Angst een moeilijke vangst

Transcriptie

1 Angst een moeilijke vangst Welke symptomen van hospice patiënten met kanker zijn voorspellend voor het ervaren van angst? Daniëlle Zweers Consulent palliatieteam Cancer Center, UMC Utrecht Promovendus Leerstoel Hospicezorg Julius Centrum, UMC Utrecht

2 Aanleiding Angst is een moeilijk te signaleren symptoom Inzicht in voorspellende symptomen helpend in het beter en sneller signaleren

3 Angst ANDERE SYMPTOMEN

4 Wat weten we al? Angst wordt geassocieerd met: Vermoeidheid (Delgado guay et al, 2009; Yennurajalingam et al, 2008; Salvo et al, 2012; Yennurajalingam et al, 2016) Misselijkheid Pijn (Delgado guay et al, 2009; Salvo et al, 2012) (Delgado guay et al, 2009; Teunissen et al, 2007) Benauwdheid (Delgado guay et al, 2009; Salvo et al, 2012) Somberheid (Delgado guay et al, 2009; Lasheen et al, 2009; Rhondali et al, 2012) Sufheid (Salvo et al, 2012; Teunissen et al, 2007) Slapeloosheid (Teunissen et al, 2007; Delgado guey et al, 2011) Overall onwelbevinden (Salvo et al, 2012)?

5 Welke symptomen van hospice patiënten met kanker zijn voorspellend voor het ervaren van angst?

6 Methode Observationeel cross-sectioneel design Inclusie criteria: Volwassen patiënten met kanker in de palliatieve fase, opgenomen in een hospice en overleden 3 maanden na opname; en het Utrechts Symptoom Dagboek (USD) hebben ingevuld standaardzorg Demografische gegevens en ziektegerelateerde data werden verzameld.

7 Analyse Multiple regressie model Afhankelijke variabele: Angst Onafhankelijke variabele: Pijn, slapeloosheid, vermoeidheid, misselijkheid, benauwdheid, somberheid en onwelbevinden Confounders: geslacht, leeftijd en burgerlijke staat Forward stepwise selectie het uiteindelijke model bestaat uit alleen de significante voorspellende symptomen en de confounders. p<0,05 significant

8 Patient characteristics N=211 Variable N (%) Differences in anxiety levels Gender Male 88 (42%) p=0.767 Female 123 (58%) Marital status Married/ living together 95 (45%) p=0.520 Single 115 (55%) Primary cancer site Gastrointestinal 64 (30%) p=0.062 Lung 48 (23%) Gynecological 24 (11%) Breast 16 (8%) Urological 16 (8%) Other 40 (19%) WHO score 1 2 (1%) p= (16%) (48%) 4 65 (31%) Mean (SD) Median (range) Age 69.6 (13) 71 (31-95) p=0.535 Admission duration in days 27.4 (21) 20 (1-93) p=0.863

9 Intensiteit van geselecteerde symptomen

10 Welke symptomen zijn van invloed op angst? Unstandardized Standardized Covariates B SE 95% CI B p value Lower bound Upper bound Gender (Male=0, female=1) p= 0.50 Age p= 0.32 Marital status (married=0, single=1) p= 0.73 Depressed Mood p= 0.00 Dyspnea p= 0.01 R 2 =22.8%

11 Pijn, slapeloosheid, vermoeidheid, misselijkheid, benauwdheid, somberheid en onwelbevinden Geen demografische en ziektegerelateerde factoren waren van invloed op angst

12 Conclusie Angst werd overall laag gescoord in vergelijking met de literatuur Somberheid en benauwdheid waren de enige significante voorspellers voor angst Angst bij hospice patiënten wordt maar gedeeltelijk verklaard door fysieke en psychische symptomen Voorspellende symptomen, klachten en problemen zijn mogelijk afhankelijk waar de patiënt zich in het ziekteproces bevindt

13 Aanbevelingen Vervolgonderzoek is nodig om: Inzicht te krijgen in wederzijdse interactie In hoeverre klachten en problemen in de spirituele en sociale dimensie voorspellend zijn voor angst Ondertussen: Inzicht in de interactie in relatie tot plaats in ziekte traject Proactief zorgplan met naast interventies gericht op angst, ook ondersteuning en behandeling van de voorspellende symptomen.

14 Photo: Nynke Thien

15 Dank voor uw aandacht Contact: Danielle Zweers

16 Referenties Delgado-Guay M, Parsons HA, Li Z, Palmer JL, Bruera E. Symptom distress in advanced cancer patients with anxiety and depression in the palliative care setting. Support Care Cancer 2009 May;17(5): Yennurajalingam S, Palmer JL, Zhang T, Poulter V, Bruera E. Association between fatigue and other cancer-related symptoms in patients with advanced cancer. Support Care Cancer 2008 Oct;16(10): Salvo N, Zeng L, Zhang L, Leung M, Khan L, Presutti R, et al. Frequency of reporting and predictive factors for anxiety and depression in patients with advanced cancer. Clin Oncol (R Coll Radiol) 2012 Mar;24(2): Yennurajalingam S, Tayjasanant S, Balachandran D, Padhye NS, Williams JL, Liu DD, et al. Association between Daytime Activity, Fatigue, Sleep, Anxiety, Depression, and Symptom Burden in Advanced Cancer Patients: A Preliminary Report. J Palliat Med 2016 May 5. Teunissen SC, de Graeff A, Voest EE, de Haes JC. Are anxiety and depressed mood related to physical symptom burden? A study in hospitalized advanced cancer patients. Palliat Med 2007 Jun;21(4): Lasheen W, Walsh D, Hauser K, Gutgsell T, Karafa MT. Symptom variability during repeated measurement among hospice patients with advanced cancer. Am J Hosp Palliat Care 2009 Oct-Nov;26(5): Rhondali W, Perceau E, Berthiller J, Saltel P, Trillet-Lenoir V, Tredan O, et al. Frequency of depression among oncology outpatients and association with other symptoms. Support Care Cancer 2012 Nov;20(11): Delgado-Guay M, Yennurajalingam S, Parsons H, Palmer JL, Bruera E. Association between self-reported sleep disturbance and other symptoms in patients with advanced cancer. J Pain Symptom Manage 2011 May;41(5): Traeger et al Veldhuisen, H. Zweers, D, de Graaf, E., Teunissen, S. Assessment of anxiety in advanced cancer patients. International Journal of Palliative Nursing (2016). Zweers, D et al. Non-pharmacological nurse-led interventions to manage anxiety in patients with advanced cancer: A systematic literature review. International Journal of Nursing studies (2015) Richtlijn angst, Inleiding in palliatieve zorg,