Van: Rob van Wijk / Stichtingsbestuur Schouwburg De Nieuwe Doelen. Notitie ten behoeve van het College van Burgemeester en Wethouders

Transcriptie

1 Van: Rob van Wijk / Stichtingsbestuur Schouwburg De Nieuwe Doelen Aan: Het College van Burgemeester en Wethouders Notitie ten behoeve van het College van Burgemeester en Wethouders Opmaak stuk: 3 juni 2011 Inleiding: Naar aanleiding van de informele Raadsbijeenkomst van 31 mei jongstleden, waarin het Collegevoorstel omtrent de financiële en onderhoudssituatie van De Nieuwe Doelen, aan de orde is geweest is door mevrouw A. Bor, het volgende verzoek aan de directie van Schouwburg De Nieuwe Doelen gedaan. Het leveren van een schriftelijke bijdrage in de onderbouwing die het college voor de gemeenteraad moet maken en waaruit moet blijken dat er, wanneer op 30 juni a.s. ingestemd wordt met het raadsvoorstel, ook aan de zijde van de Nieuwe Doelen vertrouwen in de toekomst bestaat. Schouwburg De Nieuwe Doelen vierde 14 februari jongstleden haar 50-jarig bestaan. Een heugelijk feit. De theatertraditie in Gorinchem gaat echter veel verder terug, maar voor deze notitie beperken wij ons tot de locatie aan de Haarstraat. Daar staat sinds 1961 een gebouw, de Nieuwe Doelen, dat niet alleen dienst doet als theater, maar ook als dorpshuis voor de Sociaal Culturele activiteiten van het verenigingsleven in de breedste zin des woords en als locatie voor (zakelijke) evenementen. Het nut van de dorpshuisfunctie heeft zich duidelijk bewezen. Het totaal pakket aan activiteiten en evenementen, aan educatieve en culturele initiatieven, aan service en dienstverlening naar de bevolking toe, zorgt ervoor dat Schouwburg De Nieuwe Doelen een belangrijke functie heeft in de Gorinchemse gemeenschap en in de regio. Je zou dus kunnen stellen dat Gorinchem een rijke traditie heeft op het gebied van cultuur in het algemeen en van theater in het bijzonder. Daarbij is cultuur een belangrijke pijler in de stad, voor wat betreft het aangename woon en verblijfklimaat. Een theater draagt veel bij aan de aantrekkingskracht van de stad voor (toekomstige) bewoners. De aantrekkingskracht van steden wordt niet alleen bepaald door de werkgelegenheid die het biedt, maar ook door de kwaliteit van het verblijfsklimaat. Notitie Schouwburg De Nieuwe Doelen Pagina 1

2 Het theater is een soort van motor voor de aantrekkingskracht van een gemeente: mensen willen zich er om dergelijke redenen graag vestigen. Een theater draagt bij aan de maatschappelijke cohesie in een gemeente. Kortom een stad als Gorinchem zonder theater is ondenkbaar. In een grijs verleden is reeds een politieke en maatschappelijke discussie gevoerd over het al dan niet sluiten van De Nieuwe Doelen. Gelukkig bleek er destijds voldoende draagvlak en daadkracht, bij het grootste deel van politiek om een dergelijk besluit niet te nemen. Exploitatie De afgelopen 2, 3 jaar zijn er door bestuur en directie van Schouwburg De Nieuwe Doelen in diverse gesprekken met de verantwoordelijke wethouder en ambtenaren, zorgen geuit over het (toekomstig) verloop van financiën en onderhoud. Een aflopend budgetsubsidie contract dat vooralsnog niet is gecontinueerd, onzekerheid over de continuïteit ten aanzien van (programmerings)budgetten, de gelijkblijvende jaarlijkse subsidie (schrappen indexatie) in relatie tot een afname van de commerciële evenementen als gevolg van de economische crisis en een steeds groter worden onderhoudsbehoefte van de (toneel)technische voorzieningen in / aan het gebouw, waren steevast onderwerp van gesprek. Daarbij is de afgelopen jaren een reeks van maatregelen getroffen om de exploitatie te kunnen beheersen, c.q. negatieve resultaten zo veel als mogelijk te verkleinen. Ook de accountantsrapporten over 2008,209 en 2010 tonen jaarlijks een kostenreductie aan. Een aantal van de reeds genomen maatregelen zijn: Sinds 2009 is er een garantieplafond van kracht voor de inkoop van voorstellingen. Voorstellingen die een hogere garantiesom kennen dan het gestelde plafond, worden niet ingekocht. Het aantal gespeelde voorstellingen is verminderd, waardoor het verlies op voorstellingen is afgenomen. Risicovolle genres en buitenlocaties zijn niet meer geprogrammeerd (klassiek, wereldmuziek, dans, Schuilkerk, slot Loevestein). Geen gemeenschapsgeld is besteed aan grootschalige projecten die per saldo veel kosten qua financiële middelen en organisatorische mankracht en per saldo een minimaal (publieks)rendement opleveren. De personeelsformatie is al jaren minimaal (benchmark theaterwereld); sinds 2003 is het aantal fte niet meer uitgebreid. Er heeft een verschuiving van arbeidsuren van directie en medewerkers plaatsgevonden van de dag naar de avond. Dit ter besparing op overuren. Waar maximaal onderhoud gewenst is, is alleen het hoogst noodzakelijke onderhoud uitgevoerd. Daarbij is uit eigen middelen en menskracht het interieur zoveel mogelijk op nivo gehouden. De zogenoemde theatertoeslag en reserveringskosten zijn verhoogd tot het door producenten maximaal toegelaten niveau. Maatregelen die mogelijk getroffen hadden kunnen worden, maar die in het kader van de brede programmering en de laagdrempeligheid tbv de dorpshuisfunctie, achterwege zijn gebleven zijn: Het verhogen van de tarieven voor de sociaal culture verhuringen, omdat deze tarieven al sinds 2001 dezelfde zijn gebleven. Niet honoreren van de verlangde uitbreiding van het aantal voorstellingen met de zogenaamde parelvoorstellingen (bonus-malus-systematiek). Notitie Schouwburg De Nieuwe Doelen Pagina 2

3 Programmeren van voorstellingen in theater Peeriscoop met het risico van kosten voor DND. Teneinde een correct oordeel te kunnen vellen over de wijze waarop de afgelopen 10 jaar de theaterexploitatie van DND is verlopen, is inzicht in de wijze waarop de exploitatie van een theater in elkaar steekt, onontbeerlijk. De afgelopen jaren is naar ons oordeel alles in het werk gesteld om met een, in de vergelijking met andere middentheaters in ons land, relatief bescheiden budget een optimaal cultureel programma, in overeenstemming met het budget subsidiecontract, te bieden. Gevolgen voorgestelde bezuinigingsmaatregelen In het kader van de bezuiniging operatie(s) binnen de gemeente Gorinchem is begin november 2009 (behandeling gemeentebegroting 2010) duidelijk geworden dat met name twee financiële maatregelen de exploitatie van Schouwburg De Nieuwe Doelen hard zouden raken; te weten: Indexering van de CAO lasten met 0% Een korting van 10% op de subsidie, goed voor een bedrag van ,= met ingang van het kalenderjaar De laatste voorgenomen maatregel is bij nader inzien niet geëffectueerd, omdat een dergelijke korting niet meer in de exploitatie te verwerken was. Contractuele verplichtingen met theaterproducenten (boeken van voorstellingen) moeten immers bijna een jaar voor de aanvang van een theaterseizoen worden aangegaan. Naar aanleiding van de voornoemde (voorgenomen) maatregelen, is in mei 2010 reeds een toekomstvisie geschetst, welke consequenties dergelijke maatregelen voor DND zouden hebben. Uit de gesprekken die hierop gevolgd zijn, is door de directie en het stichtingsbestuur, in overleg met de ambtelijke organisatie een verzoek gedaan aan het College om: De financiële positie van Schouwburg De Nieuwe Doelen te doen saneren middels een eenmalige extra subsidie en het negatief eigen vermogen aan te zuiveren. Daarnaast is het College verzocht om het (toneel)technisch onderhoud van het pand en de voorzieningen in beeld te (laten) brengen en middels een meerjarenonderhoudsbegroting de middelen beschikbaar te stellen, het strikt noodzakelijke onderhoud uit te (laten) voeren. Tot slot is verzocht om in goed overleg en samenspraak een nieuw (meerjarig) Budgetsubsidiecontract op te stellen, waarin de prestatieafspraken ten aanzien van de Culturele Prestaties (lees: de brede programmering i.r.t het voorstellingsaanbod en de Sociaal Culturele prestaties (lees: de dorpshuisfunctie) worden vastgelegd, passend binnen de beoogde doelstellingen en passend binnen de financiële ruimte die de Budgetsubsidie met zich meebrengt. Ten aanzien van de invulling van de prestaties is reeds een 1 e afspraak gepland op 23 juni aanstaande tussen mevrouw A. Bor en de heer R. van Wijk. Toekomstvisie Schouwburg De Nieuwe Doelen Uitgaande van het gegeven dat de gemeenteraad het nut en de noodzaak inziet van de voorstellen die door het College zijn gedaan, in combinatie met verantwoorde nieuwe afspraken over de invulling van de prestaties, moeten deze ons inziens kunnen leiden tot een betrouwbare doorstart van De Nieuwe Doelen. Notitie Schouwburg De Nieuwe Doelen Pagina 3

4 Een doorstart waarin nog steeds de ambitie doorklinkt om een volwaardig theateraanbod te kunnen blijven aanbieden en waarin ook tegelijkertijd een podium geboden blijft worden aan het verenigingsleven (dorpshuisfunctie) en een top locatie voor het bedrijfsleven. Maar ook een reële financiële doorstart waarbij kritisch moet worden gekeken naar de(on)mogelijkheden die de financiële exploitatie van Schouwburg De Nieuwe Doelen biedt. Welk programma kan de Nieuwe Doelen verantwoord verzorgen binnen het gegeven subsidieplafond. Bestuur en directie van Schouwburg De Nieuwe Doelen spreken het vertrouwen uit, dat het mogelijk is om de komende jaren, op een (financieel) verantwoorde wijze een Schouwburg te kunnen blijven exploiteren. De belangrijkste peiler waarop dit vertrouwen berust, is een in het nieuwe budgetsubsidie contract neer te leggen realistisch verwachtingspatroon ten aanzien van het te bieden programma in relatie tot de toegekende exploitatiesubsidie. Daarnaast is sinds enkele jaren en in toenemende mate sprake van een zeer kritische handelswijze ten aanzien van de inkoop van voorstellingen (aantal en hoogte garantiesommen), een zuinigheidsprincipe ten aanzien van het (toneel technisch) onderhoud en een personele formatie die minimaal is. Dit beleid dient de komende jaren te worden voortgezet en waar mogelijk nog verder te worden aangescherpt. Er bestaat naar ons oordeel ook breed draagvlak voor het voortzetten van de exploitatie van DND bij de inwoners van stad en streek. Een en ander is meetbaar te onderbouwen aan de hand van bezoekers aantallen, gemiddelde zaalbezetting per voorstelling en het gebruik van het gebouw ten behoeve van de zogenoemde dorpshuisfunctie. De bezoekersaantallen zijn de afgelopen jaren zeer constant gebleven en liggen globaal rond de bezoekers (in de verdeling +/ bij de voorstellingen en circa bij de sociaal culturele verhuringen). Wanneer we afgaan op de eerste verkoopresultaten met betrekking tot het theaterseizoen kunnen wij u nu reeds melden dat er een kleine kaarten reeds verkocht zijn. Een groter aantal kaarten nog dan de afgelopen jaren in dezelfde periode zijn verkocht. Het is ons uiteraard ook duidelijk dat er goede en doordachte keuzen voor de toekomst worden gemaakt ten aanzien van de culturele voorzieningen in de stad. De Nieuwe Doelen kan, zeker na de beoogde onderhoudsingrepen welke door de afdeling Vastgoed van de gemeente Gorinchem in beeld zijn gebracht, nog jaren dienst doen als theater. Primair doet Schouwburg De Nieuwe Doelen dienst als theater. Theater als plaats voor de professionele en amateurgezelschappen. Daarnaast is de locatie te verhuren voor commerciële doeleinden. Voor alle wijzen van gebruik van het pand is de ruimte aanwezig (lees: de beneden foyer, de balustradebar Foyer en het Theatercafé) tevens publieksruimte c.q. ruimte die door de (gast)techniek gebruikt wordt voor de opbouw van voorstellingen. Daarnaast is het theatercafé tevens verkeersruimte voor vervoer van zware stukken richting kleedkamers (via de goederenlift aan de Haarstraatzijde) en richting de theaterzaal (geluidsapparatuur wat achter in de zaal moet staan). Deze logistieke indeling van het pand voldoet prima bij de activiteiten die DND thans onderneemt, maar beperkt de locatie ook in zijn (multifunctionele) mogelijkheden. Concreet betekent dit, dat er binnen de huidige indeling van het pand weinig ruimte te realiseren valt voor de andere (additionele) activiteiten op speeldagen van voorstellingen. Die meerwaarde valt ook in de toekomst alleen maar agenda technisch te realiseren (lees: minder speeldagen programmeren voor of professionele of amateur voorstellingen. Notitie Schouwburg De Nieuwe Doelen Pagina 4

5 Daarnaast blijven risico s op de exploitatie van theatervoorstellingen ook in de toekomst aanwezig. Hiervoor is uitgesproken dat het een belangrijk streven is om dergelijke risico s tot het minimum te beperken, maar een 100% garantie hiervoor kan niet gegeven worden. Het resultaat op een voorstelling valt of staat met de bereidheid van het publiek om de voorstelling te bezoeken. Als een (één jaar eerder ingekochte) voorstelling in den lande slechte kritieken krijgt, worden ook in Gorinchem minder kaartjes gekocht, terwijl wel de garantiesom voor die voorstelling moet worden voldaan. Zoals hiervoor is aangegeven, zal er bij de inkoop van voorstellingen nog kritischer en scherper worden onderhandeld met de aanbieders van de voorstellingen. Dit biedt echter geen garanties voor de verkoop van voorstellingen. Wanneer een voorstelling (te) weinig publiek trekt, dan wel er weinig commerciële partijen (economische crisis) kunnen worden geboekt, blijven ook horeca en huurinkomsten achter. Dit type bedrijfsrisico s is nimmer geheel uit te sluiten. Toch zullen ook de komende jaren op het gebied van acquisitie- en relatiebeheer, binnen de beperkte mogelijkheden die DND hiervoor heeft, extra inspanningen worden gedaan om meer commerciële evenementen binnen te halen. Het is echter niet realistisch om te verwachten dat de opbrengst van commerciële evenementen zodanig kan worden dat daarmee een niet sluitende exploitatie van de overige (kern)activiteiten sluitend kan worden gemaakt. Het is derhalve van belang om op de kerntaken (theater en dorpshuisfunctie) een sluitende exploitatie te realiseren. Om tot slot zelf ook een meer structurele bijdrage te leveren aan financiële zijde van het theater, zal in het najaar van 2011 ook intensief met bedrijfsleven en fondsen gesproken worden, om te onderzoeken op welke wijze zij een (structurele) financiële bijdrage kunnen en willen leveren aan het theater in de stad. Hiervoor is het van groot belang dat de gemeenteraad zich volledig achter DND stelt en daarmee het brede draagvlak voor DND in stad en regio onderschrijft. Verdere toekomst Een belangrijk onderdeel van het Collegevoorstel is het opnemen van een lange termijn scenario, waarbij onderzoek wordt gedaan naar mogelijkheden voor een nieuwe (multi)culturele voorziening voor de stad. Dit initiatief is, zeker in een tijd van bezuinigingen en het maken van fundamentele keuzes, te prijzen. Wij sluiten, gelet ook op de aanzienlijke toekomstige onderhoudslasten aan het bestaande gebouw van DND, niet uit, dat een dergelijk scenario (voor een multifunctionele voorziening) op de langere termijn kan leiden tot kostenbesparing en mede gelet op de dan ruimere gebruik(er)mogelijkheden er meeropbrengst uit het gebouw kan worden gerealiseerd (denk daarbij aan daghoreca, meer gebruiksmogelijkheden ten aanzien van commerciële verhuur op de zakelijke en evenementen markt). Resumerend zijn wij van mening dat de stad (en regio) een belangrijke en druk bezochte culturele voorziening als DND niet kan ontberen. Verder onderschrijven wij dat er kritisch wordt gekeken naar het aanbod van culturele instellingen en ook dat een mogelijke bundeling van instellingen in een nieuw te realiseren multiculturele voorziening wordt onderzocht. Tot die tijd bestaat bij ons het vertrouwen dat het binnen de aanwezige financiële mogelijkheden en op basis van nieuwe spelregels (budgetsubsidie contract), mogelijk is om met de gemotiveerde personeelsformatie van DND een geweldig theater te blijven runnen, een theater waar het publiek met veel plezier naar toekomt voor een goed theateraanbod, waar bespelers en gezelschappen met veel plezier komen spelen. Notitie Schouwburg De Nieuwe Doelen Pagina 5

6 Schouwburg De Nieuwe Doelen geniet ook bij impresariaten inmiddels een zeer goede reputatie, die de afgelopen jaren heeft geleid tot een aantal bijzondere theaterproducties, die normaliter aan het Gorinchemse publiek voorbij waren gegaan. Het Stichtingsbestuur van Schouwburg De Nieuwe Doelen en de directie hebben er vertrouwen in, dat, met aangepast beleid ten aanzien van de prestaties en met goede afspraken met de gemeente Gorinchem ten aanzien van het onderhoud, voorstellingsaanbod en dorpshuisfunctie, het volledig verantwoord is om de komende jaren de functie van het theater te kunnen blijven waarborgen. Mede namens het Stichtingsbestuur, Rob van Wijk, directeur Schouwburg De Nieuwe Doelen. Notitie Schouwburg De Nieuwe Doelen Pagina 6