PROTOTYPE DECISION SUPPORT SYSTEM TOURNEE. informatie genereren t.b.v. een DSS. in opdracht van. F. Willemsen. Hilversum, december 2000 FW/76573 II

Transcriptie

1 <i>intomart PROTOTYPE DECISION SUPPORT SYSTEM TOURNEE informatie genereren t.b.v. een DSS in opdracht van AW F. Willemsen Hilversum, december 2 FW/76573 II 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - /39 -

2 O INTOMART HOOFDSTUK Inleiding 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 3/39 -

3 «5> INTOMART. INLEIDING.. Algemeen Bij steeds meer organisaties, waar vaak binnen een beperkte tijdsspanne ingrijpende en complexe beslissingen moeten worden genomen, worden beslissingsondersteunende systemen ingezet. Aard en vormgeving van dergelijke systemen zijn zeer uiteenlopend en zowel mede afhankelijk van de taken waarvoor de betreffende (deel-)organisaties zich gesteld zien als de aard van de besluiten die met deze taakuitoefening gepaard gaan. Bij de taakuitoefening van het Dynamisch Verkeersmanagement kunnen beslissingsondersteunende systemen in de nabije toekomst naar verwachting een wezenlijke en nuttige rol gaan spelen. Vanuit deze gedachtegang is door de Adviesdienst Verkeer en Vervoer een project gestart, waarin een Prototype Decision Support System ten behoeve van Verkeersmanagement is ontwikkeld. Het doel van het project is inzicht te krijgen in de functionele eisen die aan beslissingsondersteuning ten behoeve van dynamisch verkeersmanagement dienen te worden gesteld. De nadruk ligt hierbij op de informatiebehoefte van de 'wegverkeersleider. Dit inzicht dient te worden verkregen door middel van een gerichte discussie met relevante personen uit het werkveld. Teneinde deze gedachtewisseling gestructureerd te kunnen voeren is een Prototype Decision Support System ontwikkeld, waarin gebaseerd op beschikbare inzichten, kennis en ervaring een eerste visie op deze beslissingsondersteuning is vastgelegd. Vervolgens wordt een tournee georganiseerd, waarbij relevante personen uit het werkveld met het systeem kunnen 'spelen'. Na afloop van een sessie worden de betrokkenen met behulp van een enquête naar hun bevindingen gevraagd. Tevens wordt tijdens en na de sessie getracht deze personen inhoudelijke opmerkingen, verbeterpunten en verdere ideeën over Decision Support System te ontlokken..2. Tournee In de maanden september en oktober heeft het PDSS-tournee plaatsgevonden. Aan de hand van een lijst die tijdens de IDR-sessie is opgesteld zijn afspraken gemaakt met personen die beleidsmatig dan wel operationeel met verkeersmanagement bezig zijn zoals regionale verkeersmanagers, hoofden van verkeerscentrales, verkeerskundigen R.D. en operators. Alle bezoeken bestaan globaal uit drie gedeeltes: Uitleg van PDSS. Aan de hand van een sessie (ochtendspits) wordt uitgelegd in welke functionaliteiten is voorzien, en hoe deze daadwerkelijk moeten worden gebruikt. Het doorlopen van één of meerdere PDSS sessies door de betreffende deelnemer. Het zelfstandig invullen van een enquête. In de voorgaande rapportage is verslag gedaan van de ontwikkeling van de vragenlijst die tijdens de tournee is afgenomen. In deze rapportage is ook een figuur gepresenteerd van het onderzoekstraject. Met 'wegverkeersleider' wordt niet zozeer gedoeld op de huidige operators, doch op personen binnen het verkeersmanagement, die geacht worden zich te kunnen verplaatsen in de wijze waarop het dynamisch verkeersmanagement in de toekomst zou kunnen worden vormgegeven, alsmede de rol die decision support systems daarbij kunnen spelen. Met andere woorden, mensen aan de 'rand' van het werkveld van de operators die als 'early adapters' kunnen en dienen te beslissen over de introductie van innovaties in het proces van verkeersmanagement. 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 4/39 -

4 <5>INTMART Figuur.. Schematische weergave van net onderzoekstraject PDSS rvppotkinn t uitlegpdss [ H.SS 2 V FUNCTIONELE \ ESEN tbv DSS J r i TOURNEE & FJVQIFTF, 3 : Aanbevelingen, ideeen, kritische kanttekeningen van experts, los van de huidige functionaliteiten en de huidige vonngeving van PDSS 2: Input van experts voor de ontwikkeling van een vragenlijst die aan PDSS wordt gekoppeld 3: Enqueteresultaten en opmen\ingen die voortkomen uit het toumee.3. Deze rapportage In dit rapport wordt verslag gedaan van stap 3 uit de bovenstaande figuur. In de voorgaande rapportage is er vanuit gegaan dat de enquete een groot deel van de benodigde informatie zou genereren nodig voor de ontwikkeling van een DSS. In het veld bleek echter dat veel deelnemers globale of juist heel specifieke ideeen hebben over dynamisch verkeersmanagement. Deze informatie wordt niet gedekt door een vragenlijst met een gesloten karakter en derhalve worden deze naast de enqueteresultaten gepresenteerd. In deze rapportage houden we de structuur aan van de vragenlijst. De kwalitatief verzamelde informatie zal in dit verslag worden gemtegreerd. In hoofdstuk 2 wordt verslag gedaan van de beoordeling van het actuele verkeersafwikkelingsscherm, de schermen met statische en dynamische informatie en het vooruitblikscherm. Hoofdstuk 3 gaat in op de module beslissingsondersteuning. In hoofdstuk 4 besteden we aandacht aan meer algemene opvattingen over PDSS zoals gebruiksgemak, duidelijkheid en de rol van support systemen in de toekomst. Daarnaast schetsen we een aantal ontwerpen die zijn voortgekomen uit de ideeen van deelnemers m.b.t. DSS. Hoofdstuk 5 geeft de belangrijkste conclusies nog eens weer. De verslagen van de sessies zijn opgenomen in de bijlage. 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 5/39 -

5 <> INTOMART HOOFDSTUK 2 Actuele verkeersafwikkeling 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 6/39 -

6 O INTOMART 2. ACTUELE VERKEERSAFWIKKELING 2.. Inleiding In dit hoofdstuk wordt gepresenteerd hoe deelnemers het actuele verkeersafwikkeling venster beoordelen. Het venster geeft de actuele verkeerssituatie weer door kentallen in kleur weer te geven in het netwerk. Binnen deze module is het mogelijk dynamische en statische informatie op te vragen van het gehele netwerk, een route of een wegdeel. Daarnaast kan een vooruitblikvenster worden geopend dat een beeld geeft van de verwachte verkeerssituatie. Hoofdstuk 2 is vooral beschrijvend van aard en sterk gebaseerd op de enquêteresultaten De actuele verkeersafwikkeling Binnen dit venster is het mogelijk om de actuele verkeersafwikkeling continu, versneld, gepauzeerd of trapsgewijs te laten verschijnen. Aan deelnemers is gevraagd welke van deze standen zijn gebruikt, en naar welke stand de voorkeur uitgaat. antwoord: Tonen actuele verkeersafwikkeling gebruikt (aantal) voorkeur (aantal) tonen continu tonen pauzeren tonen versneld tonen trapsgewijs tonen continu tonen pauzeren tonen versneld tonen trapsgewijs hangt sterk af van situatie 3 4 Bijna alle deelnemers hebben continu en versneld naar het actuele venster gekeken. Tonen trapsgewijs en gepauzeerd zijn veel minder vaak gebruikt. Elf deelnemers hebben een voorkeur voor het continu tonen van gegevens. Vier van hen geven aan dat dit van de situatie afhangt. Deelnemers die aangeven dat de keuze afhangt van de situatie beantwoorden deze vraag over PDSS als bureautool (off-line). Zij willen de optie "versneld" gebruiken om snel naar een bepaalde gebeurtenis te gaan. Dit kan alleen als er met historische data wordt gewerkt. In een on-line toepassing (met realtime gegevens) is het niet mogelijk de optie "versneld" te kiezen. In het actuele verkeersafwikkelings venster wordt de actuele verkeerssituatie weergegeven door het toekennen van kleuren aan de wegdelen van het netwerk. Deelnemers hebben aangegeven welke kentallen zijn gebruikt tijdens de sessie en welk kental het beste beeld geeft van de actuele verkeersafwikkeling. antwoord: Kentallen gebruikt (aantal) beste beeld (aantal) intensiteit snelheid file afwikkelingsniveau intensiteit snelheid file afwikkelingsniveau alle kentallen nodig hangt sterk af van situatie /Aangepast rap76573_ll.doc - 7/39 -

7 %> INTOMART Vooral de kentallen intensiteit, snelheid en file worden gebruikt door deelnemers, afwikkelingsniveau is minder populair. Welk kental het beste beeld geeft van de actuele verkeerssituatie is minder duidelijk. Snelheid en de aanwezigheid van files worden het meest genoemd Informatievensters Tijdens een PDSS sessie kan een informatiescherm worden geopend (eigenschappen). In dit scherm is informatie te verkrijgen over de verkeersafwikkeling op drie niveaus: het gehele netwerk, een route of een wegdeel binnen het netwerk. De kentallen van de actuele verkeerssituatie worden uitgezet tegen historische data (van dezelfde dag, één en twee weken daarvoor). Aan deelnemers is voor alle drie de niveaus gevraagd welke kentallen zijn gebruikt en welk kental het beste beeld geeft van de actuele verkeerssituatie. Het opvragen van kentallen is het ook mogelijk andere dynamische en statische informatie op te vragen op drie niveaus. Antwoord: kentallen netwerkniveau gebruikt (aantal) beste beeld (aantal) filelengte filezwaarte totale cum reistijd voertuigverliesuren aantal voertuigen afwikkelingsniveau filelengte filezwaarte totale cum reistijd voertuigverliesuren aantal voertuigen afwikkelingsniveau alle kentallen nodig hangt sterk af van situatie 4 Antwoord: statische en andere dynamische informatie netwerkniveau statische informatie (aantal) dynamische informatie (aantal) zeer onbelangrijk onbelangrijk neutraal belangrijk zeer belangrijk weet niet / geen mening heel nuttig nuttig neutraal niet nodig geheel onnodig weet niet / geen mening De informatie die op netwerkniveau het meeste wordt gebruikt is het aantal voertuigverliesuren, de totale filelengte en het afwikkelingsniveau. Het aantal voertuigverliesuren geeft het beste beeld van de actuele situatie op het gehele netwerk. Statische informatie over het gehele netwerk wordt onbelangrijk gevonden. Dynamische informatie daarentegen wordt als nuttig ervaren. 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 8/39 -

8 ^INTOMART Antwoord: kentallen routeniveau N=4 gebruikt (aantal) beste beeld (aantal) snelheid km/u snelheid diagram intensiteit vt/u intensiteit diagram reistijd filelengte afwikkelingsniveau snelheid km/u snelheid diagram intensiteit vt/u intensiteit diagram reistijd filelengte afwikkelingsniveau alle kentallen nodig hangt sterk af van situatie Antwoord: statische en andere dynamische informatie routeniveau N=4 statische informatie (aantal) dynamische informatie (aantal) zeer onbelangrijk onbelangrijk neutraal belangrijk zeer belangrijk weet niet / geen mening heel nuttig nuttig neutraal niet nodig geheel onnodig weet niet / geen mening Op routeniveau is het meest gebruik gemaakt van reistijd, snelheid en intensiteit. Er geen eenduidig antwoord op de vraag welk kental dat het beste beeld geeft van de actuele verkeerssituatie. Snelheid, reistijd en filelengte op een bepaalde route zijn even vaak genoemd. Antwoord: kentallen wegdeelniveau N=2 gebruikt (aantal) beste beeld (aantal) intensiteit snelheid reistijd filelengte afwikkelingsniveau intensiteit snelheid reistijd filelengte afwikkelingsniveau alle kentallen nodig hangt sterk af van situatie /Aangepast rap76573_ll.doc - 9/39 -

9 * INTOMART Antwoord: statische en andere dynamische informatie wegdeelniveau N=2 statische informatie (aantal) dynamische informatie (aantal) zeer onbelangrijk onbelangrijk neutraal belangrijk zeer belangrijk weet niet / geen mening heel nuttig nuttig neutraal niet nodig geheel onnodig weet niet/ geen mening 2 9 Op wegdeelniveau wordt het meest gebruik gemaakt van intensiteit en snelheid. Er bestaat verdeeldheid over het kental dat het beste beeld geeft. Zowel intensiteit, snelheid en reistijd op een wegdeel zijn genoemd. Ook is aan deelnemers gevraagd aan te geven in hoeverre zij het belang inzien van de mogelijkheid om het aantal rijstroken en de maximum snelheid van een wegdeel op te kunnen vragen. Antwoord: belang op wegdeelniveau N=2 zeer onbelangrijk onbelangrijk neutraal belangrijk zeer belangrijk weet niet / geen mening opvragen aantal rijstroken wegdeel V opvragen maximum snelheid wegdeel v De helft van de deelnemers vindt het belangrijk dat het aantal rijstroken opvraagbaar is. Het opvragen van de maximum snelheid op wegdeelniveau wordt niet belangrijk geacht. In het door de deelnemers geteste prototype is het niet mogelijk meerdere kentallen tegelijk te laten zien in het actuele verkeersafwikkeling venster. Er zijn personen die aangeven dat zij behoefte hebben aan deze mogelijkheid. Vragen we aan deelnemers in hoeverre het actuele verkeersafwikkeling venster genoeg detail bevat dan zien we de volgende verdeling: 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - /39 -

10 O INTOMART Antwoord: detaillering detaillering actuele venster (aantal) te gedetailleerd precies genoeg detail niet gedetailleerd genoeg weet niet / geen mening 3 4 Een meerderheid van de deelnemers is tevreden met de detaillering in PDSS. Er is wel een groep gebruikers die aangeeft behoefte te hebben aan de mogelijkheid om in te zoomen op een wegdeel of knooppunt. Voor een algemeen overzicht bevat het beeld echter genoeg detail. Om tot een goede inschatting te komen van de actuele verkeersafwikkeling kunnen meerdere kentallen worden gebruikt. De mogelijk bestaat om een kental te ontwikkelen dat de situatie op het hele netwerk weergeeft, bijvoorbeeld door het toekennen van een waarde tussen en 25. Van alle ondervraagde deelnemers geven er 2 aan dat er behoefte is aan een dergelijk kental binnen het actuele verkeersafwikkeling venster. PDSS voorziet in de mogelijkheid om veel informatie op te vragen. Aan deelnemers is gevraagd of er behoefte is aan nog meer informatie in een DSS. Antwoord: andere informatie info van buiten het netwerk meteoqegevens positie politievoertuigen zeer ongewenst ongewenst neutraal gewenst zeer gewenst weet niet / geen mening Informatie van buiten het netwerk (andere regio's) wordt door een groot deel van de deelnemers gewenst. Tien deelnemers zijn positief over het integreren van meteogegevens in een DSS. Over het weergeven van de positie van politievoertuigen is men minder positief. positie van kantonniers informatie over informatie over brandweer / speciale transporten ambulance / politie met haast zeer ongewenst ongewenst neutraal gewenst zeer gewenst weet niet / geen mening /Aangepast rap76573_ll.doc -/39-

11 ^INTOMART De behoefte aan het weergeven van de positie van kantonniers en informatie over ambulances e.d. is niet groot. Als er sprake is van een speciaal transport op een netwerk dan is deze informatie wel gewenst. Er is kortom behoefte aan informatie waar nu ook al behoefte aan is. Informatie waar niet op kan worden gestuurd hoeft ook niet in een DSS Vooruitblikvenster Tijdens een sessie kan een vooruitblikvenster worden geopend. Dit scherm geeft een overzicht van de voorspelde verkeerssituatie aan de hand van kentallen die als kleuren in het netwerk worden getoond (net als in het actuele verkeersafwikkeling venster). De vooruitblik is niet continu, deelnemers hebben de mogelijkheid om 5,,5, 3, 45 of 6 minuten vooruit te kijken. Van alle deelnemers geven er 6 aan dat deze indeling toereikend is. Belangrijk is de vraag in hoeverre een vooruitblikvenster helpt bij een afweging om verkeersmaatregelen in te zetten. Antwoord: Hulp vooruitblikvenster hulp van vooruitblikvenster (aantal) in grote mate in redelijke mate 4 in beperkte mate 3 in geen enkele mate weet niet / geen mening De tabel geeft aan dat het gerechtvaardigd is het vooruitblikvenster te handhaven in een DSS Conclusie Het mag duidelijk zijn dat een DSS altijd een actueel verkeersafwikkelingsvenster zal bevatten omdat er altijd behoefte is aan een weergave van de actuele verkeerssituatie. We kunnen aan de hand van de antwoorden op de gestelde vragen aangeven waaraan dit venster moet voldoen. Het continu tonen van kentallen in het actuele verkeersafwikkelingsvenster heeft de voorkeur boven het trapsgewijs of gepauzeerd tonen hiervan. De mogelijkheid om kentallen versneld te tonen is alleen mogelijk als er wordt gewerkt met een DSS als bureautool (off-line) met een onderliggende historische database. De behoefte om in een off-line setting versneld naar een bepaalde historische gebeurtenis te kunnen gaan is ook aanwezig, bijvoorbeeld om snel een eerder genomen pakket van maatregelen te evalueren. Een goed beeld van de verkeerssituatie ontstaat door een of meerdere kentallen op te vragen in het actuele verkeersoverzicht. Vooral intensiteit, snelheid en filevorming Qa/nee) worden vaak gebruikt. Dit zijn tevens de kentallen die volgens gebruikers het beste beeld geven van de actuele situatie. Voor afwikkelingsniveau geldt dit niet. Opgemerkt moet worden dat de politiek een belangrijke rol heeft in de keuze van de kentallen. Zij bepaalt immers op welk kental gestuurd moet worden. 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 2/39 -

12 «S> INTOMART In aparte schermen kan dynamische en statische informatie worden opgevraagd op drie niveaus. De opgevraagde dynamische kentallen worden gepresenteerd in een grafiek of diagram en kunnen worden uitgezet tegen historische data. Op netwerkniveau geeft het aantal voertuigverliesuren het beste beeld van de actuele verkeerssituatie. Andere dynamische informatie zoals het percentage vrachtwagens wordt nuttig gevonden. Statische informatie op netwerkniveau is volgens gebruikers niet belangrijk. Op routeniveau zijn snelheid, intensiteit, reistijd en filelengte van belang. Het uitzetten van kentallen in een grafiek heeft de voorkeur boven een diagram. Andere dynamische informatie zoals het percentage vrachtwagens en wegwerkzaamheden worden als nuttig ervaren. Een aantal deelnemers vindt het opvragen van statische informatie ook belangrijk. Op wegdeelniveau tenslotte is behoefte aan de kentallen intensiteit, snelheid en reistijd. Ook wordt het nut ingezien van andere dynamische informatie die opvraagbaar is. De behoefte om per wegdeel het aantal rijstroken op te vragen is aanwezig, aan het opvragen van de maximum snelheid per wegdeel is weinig behoefte. Ook voor de informatievensters geldt dat de politiek uiteindelijk bepaalt op welke kentallen gestuurd gaat worden. Naast de bovenbesproken preferenties van deelnemers is er binnen een DSS behoefte aan informatie van buiten het netwerk. Het integreren van informatie over speciale transporten en meteogegevens zou een meerwaarde zijn voor het systeem. Het merendeel van de deelnemers is van mening dat het actuele verkeersafwikkelingvenster een gedetailleerd genoeg beeld geeft van de actuele situatie. Wel gaan er stemmen op dat de mogelijkheid moet bestaan in te zoomen op knooppunten, routes en wegdelen om zodoende een beeld te generen dat alle rijbanen en in- en uitvoegstroken laat zien. Over de werking van het vooruitblikvenster zijn nagenoeg alle deelnemers positief; de mogelijkheid om 5,, 5, 3, 45 of 6 minuten vooruit te kijken is toereikend. De meeste deelnemers geven aan dat een vooruitblik kan helpen bij de afweging om maatregelen in te zetten. In de onderstaande figuur staan de uitkomsten van dit hoofdstuk schematisch weergegeven. Actuele verkeersafwikkeling venster TONEN tonen continu tonen versneld (off line) KENTALLEN intensiteit snelheid filevorming politiek kental DETAIL inzoom mogelijkheid Vooruitblikvenster TONEN 5,, 5, 3, 45, 6 minuten KENTALLEN intensiteit snelheid filevorming politiek kental DETAIL inzoom mogelijkheid Informatie venster Informatie over netwerk - voertuigverliesuren - overig dynamisch - politiek kental Informatie over route I- snelheid, intensiteit, reistijd J en filevorming in grafiek i- overig dynamisch en statisch - politiek kental Informatie over wegdeel - snelheid, intensiteit, reistijd en filevorming - overig dynamisch - aantal rijbanen - politiek kental! Extra informatie (optioneel) I- informatie van buiten het netwerk j I- speciale transporten j I- meteogegevens j 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc -3/39-

13 <9 INTOMART HOOFDSTUK 3 Beslissingsondersteuning 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 4/39 -

14 «5> INTOMART 3. BESLISSINGONDERSTEUNING 3.. Inleiding In dit hoofdstuk staat de beslissingsondersteuning centraal. In deze module kunnen één of meerdere pakketten van maatregelen met elkaar worden vergeleken. De vergelijking kan op netwerk-, route- of wegdeelniveau. Binnen deze drie niveaus heeft de gebruiker de mogelijkheid verschillende kentallen met elkaar te vergelijken. Aan de hand van deze vergelijking moet de gebruiker bepalen welk pakket van maatregelen het beste doorgevoerd kan worden Het activeren en aansturen van de beslissingsondersteuning Deelnemers hadden tijdens een sessie de mogelijkheid om één dan wel meerdere pakketten van maatregelen tegelijk door te rekenen. Veertien deelnemers hebben meerdere pakketten tegelijk doorgerekend. Binnen PDSS kunnen gebruikers zelf een pakket met maatregelen samenstellen of kiezen voor een vooraf gedefinieerd pakket van maatregelen. Drie deelnemers hebben met alleen standaardpakketten gewerkt, 8 deelnemers hebben zelf pakketten samengesteld en 7 personen hebben beide opties gebruikt. Het zelf samenstellen van een maatregelenpakket vereist enig inzicht in Windows-applicaties en handigheid met de muis. Derhalve is aan deelnemers gevraagd aan te geven in hoeverre het zelf samenstellen van een pakket moeilijk is. Antwoord: Zelf samenstellen van pakketten van maatregelen N=5 zelf samenstellen van pakket maatregelen (aantal) heel makkelijk makkelijk 7 neutraal 6 moeilijk heel moeilijk Er is deelnemer die aangeeft moeite te hebben met het samenstellen van pakketten van maatregelen. Tijdens de door ons uitgevoerde tournee is gebleken dat de meeste deelnemers na een korte instructie zonder problemen een sessie doorlopen. Binnen de discussie over dynamisch verkeersmanagement kan men zich afvragen of een DSS alleen standaardpakketten moet bevatten, of dat gebruikers de mogelijkheid moeten hebben zelf pakketten samen te stellen. Ook moet de mogelijkheid van het finetunen van standaardpakketten worden meegenomen. Tijdens de sessies bleek dat er een onderscheid moet worden gemaakt tussen een off-line en een on-line variant van de beslissingsondersteuning module. Hierover in het volgende hoofdstuk meer. 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 5/39 -

15 <2> INTOMART Antwoord: samenstellen van pakketten alleen standaardpakketten 4 alleen zelf pakketten maken beiden 4 weet niet / geen mening Volgens 4 ondervraagde personen moet een DSS zowel standaardpakketten bevatten als in de mogelijkheid voorzien zelf pakketten van maatregelen samen te stellen. Bijna alle deelnemers (7) vinden dat de mogelijkheid moet bestaan om standaardpakketten te 'finetunen'. Er is wel enige discussie over het samenstellen van pakketten in een operationele omgeving (verkeerscentrales e.d.). Een aantal functionarissen geeft aan dat in een online systeem alleen standaardpakketten moeten worden gebruikt. Het zelf samenstellen van pakketten kost volgens hen teveel tijd. Daarnaast is het zelf samenstellen van pakketten niet de taak van operators in diensttijd. Een volgende vraag is of het wenselijk is dat een DSS een alternatief pakket met maatregelen voorstelt naast het pakket dat door de gebruiker zelf is gekozen. In de onderstaande tabel is te zien dat dit (zeer) wenselijk is. Antwoord:alternatief pakket van maatregelen voorstel alternatief pakket (aantal) zeer wenselijk 8 wenselijk neutraal onwenselijk zeer onwenselijk 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 6/39 -

16 ^> INTOMART 3.3. De evaluatie en beslissing Na het aanmaken of oproepen van pakketten van maatregelen in PDSS volgt de evaluatie en het beslismoment. Het is nu zaak dat de gebruiker kan bepalen welk pakket het beste "op de weg gezet" kan worden. In deze paragraaf wordt gepresenteerd hoe deelnemers pakketten evalueren en in welke mate zij het nut inzien van de aanwezige kentallen. Als een pakket van maatregelen is geactiveerd, dan worden de effecten van het pakket op de verkeersafwikkeling berekend en getoond in een venster. Dit kan zowel op een discrete als op een continue manier. Deelnemers hebben aangegeven welke manier hun voorkeur heeft. Antwoord: discreet of continu tonen van effecten voorkeur voor tonen afwikkeling (aantal) discreet tonen 9 continu tonen 4 geen voorkeur 5 weet niet / geen mening De helft van de deelnemers heeft een voorkeur voor het discreet tonen van effecten. Het evalueren van pakketten van maatregelen kan op drie niveaus; op netwerkniveau, op routeniveau en op wegdeelniveau. Deelnemers die binnen deze niveaus hebben gewerkt hebben aangegeven welke kentallen zijn gebruikt om tot een keuze van het beste pakket te komen. Antwoord: kentallen gebruikt op drie niveaus om tot keuze te komen netwerkniveau routeniveau wegdeelniveau gebruikt (aantal) gebruikt (aantal) gebruikt (aantal) intensiteit snelheid file afwikkelingsniveau reistijd XX Ook voor de beslissingsondersteuning module geldt dat het beste kental afhankelijk is van de politieke besluitvorming. Zij moet immers besluiten op welke kentallen gestuurd dient te worden. Op netwerkniveau is het al dan niet aanwezig zijn van files het meeste gebruikte kental om tot een beslissing te komen. Op routeniveau is dit reistijd en op wegdeelniveau is dit filelengte. Vervolgens is gevraagd in hoeverre het wenselijk is om statische informatie te betrekken in de evaluatie. Ook is gevraagd naar de wenselijkheid van het uitzetten van kentallen in een grafiek om zodoende een duidelijk overzicht te krijgen. 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 7/39 -

17 <4> INTOMART Antwoord: Wenselijkheid van statische informatie in evaluatie en grafiekgebruik zeer wenselijk wenselijk neutraal onwenselijk zeer onwenselijk weet niet / geen mening statische informatie wenselijk?(aantal) uitzetten kentallen in een grafiek wenselijk(aantal) 4 Het betrekken van statische informatie bij de evaluatie wordt door een minderheid van de deelnemers als wenselijk betiteld. Het uitzetten van kentallen in een grafiek is wel wenselijk, dit geeft namelijk een eenduidig beeld van de effecten van één of meerdere pakketten van maatregelen ten opzichte van de actuele verkeersafwikkeling. Nadat de gebruiker een keuze heeft gemaakt welk pakket het beste kan worden ingezet moet het pakket nog op de weg gezet worden via een extra handeling (implementeren en afsluiten BO). Aan de deelnemers is gevraagd of het wenselijk is dat dit automatisch gebeurt. Antwoord: Wenselijkheid automatisch uitvoeren van gekozen pakket automatisch uitvoeren van gekozen pakket (aantal) zeer wenselijk 2 wenselijk 7 neutraal 2 onwenselijk 4 zeer onwenselijk weet niet / geen mening De helft van de deelnemers vindt dit wenselijk. Men vraagt zich wel af een dergelijk systeem gerealiseerd kan worden vanwege de verregaande integratie van verschillende systemen. 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 8/39 -

18 SI INTOMART 3.4. Regeltactieken en strategieën PDSS voorziet in de mogelijkheid om tijdens een sessie een handleiding te bekijken. Deze handleiding bestaat uit twee delen; regeltactieken en regelstrategieën. Het is voor gebruikers mogelijk om na te gaan hoe een verkeerssituatie zich verhoudt tot een vooraf gedefinieerde min of meer gebruikelijke situatie. De vraag is in hoeverre deelnemers het opvragen van vaststaande regeltactieken en regelstrategieën wenselijk vinden binnen PDSS. Antwoord: Wenselijkheid opvragen regeltactieken en regelstrategieën N= zeer wenselijk wenselijk neutraal onwenselijk zeer onwenselijk weet niet / geen mening opvragen regeltactieken (aantal) opvragen regelstrategieën (aantal) Het opvragen van regeltactieken en strategieën is wenselijk binnen PDSS, maar behoort niet tot de belangrijkste functies van een dergelijk systeem. Wel is er behoefte aan terugkoppeling met de actuele verkeerssituatie zodat de gewenste situatie, uitgedrukt in een referentiekader al dan niet grafisch, met de actuele situatie kan worden vergeleken. Op deze manier zou deze functionaliteit (net als het vooruitblikscherm) een middel zijn om te overwegen pakketten van maatregelen in te zetten. De koppeling van deze informatie met de actuele verkeersafwikkeling wordt gemist Conclusie De beslissingsondersteuning module is de kern van PDSS. Over de manier waarop deze module moet worden vormgegeven zijn meerdere ideeën. In dit hoofdstuk hebben we de discussie beperkt tot de beoordeling van de beslissingsondersteuning zoals die nu is ontworpen. Alternatieve ontwerpen worden in hoofdstuk 4 gepresenteerd. Het daadwerkelijk samenstellen van pakketten van maatregelen in PDSS levert weinig problemen op. Deelnemers hebben na een korte inleiding zelf sessies gedaan. De meeste deelnemers geven aan dat een DSS standaardpakketten van maatregelen moet bevatten. Daarnaast geven zij aan dat het in een off-line DSS mogelijk moet zijn om zelf pakketten van maatregelen samen te stellen en om bestaande pakketten van maatregelen bij te stellen. Alle deelnemers geven aan dat het wenselijk zou zijn als een DSS een alternatief pakket met maatregelen zou kunnen voorleggen, naast de pakketten die door gebruikers zijn gemaakt of gekozen. Dit is binnen PDSS nog niet mogelijk. 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 9/39 -

19 .*> INTOMART Op de vraag welke kentallen nu geschikt zijn om tot een keuze van het beste pakket van maatregelen te komen is geen eenduidig antwoord te geven. Het is immers onduidelijk op welke kentallen in de toekomst gestuurd gaat worden. Wel is duidelijk dat het afwikkelingsniveau een kental is dat nauwelijks wordt gebruikt om tot een keuze te komen. Ook is het wenselijk dat de kentallen in de beslissingsondersteuning gelijk zijn aan de kentallen opvraagbaar binnen het actuele verkeersafwikkeling venster. Het betrekken van statische informatie in de beslissingsondersteuning module is minder wenselijk. Het uitzetten van kentallen in een grafiek wel. De mogelijkheid om regeltactieken en strategieën op te vragen is wenselijk binnen PDSS. Er is tevens behoefte aan referentiekaders in een DSS. Hierdoor zou het mogelijk zijn om de actuele verkeerssituatie met het referentiekader te vergelijken en knelpunten te signaleren. In de onderstaande figuur staan de uitkomsten van dit hoofdstuk schematisch weergegeven. Inzetten van pakketten Evaluatie en beslissing Regeltactieken en stategieën PAKKETTEN standaard pakketten zelf pakketten maken fine-tunen pakketten EXTRA PDSS komt zelf met alternatief pakket Evaluatie netwerkniveau file intensiteit snelheid kental weergeven in grafiek Evaluatie routeniveau reistijd intensiteit snelheid kental weergeven in grafiek Evaluatie wegdeel filelengte reistijd snelheid en intensiteit kental weergeven in grafiek - opvraagbaar binnen PDSS EXTRA - mogelijkheid om inhoud weer te geven in het netwerk of in een grafiek - koppeling met actuele verkeerssituatie of een vooruitblik zodat de gewenste situatie kan worden vergeleken met de huidige situatie 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 2/39 -

20 %> INTOMART HOOFDSTUK 4 Algemeen oordeel 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 2/39 -

21 ijl INTOMART 4. ALGEMEEN OORDEEL 4.. Inleiding In de voorgaande hoofdstukken is uitgebreid ingegaan op alle functionaliteiten van PDSS. In het nu volgende hoofdstuk worden onderwerpen behandeld die niet direct samenhangen met een functionaliteit, maar wel een goed beeld geven van (P)DSS in het algemeen. Naast vormgeving en gebruiksvriendelijkheid komen onderwerpen aan de orde die te maken hebben met de toekomst van beslissingsondersteuning in verkeerscentrales en de haalbaarheid van dergelijke systemen in operationele zin. Aan de hand van de enquêteresultaten, opmerkingen en ideeën van deelnemers worden drie ontwerpen samengesteld Vormgeving en gebruiksgemak Aan deelnemers is gevraagd aan te geven in hoeverre het presenteren van kentallen in een netwerk met behulp van kleuren duidelijk is. Ook is aan hen voorgelegd of het verschil tussen de vensters duidelijk is (actueel versus vooruitblik en beslissingsondersteuning). Antwoord: kentallen in kleur weergeven en verschil tussen schermen heel duidelijk duidelijk neutraal onduidelijk heel onduidelijk weet niet / geen mening kentallen in kleuren (aantal) 2 4 verschil tussen schermen (aantal) 4 2 Een meerderheid van de deelnemers geeft aan dat het presenteren van kentallen met behulp van kleuren duidelijk is. Er zijn echter een aantal kritische kanttekeningen geplaatst. Zo sluit het beeld dat binnen PDSS wordt gebruikt niet aan op het ESSO-plaatje zoals gebruikelijk in verkeerscentrales. Dit is verwarrend. Andere deelnemers geven aan dat er teveel verschillende kleuren worden gebruikt en dit komt de overzichtelijkheid niet ten goede. Het onderscheid tussen de kleuren onderling is ook niet altijd even duidelijk (rood to.v. roestbruin). Het gebruik van de kleur groen voor een hoge intensiteit tenslotte is verwarrend voor gebruikers. Voor veel deelnemers is het niet duidelijk hoe de verschillende vensters kunnen worden onderscheiden. Gedurende een sessie worden naast het actuele verkeersafwikkeling venster ook andere vensters geopend (vooruitblikken en pakketten van maatregelen). Het verschil tussen de vensters moet duidelijker, bijvoorbeeld door kleurgebruik. 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 22/39 -

22 $ INTOMART PDSS zoals getest in deze tournee voorziet in een ruime hoeveelheid functionaliteiten. De vraag is of deelnemers PDSS te uitgebreid vinden. Antwoord: ontwerp van PDSS (aantal) PDSS is te uitgebreid PDSS voorziet in alle functionaliteiten 9 PDSS moet verder worden uitgebreid 8 Er is deelnemer die aangeeft dat PDSS te uitgebreid is, 8 deelnemers geven aan dat PDSS moet worden uitgebreid. Het werken met PDSS vereist naast inzicht in het werken met Windows en een behoorlijke muisvaardigheid vooral inzicht in verkeersmanagement. Doordat het systeem zoveel functionaliteiten herbergt, die allemaal apart oproepbaar zijn, is het de vraag of werken met PDSS ingewikkeld of juist eenvoudig wordt gevonden door gebruikers. Anrwoord: Eenvoud werken met PDSS werken met PDSS is (aantal) heel eenvoudig eenvoudig 6 neutraal ingewikkeld heel ingewikkeld weet niet / geen mening Werken met PDSS is volgens de gebruikers niet ingewikkeld, het vereist wel enige oefening en uitleg Haalbaarheid en ontwikkeling van DSS Het is interessant om aan deelnemers voor te leggen of zij denken dat een DSS gerealiseerd kan worden. Van alle ondervraagden denken 2 personen dat dit mogelijk is. De meeste zijn echter van mening dat een operationeel systeem nog wel even op zich laat wachten (langer dan 2 jaar). Antwoord: DSS kan operationeel zijn DSS kan operationeel zijn (aantal) binnen een halfjaar vanaf een half jaar tot een jaar vanaf een jaar tot twee jaar 2 langer dan twee jaar /Aangepast rap76573_ll.doc - 23/39 -

23 O INTOMART Het succes van een operationeel DSS is sterk afhankelijk van de adequaatheid van de voorspellingen die het systeem maakt. Het is derhalve zinvol te vragen of deelnemers hierin geloven. Antwoord: Adequate voorspelling ~~ Kan DSS adequaat voorspellen (aantal) ja, zeker 2 ja, tot in zekere mate 4 nee 2 weet niet De meeste deelnemers zijn van mening dat een DSS tot in zekere mate de verkeersafwikkeling kan voorspellen. Het is wel nodig om voor ieder individueel netwerk een validatiestudie uit te voeren om te zien of een voorspelling de echte situatie benadert. Aan deelnemers is gevraagd of DSS al dan niet een belangrijke rol gaat spelen in verkeersmanagement. De meerderheid is hiervan overtuigd. Antwoord: DSS belangrijk Rol DSS in verkeersmanagement (aantal) ja, een belangrijke rol 4 ja, een beperkte rol 4 nee, geen rol van betekenis weet niet / geen mening Een punt van discussie is de manier waarop een DSS moet worden ontworpen. We hebben gevraagd of deelnemers een geïntegreerd systeem willen of dat de beslissingsondersteuning losgekoppeld moet worden. Antwoord: Koppeling BO Koppeling beslissingsondersteuning (aantal) moet gekoppeld blijven 7 losgekoppeld 6 weet niet / geen mening 5 De tabel laat zien dat over het ontwerp van een DSS nog enige discussie bestaat. Beschouwen we DSS als off-line tooi, dan moet er een koppeling blijven tussen de beslissingsondersteuning en de actuele verkeersafwikkeling. De discussie gaat vooral over DSS als operationele tooi in een verkeerscentrale. In de loop van dit hoofdstuk zullen we een aantal standpunten met betrekking tot de on-line toepassing weergeven. 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 24/39 -

24 <3I INTOMART 4.4. Daadwerkelijk gebruik van DSS Aan deelnemers is gevraagd in welke situaties een DSS zinvol is. Antwoord: Wanneer is DSS zinvol DSS is zinvol (aantal) Ochtend- en avondspits Grootschalige werkzaamheden Incidenten Evenementen Andere situaties DSS is nooit zinvol weet niet / geen mening 2 3 In alle genoemde situaties ziet een meerderheid van de deelnemers DSS als een zinvolle tooi. Aan de hand van stellingen die we aan deelnemers hebben voorgelegd proberen we een beeld te schetsen van ideeën die zij hebben over een operationeel DSS. Antwoord: Stellingen helemaal mee eens mee eens neutraal mee oneens helemaal mee oneens weet niet / geen mening DSS moet automatisch advies geven DSS moet alleen vooraf gedefinieerde pakketten bevatten Er is behoefte aan een DSS dat automatisch een advies geeft. Dit kan een alternatief pakket met maatregelen zijn of een advies over het pakket dat het beste ingezet kan worden. De mogelijkheid moet blijven bestaan om naast standaardpakketten zelf pakketten van maatregelen te genereren. helemaal mee eens mee eens neutraal mee oneens helemaal mee oneens weet niet / geen mening in DSS zelf pakketten kunnen maken 5 2 DSS moet onderscheid maken in typen verkeersdeelnemers /Aangepast rap76573_ll.doc - 25/39 -

25 «4> INTOMART De helft van de deelnemers vindt dat DSS verschillende typen weggebruikers moet kunnen weergeven. helemaal mee eens mee eens neutraal mee oneens helemaal mee oneens weet niet / geen mening DSS moet een globaal beeld geven van de verkeerssituatie 3 4 DSS moet een gedetailleerd beeld geven van de verkeerssituatie DSS moet in de eerste plaats een globaal beeld van de verkeerssituatie geven. Er zijn ook deelnemers die de mogelijkheid willen hebben om in te zoomen op details. Alle deelnemers zijn ervan overtuigd dat DSS een zinvolle tooi is. DSS is een zinvolle tooi ter ondersteuning van verkeersmanagement helemaal mee eens 5 mee eens 3 neutraal mee oneens helemaal mee oneens weet niet / geen mening Over de interactie met andere partijen (zoals VMC Nederland, TIC en KLPD) binnen een DSS zegt de helft van de deelnemers dat dit een vast onderdeel moet worden van een operationeel systeem. De meerderheid van de ondervraagden geeft aan dat een DSS de taak van operators wellicht zal verlichten. Iedereen is ervan overtuigd dat er een DSS moet komen in verkeerscentrales, maar wel in aangepaste vorm. Antwoord: Taak van operator Zal DSS de taak van de operator verlichten ja, zeker wel 6 ja, waarschijnlijk wel 8 nee, waarschijnlijk niet 4 nee, zeker niet weet niet / geen mening 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 26/39 -

26 ^> INTOMART Antwoord: DSS in verkeerscentrales Moet DSS komen in verkeerscentrales ja, in deze vorm ja, aangepast 7 nee weet niet / geen mening 4.5. Hoe moet DSS worden vormgegeven Dat er behoefte is aan een DSS mag duidelijk zijn. De antwoorden op vragen uit de enquête hebben aangetoond dat er geen éénduidige oplossing is voor een nieuw ontwerp. Dit bleek ook uit de opmerkingen van deelnemers die tijdens de tournee zijn vastgelegd. Aan de hand van de enquêteresultaten en opmerkingen van deelnemers zijn er drie concepten te genereren. In deze paragraaf beschrijven we deze concepten en geven we aan in welke situaties deze het beste kunnen worden gebruikt. We onderscheiden: DSS als bureautool (off-line) on-line DSS zonder actieve beslissingsondersteuning on-line DSS met beperkte beslissingsondersteuning leder ontwerp zal ook schematisch worden weergegeven. De meeste deelnemers zijn het erover eens dat een on-line DSS uiteindelijk moet worden geïntegreerd in één overkoepelend systeem. In verkeerscentrales moet DSS een onderdeel worden van alle andere systemen die in gebruik zijn. Het is echter raadzaam om DSS gefaseerd in te voeren. Deelnemers geven aan dat de ontwikkeling van één overkoepelend systeem teveel tijd in beslag zal nemen. Er is ook discussie gaande of er één of meerdere typen DSS voor de verschillende gebruikers moeten worden ontwikkeld. Van een mogelijk integraal ontwerp is ook een schema gemaakt. DSS ALS BUREAUTOOL (OFF-LINE) Een off-line versie van een DSS mag in alle functionaliteiten voorzien die nu in PDSS zijn opgenomen. Er zijn veel toepassingen genoemd voor deze versie van een DSS. In de eerste plaats is het mogelijk om aan de hand van historische data pakketten van maatregelen te evalueren die in het verleden zijn genomen. Een DSS geeft dan de mogelijkheid om een historische gebeurtenis terug te laden en na te gaan of de juiste keuze is gemaakt of dat andere maatregelen effectiever zouden zijn geweest. Hierdoor ontstaat bij gebruikers een beter inzicht in de effecten die bepaalde maatregelen hebben op de verkeersafwikkeling. In het verlengde hiervan ligt het gebruik van off-line DSS als trainingstool voor operators. Werken met dit type DSS zal het inzicht van hen in deze materie vergroten. De factor tijd speelt in dit ontwerp geen rol omdat een beslissing niet snel hoeft te worden genomen. 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 27/39 -

27 O INTOMART Naast het evalueren van eerder genomen maatregelen kunnen gebruikers ook nagaan welke maatregelen het beste genomen kunnen worden tijdens een reguliere spits of bij een incident op een bepaald punt in het netwerk. Gebeurtenissen en incidenten kunnen worden gesimuleerd om vervolgens na te gaan welke consequenties dat heeft voor de verkeersafwikkeling op meerdere niveaus. Een vraagpunt blijft welke functionaris zich gaat bezighouden met een off-line DSS. Voor de ontwikkeling van regelscenario's zou dit een verkeerskundige kunnen zijn van een regionale directie. 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 28/39 -

28 O INTOMART INLEZEN HISTORISCH DATA Actuele verkeersafwikkeling venster TONEN tonen continu tonen versneld KENTALLEN intensiteit snelheid filevorming - politiek kental DETAIL inzoom mogelijkheid I Vooruitblikvenster TONEN 5,,5, 3, 45, 6 minuten KENTALLEN intensiteit snelheid filevorming politiek kental DETAIL inzoom mogelijkheid DSS ALS BUREAUTOOL TERUGKOPPELING Informatievenster Informatie over netwerk voertuigverliesuren overig dynamisch info Informatie over route snelheid, intensiteit, reistijd en filevorming in grafiek overig dynamisch en statisch Informatie over wegdeel snelheid, intensiteit, reistijd en filevorming overig dynamisch info aantal rijbanen BESLUITVORMING NEMEN VAN MAATREGELEN Inzetten van pakketten PAKKETTEN zelf pakketten maken EXTRA PDSS komt zelf met alternatief pakket KEUZE PAKKET - Keuze gebruiker EXTRA - PDSS komt met aanbeveling beste pakket i.._ Evaluatie en beslissing Evaluatie netwerkniveau - voertuigverliesuren, i file, intensiteit, snelheid - kental weergeven in grafiek Evaluatie routeniveau - reistijd, intensiteit, snelheid! file - kental weergeven in grafiek i Evaluatie wegdeel - filelengte, reistijd, snelheid intensiteit I- kental weergeven in grafiek j Regeltactieken en stategieën EXTRA - mogelijkheid om referentiekaders weer te geven in het netwerk of in een grafiek KOPPELING BESLUITVORMING PAKKETKEUZE 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 29/39 -

29 ^INTOMART DSS ZONDER ACTIEVE BESLISSINGSONDERSTEUNING Dit ontwerp komt voort uit de gedachte dat de ontwikkeling van een operationeel BOSS nog wel eens een aantal jaren op zich kan laten wachten. Aanhangers van deze gedachte zijn van mening dat er met een relatief eenvoudig ontwerp moet worden begonnen. Het ontwerp bevat een actueel verkeersafwikkeling venster en de mogelijkheid om vooruit te blikken. Het is belangrijk dat het gewenste verkeersbeeld met het actuele verkeersbeeld kan worden vergeleken zodat knelpunten gesignaleerd kunnen worden. De beslissingsondersteuning module kan later worden ontwikkeld en toegevoegd. Een punt van zorg is de beschikbaarheid van data. Een dergelijk on-line systeem vereist een continue datastroom. Er moet dus worden nagedacht over de manier waarop met "missing data" moet worden omgegaan, bijvoorbeeld als de detectielussen uit de weg worden gefreesd tijdens wegwerkzaamheden. De factor tijd speelt in dit ontwerp nog geen rol van betekenis. Tijdens de sessies bleek dat vooral het doorrekenen van pakketten van maatregelen veel tijd kost en in dit ontwerp is hierin niet voorzien. Over de tijd die een operator heeft om tot een beslissing te komen bestaat wel enige discussie. Deze varieert van 2 tot minuten. Ook voor een dit on-line ontwerp geldt dat het onderliggende model uitgebreid moet worden gevalideerd door een vergelijking te maken met de echte verkeerssituatie. Het succes van een BOSS valt of staat bij een juiste weergave en een juiste voorspelling van verkeersstromen, zowel bij de 'normale' verkeerssituatie als bij incidenten, evenementen en werkzaamheden. 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 3/39 -

30 <> INTOMART '~CÖNTÏNÏTbATA DSS ZONDER ACTIEVE BO TERUGKOPPELING I Actuele verkeersafwikkeling venster TONEN tonen continu tonen versneld KENTALLEN intensiteit snelheid filevorming politiek kental DETAIL inzoom mogelijkheid Vooruitblik venster TONEN 5,, 5, 3, 45, 6 minuten KENTALLEN intensiteit snelheid filevorming politiek kental DETAIL inzoom mogelijkheid Informatie venster Informatie over netwerk - voertuigverliesuren - overig dynamisch info Informatie over route - snelheid, intensiteit, reistijd en filevorming in grafiek - overig dynamisch en statisch! Informatie over wegdeel snelheid, intensiteit, reistijd en filevorming overig dynamisch info aantal rijbanen BESLUITVORMING NEMEN VAN MAATREGELEN I I I REGELTACTIEKEN EN STRATEGIEËN EXTRA i- mogelijkheid om referentiei kaders weer te geven in het netwerk of in een grafiek INZETTEN PAKKETTEN maatregelen inzetten a.h.v. bestaande protocollen 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 3/39 -

31 O INTOMART DSS MET BEPERKTE ACTIEVE BESLISSINGSONDERSTEUNING Een derde ontwerp kan worden beschreven als een on-line DSS met een beslissingsondersteuning module die eenvoudig en eenduidig met een oplossing komt. Vooraf moet worden bepaald welke pakketten van maatregelen kunnen genomen als er sprake is van een incident. Het aantal mogelijke pakketten is namelijk beperkt omdat deze afhankelijk is van de locatie van het incident. Na de detectie van het incident bepaalt de beslissingsondersteuning module een beperkt aantal pakketten. Vervolgens moet er een algoritme komen dat de effectiviteit van deze pakketten doorrekent. De uitkomst van deze rekensom is een getal dat aangeeft wat de verwachte performance van een pakket is. De uitkomsten moeten gesorteerd worden weergegeven in een tabel ten opzichte van de waarde die ontstaat als er niets wordt ondernomen. Voorbeeld: Pakket waarde ( -) : 2* TDI + DRIP + WISSELSTROOK 55 2: Route homogeniseren + DRIP 32 3: 2* TDI + DRIP 3 4: 2* TDI 28 GEEN MAATREGELEN 8 De operator kan aan de hand van de tabel in één opslag zien welk pakket het beste is. Uiteindelijk beslist de operator zelf welk pakket op de weg wordt gezet. Het voordeel van deze manier van beslissingsondersteuning is dat het nemen van maatregelen wordt gestandaardiseerd. Op deze manier kan een operator snel een keuze maken zonder eerst toestemming te vragen aan andere echalons binnen de organisatie. De uitkomst dient ook als legitimatie voor de genomen beslissing. Ook dit on-line ontwerp vereist een continue datastroom. De factor tijd speelt in dit ontwerp wel een rol. Het doorrekenen van maatregelen mag niet al teveel tijd in beslag nemen, zeker niet als er in een verkeerscentrale sprake is van een enkele bezetting. Daarnaast geldt dat het onderliggende model en het algoritme voor de beslissing uitgebreid moeten worden gevalideerd door een vergelijking te maken met de echte wereld. 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 32/39 -

32 O INTOMART CONTINU DATA DSS MET BEPERKTE ACTIEVE BO TERUGKOPPELING Actuele verkeersafwikkeling venster TONEN tonen continu tonen versneld KENTALLEN intensiteit snelheid filevorming politiek kental DETAIL inzoom mogelijkheid Vooruitblik venster \ TONEN 5,, 5, 3, 45, 6 minuten KENTALLEN intensiteit snelheid filevorming politiek kental DETAIL inzoom mogelijkheid Informatie venster Informatie over netwerk - voertuigverliesuren - overig dynamisch info Informatie over route - snelheid, intensiteit, reistijd en filevorming in grafiek - overig dynamisch en statisch Informatie over wegdeel - snelheid, intensiteit, reistijd en filevorming - overig dynamisch info - aantal rijbanen BESLUITVORMING NEMEN VAN MAATREGELEN Inzetten van pakketten PAKKETTEN - PDSS komt zelf met meerdere pakketten van maatregelen Evaluatie en beslissing Evaluatie pakket : waarde pakket 2: waarde pakket 3: waarde pakket n: waarde Regeltactieken en stategieën EXTRA I- mogelijkheid om referentiejkaders weer te geven in het [netwerk of in een grafiek en Ihet tonen van knelpunten KEUZE PAKKET - Keuze gebruiker T BESLUITVORMING PAKKETKEUZE 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 33/39 -

33 O INTOMART DSS EN DE MENSEN Wij hebben nu meerdere ontwerpen voorbij zien komen die schematisch zijn weergegeven. Je kunt je nu afvragen of er meerdere systemen moeten worden ontwikkeld die in een bepaalde behoefte voorzien of dat er één systeem moet komen dat voor alle typen gebruikers geschikt is. Dit laatste is voor een aantal functionarissen erg belangrijk. Het voordeel van een geïntegreerd systeem is dat er uniform en gestandaardiseerd gewerkt kan worden op een enkel systeem door verschillende typen gebruikers. Anderzijds geven deelnemers aan dat een systeem beter gefaseerd kan worden ingevoerd. Men is bang dat de ontwikkeling van een volledig integraal systeem veel te lang gaat duren. Een bijkomend voordeel van deze ontkoppeling is dat de systemen beter kunnen worden afgestemd op de eisen die de gebruikers stellen. Als er wordt besloten om aparte systemen te ontwikkelen dan is het wel van belang dat deze goed op elkaar aansluiten zodat gebruikers van de verschillende systemen informatie en kennis uit kunnen wisselen. Een functionaliteit die nog niet aan de orde is gekomen maar die wel is opgenomen in het onderstaande schema is de module dynamisch databeheer. Hiermee bedoelen we dat historische data actief worden gecategoriseerd op een aantal kenmerken die van invloed zijn op de verkeerssituatie. Hierbij moet gedacht worden aan de weersgesteldheid, het voorkomen van incidenten of ongevallen op een bepaalde plaats en evenementen. Deze criteria kunnen dan gebruikt worden om bij een evaluatie van een actueel overzicht te zoeken naar historische data die goed vergelijkbaar zijn. In het onderstaande schema wordt weergegeven hoe de omgeving van een DSS kan worden ontworpen als er wordt gekozen voor integratie. In deze omgeving is het mogelijk om meerdere typen gebruikers in te laten loggen op één systeem. In het schema zijn 3 typen DSS samengebracht (off line, on-line uitgebreid en on line beperkt), maar in principe kunnen alle typen DSS die worden ontwikkeld in een dergelijke omgeving worden ingepast. Het is dus denkbaar dat er eerst meerdere typen DSS worden ontwikkeld en dat deze vervolgens in een dergelijke omgeving worden geïntegreerd. INLOGSCHERM INVOEREN - naam password FUNCTIE bepaalt in welke modules de functionaris mag werken MODULEKEUZE OFF LINE evalueren training strategie en tactiek ON LINE UITGEBREID zelf samenstellen pakket grote keuzevrijheid gebruiker voor de gevorderde gebruiker niet snel ON LINE BEPERKT standaard pakket beperkte keuzevrijheid gebruiker vooral voor operator sneller DATABASE BEHEER OPROEPEN mogelijkheid om historische data op te roepen a.h.v. onderstaande criteria i VASTLEGGEN het dagelijks opslaan van de.data en het invoeren van: CRITERIA I weerssituatie I incidenten / ongevallen! plaatsaanduiding incidenten andere relevante invloeden 2-4-/Aangepast rap76573_ll.doc - 34/39 -