Joanne Kellermann, voorzitter FEC-raad

Transcriptie

1 FEC-jaarverslag , voor het jaar 2012

2 Voorwoord Een van de drie hoofdtaken van het FEC, dat als doel heeft de integriteit van de financiële sector te versterken, is het creëren van structurele informatie-uitwisseling tussen de aangesloten partners. Ter bevordering van die informatie-uitwisseling is twee jaar geleden het Informatieprotocol FEC 2011 opgesteld, dat in 2012 is geïmplementeerd bij de diverse partners. De inwerkingtreding van het protocol en de implementatie ervan hebben gezorgd voor een grote toename van het aantal ingebrachte signalen in het FECinformatieplatform: 136 in 2012 tegenover 41 in Hieruit blijkt dat de FEC-partners steeds meer gebruikmaken van de mogelijkheden die het FEC biedt. Overigens nam niet alleen het aantal ingebrachte signalen een hoge vlucht, maar ook de complexiteit ervan. Uiteindelijk hebben die signalen geleid tot diverse aangiftes, boetes, de beëindiging van overtredingen, het niet betrouwbaar verklaren van bestuurders en de afwijzing van vergunningen. Een beter bewijs van de toegevoegde waarde van het FEC is er niet! Om die toegevoegde waarde te bestendigen, wil het FEC zichzelf blijven verbeteren. Mede daarom is in 2012 gestart met de evaluatie van het Informatieprotocol FEC 2011, alsmede de evaluatie van het Convenant FEC Bovendien is een bezoek gebracht aan de National Fraud Authority en de Financial Services Authority te Londen, om inzicht te krijgen in de structuur en werkwijze van deze organisaties. Het was een leerzaam werkbezoek. Joanne Kellermann, voorzitter FEC-raad 2

3 Inhoudsopgave Voorwoord 2 Het FEC in het kort 5 1 Organisatie en inrichting FEC-raad FEC-eenheid Samenwerking 7 2 Resultaten FEC Resultaten informatie-uitwisseling FEC-informatieplatform Informatieprotocol FEC Meting effectiviteit FEC-informatieplatform Resultaten kennis Stages FECademy Aansluiting academies FEC-partners Vraagbaak FEC-eenheid Schakel met (inter)nationale gremia Resultaten projecten Uitkomsten National Threat Assessment witwassen Integriteitsrisico s vastgoed bij pensioenfondsen Verzoek OM aan FEC in verband met programma afpakken Identiteitsfraude 15 3

4 2.4 Resultaten doorlopende activiteiten Hypotheekfraude Terrorismefinanciering Beleggingsfraude Cybercrime Misbruik Money Transfers Handel in rechtspersonen Facilitators 20 3 Beheer Jaarverslag en beheerverslag Handboek FEC Evaluatie Convenant FEC Evaluatie Informatieprotocol FEC Financiering Communicatie Communicatieplan Website effect / Flyer 25 4

5 Integriteit financiële sector Partners en waarnemers Het FEC in het kort Het financiële stelsel is kwetsbaar voor financieel-economische criminaliteit. Een doeltreffende samenwerking en gegevensuitwisseling zijn onontbeerlijk om deze bedreigingen het hoofd te kunnen bieden. Daarom is in 1998 het FEC opgericht. Het FEC wil de integriteit van de financiële sector versterken. Het FEC is een samenwerkingsverband tussen autoriteiten met een toezicht-, controle-, vervolgings- of opsporingstaak in de financiële sector en bestaat op basis van het Convenant FEC uit de volgende partners: a) de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD); b) de Stichting Autoriteit Financiële Markten (AFM); c) de Belastingdienst; d) De Nederlandsche Bank NV (DNB); e) de Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst (FIOD); f) de Regiopolitie Amsterdam-Amstelland2; g) het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD)3; h) het Openbaar Ministerie (OM). De Raad van Korpschefs i.o. neemt op basis van artikel 1 lid 3 van het Convenant FEC 2009 deel aan het FEC4. Het ministerie van Financiën en het ministerie van Veiligheid en Justitie zijn op basis van artikel 4 lid 3 van het Convenant FEC 2009 bij het FEC betrokken als waarnemers. Doel FEC Het gezamenlijke doel van de FEC-partners is het versterken van de integriteit van de financiële sector, door bedreigingen voor en inbreuken op de integriteit van de financiële sector te voorkomen en te bestrijden. De missie luidt dan ook: Het versterken van de integriteit van de financiële sector door de onderlinge samenwerking tussen de partners te stimuleren, te coördineren en te vergroten door het uitwisselen van informatie en het delen van inzicht, kennis en vaardigheden. Taken FEC De taken van het FEC zijn als volgt geformuleerd: (i) het creëren van structurele informatie-uitwisseling tussen de partners; (ii) het realiseren van een kenniscentrum van, voor en door de partners op de voor het FEC relevante kennisgebieden; (iii) het uitvoeren van projecten met het oog op concrete, operationele bruikbare resultaten. 1 Convenant houdende afspraken over de samenwerking in het kader van het Financieel Expertise Centrum, Staatscourant 2009, nr Per 1 januari 2013 is de nationale politie FEC-partner. 3 Zie voetnoot 2. 4 Naar aanloop van de komst van de nationale politie op 1 januari 2013, is op 1 oktober 2012 de Raad van Korpschefs i.o. opgeheven. 5

6 1 Organisatie en inrichting Convenant FEC Het FEC bestaat uit een FEC-raad en een FEC-eenheid. Dit is neergelegd in het Convenant FEC 2009, dat is gepubliceerd in de Staatscourant van 2009, nr. 71 en tevens is terug te vinden op de website: Het FEC heeft geen rechtspersoonlijkheid en aan het FEC zijn geen afzonderlijke (wettelijke) bevoegdheden toegekend. Binnen het FEC werken de partners (en waarnemers) samen op basis van hun eigen bevoegdheden en verantwoordelijkheden, hetgeen verder is uitgewerkt in het Informatieprotocol FEC FEC-raad = beslissend orgaan 1.1 FEC-raad De FEC-raad bestaat uit vertegenwoordigers van de FEC-partners en -waarnemers op bestuurlijk niveau (hierna: leden van de FEC-raad). De FEC-raad fungeert als beslissend orgaan binnen het samenwerkingsverband en geeft sturing aan de FEC-eenheid. De voorzitter van de FEC-raad is mevrouw mr. A.J. Kellermann, directeur van DNB en bestuurder in de FEC-raad namens DNB. De leden van de FEC-raad informeren de eigen organisatie over de besluiten die de FEC-raad heeft genomen en zorgen ervoor dat de eigen organisatie is aangesloten op de prioriteiten en werkzaamheden van het FEC. In 2012 heeft de FEC-raad drie vergaderingen gehouden. Daarnaast heeft de FEC-raad in oktober 2012 een werkbezoek afgelegd aan de Financial Services Authority (FSA) en de National Fraud Authority (NFA) te Londen (Verenigd Koninkrijk). Het doel van het werkbezoek was inzicht te krijgen in de organisatie en werkwijze van de NFA en de FSA. De FSA ziet toe op de naleving van de Financial Services and Markets Act Deze wet bestrijkt min of meer dezelfde gebieden als de Nederlandse Wet op het financieel toezicht. Bij de FSA heeft de FEC-raad met name inzicht gekregen in het netwerk FIN- NET. FIN-NET heeft drie taken, die vergelijkbaar zijn met de taken van het FEC: - Uitwisseling van operationele en persoonsgegevens. - Organisatie van datarooms. - Het zijn van point of contact. De NFA is een agentschap van Home Office dat de uitvoering en implementatie van het antifraudebeleid in het Verenigd Koninkrijk coördineert. 6

7 Bij de NFA heeft de FEC-raad onder meer uitleg gekregen over hoe de NFA publieke en private partijen samenbrengen ter bevordering van de samenwerking in de bestrijding van fraude. FEC-eenheid = spil tussen FEC-partners en -waarnemers 1.2 FEC-eenheid De FEC-eenheid speelt een centrale rol binnen het FEC-samenwerkingsverband. Zij coördineert en stuurt op de uitvoering van de werkzaamheden die in het FEC-jaarplan zijn genoemd. De FEC-eenheid is van de partners, verricht werkzaamheden voor de partners en wordt door de partners bemenst. De FEC-eenheid vormt de spil tussen de FEC-partners en waarnemers. Het hoofd van de FEC-eenheid geeft leiding aan de FEC-eenheid, legt verantwoording af aan de FEC-raad en is daarnaast regisseur. De regisseur heeft op basis van het Informatieprotocol FEC 2011 tot taak te waarborgen dat de FEC-partners op een zorgvuldige wijze uitvoering geven aan de Wet bescherming persoonsgegevens in het kader van de samenwerking in FEC-verband. De FEC-eenheid bestaat uit medewerkers die vanuit de FEC-partners en waarnemers voor bepaalde tijd bij het FEC zijn gedetacheerd en uit één medewerker die vanuit het OM/Functioneel Parket aan het FEC is toegevoegd. In 2012 bestond de FEC-eenheid uit medewerkers van de volgende FEC-partners en waarnemers: AFM, DNB, FIOD, OM/Functioneel Parket, Regiopolitie Amsterdam-Amstelland en ministerie van Financiën. Samenwerking met externe initiatieven 1.3 Samenwerking In 2012 heeft het FEC aansluiting gezocht bij initiatieven en samenwerkingsverbanden die het doel en de missie van het FEC raken, zoals de versterkingsprogramma s FINEC van de politie en van het Openbaar Ministerie, de Financial Action Task Force (FATF), de Regiegroep Aanpak Misbruik Vastgoed en het Vastgoed Intelligence Centre (VIC). Dit heeft geleid tot samenwerking en kennisdeling op vlakken waar overlap dreigde te ontstaan. Het doel en de missie van het FEC zijn mede tot uitdrukking gekomen in haar participatie namens de FEC-partners en waarnemers in diverse projecten, contacten en overlegsituaties in het relevante veld. Zo heeft het FEC contact gehad met het Landelijk Informatie en Expertise Centrum, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de infobox Crimineel en Onverklaarbaar Vermogen. 7

8 2 Resultaten FEC De FEC-eenheid voert de taken van het FEC uit in samenwerking met de FEC-partners en -waarnemers. De FEC-eenheid is bij de uitvoering van deze taken voor een belangrijk deel afhankelijk van bijdragen van de FEC-partners en -waarnemers. De FEC-partners en waarnemers hebben, onder coördinatie van en facilitering door de FEC-eenheid, uitvoering gegeven aan de taken van het FEC en het FEC-jaarplan , voor het jaar Preventie en handhaving Het FEC streeft ernaar activiteiten te initiëren die zorgen voor een preventieve werking en zichtbare versterking van de handhavingsketen, met als doel het versterken van de integriteit van de financiële sector. Om de taken van het FEC goed uit te kunnen voeren, zijn de taakgebieden structureel ondergebracht in de FEC-eenheid. Hierbij wordt opgemerkt dat ten aanzien van projecten en (doorlopende) activiteiten ook de FEC-partners als trekker van het onderwerp kunnen worden aangewezen. 2.1 Resultaten informatie-uitwisseling Hieronder is aangegeven welke resultaten ten aanzien van informatie-uitwisseling door het FEC zijn behaald FEC-informatieplatform In het FEC-informatieplatform, dat onderdeel is van de FEC-eenheid, wordt binnen de bestaande wettelijke kaders informatie uitgewisseld. Het gaat om informatie op het gebied van (actuele) ontwikkelingen, bedreigingen voor de integriteit van de financiële sector of om casusposities van één of meerdere FEC-partner(s) waarvoor een besluit tot handhaving gewenst is. Informatiegroep FEC Het FEC-informatieplatform fungeert als spil bij de informatie-uitwisseling5 tussen FECpartners onderling en werkt samen met de Informatiegroep FEC. In de Informatiegroep FEC zitten medewerkers van elke FEC-partner. Zij brengen informatie die relevant is voor de FEC-samenwerking naar het FEC-informatieplatform. 5 Operationele informatie, waar onder persoonsgegevens, wordt enkel tussen de partners in het FEC uitgewisseld (dus niet aan de waarnemers). 8

9 Deze informatie kan zowel specifiek als meer algemeen van aard zijn en wordt aangeduid als signaal. De informatie betreft vooral onderwerpen die, onder andere in het FEC-jaarplan , door de FEC-partners als gezamenlijk onderwerp zijn geformuleerd. De uitwisseling van informatie in het FEC-informatieplatform is een doorlopend proces. Het FEC-informatieplatform heeft in 2012 zeven bijeenkomsten georganiseerd voor de Informatiegroep FEC. Tijdens deze bijeenkomsten is onder andere gesproken over specifieke thema s, signaalbehandeling en trends. Tevens is de Informatiegroep FEC op de hoogte gehouden van de operationele activiteiten van de FEC-eenheid. Daarnaast is over de ingebrachte signalen door het FEC-informatieplatform drie keer aan de FEC-raad gerapporteerd. Binnen het FEC-informatieplatform is door de FEC-partners concrete informatie gedeeld Signalen via de beveiligde internetapplicatie Colleges Collaboration Tool6. In 2012 was er een kwalitatieve en kwantitatieve toename van signalen. De signalen varieerden van eenvoudige tot complexe verzoeken van FEC-partners, die door het FECinformatieplatform zelf zijn beantwoord of bij één of meerdere FEC-partners zijn uitgezet. De complexe verzoeken, die de grootste categorie vormden, hebben onder andere geresulteerd in het organiseren van datarooms7, kennisbijeenkomsten en het opstellen van FEC-adviezen8. De FEC-adviezen hebben bij de FEC-partners onder meer geleid tot aangiften die een strafzaak tot gevolg hebben, bestuurlijke maatregelen (boetes) die door toezichthouders worden opgelegd, beëindiging van overtredingen, het niet betrouwbaar verklaren van bestuurders bij een financiële onderneming(en) en afwijzing van vergunningen door toezichthouders. FEC-advies Wanneer het FEC-informatieplatform signalen heeft afgehandeld en een FEC-advies heeft opgesteld, eindigt de rol en de verantwoordelijkheid van het FEC. Het FEC-advies gaat altijd naar één of meerdere FEC-partners, die onder eigen verantwoordelijkheid met dit advies aan de slag gaan met de verkregen inzichten/informatie. De meerwaarde van de FEC-samenwerking zit dan ook duidelijk in het verrijken van de informatie van de afzonderlijke FEC-partner(s) en het opstellen van een FEC-advies. 6 CoCoTo = Colleges Collaboration Tool. Betreffende tool is ontwikkeld en wordt onderhouden door DNB. 7 Bijeenkomst met experts van de FEC-partner(s) om een signaal te analyseren en een FEC-advies op te stellen. 8 Gezamenlijk advies van de betrokken FEC-partner(s) en het FEC-informatieplatform, aan de desbetreffende FECpartner(s), over een signaal. 9

10 2.1.2 Informatieprotocol FEC 2011 Het jaar 2012 heeft met name in het teken gestaan van het implementeren van het Informatieprotocol FEC 2011, de werkprocessen en (nieuwe) rollen die hieruit voortkomen, in de eigen organisaties van de FEC-partners en waarnemers. Door reorganisaties heeft de implementatie bij een aantal FEC-partners, zoals bij RpAA en het KLPD in verband met de komst van de nationale politie op 1 januari 2013, een langere tijd in beslag genomen. Dit neemt niet weg dat bij alle FEC-partners in 2012 in voldoende mate is gestuurd op het kwalitatief en kwantitatief verhogen van de signalen. Medio 2012 heeft het FEC een privacy-medewerker aangetrokken, die deel uitmaakt van de FEC-eenheid. Deze privacy-medewerker is eind 2012 onder andere gestart met de evaluatie van het Informatieprotocol FEC 2011, dat in 2013 wordt afgerond. In dit kader is een plan van aanpak opgesteld en zijn verschillende interviews gehouden met de privacy-medewerkers van de FEC-partners en waarnemers Meting effectiviteit FEC-informatieplatform Jaarlijks worden de resultaten van het FEC-informatieplatform gemeten en worden de processen geanalyseerd. De inwerkingtreding van het Informatieprotocol 2011 heeft gezorgd voor een toename van het aantal ingebrachte signalen. In 2012 zijn er 136 signalen door de FEC-partners in het FEC-informatieplatform gebracht, tegenover 41 signalen in Hieruit blijkt dat de FEC-partners het FEC steeds beter weten te vinden en steeds meer gebruikmaken van de mogelijkheden die het FEC biedt. De toename van het aantal ingebrachte en uitgezette signalen heeft ervoor gezorgd dat de huidige database van het FEC niet meer toereikend is om alle signalen op een overzichtelijke manier te verwerken. Derhalve heeft het FEC met hulp van DNB in 2012 een nieuwe FEC-database ontwikkeld. Deze database wordt begin 2013 in gebruik genomen. Naast het feit dat de nieuwe database een stuk overzichtelijker is, biedt het ook de mogelijkheid om verschillende gedetailleerde rapportages uit te draaien. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan de wens van de FEC-raad en de afzonderlijke FECpartners om de resultaten van het FEC inzichtelijk te maken. 2.2 Resultaten kennis Hieronder is aangegeven welke resultaten ten aanzien van kennisdeling door het FEC zijn behaald. 10

11 Internetconsultatie wet- en regelgeving Naast de hier uitgewerkte onderwerpen uit het FEC-jaarplan heeft het FEC gereageerd op een aanpassing van wet- en regelgeving. In 2012 heeft de FEC-raad naar aanleiding van de internetconsultatie op het wetsvoorstel Wijzigingswet financiële markten 2014, op één specifiek onderdeel in dit wetsvoorstel, gezamenlijk een (openbare) reactie gegeven. De reactie ziet op een voorgestelde toevoeging aan artikel 1:93 van de Wet op het financieel toezicht (Wft) waarmee geregeld wordt dat AFM en DNB onder voorwaarden aan alle participanten in het FEC vertrouwelijke gegevens en inlichtingen kunnen verstrekken. Deze toevoeging raakt het FEC rechtstreeks. De FECraad heeft in haar reactie aangegeven positief gestemd te zijn over de voorgestelde toevoeging inzake informatie-uitwisseling binnen het FEC in de Wft. Voor het goed functioneren van het FEC en het behalen van concrete resultaten is het namelijk essentieel dat er voldoende mogelijkheden bestaan om informatie uit te kunnen wisselen tussen alle FEC-participanten. De toevoeging in de Wft zal de samenwerking in FECverband ten goede komen en draagt bij aan de door het FEC beoogde versterking van de integriteit van de financiële sector. Stage-programma Stages Een van de activiteiten van het FEC is het coördineren van een stage-programma, waarbij stagiairs tussen de FEC-partners en -waarnemers worden uitgewisseld. Alle FEC-partners én -waarnemers9 hebben in 2012 ten minste twee stageplaatsen ter beschikking gesteld en de bereidheid getoond om op verzoek aan specifieke stageverzoeken te voldoen. In totaal zijn er 21 stageplaatsen ter beschikking gesteld. Na overleg met FEC-partners en -waarnemers heeft het FEC het stage-overzicht geactualiseerd en verspreid onder de FEC-partners en -waarnemers. Daarnaast heeft een tiental keer individueel overleg plaatsgevonden met (mogelijke) stage-kandidaten. Dit heeft ertoe geleid dat in 2012 twee stage-kandidaten zijn geplaatst en vijf stagekandidaten zich in de plaatsingsprocedure bevonden FECademy De FECademy heeft als doel het instigeren, organiseren en faciliteren van kennisbijeenkomsten voor FEC-partners en -waarnemers. Het FEC heeft in 2012 twee in plaats van de beoogde drie FECademies, zoals opgenomen in het FEC-jaarplan , georganiseerd. Beide FECademies zijn druk bezocht door medewerkers van de FEC-partners en waarnemers. 9 Met uitzondering van de AIVD; het creëren van stageplaatsen is hier praktisch niet realiseerbaar. 11

12 Het nieuwe betalen De eerste FECademy Het nieuwe betalen is georganiseerd met behulp van DNB. Hieraan hebben ongeveer 180 medewerkers van de FEC-partners en -waarnemers deelgenomen. Tijdens deze bijeenkomst is informatie van belangrijke partners op het gebied van toezicht, handhaving en private partijen gedeeld en konden FEC-partners en waarnemers onderling informatie uitwisselen over Het nieuwe betalen. DNB was hiervoor een passende locatie, omdat dit onderwerp niet alleen DNB als toezichthouder raakt, maar zeker ook de taak van DNB om snel, veilig, betrouwbaar en efficiënt betalingsverkeer te bevorderen. Naar aanleiding van deze FECademy is een FEC-reader Het nieuwe betalen opgesteld en gepubliceerd op de FEC-website: Betrouwbaarheid en geschiktheid De tweede FECademy Betrouwbaarheid en geschiktheid; een inkijk in de wereld van de toetsingen is georganiseerd met behulp van AFM, Belastingdienst en DNB. Hieraan hebben ruim 100 medewerkers van de FEC-partners en waarnemers deelgenomen. Betrouwbaarheid en geschiktheid van (mede)beleidsbepalers, zoals bestuurders en commissarissen, spelen een grote rol in de versterking van de integriteit van de financiële sector. De AFM en DNB stellen vast of (mede-) beleidsbepalers van onder toezicht staande financiële ondernemingen betrouwbaar en geschikt zijn. Daarbij kan bepaalde informatie van de FEC-partners van belang zijn. Tijdens de bijeenkomst heeft de AFM onder meer het wettelijke toezicht kader en het verschil tussen de toetredingstoets en de hertoets belicht. DNB prikkelde daarna de zaal met een aantal geanonimiseerde casussen waarbij de aanwezigen konden aangeven hoe zij over de betrouwbaarheid en deskundigheid van de (mede-)beleidsbepalers dachten. Dit leidde tot een goede interactie met de zaal, waarbij veel vragen werden gesteld. Vervolgens gaf de Belastingdienst een inkijkje in de wijze waarop de Belastingdienst aandacht besteedt aan onbekend buitenlands vermogen Aansluiting academies FEC-partners In het FEC-jaarplan is als beoogd resultaat voor 2012 opgenomen dat de verschillende academies van de FEC-partners hun programma s op het gebied van financiële integriteit over en weer aanbieden en dat minimaal één gezamenlijke cursus, workshop of seminar wordt gegeven. Om hieraan uitvoering te geven heeft de FECeenheid één bijeenkomst georganiseerd. Bij deze bijeenkomst waren vertegenwoordigers van alle FEC-partners en waarnemers aanwezig. Er zijn afspraken gemaakt betreffende het over en weer aanbieden van de programma s op het gebied van Financiële Integriteit, zoals het uitnodigen van medewerkers van de FEC-partners en waarnemers voor 12

13 bestaande, voor het FEC geschikte, opleidingen van de afzonderlijke partners en waarnemers. Tevens is gesproken over de (on)mogelijkheden van het organiseren van een gezamenlijke cursus, workshop of seminar. In 2012 is geen gezamenlijke cursus, workshop of seminar georganiseerd. In 2013 zal worden onderzocht of een gezamenlijke cursus, workshop of seminar wenselijk is, mede omdat de FECademy een soortgelijke rol vervult. Tot slot heeft de FIOD in 2012 een driedaagse cursus over de eigen organisatie georganiseerd specifiek voor medewerkers van FEC-partners en waarnemers Vraagbaak FEC-eenheid Via de FEC- zijn door zowel FEC-partners en -waarnemers als door derden (publiek en privaat) ruim 20 substantiële vragen gesteld aan het FEC. Deze vragen gingen onder meer over informatie-uitwisseling tussen publieke organisaties, trustkantoren, leasemaatschappijen, witwassen, gebruik van buitenlandse rechtspersonen en boilerrooms. Zoals opgenomen in het FEC-jaarplan zijn alle vragen binnen de gevraagde termijn beantwoord. Verder heeft het FEC, op verzoek van een student aan de Universiteit Utrecht, haar medewerking verleent aan een afstudeerscriptie inzake informatieknooppunten. Betreffende afstudeerscriptie is terug te vinden op de website van het FEC: De lessons learned uit scriptie kunnen behulpzaam zijn bij het opstellen van mogelijk nieuwe informatieknooppunten Schakel (inter)nationale gremia In het FEC-jaarplan is als beoogd resultaat voor 2012 opgenomen dat het FEC een actieve deelname heeft aan de Regiegroep Aanpak Misbruik Vastgoed en dat het FEC een bezoek brengt aan de NFA te Londen (Verenigd Koninkrijk). Regiegroep Aanpak Misbruik Vastgoed De bestuurder van DNB, Joanne Kellermann, neemt tevens in haar hoedanigheid als voorzitter van de FEC-raad deel aan de Regiegroep Aanpak Misbruik Vastgoed. Daarnaast neemt de secretaris van het FEC deel aan de Werkgroep Aanpak Misbruik Vastgoed. Deze werkgroep geeft uitvoering aan de besluiten van de regiegroep. De voorzitter van de FEC-raad draagt er zorg voor dat er geen tot weinig overlap ontstaat tussen de werkzaamheden van het FEC en de regiegroep. Daarnaast draagt zij er zorg voor dat beide initiatieven elkaar waar mogelijk versterken en ondersteunen. 13

14 Zoals in hoofdstuk 1 reeds aangegeven is de FEC-raad op werkbezoek geweest bij onder meer de NFA (zie paragraaf 1.1 FEC-raad). 2.3 Resultaten projecten Hieronder is aangegeven welke resultaten door middel van projecten door het FEC zijn behaald Uitkomsten National Threat Assessment witwassen De FEC-waarnemers, het ministerie van Financiën en het ministerie van Veiligheid en Justitie hebben het FEC gevraagd om een NTA Witwassen uit te voeren. Tevens is het FEC verzocht om een voorstel te formuleren voor het periodiek uitvoeren van een NTA Witwassen. Het NTA Witwassen vloeit voort uit het Global Threat Assessment project van de FATF. Evaluatie NTA Witwassen In 2011 is het NTA Witwassen afgerond met een inventarisatie van witwasrisico s in relatie tot contant geld, gefingeerde omzet en milieu. In het FEC-jaarplan is als beoogd resultaat voor 2012 bij dit project opgenomen dat de FEC-eenheid in 2012 het NTA Witwassen evalueert met het oog op het ontwikkelen van een methodiek. De FECeenheid heeft ten behoeve van de evaluatie gebruik gemaakt van interviews van de experts die betrokken waren bij de uitvoering van de NTA Witwassen, een WODCadvies, een literatuurstudie waaronder documenten van FATF en een vergelijking met NTA s van andere landen. De evaluatie is in een vergaand stadium en wordt begin 2013 afgerond. Het beoogde resultaat voor 2012 is grotendeels behaald Integriteitsrisico s vastgoed pensioenfondsen In het verleden waren enkele pensioenfondsen betrokken bij fraude met vastgoed. Deze fraudes raken de integriteit van de financiële sector. Het terugdringen van integriteitbedreigingen bij pensioenfondsen is vanuit FEC-oogpunt van groot belang. Het doel van dit project is dan ook het zicht krijgen op de mate waarin vastgoedtransacties door pensioenfondsen een bedreiging vormen voor de integere bedrijfsvoering van pensioenfondsen. Als beoogd resultaat voor 2012 is in het FEC-jaarplan opgenomen dat casusposities met mogelijke integriteitsbedreigingen in het FEC-informatieplatform worden gebracht en opgepakt. En dat daarnaast de in 2012 voortkomende signalen uit het onderzoek door de Belastingdienst in het FEC-informatieplatform worden gebracht en opgepakt. 14

15 Tot slot is opgenomen dat een rapportage met handvatten wordt opgesteld ter voorkoming van betrokkenheid bij vastgoedfraude voor de pensioensector. De initiële gegevens met betrekking tot mogelijke integriteitsdreigingen waren ontoereikend om in het FEC-informatieplatform te brengen. Daarnaast heeft het eigen onderzoek van de Belastingdienst vertraging opgelopen. Voorgaande heeft er toe geleid dat de rapportage met handvatten is vertraagd en de doelstelling in 2012 niet is behaald. In 2012 heeft, op verzoek van de FEC-raad, een strategische bijeenkomst plaatsgevonden tussen de FEC-partners: AFM, Belastingdienst, DNB, FIOD en OM. In deze bijeenkomst is gesproken over integriteitrisico's bij pensioenfondsen en met nadruk op de inventarisatie van: 1. verschillende modus operandi, die door de FEC-partners gesignaleerd worden, waarbij de integriteit van de pensioenfondsen worden geraakt of kunnen worden geraakt; 2. de huidige verschillende interventies van de FEC-partners op het gebied van integriteitissues bij pensioenfondsen; 3. de verschillende communicatie strategieën van de FEC-partners over integriteitrisico's bij pensioenfondsen naar de sector toe. Naar aanleiding van de inventarisatie is geconcludeerd dat op dit moment geen onderwerp voor handen is, dat zich direct leent voor een FEC-project/activiteit Verzoek OM aan FEC in verband met programma afpakken Dit project is in 2012 niet nader ingevuld Identiteitsfraude Het aannemen en gebruiken van een onjuiste identiteit door personen staat een adequate uitvoering van de taken van de FEC-partners in de weg. De integriteit van de financiële sector wordt aangetast door identiteitsfraude en de criminaliteit die daarmee gepaard gaat. In 2011 heeft het FEC onder andere preventiemaatregelen tegen identiteitsfraude op de FEC-website ( geplaatst. 15

16 Leer- en verbeterpunten In het FEC-jaarplan is als beoogd resultaat voor 2012 bij dit project opgenomen dat een concrete casus identiteitsfraude wordt uitgewerkt en dat leer- en verbeterpunten worden opgepakt door de FEC-partners. De werkgroep Identiteitsfraude heeft een aantal casussen onderzocht. Uit de onderzochte casussen zijn geen specifieke leer- en verbeterpunten naar voren gekomen. Het project heeft, doordat gaande weg gebleken is dat niet mogelijk is om de omvang van identiteitsfraude vast te stellen10 en doordat identiteitsfraude geen doel op zich is, niet geleid tot specifieke leer- en verbeterpunten in relatie tot FEC-werkzaamheden. Naar aanleiding hiervan heeft de FEC-raad ingestemd met het voorstel van de werkgroep Identiteitsfraude om het onderwerp identiteitsfraude mee te nemen in alle doorlopende FEC-activiteiten waar identiteitsfraude een aanwijsbare rol speelt binnen de FECdoelstelling. Het beoogde resultaat is behaald en het project Identiteitsfraude als zodanig is hiermee afgerond. 2.4 Resultaten doorlopende activiteiten Hieronder is aangegeven welke resultaten via doorlopende activiteiten door het FEC zijn behaald Hypotheekfraude Naar aanleiding van een onderzoek in 2010 is het FEC in overleg getreden met de koepelorganisatie van hypotheekverstrekkers, zijnde de Stichting Fraudebestrijding Hypotheken (SFH) over het onderwerp hypotheekfraude in de particuliere woningmarkt om hun rol bij de bestrijding hiervan te versterken. In het FEC-jaarplan is als beoogd resultaat voor 2012 bij deze doorlopende activiteit opgenomen dat er twee expertmeetings met de hypotheekverstrekkers worden gehouden en dat aanbevelingen worden opgesteld en worden gecommuniceerd. 10 Hetgeen ook blijkt uit het onderzoek dat in 2011 door PricewaterhouseCoopers Advisory, in opdracht van het ministerie van BZK, is uitgevoerd naar de omvang van identiteitsfraude en de maatschappelijke schade daarvan in NL. De belangrijkste conclusie uit dit rapport is dat het onmogelijk is gebleken exact vast te stellen wat de omvang van identiteitsfraude in NL is, aangezien hierover weinig tot niets wordt geregistreerd (zowel bij de overheid als in de private sector). 16

17 Expertmeetings met hypotheekverstrekkers De FEC-eenheid heeft samen met de koepelorganisatie SFH in 2012 drie expertmeetings georganiseerd. Tijdens deze expertmeetings is: (i) een aantal concrete acties benoemd die de publieke en private partijen, afzonderlijk en gezamenlijk, vanuit hun eigen verantwoordelijk nemen om hypotheekfraude tegen te gaan (aanbevelingen uit het FEC-rapport Hypotheekfraude); (ii) de stand van zaken besproken met betrekking tot de uitvoering van de hiervoor benoemde acties; (iii) de laatste ontwikkelingen op het gebied van hypotheekfraude besproken. Daarnaast heeft SFH, namens de hypotheekverstrekkers en ondersteunt door het FEC, een brief gestuurd aan de Regiegroep Aanpak Misbruik Vastgoed in het kader van contra-informatie ten behoeve van de preventie hypotheekfraude. In deze brief verzoekt SFH de regiegroep drie concrete typen contra-informatie, waaraan het meest behoefte is bij de hypotheekverstrekkers, te onderzoeken op haalbaarheid. Het betreft: het dienstverband en de hoogte van het inkomen, het Burger Service Nummer en inschrijvingsgegevens van het bevolkingsregister van personen. Tot slot heeft SFH een verdiepingsslag gemaakt ten aanzien van de hypotheekfraude-indicatoren, zoals opgesteld door het FEC. De uitkomst van deze verdiepingsslag is besproken in een expertmeeting en is tevens ter beschikking gesteld aan alle leden van SFH. Het beoogde resultaat voor 2012 is ruim behaald. De FEC-partners en de hypotheekverstrekkers beoordelen de expertmeetings als nuttig Terrorismefinanciering Tijdens de in 2010 gehouden FEC-themadag over terrorismefinanciering kwam naar voren dat er bij de FEC-partners en -waarnemers behoefte bestaat aan meer samenwerking en kennis over de werkzaamheden van de verschillende FEC-partners en -waarnemers op het terrein van bestrijding van terrorismefinanciering. Om deze samenwerking en kennis te vergroten, heeft het FEC een project opgestart. Met instemming van de FEC-raad nemen aan dit project, naast de FEC-partners, ook een aantal externe publieke organisaties, zoals genoemd in artikel 1 lid 3 van het Convenant FEC 2009, deel. Het betreft de FIU-NL, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, de Belastingdienst/Douane, de Koninklijke Marechaussee en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (verder: FEC-participanten). 17

18 In het FEC-jaarplan is als beoogd resultaat voor 2012 bij deze doorlopende activiteit opgenomen dat twee expertsessies worden gehouden waarin kennis en kunde worden uitgewisseld en geanonimiseerde zaken worden aangedragen. In 2012 heeft één expertsessie plaatsgevonden. Verder is in het jaarplan als beoogd resultaat opgenomen dat minimaal twee concrete zaken via de datarooms van het FEC-informatieplatform een gemeenschappelijke aanpak wordt afgestemd conform het Informatieprotocol FEC In het FEC-informatieplatform is één zaak ten aanzien van terrorismefinanciering ingebracht. Het beoogd resultaat voor 2012 is deels behaald. Programmatische aanpak Tijdens de expertsessie bleek dat de geanonimiseerde casussen, niet het gewenste effect hebben bereikt. Naar aanleiding hiervan is, met instemming van de FEC-raad, besloten een programmatische aanpak ten aanzien van de financiering van een specifieke terroristische organisatie op te stellen. Om hieraan uitvoering te kunnen geven, moest eerst een overeenkomst worden opgesteld met de FEC-participanten ten aanzien van informatie-uitwisseling met betrekking tot persoonsgegevens. In de tweede helft van 2012 is onderzocht of de FEC-partners en de FEC-participanten op basis van hun eigen wettelijke bevoegdheden informatie met elkaar mogen uitwisselen. Het antwoord hierop is ja dit is mogelijk. Om dit te bekrachtigen zijn door de FEC-eenheid een tweetal concept addenda bij het Convenant FEC 2009 en het Informatieprotocol FEC 2011 opgesteld. Een aantal FEC-partners en FEC-participanten hebben daarnaast nog een besluit artikel 20 Wpg moeten opstellen. De formalisatie van de addenda en de besluiten artikel 20 Wpg vindt plaats in Tevens worden de addenda dan gepubliceerd in de Staatscourant en wordt een melding aan het College bescherming persoonsgegevens gedaan Beleggingsfraude In het FEC-jaarplan is als beoogd resultaat voor 2012 bij deze doorlopende activiteit opgenomen dat jaarlijks twee bijeenkomsten worden gehouden, waarmee de al bestaande gecoördineerde aanpak ten aanzien van beleggingsfraude op de agenda wordt gehouden en daar waar nodig wordt aangevuld. In 2012 heeft één expertmeeting plaatsgevonden. Daarnaast heeft de FIOD een presentatie gegeven aan de Informatiegroep FEC over beleggingsfraude. Tot slot zijn een dertiental signalen ten aanzien van beleggingsfraude ingebracht en opgepakt in het FEC-informatieplatform. Het FEC is van mening dat beleggingsfraude momenteel voldoende is geborgd in het FECinformatieplatform. Er bestaat bij de FEC-partners geen verdere behoefte om dit onderwerp afzonderlijk in het FEC-jaarplan , voor het jaar 2013 op te nemen. 18

19 Het beoogde resultaat voor 2012 is hiermee behaald en de doorlopende activiteit Beleggingsfraude is beëindigd. Contactoverzicht Cybercrime Cybercrime In het FEC-jaarplan is als beoogd resultaat voor 2012 bij deze doorlopende activiteit opgenomen dat er twee expertmeetings met cybercrime-deskundigen van de FEC-partners en waarnemers worden gehouden en dat er een netwerkkaart is samengesteld. In 2012 hebben twee expertmeetings plaatsgevonden om samenwerking, awareness en communicatie tussen FEC-partners en -waarnemers op het gebied van FEC-gerelateerde vormen van cybercrime te versterken. Tijdens deze expertmeetings zijn onder meer presentaties gegeven door DNB over digitaal onderzoek en door de Belastingdienst over de anti-fraude box. Daarnaast hebben de FEC-partners en waarnemers elkaar kort op de hoogte gesteld over de activiteiten van hun eigen organisatie op het gebied van cybercrime. Verder is uitleg gegeven over het E.C.T.F (Electronic Crimes Task Force) en is onder meer gesproken over het European Cybercrime Center (ECC) bij Europol, over het High Tech Crime Team, over de raakvlakken van gedragstoezicht met cybercrime en over de sterke groei van cybercrime in het betalingsverkeer. Tot slot is de netwerkkaart, het zogenaamde contactoverzicht Cybercrime, geactualiseerd, zodat de FEC-partners en -waarnemers elkaar goed en snel kunnen vinden. Het beoogde resultaat voor 2012 is ruim behaald Misbruik Money Transfers In het FEC-jaarplan is als beoogd resultaat van de doorlopende activiteit Misbruik Money Transfers opgenomen dat de betrokken FEC-partners DNB en RpAA gezamenlijk minimaal één onderzoek of een eendaagse actie uitvoeren. In 2012 is een gezamenlijke actie uitgevoerd ten aanzien van een illegaal geldtransactiekantoor. Daarnaast heeft DNB een omvangrijk signaal omtrent misbruik money transfers ingebracht in het FEC-informatieplatform. De FEC-partners zijn gevraagd te reageren op dit signaal. Na analyse van het signaal, zal in 2013 een dataroom worden georganiseerd tussen de betrokken FEC-partners. De processen rond money transfers blijven, ondanks blijvende aandacht, kwetsbaar voor misbruik door criminelen. De FEC-partners blijven gezamenlijk onderzoek doen naar en/of acties uitvoeren op dit gebied, om misbruik van money transfers door criminelen terug te dringen. 19

20 2.4.6 Handel in rechtspersonen In 2011 is door de FEC-partners Belastingdienst, DNB en FIOD gesignaleerd dat er in de praktijk rechtspersonen te koop worden aangeboden door en/of via (illegale) trustkantoren, banken en accountantskantoren. Deze activiteiten kunnen grote risico s als witwassen en belastingfraude met zich meebrengen door het verhullen van geldstromen. Scan websites op aanbieden rechtspersonen In het FEC-jaarplan is ten aanzien van de doorlopende activiteit Handel in rechtspersonen als beoogd resultaat opgenomen dat geïnventariseerd wordt welke partijen rechtspersonen aanbieden in Nederland en dat de uitkomsten hiervan gedeeld worden met de betrokken FEC-partners. Gezamenlijk wordt dan bepaald of en zo ja, welke nadere actie op dit onderwerp gewenst is. In 2012 heeft het FEC een scan gemaakt van alle op Nederland gerichte websites die rechtspersonen aanbieden. Belastingdienst, DNB en FIOD hebben aan de hand hiervan een shortlist opgesteld van elf nader te onderzoeken illegale aanbieders. Met deze onderzoeken is in 2012 een aanvang gemaakt. Eind 2012 heeft DNB aan het FEC teruggekoppeld dat er ten aanzien van een aantal illegale aanbieders handhavingsvoorstellen zijn gedaan Facilitators In het FEC-jaarplan is ten aanzien van de doorlopende activiteit Facilitators alleen een beoogd resultaat voor 2012 opgenomen. Hierin is neergelegd dat de FECeenheid zorgt voor een terugkoppeling over de wijze waarop FEC-partners signalen over facilitators kunnen inbrengen bij het FEC-informatieplatform. In de reguliere bijeenkomsten met de Informatiegroep FEC is hieraan aandacht besteed. Het onderwerp facilitators is hiermee voldoende geborgd bij de FEC-partners en het FECinformatieplatform. Het beoogd resultaat voor 2012 is behaald en de betreffende activiteit als zodanig is daarmee afgerond. 20

21 3 Beheer In 2012 zijn naast bovengenoemde resultaten, ook onderstaande resultaten behaald die zien op het beheer van het FEC. 3.1 Jaarverslag en beheerverslag Begin 2012 is het Jaarverslag FEC 2011 gepubliceerd op de website van het FEC: Hiermee is uitvoering gegeven aan het beoogd resultaat voor Gelijktijdig is het beheerverslag voor 2011 ter goedkeuring voorgelegd aan de FEC-raad. Het beheerverslag is een FEC-intern document. 3.2 Handboek FEC In 2012 is gestart met het opstellen van een Handboek FEC. In het handboek wordt de organisatie en de werkwijze van het FEC beschreven. Het primaire doel van het handboek is om de bestuurders en medewerkers van de FEC-partners en waarnemers op snelle en eenvoudige wijze kennis te laten maken met het FEC en de FEC-eenheid. Het Handboek FEC is momenteel nog onderhanden werk en is een FEC-intern document. Dit houdt in dat het Handboek FEC niet openbaar is of zal worden. 3.3 Evaluatie Convenant FEC 2009 Evaluatie door de FEC-waarnemers De FEC-waarnemers, het ministerie van Financiën en het ministerie van Veiligheid en Justitie, zijn medio 2012 gestart met de evaluatie van het Convenant FEC 2009, zoals neergelegd in artikel 7 van het Convenant FEC In dit kader hebben de FECwaarnemers zowel een kwantitatieve als een kwalitatieve analyse uitgevoerd. De bevindingen hiervan worden door de FEC-waarnemers in een FEC-interne rapportage verwerkt, die in 2013 in de FEC-raad wordt besproken. 3.4 Evaluatie Informatieprotocol FEC 2011 In 2012 is de FEC-eenheid uitgebreid met een privacy-medewerker. Deze privacy- medewerker zal de evaluatie van het Informatieprotocol FEC 2011, zoals genoemd in artikel 21 van het Informatieprotocol FEC 2011, gaan uitvoeren. 21

22 De evaluatie zal bestaan uit een kwantitatieve en een kwalitatieve analyse. De privacymedewerker van de FEC-eenheid heeft in 2012 reeds een begin gemaakt met de kwalitatieve analyse. 3.5 Financiering 2012 Rijksbijdrage Het FEC wordt gefinancierd door een rijksbijdrage van het ministerie van Financiën. Daarnaast levert het Openbaar Ministerie expliciet een financiële bijdrage door middel van het structureel ter beschikking stellen van één medewerker aan de FEC-eenheid. Tot slot leveren alle FEC-partners en waarnemers impliciet een financiële bijdrage door het ter beschikking stellen informatie, expertise en personele capaciteit aan het FEC en de FEC-eenheid. FEC-begroting en -beheerverslag Begin 2012 is een FEC-begroting gemaakt waarin de personeelskosten van de FECeenheid zijn opgenomen, de kosten van DNB (huisvesting, kantoormiddelen, ICT, et cetera) en de uitgaven van de FEC-eenheid. Eind 2012 is het FEC-beheerverslag opgesteld waarin de daadwerkelijk gemaakte kosten door het FEC zijn opgenomen. Via deze weg wordt verantwoording afgelegd aan het ministerie van Financiën. De rijksbijdrage voor het FEC wordt, ten behoeve van het FEC, gestort op rekening van de organisatie waar de FEC-eenheid beheersmatig is ondergebracht, thans DNB. In de ZBO-begroting van DNB wordt melding gemaakt van de rijksbijdrage ten behoeve van het FEC. Voorgaande geldt ook voor de ZBO-verantwoording van het FEC. 22

23 4 Communicatie Om haar doel te realiseren, maakt het FEC gebruik van in- en externe communicatie. Interne + externe communicatie Onder interne communicatie wordt verstaan: communicatie binnen het FECsamenwerkingsverband, zowel tussen de FEC-partners en -waarnemers onderling als binnen de afzonderlijke FEC-partners en -waarnemers. Deze vorm van communicatie wordt gezamenlijk door alle FEC-partners en -waarnemers en de FEC-eenheid uitgedragen. Met externe communicatie wordt bedoeld: communicatie voor het publiek. De externe communicatie wordt in beginsel via de communicatieadviseurs van de FECpartners en -waarnemers gerealiseerd. 4.1 Communicatieplan De communicatieadviseurs van de FEC-partners en -waarnemers komen regelmatig bijeen onder voorzitterschap van de FEC-communicatieadviseur van DNB om de communicatie rondom het FEC vorm te geven en af te stemmen. 23

24 In 2011 is een communicatiestrategie voor de komende jaren opgesteld. In lijn met de uitgangspunten in de communicatiestrategie zijn onder meer in 2012 de volgende resultaten behaald: Presentaties Presentaties De voorzitter van de FEC-raad, het hoofd van de FEC-eenheid en medewerkers van de FEC-eenheid hebben verschillende presentaties over het FEC gehouden. Zo zijn presentaties gegeven op het ABN AMRO congres Partners in Crime, het Kerckebosch jaarcongres De aanpak van witwassen, het Nationaal Compliance Congres 2012 en op het symposium van de studievereniging Corpus Delicti. Tevens zijn er verschillende presentaties gegeven binnen de organisaties van de FEC-partners. Artikelen / interviews Het hoofd van de FEC-eenheid heeft gezamenlijk met een promovenda van de Universiteit Utrecht een artikel geschreven over de governance van het FEC voor het Jaarboek Compliance Betreffend artikel is een vervolg op een eerder gepubliceerd artikel van de promovenda over de informatie-uitwisseling binnen het FEC, waar bij zij kritische kanttekeningen plaatste. Sindsdien heeft een aantal ontwikkelingen zich bij het FEC voorgedaan, waarvan de publicatie en inwerkingtreding van het Informatieprotocol FEC 2011 en de bijbehorende toelichting de belangrijkste zijn. Artikel over governance FEC De doelstelling van het gezamenlijke artikel is om na te gaan wat de veranderingen binnen het FEC hebben betekend voor de effectiviteit, verantwoording en transparantie van het functioneren van het FEC. De conclusie luidt dat FEC s governance meer en meer is gericht op effectiviteit, verantwoording en transparantie. Voornamelijk met betrekking tot de aspecten van verantwoording en transparantie heeft het FEC (weer) een goede stap voorwaarts gezet. Het artikel De governance van het Financieel Expertise Centrum, zoals gepubliceerd in het Jaarboek Compliance 2013 is tevens terug te vinden op de website van het FEC: 24

25 FEC-projecten/activiteiten In de (project)plannen van de projecten en activiteiten, die genoemd staan in het FECjaarplan is een communicatieparagraaf opgenomen. In deze paragraaf is benoemd wat er intern en extern aan communicatie-activiteiten mogelijk zijn. Communicatiekalender Er is een communicatiekalender opgesteld, die continu is bijgehouden door de FECcommunicatieadviseurs, onder regie van de FEC-communicatieadviseur van DNB. In de communicatiekalender is tevens aandacht besteed aan de organisatie van en bijdrage aan (interne) expertmeetings en -sessies, zoals genoemd in hoofdstuk 2 van dit jaarverslag. 4.2 Website In 2012 is de website van het FEC: vernieuwd. De lay-out van de website is veranderd en de inhoud is uitgebreider. Zo is meer informatie te vinden over de FEC-raad, het FEC-contactpersonenoverleg en de Informatiegroep FEC. Verder is een aantal veel gestelde vragen met antwoord opgenomen. Tot slot is in 2012 het Jaarverslag FEC 2011 en het FEC-jaarplan op de website van het FEC gepubliceerd. 4.3 effect / Flyer De FEC-partners en waarnemers hebben drie keer de digitale nieuwsbrief effect ontvangen, waarmee zij op de hoogte zijn gehouden van actualiteiten die het FEC betreffen. 25