Elena droomt doof DOOR KATHLEEN HEYLEN BEWERKT DOOR INGE MISSCHAERT ILLUSTRATIES: MICHAEL VINCENT VRAGEN EN SPELLETJES: MARTIAL FEYS

Transcriptie

1 Elena droomt doof DOOR KATHLEEN HEYLEN BEWERKT DOOR INGE MISSCHAERT ILLUSTRATIES: MICHAEL VINCENT VRAGEN EN SPELLETJES: MARTIAL FEYS LEESKRIEBEL Uitgeverij Averbode nv, Postbus 54, 3271 Averbode. Tel. +32 (0) fax +32 (0) ( ) - Flits, Postbus 248, 5680 AE Best. Tel. +31 (0) fax +31 (0) info@averbode.nl - website: F. Noël, Abdijstraat 1, 3271 Averbode B. Dubois - Fabian Louis Guido Goris

2

3 1 Magie bestaat! Elena zit op de bus naar school. In de verte ziet ze haar broer Kasper op zijn fiets. Ze klopt op de ruit van de bus, maar hij hoort het niet. In het verkeer is hij even doof als zij. Ze staart naar haar handen. Tien vingers maar, dat is genoeg. Met die vingers maakt ze meer dan honderd handvormen. Dat is pure magie, toch? Ze haalt haar schrift boven. Ze kijkt naar het eerste woord en maakt bij elke letter een handvorm. R-E-P-T-I-E-L. Ze leest het opnieuw en probeert het woord te zeggen. De R is moeilijk.... E-P-T-I-E-L... Het lukt haar net niet. Elena kijkt op haar horloge. Al bijna een uur zitten ze op de bus. Het is dan ook een eindje van huis. Ze gaat naar een speciale school. Eentje voor dove en slechthorende kinderen. 3

4 Jammer dat Kasper niet op dezelfde school zit. Het is er echt superleuk, met veel bomen en groen en een groot sportveld. Maar Kaspers school is dan weer veel dichter bij huis. Hij kan gewoon met de fiets. Net als Elena is uitgestapt, flitsen de lichten van de bel. Die is speciaal voor doven, want een gewone bel horen ze natuurlijk niet. 4

5 Vanochtend beginnen ze met de les Vlaamse Gebarentaal. De juf schrijft enkele gebaren op het bord. Elena moet kunnen vertellen wat het gebaar betekent. Als ze het niet weet, moet ze het opzoeken. Elena werkt zo aandachtig, dat ze de eerste lichtflits niet gezien heeft. De juf komt naar haar toe en tikt op haar schouder. Tijd om te gaan spelen, gebaart ze. 5

6 6

7 2 Mensen van twee werelden De juf godsdienst is nieuw. Ze kent nog niet zo veel gebaren. Met prenten en foto s erbij begrijpen de kinderen wel wat ze bedoelt. Elena ziet aan de mond van de juf dat ze haar stem gebruikt. Juf Silke vertelt over vriendschap. Elena heeft veel vrienden op school, ouder en jonger. Maar buiten de school heeft ze er geen. Het is niet gemakkelijk om vriendschap te sluiten met niet-dove kinderen. Dan is het tijd voor de les Nederlands. Elena vindt het maar een rare taal. Al die regels! Dan is de Vlaamse Gebarentaal toch veel eenvoudiger. Vorige week was het groot feest op school, omdat hun taal al drie jaar erkend wordt als een echte taal. Dat is toch niet mis! Later word ik ook juf, gebaart Elena. Juf Kirsten glimlacht. Je wordt vast een hele goede juf, gebaart ze. 7

8 Ze schrijft het onderwerp van de les op het bord. Juf Kirsten is ook doof, net als haar man. Vreemd, denkt Elena. Wij behoren eigenlijk tot twee werelden, die van de doven en die van de niet-doven. Wij leren gebarentaal, maar ook Nederlands. Waarom leren horende mensen ook geen gebarentaal? Dan kreeg ik meteen meer vrienden. 8

9 De laatste les van de dag gaat over de dovencultuur. Het is leuk als juf Kirsten vertelt over de verschillende culturen. Lisa steekt haar hand op. Juf, wat moet ik doen als ze me uitlachen? gebaart ze. Lisa zit nog niet zo lang op deze school. Dat is moeilijk, gebaart de juf. Maar mensen zijn bang voor wat ze niet kennen. Voor wat opvalt en voor wie anders is. Dat is pas dom, gebaart Elena verontwaardigd. Weet je dat er ooit iemand is weggelopen van mij omdat ik gebaarde? lacht juf Kirsten. Wat heb je toen gedaan? vraagt Elena. Ik moest er erg om lachen, zegt de juf. Je loopt toch niet weg van iemand die Frans spreekt, als je het zelf niet kunt? Daar is iedereen het mee eens. Voor ze het weten, gaat de lichtflits van de bel. De dag is om. 9

10 10

11 3 Doof of stom? Na een uur op de bus terug naar huis is Elena moe. Mama stopt met aardappelen schillen en gebaart terug naar Elena. Heb je honger? Was het leuk op school? Ja, zegt Elena. We leerden over doven in de oudheid. Waar is papa? Hij is in de tuin, hij snoeit de boom wat bij. Er is een tak geknakt. Mama kent erg veel gebaren. En als ze iets niet kent, dan vraagt ze het aan juf Kirsten. Papa kent maar een paar gebaren, die mama hem geleerd heeft. Als Elena met papa praat, probeert ze heel rustig te gebaren. Dat lukt niet altijd. Misschien komt het doordat papa zo n drukke job heeft? Elena vindt het een beetje jammer. Maar als ze verdrietig is, komt papa haar altijd knuffelen. Er is ook een taal zonder woorden of gebaren. En die kent papa heel goed. 11

12 Elena ziet de witte lichtflits. Wie zou dat nu zijn, zo laat op de avond? Elena loopt naar beneden. Het is tante Tilly. Ze is vijfenzeventig jaar, maar is nog erg kwiek. Elena s buik trekt samen. Ze weet wat er nu gaat komen. Hallo, zegt Elena, terwijl ze het woord gebaart. 12

13 Tante Tilly buigt naar voren. Dag meisje, zegt ze. Ze spreekt overdreven traag en duidelijk. Elena vindt het belachelijk. Hoe gaat het op school? zegt tante Tilly op dezelfde manier. Ze steekt haar duim in de lucht. Tante Tilly draait zich naar mama om en begint te praten. 13

14 14

15 Kan ze al lezen? gebaart Kasper achter de rug van tante Tilly. Natuurlijk kan ik al lezen, gebaart Elena verontwaardigd. Mama vertelt kalm aan tante Tilly dat Elena in het vierde leerjaar zit en graag leest. Ze gebaart erbij, zodat Elena het gesprek kan volgen. Wat een geluk dat doofstomme kinderen ook naar school kunnen gaan, glimlacht tante Tilly. Elena is niet doofstom, gebaart mama. Ze wordt nu zelf ongeduldig. Elena denkt aan wat juf Kirsten zei. Ze tikt tante Tilly op haar schouder. Kun jij nog alleen eten? vraagt en gebaart ze. Of moet iemand jou daarbij helpen? Tante Tilly schrikt. Tuurlijk kan ik nog alleen eten. Ik ben misschien oud, maar nog niet hulpeloos! Maar dan ziet ze de pretlichtjes in Elena s en mama s ogen. Je hebt gelijk, lacht ze. Ik ben oud, maar niet hulpeloos. En jij bent doof, maar zeker niet dom. 15

16 4 Verhalen van vroeger Het is tijd om te gaan slapen. Elena moet er vroeg uit om de bus te halen. Slaapwel papa, gebaart Elena. Papa geeft haar een berenknuffel. Boven schuift mama de gordijnen dicht. Vertel nog eens over vroeger, gebaart Elena, terwijl ze in haar bed kruipt. Nog een keer? gebaart mama. Ben je dat verhaal nog niet beu? Nee, lacht Elena. 16

17 Elena kijkt naar mama s handen. Het lijkt alsof mama tekeningen maakt in de lucht. Een heel boek vol verhalen voor haar ogen. Mama vertelt over een dikke buik en een kleine baby. Ze vertelt over het ziekenhuis en over de oortest. Over de dokter die kwam vertellen dat Elena doof is. Mama vertelt dat papa en zij bang waren, dat ze niet wisten wat ze moesten doen. De dokter zei dat Elena geen gebarentaal mocht leren, omdat ze dan nooit zou leren spreken. 17

18 En toen? vraagt Elena. Al weet ze heel goed wat er volgt. Mama glimlacht een beetje triest. Toen kon ik niet met jou praten, lieve schat. Ik begreep jou niet, jij begreep mij niet. Dus ben ik met papa naar een dove man in de stad gegaan. Hij kon wel wat praten en vertelde ons hoe belangrijk de gebaren zijn. En toen ging je naar de avondschool om gebaren te leren, vult Elena verder aan. En nu begrijpen we elkaar! Zo is dat, knikt mama. 18

19 Maar waarom leer ik dan ook praten? vraagt Elena plots. Omdat er in de wereld veel minder dove mensen zijn dan niet-doven. En de grootste groep wil dat de kleinere groep zich aanpast... Gelukkig zijn er heel wat mensen die wel de gebarentaal willen leren. Ze knuffelt Elena. Ik hou van jou, gebaart Elena. Ik ook van jou, gebaart mama terug. Elena nestelt zich diep in haar bed. Was heel de wereld maar doof, denkt ze nog, net voor ze in slaap valt. 19

20 5 Een omgekeerde wereld? Een beetje slaapdronken gaat Elena de volgende ochtend naar beneden. Mama en papa zitten al aan het ontbijt. Waar is Kasper? gebaart Elena als ze de lege stoel ziet. Die is al naar school, gebaart papa. Je weet toch dat zijn bus erg vroeg komt? Elena knippert met haar ogen. Gebaarde papa dat allemaal? En waarom moet Kasper plots met de bus naar school? 20

21 Elena kijkt naar de klok. Zo laat al! schrikt ze. Waar is de bus? Doe niet zo gek, gebaart mama. Je gaat toch altijd met de fiets naar school? Ik? Met de fiets? denkt Elena verwonderd. Papa zet de tv aan om naar het weerbericht te kijken. Elena staat op en haalt haar jas en boekentas. Dan valt haar oog op het scherm. Zie ik dat goed? denkt ze. Op tv presenteert een vrouw het weerbericht, in gebarentaal. Ik ben vast niet goed wakker, besluit Elena. Elena springt op de fiets en rijdt de straat uit. Haar benen lijken de weg te weten. Ze stopt bij de school van Kasper. De speelplaats staat vol druk gebarende kinderen. Ook de juffen en meesters gebaren. De lichten flitsen, het is tijd. Verward zet Elena haar fiets in het rek en gaat in de rij staan. Elena gaat naar de juf. Waar is Kasper? Die gaat toch naar een speciale school, met de bus? gebaart de juf verwonderd. 21

22 In de klas ziet alles er normaal uit. Gebaren aan de muur en foto s en tekeningen van de kinderen. Maar als Elena beter kijkt, klopt er iets niet. Juf, ik zie alleen gebaren! Waar zijn de woorden? gebaart ze. 22

23 Waarom zou je Nederlands moeten leren? zegt de juf een beetje ongeduldig. Later, als je ouder bent, kun je naar de avondschool om dat te leren, als je wilt. Elena kijkt naar het boek op haar bank. Er staat GESCHIEDENIS op, in gebarentaal. Ze doet het boek open en leest. Een op de tien mensen in de wereld is horend. Deze mensen zijn geboren met een misvorming in hun oor. Ze horen geluiden en praten met elkaar. Acht jaar geleden heeft het ministerie hun taal erkend. Voordien mochten ze niet praten, ze moesten gebaren. Maar de horende mensen vonden dat ze recht hadden op hun stem. Na veel jaren hebben ze nu hun eigen taal. Die leren ze op speciale scholen. Ze moeten natuurlijk ook gebarentaal leren, omdat de meeste mensen op de wereld doof zijn. Elena kan niet geloven wat ze leest. Ik wilde een wereld waar iedereen doof was, denkt ze. Zou dat nu echt zo zijn? Of droom ik? 23

24 24

25 6 Bijzondere vrienden Verbaasd ziet Elena hoe na de speeltijd de klas van haar broer in haar eigen klas binnenkomt. Kasper gebaart verlegen naar haar. Juf Kirsten vertelt over het project van vorige maand. Bijzondere vrienden heet het. Er is een tolk bij. Die vertelt aan de kinderen alles wat juf Kirsten gebaart. Waarom heb jij een tolk nodig? gebaart Elena. Dat moet toch voor de les Nederlands, gebaart Kasper. Ik leer toch de twee talen! Ben je dat dan vergeten? Kasper, begint Elena. Zijn mama en papa ook horend? Kasper kijkt haar verwonderd aan. Ben je gek? Mama en papa wisten niet goed wat ze moesten doen toen bleek dat ik horend was. Gelukkig vonden ze een horende man in de stad. Die vertelde over een school waar ik twee talen kon leren. 25

26 De rest van de dag verloopt in een waas voor Elena. Na het bezoek stapt Kasper de bus weer op naar zijn school. Hij moet straks nog een uur terug naar huis. Elena weet maar al te goed hoe dat voelt. Elena springt op haar fiets en rijdt naar huis. Wat een heerlijk gevoel. Overal ziet ze mensen die hun lichten gebruiken. Overal ziet ze mensen die druk aan het gebaren zijn. Thuis omhelst ze mama. Wat ben jij vrolijk, gebaart mama lachend. Het is een droomdag! gebaart Elena grijnzend terug. 26

27 7 Elena s droom Flits! Het is nog vroeg als Elena haar ogen opent. Het hele huis slaapt nog. Ze staat op en gluurt door de gordijnen. Nog niemand te zien. Was het een droom, of niet? vraagt ze zich af. Ze gaat naar beneden en zet de tv aan. Het vroege journaal is net begonnen. En dan ziet ze het. De nieuwslezer beweegt zijn mond. Niet zijn handen. Teleurgesteld zet ze de tv weer uit. Een hand op haar schouder. Het is Kasper. Wat ben jij vroeg op, gebaart hij. Zo vroeg is je bus toch niet? Nee, gebaart Elena. Ik moet straks pas weg. Kasper ploft neer in de zetel. Ik had zo n vreemde droom, gebaart hij. Welke droom? vraagt Elena. En Kasper vertelt hoe hij droomde dat alleen hij kon horen. Alle mensen om hem heen waren doof! En hij moest naar een speciale school, heel ver weg. 27

28 Elena s mond valt open. Maar ik heb er wel iets uit geleerd, gebaart Kasper. Ik wil die twee talen blijven leren. En misschien word ik dan later leerkracht. Nederlands én gebarentaal! Ik ook! gebaart Elena blij. 28

29 Doe je mee? 1. Elena vindt haar school superleuk. Is jouw school ook zo super? Leg uit Wat is er zo bijzonder aan de bel in Elena s school? Vul aan. Iemand die niet kan zien:... Iemand die niet kan horen:... Iemand die niet kan spreken:... Iemand die niet kan horen en spreken: Stel dat jouw broer of zus doof is. Hoe zou jij hem of haar iets uitleggen? met gebarentaal met een tekening door alles te tonen 5. Hoe komt het dat Elena niet doofstom is? Zou jij graag gebarentaal kunnen? Waarom wel of waarom niet? Leg uit

30 Speel je mee? 1. Doventaal Dove mensen gebruiken niet alleen gebarentaal om anderen te begrijpen. Vul het rooster in van boven naar onder. Ontdek wat veel doven ook nog kunnen. 1. meer dan één taal 2. allebei stad in West-Vlaanderen die verwoest werd in de Eerste Wereldoorlog 4. meevaller 5. met een ongezonde kleur 6. ouders en kinderen 7. niet smal 8. inwoners van Denemarken 2. Droom je mee? Vul in elke rechthoek, in elke rij en in elke kolom de letters van DROMEN in. Niet meer en niet minder! M N R O N D N D M E N O D R 30

31 3. Optelwoorden Zoek telkens een woord dat overeenkomt met de omschrijving. Om dat woord te vormen, heb je alle letters van de som nodig. Een voorbeeld: Met POEMA + PELS kun je het woord APPELMOES maken. 1. Een gerecht: AS + LADE = Een plaats waar mensen werken: FAIR + BEK = Een bloem: FILE + DAME = Een praattoestel: NEEF + LOOT = Wat van mij is: MODE + GEIN = Samengestelde woorden Al deze woorden hebben met dit verhaal te maken. Verbind wat bij elkaar hoort. 31

32 Kruiswoordraadsel Horizontaal r 1. beroep grote waskuip eigenaardig 3. waterdoorlatende lichamelijke opvoeding (afk.) 4. nieuw meisje in de klas van Elena 5. de juf godsdienst 6. open plek in een stad 7. wie niet hoort omgekeerde en 8. mannelijke leerkrachten Verticaal r Elena s tante 2. dat vind je in een nest blind zoogdiertje 3. gemakzuchtig en lui van een (afk.) 4. Elena s broer 5. muzieknoot hij in het Frans 6. uitroep van afkeuring hoofdfiguur van dit verhaal 7. jonge paling spleet 8. dat doe je in je slaap Oplossingen Kruiswoordraadsel Samengestelde woorden doof-stom, gebaren-taal, lip-lezen, slecht-horend, licht-flits, pret-lichtje, droom-dag 3. Optelwoorden 1 salade 2 fabriek 3 madelief 4 telefoon 5 eigendom 32 M D N R E O O R E M N D N E D O R M R M O E D N D O R N M E E N M D O R 2. Droom je mee? 1. Doventaal T B I G B G B D A E E E L E R E L I P L E Z E N E D E U E I E E N E R K K N D N