RAPPORT VAN BEVINDINGEN TUSSENTIJDS KWALITEITSONDERZOEK (TKO) Stedelijk College, afdeling vmbo theoretische leerweg

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN TUSSENTIJDS KWALITEITSONDERZOEK (TKO) Stedelijk College, afdeling vmbo theoretische leerweg Plaats: Zoetermeer BRIN-nummer: 25GA-1 Arrangementsnummer: Onderzoek uitgevoerd op: 18 mei 2011 Conceptrapport verzonden op: 15 juni 2011 Rapport vastgesteld te Utrecht op 7 september 2011 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.

2 H /8 Pagina 2 van 9

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 18 mei 2011 een tussentijds kwaliteitsonderzoek uitgevoerd op het Stedelijk College, afdeling vmbo-tl, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Bij het kwaliteitsonderzoek (KO) van 5 november 2009 is de theoretische leerweg van het Stedelijk College als zwak beoordeeld. In vervolg op het KO (rapport vastgesteld op 26 januari 2010) is een traject van geïntensiveerd toezicht ingezet. Door de inspectie is een toezichtplan opgesteld, waarin de afspraken voor bovengenoemd traject zijn vastgelegd. Op 15 december 2010 vond, conform het toezichtplan, een voortgangsgesprek plaats. Dit TKO vindt plaats als onderdeel van het ingezette traject van geïntensiveerd toezicht. Onderzoeksopzet De inspectie heeft de indicatoren onderzocht op de aspecten: de opbrengsten en de bij het KO als onvoldoende beoordeelde indicatoren van het onderwijsproces en de kwaliteitszorg. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd en tijdens het schoolbezoek heeft overhandigd. - Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met het management. - Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leerlingen, docenten en de taalcoördinatoren. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader vo In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. H /8 Pagina 3 van 9

4 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-g/t. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo-g/t behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding vmbo-g/t zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau Leerstofaanbod 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen H /8 Pagina 4 van 9

5 Kwaliteitszorg De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. H /8 Pagina 5 van 9

6 2.2 Beoordeling Algemeen beeld De inspectie handhaaft bij dit TKO het oordeel dat de kwaliteit van het onderwijs in de afdeling vmbo-tl van het Stedelijk College in Zoetermeer zwak is. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende overwegingen. De opbrengsten zijn, afgemeten aan de prestaties van de leerlingen over de afgelopen drie jaar, onvoldoende. Ondanks de verbeteringen die de school in het onderwijsproces realiseerde, beoordeelt de inspectie de normindicator taalbeleid nog als onvoldoende, evenals de mate waarin de school verwerkingsopdrachten afstemt op verschillen tussen leerlingen. Van de vijf beoordeelde indicatoren van het aspect kwaliteitszorg worden bij dit TKO de evaluatie van de resultaten van de leerlingen en de mate waarin de school de kwaliteit van het onderwijsleerproces borgt, als onvoldoende beoordeeld. Met dit oordeel stelt de inspectie vast dat de kwaliteit van het onderwijs op het Stedelijk College, afdeling vmbo-tl zich gedurende de afgelopen periode op onderdelen van de aspecten onderwijsproces en kwaliteitszorg positief, maar op het aspect opbrengsten onvoldoende heeft ontwikkeld. Toelichting Het bovenstaande algemene oordeel van de inspectie wordt hieronder toegelicht. Daarbij komen voor zover van toepassing achtereenvolgens de in de inleiding genoemde aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Opbrengsten De opbrengsten van het Stedelijk College, afdeling vmbo-tl zijn onvoldoende. Bij het opbrengstenoordeel 2011, gebaseerd op resultaten van 2008, 2009 en 2010, beoordeelt de inspectie drie van de vier indicatoren als onvoldoende: het rendement van de bovenbouw (RB), de gemiddelde cijfers voor de centrale examens (CE) en de discrepantie tussen de cijfers voor het schoolexamen en het centraal examen (verschil SE-CE). In de eerste plaats beoordeelt de inspectie de mate waarin leerlingen in de bovenbouw van het vmbo-tl vertraging oplopen (RB), als onvoldoende. Het rendement van de bovenbouw is gemiddeld over drie jaar gemeten, onvoldoende. Voor de twee laatst gemeten jaren laat het RB een scherpe daling zien. Voor deze jaren valt de school binnen de categorie van 10% landelijk het slechtst scorende scholen. In de tweede plaats valt de afdeling vmbo-tl met de gemiddelde cijfers voor de centrale examens voor elk van de drie gemeten jaren binnen de categorie van 10% landelijk het slechtst scorende scholen. Daarbij valt op dat de resultaten voor het vak Nederlands voor die jaren voldoende zijn, in tegenstelling tot de resultaten voor de groepen moderne vreemde talen en exacte vakken. In de derde plaats beoordeelt de inspectie het driejarig gemiddeld verschil tussen het schoolexamen en centraal examen als groot. Hoewel dit verschil gedurende de drie gemeten jaren daalde van meer dan een punt naar ruim een halve punt, wordt dit verschil voor elk van de afzonderlijke jaren als te groot beoordeeld. Daarbij valt op dat dit grote verschil voor een belangrijk deel wordt veroorzaakt door de discrepanties bij de moderne vreemde talen en de exacte vakken. Gelet op de achterliggende data die tot het opbrengstenoordeel 2011 hebben geleid, is het niet realistisch te verwachten dat de opbrengsten in 2012 als voldoende zullen worden beoordeeld. Voor het schooljaar 2011/2012 heeft de school zich naast de werving van leerlingen voor het vmbo-basisberoepsgerichte en kaderberoepsgerichte leerweg, met nadruk ingezet op de werving van leerlingen voor het vmbo-tl met een advies vmbo-tl. De school richt zich daarbij op leerlingen waarvan zij verwacht dat zij met wat extra ondersteuning het diploma vmbo-tl kunnen halen. Dat heeft ertoe geleid dat zich 40 leerlingen hebben aangemeld voor het eerste leerjaar met een advies vmbo-tl, terwijl in het verleden vrijwel geen sprake was van aanmeldingen met vmbo-tl in het advies. H /8 Pagina 6 van 9

7 Mogelijke effecten op de examenresultaten van deze ontwikkeling zijn op zijn vroegst waarneembaar in 2015, waarbij moet worden aangetekend dat voldoende examenresultaten in 2015 zich wellicht pas later aftekenen in het driejarig gemiddelde dat de inspectie hanteert. Tot dat moment blijft de school gevoelig voor onvoldoende examenresultaten, door het geringe aantal leerlingen met een advies voor de theoretische leerweg. De formele termijn waarbinnen de school haar opbrengsten dient te verbeteren, kan daardoor een ernstig probleem voor de school gaan vormen. Overigens doet de school er verstandig aan vast te stellen in hoeverre de nu instromende leerlingen op grond van hun advies werkelijk voldoende kans hebben om de opleiding in het vmbotl succesvol af te ronden. Het onderwijsproces Voor het aspect onderwijsproces handhaaft de inspectie het oordeel onvoldoende bij zowel de normindicator taalbeleid (2.3) als bij de afstemming van verwerkingsopdrachten op verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen (6.3). De afstemming van de instructie (6.2) en onderwijstijd (6.4) op verschillen in ontwikkeling, worden als voldoende beoordeeld. De school ontwikkelde de afgelopen periode een taal- en rekenbeleid. De basis voor de invoering ervan werd gelegd. Zo is er rond het taalbeleid de afspraak gemaakt dat in de vakwerkplannen expliciet aan het thema taalbeleid aandacht dient te worden besteed. Ook worden in rapportvergaderingen de resultaten van individuele leerlingen voor de CITO-Vas toets gerelateerd aan hun behoefte voor ondersteuning op taal- of rekengebied. Niettemin verkeert de uitwerking van het taalbeleid feitelijk nog in een beginstadium onder meer doordat het op onderdelen nog onvoldoende praktisch is uitgewerkt. Dat geldt ook voor het rekenbeleid. Het Stedelijk College, vmbo-tl geeft alle leerlingen extra ondersteuning voor rekenen. Docenten verschillen echter soms van mening over de methode die daarbij dient te worden gehanteerd. Vooruitlopend op de formele invoering van een rekenbeleid in september 2011, inventariseert de school de verschillende standpunten om tot een schoolbreed gedragen standpunt te komen. De afstemming van de onderwijstijd op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen is voldoende. Zo werd voor enkele vakken het aantal lessen uitgebreid. Daarnaast biedt de school aan individuele leerlingen extra ondersteuning en begeleiding. Verzoeken van individuele leerlingen, adviezen van individuele docenten of docentenvergaderingen leiden tot een aanbod voor extra ondersteuning. Tijdens de lessen die de inspectie bezocht, hielden docenten bij hun instructie voldoende rekening met verschillen tussen leerlingen. Bij de meerderheid van de lessen slaagden docenten er in door de lesopbouw tijd vrij te maken om leerlingen individueel met extra instructie te ondersteunen. De differentiatie in aangeboden verwerkingsopdrachten is nog beperkt. Hoewel de inspectie onder meer bij het vak rekenen een mooi voorbeeld van differentiatie in verwerkingsopdrachten zag, gaan leerlingen bij de meeste lessen echter aan de slag met dezelfde verwerkingsopdrachten, vaak op basis van de gehanteerde methode. De kwaliteitszorg Van de vijf onderzochte indicatoren van kwaliteitszorg beoordeelt de inspectie er drie als voldoende: de mate waarin de school het onderwijsleerproces evalueert (9.3), planmatig aan verbeteractiviteiten werkt (9.4) en de mate waarin de school de kwaliteit van schoolexamens en toetsen borgt (9.6). De jaarlijkse evaluatie van de resultaten (9.2) en de borging van de kwaliteit van het onderwijsproces (9.5) worden als onvoldoende beoordeeld. Binnen de school is een cultuuromslag gerealiseerd waarbij docenten zich in toenemende mate verantwoordelijk voelen voor de kwaliteit van het onderwijs en de gerealiseerde opbrengsten. Een uitgebreid scholingsaanbod voor het personeel, lesbezoeken, kwaliteitsgesprekken van de schoolleiding met vaksecties, aangescherpte procedures rond het functioneren en beoordelen van personeelsleden, droegen daar onder meer aan bij. Een kwaliteitsmedewerker en een teamleider voor het vmbo-tl werden aangesteld. Bij alle activiteiten is evaluatie van de onderwijskwaliteit regelmatig punt van aandacht. Ook de planmatige aanpak, met in toenemende mate aandacht voor de PDCA-cyclus, verbeterde. Daarnaast werden de procedures voor de determinatie van leerlingen H /8 Pagina 7 van 9

8 aangepakt en duidelijke afspraken gemaakt over het maken, beoordelen en afnemen van toetsen en schoolexamens. Voor het schooljaar 2010/2011 heeft de school maatregelen getroffen die de identiteit van de afdeling vmbo-tl moeten versterken. Zo is een afzonderlijk deel van het gebouw bestemd voor deze afdeling, wordt het onderwijs meer digitaal ingericht, is er structurele huiswerk- en studiebegeleiding, worden docenten geselecteerd voor de afdeling en is er een teamleider aangesteld. De mate waarin de school de resultaten van haar leerlingen evalueert, beoordeelt de inspectie als onvoldoende. De school verwacht dat leerlingen die aan het eind van schooljaar 10/11 naar vmbotl worden bevorderd, ook in die afdeling succesvol zullen zijn. Daarnaast verwacht de school dat de discrepantie SE-CE en het gemiddelde voor het CE bij het examen 2011 gunstiger zullen zijn dan in het verleden. De school beschikt echter nog onvoldoende over continue analyses van beschikbare data waarmee zij in staat is conclusies te trekken, deze verwachtingen te onderbouwen om zodoende het beleid waar nodig bij te stellen. Tenslotte beoordeelt de inspectie de mate waarin het onderwijsleerproces wordt geborgd als onvoldoende. Hiervoor is al aangegeven dat de uitvoering van het taal- en rekenbeleid nog in een beginstadium verkeert, waardoor van borging nog geen sprake is. De grote inzet op onderwijskundige scholing heeft weliswaar de deskundigheid van personeelsleden bevorderd, maar heeft nog niet geleid tot contoleerbare afspraken op basis van een gemeenschappelijk gedragen onderwijskundige visie. H /8 Pagina 8 van 9

9 3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs vertoont tekortkomingen in de opbrengsten, het onderwijsproces en de kwaliteitszorg. Om deze reden handhaaft de Inspectie van het Onderwijs bij dit tussentijds kwaliteitsonderzoek voor het Stedelijk College, afdeling vmbo-tl het aangepast arrangement zwakke school. In het toezichtplan is de prestatieafspraak vastgelegd dat de kwaliteit van het onderwijs in september 2011 weer van voldoende niveau is. Gelet op de hiervoor aangegeven ontwikkeling van de opbrengsten, het onderwijsproces en de kwaliteitszorg is deze afspraak niet realistisch meer. Op grond van het huidige opbrengstenoordeel valt ook niet te verwachten dat de opbrengsten bij het oordeel 2012 (op basis van het driejarig gemiddelde van de vier opbrengsten indicatoren) als voldoende zullen worden beoordeeld. De noodzakelijke ontwikkeling van met name de opbrengsten, stagneert. Het bevoegd gezag van het Stedelijk College, vmbo-tl zal na 15 oktober 2011 door de inspectie worden uitgenodigd voor een gesprek met de Toezichtdirecteur Voortgezet Onderwijs. De school zal voorafgaand aan dat gesprek een eigen opbrengstenanalyse aan de inspectie zenden. Daartoe zal de school de vier opbrengsten indicatoren voor het schooljaar 2010/20111 evalueren en waarderen. In dat gesprek zal worden vastgesteld welke stappen ondernomen moeten worden om op het Stedelijk College, afdeling vmbo-tl binnen een acceptabele termijn een voldoende kwaliteit van het onderwijs te realiseren. H /8 Pagina 9 van 9