfreundlich, CO 2, energy enzovoort, enzovoort. Het is te hopen dat het niet een dolle, groene kermis wordt. Op zich is aandacht voor milieu en energie een logische én gewenste ontwikkeling. We kunnen tenslotte niet doorgaan met het verspillen van energie en onze grondstoffen. Energieverbruik van machines krijgt steeds meer aandacht in de metaalbranche. Onze bezoeken aan de EMO Milano 2009 en vorig jaar aan de Metav 2010 en AMB 2010 laten zien dat de machinebouwers volop aan de slag zijn met energie-efficiëncy. Dat moet ook, want Brussel houdt intussen een scherp oogje in het zeil. De VDW is al vanaf de vorige EMO in Milaan actief met het initiatief Blue Competence. De VDW is de Verein Deutscher Werkzeugmaschinenfabriken die als organisator ook betrokken is bij de EMO Hannover Het initiatief is een gezamenlijke inspanning om te komen tot zelfregulering. Dit om te voorkomen dat de Europese Commissie dwingende maatregelen gaat opleggen. Naast een congres op 20 en 21 september is er tijdens de EMO Hannover 2011 in hal 16 een gemeenschappelijke stand te vinden onder de naam Blue Competence (zie ook informatie in het eerste artikel over de EMO in dit nummer). Ook zie je dat de metaalbranche in toenemende mate scherper gaat letten op total cost of ownership (TCO). Dat begint met de inkoper van het metaalbedrijf die tegenwoordig niet alleen afgerekend wordt op de hoogte van de investering van de machine, maar ook op de kosten die nodig zijn om met de machine te produceren. Bovendien blijkt dat ook de metaalbranche gevoelig is voor de grootte van hun groene voetafdruk. Nu is dat laatste veelal nog een ideële kwestie, energiekosten zijn immers een klein deel van de werkstukkosten, maar dat gaat veranderen. Een veel gehoord - ook ideëel - standpunt is dat de prijs die we voor energie betalen eigenlijk te laag is. Als we alles toe zouden rekenen, zouden onze energieprijzen veel hoger moeten zijn. Wat de metaalbranche op korte termijn in elk geval kan doen is het kritisch kijken naar de pneumatiek en hydrauliek op de machines. Vorig najaar tijdens de AMB 2010 werd door Grob al een machine aangeboden in Hydraulikfreie Ausführung. Het opspannen geschiedde servomechanisch en ook het uitstoten van het gereedschap uit de hoofdspil van het bewerkingscentrum gaat met een elektrische aandrijving. Als bijkomend voordeel meldt Grob dat de beheersing van de uitstootbeweging veel beter is. Oil-free electric clamping is ook een van de thema's waarvoor Römheld tijdens de EMO Hannover 2011 aandacht vraagt. Deze opspanmiddelenleverancier speelt hiermee duidelijk in op de trend naar hydrauliekvrij opspannen. Wat andere voorbeelden die we al eerder in Metaal Magazine genoemd hebben: Techni Waterjet toonde deze zomer tijdens de Blechexpo in Stuttgart weer de servo-elektrische pompen voor hogedruk-waterstraalsnijkoppen waarbij olie als aandrijfmedium is vervangen door een direct-aangedreven kogelomloopspil. Nu in een tandemuitvoering. Al eerder zijn deze pompen gepresenteerd tijdens de IMTS in Chicago (USA) en de EuroBlech in Hannover. Bij kantbanken zien we vergelijkbare ontwikkelingen. Denk aan Safan met de katrolaandrijving en Trumpf met de spilmotor. Amada levert al jaren ponsnibbelmachines met elektromechanische ponseenheid. Tijdens de EuroBlech zagen we dat Trumpf nu ook een ponskop aanbiedt in een elektrische uitvoering. Allemaal voorbeelden van het meer bewust omgaan met energie in combinatie met de voordelen van servomechanische aandrijvingen. <<< Bij het schrijven van dit artikel is gebruikgemaakt van informatie eerder gepubliceerd in Metaal Magazine en op de site 46 jaargang