Onderzoek naar de woonfiscaliteit in Vlaanderen

Transcriptie

1 Onderzoek naar de woonfiscaliteit in Vlaanderen Voorwoord Geert Goeyvaerts, Marietta Haffner, Kristof Heylen, Katleen Van den Broeck, Frank Vastmans (coördinator) en Sien Winters Promotor: Erik Buyst

2 Onderzoek naar de woonfiscaliteit in Vlaanderen Voorwoord Geert Goeyvaerts, Marietta Haffner, Kristof Heylen, Katleen Van den Broeck, Frank Vastmans en Sien Winters Promotor: Erik Buyst Onderzoek in opdracht van het Agentschap Wonen Vlaanderen

3 2014 CES-KU Leuven Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by mimeograph, film or any other means, without permission in writing from the publisher.

4 1. Voorwoord Het federale regeerakkoord van december 2011 bepaalde de overdracht van de bevoegdheid met betrekking tot de fiscale uitgaven voor de eigen woning naar de gewesten. Deze overdracht betekent een grote uitbreiding van de bevoegdheden van het Vlaams Gewest inzake woonfiscaliteit. In het kader van deze overgang heeft het Agentschap Wonen-Vlaanderen een onderzoeksopdracht uitgeschreven met als doel bij te dragen tot de beleidsmatige voorbereiding van deze overdracht. De samenstelling van de opdrachtnemers is als volgt: KU Leuven, Centrum Economische Studiën (CES) - Prof. Erik Buyst (promotor) - Frank Vastmans (coördinator) - Geert Goeyvaerts KU Leuven, Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving (HIVA) - Sien Winters - Kristof Heylen - Katleen Van den Broeck TU Delft, OTB - Onderzoek voor de gebouwde omgeving - Marietta Haffner 2. Overzicht Deze opdracht resulteerde in een studie die uit vier delen bestaat. Deel 1 brengt de resultaten van een literatuurstudie over diverse aspecten van de huisvestingsfiscaliteit in beeld. Daarnaast wordt het subsidie instrumentarium in België (Vlaanderen), Denemarken, Duitsland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk beschreven, zodat het Vlaamse wooninstrumentarium internationaal gepositioneerd kan worden. Tevens positioneren we het instrumentarium van de verschillende landen in de aanbevelingen van de Mirrlees Review over de invulling van de optimale belastingtheorie. Deel 2 vormt het budgettaire luik van de studie. Het brengt de budgettaire impact van de huidige regeling in beeld en gaat dieper in op het gebruik van de fiscale voordelen voor de eigen woning. Daarnaast wordt een model uiteengezet op basis waarvan verfijnde ramingen van de budgettaire ontwikkeling gemaakt kunnen worden. 5

5 In deel 3 wordt de relatie tussen woonfiscaliteit en woningprijs behandeld. Het geeft een overzicht van de impact van de woonfiscaliteit op de woningprijzen, de betaalbaarheid en op verschillende woningmarktsegmenten en doelgroepen. Tenslotte wordt in deel 4 een beoordelingskader opgesteld op basis waarvan hervormingsscenario s kunnen worden getoetst. Daarnaast wordt er voor verschillende varianten van de woonbonus de impact op de woningprijs, betaalbaarheid en verdeling berekend en wordt een budgettaire prognose gemaakt. De resultaten van dit gehele onderzoek worden kernachtig samengevat in een vijfde deel. Uit deze studie volgen aanbevelingen waarvan de onderzoekers menen dat ze kunnen helpen bij het vormgeven van het toekomstig beleid rond de woonfiscaliteit. 3. Een woord van dank Bij dezen willen wij iedereen bedanken die betrokken is geweest bij het tot stand komen van deze studie. Zonder de bijdrage en steun van deze mensen en instanties zouden wij deze opdracht nooit tot een goed einde hebben kunnen brengen. Vooreerst bedanken we de opdrachtgever die dit onderzoek mogelijk maakte, namelijk het Agentschap Wonen-Vlaanderen. Daarnaast willen wij ook de mensen en instanties bedanken die ons de noodzakelijke data ter beschikking stelden. Wetenschappelijk onderzoek is immers maar zo sterk als de data die het hanteert, vandaar een woord van dank voor: - De Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI) met in het bijzonder onze contactpersoon Mevrouw Lien Tam Co - De Algemene Administratie van de Patrimoniumdocumentatie (AAPD) - De Nationale Bank van België (NBB) - Institute for Social and Economic Research (ISER), University of Essex - Federaal Planbureau (FPB) - Studiedienst Vlaamse Regering (SVR) Vervolgens willen wij de heer Lucas Huybrechts van het Departement Financiën en Begroting bedanken voor zijn advies en de berekeningen op basis van het FANTASI-model. Tenslotte een hartelijke dank voor alle leden van de stuurgroep (Koen De Bock, Caroline De Brabandere, Lize Haagdorens, Koen Lebegge, Marie Le Roy, Stijn Schockaert, Benediekt Van Damme, Karel Van den Bosch, Stien Van Der Auwera, Ronaldus Van Paassen, Geert Van Reybrouck, Manuela Vervoort). De bijdrage van de leden van de stuurgroep heeft ons gedurende het proces scherp gehouden. Namens de onderzoeksgroep, Erik Buyst, Geert Goeyvaerts, Marietta Haffner, Kristof Heylen, Katleen Van den Broeck, Frank Vastmans, Sien Winters 6