Muziek HAVO. Examenbundel

Transcriptie

1 Muziek HAVO Examenbundel

2 Inhoudsopgave 2017 I - Muziek Opgaven Bijlage uitwerkbijlage 2016 I - Muziek Opgaven 2015 I - Muziek Opgaven Bijlage erratum opgaven 2014 I - Muziek Opgaven 2013 I - Muziek Opgaven 2012 I - Muziek Opgaven 2011 I - Muziek Opgaven 2010 I - Muziek Opgaven 2009 I - Muziek Opgaven 2008 I - Muziek Opgaven 2007 I - Muziek Opgaven 2006 I - Muziek Opgaven 2005 I - Muziek Opgaven 2004 I - Muziek Opgaven 2003 I - Muziek Opgaven Pagina: 1

3 2002 I - Muziek Opgaven 2002 II - Muziek Opgaven 2001 I - Muziek Opgaven 2001 II - Muziek Opgaven 2000 I - Muziek Opgaven 2000 II - Muziek Opgaven 1999 I - Muziek Opgaven 1999 II - Muziek Opgaven Pagina: 2

4 Pagina: 3

5 Pagina: 4

6 Pagina: 5

7 Pagina: 6

8 Pagina: 7

9 Pagina: 8

10 Pagina: 9

11 Pagina: 10

12 Pagina: 11

13 Pagina: 12

14 Pagina: 13

15 Pagina: 14

16 Pagina: 15

17 Pagina: 16

18 Pagina: 17

19 Pagina: 18

20 Pagina: 19

21 Pagina: 20

22 Pagina: 21

23 Pagina: 22

24 Pagina: 23

25 Pagina: 24

26 Pagina: 25

27 Pagina: 26

28 Pagina: 27

29 Pagina: 28

30 Pagina: 29

31 Pagina: 30

32 Pagina: 31

33 Pagina: 32

34 Pagina: 33

35 Pagina: 34

36 Pagina: 35

37 Pagina: 36

38 Pagina: 37

39 Pagina: 38

40 Pagina: 39

41 Pagina: 40

42 Pagina: 41

43 Pagina: 42

44 Pagina: 43

45 Pagina: 44

46 Pagina: 45

47 Pagina: 46

48 Pagina: 47

49 Pagina: 48

50 Pagina: 49

51 Pagina: 50

52 Pagina: 51

53 Pagina: 52

54 Pagina: 53

55 Pagina: 54

56 Pagina: 55

57 Pagina: 56

58 Pagina: 57

59 Pagina: 58

60 Pagina: 59

61 Pagina: 60

62 Pagina: 61

63 Pagina: 62

64 Uitwerkbijlage HAVO 2017 tijdvak 1 muziek Naam kandidaat Kandidaatnummer Beantwoord alle vragen in deze uitwerkbijlage. HA-0260-a-17-1-u Pagina: 63

65 Meerkeuze: omcirkel het antwoord; geef verbeteringen duidelijk aan: X X A B C D of A B C D of A B C D X B Blok 1 J.C. Bach - Kwintet in G, deel 1 1 basinstrument... akkoordinstrument altviool A B C & # 1 4 œ. œ œ œ # œ œ œ œ œ œ œ 2 œ. œ œ œ œ # œ œ œ œ œ œ 3 œ. œ œ œ œ œ œ œ œ & # # œ. œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ 5 œ œ œ œ œ œ œ 6 œ. œ œ œ J & # 7 œ œ œ. œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ 9 œ. J œ œ œ 10 œ œ œ. œ œ 11 œ HA-0260-a-17-1-u 2 / 9 lees verder Pagina: 64

66 8 & # 1 4 œ. œ œ œ # œ œ œ œ œ œ œ 2 œ. œ œ œ œ # œ œ œ œ œ œ 3 œ. œ œ œ œ œ œ œ œ & # # œ. œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ 5 œ œ œ œ œ œ œ 6 œ. œ œ œ J & # 7 œ œ œ. œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ 9 œ. J œ œ œ 10 œ œ œ. œ œ 11 œ 9 A B C D Blok 2 James Bay - Hold back the river 10 A B C D Once upon a diff rent life we rode our bikes into the sky But now we crawl against the tide those distant days are flashing by HA-0260-a-17-1-u 3 / 9 lees verder Pagina: 65

67 15 Hold back the river, let me look in your eyes Hold back the river so I can stop for a minute and be by your side Hold back the river, hold back Hold back the river, let me look in your eyes Hold back the river so I can stop for a minute and be by your side Hold back the river, oh 16 in het eerste gedeelte in het tweede gedeelte eenstemmig tweestemmig in akkoorden Blok 3 N. Skalkottas - 36 Griekse Dansen, nr & 4 3 œ 1 œ œ œ œ 2 œ œ œ œ 3 œ œ œ œ 4 b œ œ œ œ œ HA-0260-a-17-1-u 4 / 9 lees verder Pagina: 66

68 21 maat œ œ œ œ œ œ œ klarinet maat 2 œ œ œ œ œ œ œ O hobo O klarinet maat 3 en 4 maat 5 en 6 maat 7 en 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ j œ œ œ œ œ œ j œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ O dwarsfluit O hobo O klarinet O fagot O fagot O hoorn & 4 31 œ œ œ œ œ œ 2 œ. j œ œ 3 4 & 5 6 œ. j œ œ HA-0260-a-17-1-u 5 / 9 lees verder Pagina: 67

69 Blok 4 Little River Band - Reminiscing 26 C j œ. œ Œ œ œ œ œ œ Œ œ j œ Œ œ w. 27 eerst... daarna.... en bewering 1 juist / onjuist (Omcirkel één van beide.) bewering 2 juist / onjuist (Omcirkel één van beide.) 29 bigband Glenn Miller liedje Cole Porter eerst daarna A B C HA-0260-a-17-1-u 6 / 9 lees verder Pagina: 68

70 Blok 5 G. Fauré - Pavane 33 voorzin 1 nazin 1 voorzin 2 nazin 2. hobo + klarinet gelijk aan voorzin 1. + fagot A B C D 36 A B C D 37 articulatiewijze... speelwijze hoorn # # & # c Œ œ œ œ œ œ œ œ œ viool 1 # & # # c œ. œ œ œ J œ œ œ œ œ œ J œ Ó œ A B C HA-0260-a-17-1-u 7 / 9 lees verder Pagina: 69

71 Blok 6 David Guetta ft. Emeli Sandé - What I did for love 41 A B C A B C D 44 a It hurts, but I remember ev ry scar And I ve learned, but living is the hardest part I can t believe what I did for love I can t believe what I did for us Oh, crash and we burn into flames Stitch myself up and I d do it again I can t believe what I did for love What I did for love. 2 What I did for love. 3 What I did for love. eerste tel tweede tel 4 What I did for love. 5 What I did for love. 47 maat 1 t/m 6 7 en 8 9 t/m 16 bassdrum beatring handclap triangel HA-0260-a-17-1-u 8 / 9 lees verder Pagina: 70

72 48 bewering 1 juist / onjuist (Omcirkel één van beide.) bewering 2 juist / onjuist (Omcirkel één van beide.) 49 cijfer 1 cijfer 2 cijfer 3 majeur mineur VERGEET NIET DEZE UITWERKBIJLAGE IN TE LEVEREN einde HA-0260-a-17-1-u 9 / 9 lees verder Pagina: 71

73 Examen HAVO 2016 tijdvak 1 donderdag 19 mei uur muziek Naam kandidaat Kandidaatnummer Aanwijzingen voor de kandidaat: 1 Geef niet meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd. Als er bijvoorbeeld twee redenen worden gevraagd en je geeft meer dan twee redenen, dan worden alleen de eerste twee in de beoordeling meegeteld. 2 De vragen moet je in dit opgavenboekje beantwoorden. 3 De fragmenten beluister je via de computer. Dit examen bestaat uit 58 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 75 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen worden. HA-0260-a-16-1-o Pagina: 72

74 Blok 1 J. Haydn - Pianoconcert nr. 11, Rondo Dit vragenblok gaat over het derde deel van het pianoconcert nr. 11 in D van Joseph Haydn ( ). Dit deel heeft als titel: Rondo in Hongaarse stijl. fragment 1 Thema 1 wordt eerst door de piano gespeeld en daarna door het orkest. 1p 1 Wat voor soort dynamiek wordt toegepast door het orkest?... fragment 2 Van maat 1 t/m 6 is de bovenstem van de pianopartij afgedrukt. & # # œ œ œ œ œ œ œ œ œ 3 œ œ œ œ œ 4 œ Œ 5 œ œ œ œ œ 6 œ Œ Het motief in maat 5 en 6 is een herhaling van maat 3 en 4, maar op een andere toonhoogte. 1p 2 Over welke (intervals-)afstand is het motief verlaagd? A een kwint B een octaaf C twee kwinten D twee octaven fragment 3 Van een gedeelte uit een variatie is de pianopartij afgedrukt. & # # 1 œ œ 4 2 œ œ # œ 2 œ œ œ œ 3 œ œ œ œ # œ 4 œ œ œ œ 5 œ œ œ œ # œ 6 œ œ œ œ 7 œ œ œ œ # œ 8 œ & # # 4 2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Een aantal noten in de bovenstem van de pianopartij wordt (door middel van een korte voorslag) versierd. 1p 3 Omcirkel die noten. HA-0260-a-16-1-o 2 / 20 lees verder Pagina: 73

75 fragment 3 De pianopartij is nogmaals afgedrukt; de versieringen ontbreken. & # # 1 œ œ œ œ 2 # œ 4 2 œ œ œ œ 3 œ œ œ œ # œ 4 œ œ œ œ 5 œ œ œ œ # œ 6 œ œ œ œ 7 œ œ œ œ # œ 8 œ & # # 2 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2p 4 In welke toonsoort staan de maten 1 t/m 4 en in welke toonsoort staan de maten 5 t/m 8? maat 1 t/m 4... maat 5 t/m 8... fragment 4 Het fragment is de voorzin en de nazin van de variatie. 2p 5 Noem twee verschillen tussen de voorzin en de nazin. Ga bij je antwoord uit van de nazin en laat de toonsoort en de laatste maat buiten beschouwing fragment 5 De onderstem van de piano is afgedrukt.? # # œ # œ 2 œ œ 3 œ # œ 4 œ œ 5 n œ # œ 6 œ Œ 1p 6 In welke maat vindt in het fragment een verandering van toonsoort plaats en hoe is die verandering? A in maat 4: van majeur naar mineur B in maat 4: van mineur naar majeur C in maat 5: van majeur naar mineur D in maat 5: van mineur naar majeur HA-0260-a-16-1-o 3 / 20 lees verder Pagina: 74

76 fragment 6 en 7 Fragment 6 is thema 1, fragment 7 is thema 2. Deze thema's verschillen van karakter, onder meer door de dynamiek. 2p 7 Noem nog twee verschillen tussen thema 1 en thema 2, gelet op de bovenstem van de pianopartij. Ga bij je antwoord uit van thema fragment 8 Van de pianopartij zijn de eerste acht maten afgedrukt. & # # 2 4 œ œ œ œ # œ. œ œ œ. œ œ œ œ œ & # # 2 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ & # # œ œ œ œ œ # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ & # # # œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ De violen spelen voortdurend hetzelfde ritme. 1p 8 Noteer hieronder één maat van het ritme van de violen. 2 4 fragment 9 Het fragment is een gedeelte uit het middendeel. Dit werk is een rondo. 1p 9 Wat is het belangrijkste kenmerk van een rondo?... HA-0260-a-16-1-o 4 / 20 lees verder Pagina: 75

77 fragment 10 Na twee maten speelt de piano het afgedrukte notenvoorbeeld. & # # œ œ # œ œ # œ œ œ 2 # œ œ # œ œ œ # œ œ # œ 3 œ œ œ œ œ 4 œ De b in maat 3 wordt langer aangehouden. 2p 10 Noteer in het notenvoorbeeld op de juiste plek het teken voor de verlenging van de noot b en geef de technische term.... Let op: vergeet niet ook het teken in het notenvoorbeeld te noteren. fragment 11 In de laatste vijf maten klinken negen akkoorden. 1p 11 Zet een kruisje bij de akkoorden waar de grondtoon klinkt Blok 2 Steely Dan - Rikki don t lose that number Dit vragenblok gaat over de song Rikki don t lose that number van Steely Dan uit fragment 12 De intro bestaat uit zes maten. 1p 12 Op welk onderdeel van het drumstel wordt in elke maat (alleen) de afterbeat gespeeld?... HA-0260-a-16-1-o 5 / 20 lees verder Pagina: 76

78 fragment 12 In de intro klinkt een ostinaat basmotief. 1p 13 Welk notenvoorbeeld geeft dit basmotief juist weer? Let op: de notenvoorbeelden staan in de f-sleutel. A.. B.. C.. D.? 4 4? 4 4? 4 4? 4 4 œ. œ. œ. œ. j œ œ. j œ œ. j œ œ. j œ œ. j œ j œ j œ j œ fragment 13 Het fragment is de intro en het begin van couplet 1. De eerste toon van het basmotief in de intro is de toon e. 1p 14 Welke toon is de eerste bastoon van het couplet?... fragment 14 Van couplet 1 is de tekst afgedrukt. 1 We hear you re leaving, that s OK 2 I thought our little wild time had just begun 3 I guess you kind of scared yourself, you turn and run 4 But if you have a change of heart 2p 15 Geef van elke bewering aan of deze juist of onjuist is. 1 De zang begint elke regel op dezelfde toonhoogte. 2 De zang begint alleen in regel 1 op de tel. 3 Regel 4 wordt unisono gezongen. juist onjuist HA-0260-a-16-1-o 6 / 20 lees verder Pagina: 77

79 fragment 15 Het fragment is het refrein. De tekst is afgedrukt. 2p 16 Geef bij elke regel aan hoeveel stemmig deze wordt gezongen. Kies uit: eenstemmig, tweestemmig, meer dan tweestemmig. 1 Rikki, don t lose that number... 2 You don t wanna call nobody else... 3 Send it off in a letter to yourself... 4 Rikki, don t lose that number... 5 It s the only one you own... 6 You might use it if you feel better... 7 When you get home... fragment 15 De notenwaarden op het bekken veranderen na regel 3. 1p 17 Benoem die notenwaarden. eerst (overwegend)... na regel 3 (overwegend)... fragment 16 Het fragment is het laatste gedeelte van de gitaarsolo en de bridge. De basgitaar en de bassdrum spelen in de bridge hetzelfde ritme. 1p 18 Noteer één maat van dat ritme. 4 fragment 17 Het fragment is de eerste twee regels van de bridge. De tekst afgedrukt. You tell yourself you re not my kind But you don t even know your mind 1p 19 Op hoeveel verschillende akkoorden zijn deze twee regels gebaseerd?... HA-0260-a-16-1-o 7 / 20 lees verder Pagina: 78

80 fragment 18 Het fragment is de coda. 2p 20 Waardoor vallen de woorden Rikki don t lose that number muzikaal op, gelet op de zang? Geef twee antwoorden Blok 3 M. Bruch - Kol Nidrei Dit vragenblok gaat over Kol Nidrei, een compositie voor cello en orkest van Max Bruch ( ). Bruch gebruikte onder meer de melodie van het Joodse lied Kol Nidrei als uitgangspunt voor deze compositie. fragment 19 Het fragment is het begin van de inleiding. De partij van viool 1 is afgedrukt. & b w 6 #. Œ De sfeer van deze zes maten is nogal somber. Dit komt onder andere door de klankkleur, het tempo en de dynamiek. 2p 21 Noem nog twee kenmerken van de partij van viool 1 waardoor deze sombere sfeer ontstaat fragment 19 De vioolpartij is nogmaals afgedrukt, maar nu met twee dynamiek-tekens. & b 4 1 π 2 In het fragment vindt overgangsdynamiek plaats. 1p 22 Noteer op de juiste plaats in de vioolpartij de twee tekens die deze overgangsdynamiek aangeven w 6 #. π Œ HA-0260-a-16-1-o 8 / 20 lees verder Pagina: 79

81 fragment 20 Thema 1 is de melodie van het lied Kol Nidrei. Je zou kunnen zeggen dat thema 1, gespeeld door de cello, uit een vooren een nazin bestaat. Het thema is afgedrukt.? b 4 1 œ œ J œ # œ œ J 2 # œ œ œ J œ œ œ J 3 # œ œ J œ j œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ # œ œ. œ. 2p 23 Noem drie verschillen tussen de melodie van de voorzin en de melodie van de nazin. Ga bij je antwoord uit van de nazin fragment 20 Thema 1 is nogmaals afgedrukt.? b 4 1 œ œ J œ # œ œ J 2 # œ œ œ J œ œ œ J 3 # œ œ J œ j œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ # œ œ. œ. 2p 24 Noem twee manieren waarop de cellist door zijn manier van uitvoeren expressie geeft aan deze melodie. Laat de dynamiek buiten beschouwing fragment 21 Het fragment is thema 1 en een herhaling. 1p 25 Noem het interval tussen de eerste thema-inzet en de herhaling.... fragment 22 Thema 1 van de cello is nogmaals afgedrukt. œ? 4 œ 1 b J œ # œ œ J 2 # œ œ œ J œ œ œ J 3 # œ œ J œ j œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ # œ œ. œ. Na het thema imiteren de violen (een octaaf hoger) een deel van de nazin van het thema. 1p 26 Omcirkel de noot die in de imitatie afwijkt van het thema. HA-0260-a-16-1-o 9 / 20 lees verder Pagina: 80

82 fragment 23 De melodie van thema 2 is afgedrukt. # # 4 4 œ œ œ œ # œ 4. œ œ œ œ œ 8. Thema 2 heeft een hoopvol karakter. Eén noot in de melodie van de nazin draagt vooral bij aan dat hoopvolle karakter. 1p 27 Omcirkel die noot in de nazin. fragment 23 Tijdens het hele fragment speelt de harp overwegend gebroken akkoorden in stijgende richting. 1p 28 In welke maat speelt de harp ook een gebroken akkoord in dalende richting? Laat maat 8 buiten beschouwing. in maat... fragment 24 Thema 2 is nogmaals afgedrukt. # # 4 4 œ œ œ œ # œ 4. œ œ œ œ œ 8. In dit fragment speelt de cello thema 2, maar enigszins gevarieerd. 1p 29 Noem de maatnummers van de maten waar de melodie afwijkt van de notatie. Laat het octaafverschil buiten beschouwing. maten... fragment 25 Het fragment is het slot. 1p 30 Op welke akkoordtoon eindigt de cello? A op de grondtoon B op de terts C op de kwint HA-0260-a-16-1-o 10 / 20 lees verder Pagina: 81

83 Blok 4 Clean Bandit ft. Jess Glynne - Rather Be Dit vragenblok gaat over de song Rather Be van Clean Bandit uit De klank is een halve toon lager dan de notatie. fragment 26 In de intro speelt viool 1 een aantal motieven. 1p 31 In welke maat komt het afgedrukte motief voor? & 4 4 œ œ œ œ J œ œ. œ. in maat... fragment 27 Van de zangpartij van couplet 1 is het begin onvolledig afgedrukt. 2p 32 Noteer de ontbrekende noten in maat 1 en 2. Het ritme is gegeven. & 4 4 œ œ 1 œ œ œ œ œ œ 2 j œ œ. Ó We're a thou - sand miles from com - fort, fragment 28 De eerste vier regels van couplet 1 zijn afgedrukt. a We re a thousand miles from comfort,... we have traveled land and sea... But as long as you are with me,... there s no place I d rather be 1p 33 Noteer vóór de tekstregels het vormschema, waar nodig met accent. De eerste letter is gegeven. HA-0260-a-16-1-o 11 / 20 lees verder Pagina: 82

84 fragment 29 De regels 5 t/m 8 van couplet 1 zijn afgedrukt. I would wait forever, exulted in the scene As long as I am with you, my heart continues to beat 1p 34 Welke twee drumstelonderdelen spelen in deze regels? fragment 30 In het slot van het refrein zingen de zangeres en het achtergrondkoor drie keer dezelfde tekst. 1p 35 Welk notenvoorbeeld geeft het ritme van deze tekst het best weer? A 4 œ œ j œ œ j œ Œ j œ œ œ œ œ œ No, no, no, no, no, no place I'd rath - er be. B 4 œ œ j œ œ j œ Œ j œ œ œ. œ œ œ No, no, no, no, no, no place I'd rath - er be. C 4 œ œ j œ œ j œ Œ j œ. œ œ œ œ œ No, no, no, no, no, no place I'd rath - er be. D 4 œ œ j œ œ j œ Œ j œ. œ œ. œ œ œ No, no, no, no, no, no place I'd rath - er be. HA-0260-a-16-1-o 12 / 20 lees verder Pagina: 83

85 fragment 31 Aan het einde van couplet 2 speelt de viool een korte melodie. Deze melodie is afgedrukt. & œ œ œ œ 2 w 3 w 4 w In maat 2, 3 en 4 klinkt de vioolmelodie tweestemmig. 1p 36 Welk interval klinkt er dan?... fragment 31 De vioolmelodie van de vorige vraag is nogmaals afgedrukt. & œ œ œ œ 2 w 3 w 4 w Boven de afgedrukte vioolmelodie staat het uitvoeringsteken 8va. 1p 37 Wat betekent dat uitvoeringsteken?... fragment 32 Het fragment is een overgang naar het refrein. 2p 38 Noem twee manieren waarop de solist met yeah naar het refrein toe werkt. Laat de dynamiek buiten beschouwing fragment 33 Het fragment is het slot. 1p 39 Vanaf welke maat ontbreekt de beat? vanaf maat... HA-0260-a-16-1-o 13 / 20 lees verder Pagina: 84

86 Blok 5 Hanna Beekhuis - Rondo Capriccioso Dit vragenblok gaat over het Rondo Capriccioso uit 1947 voor dwarsfluit en piano van de Nederlandse componiste Hanna Beekhuis ( ). fragment 34 Het fragment is het begin van de inleiding. We noemen dit het A-gedeelte. De dwarsfluitpartij is afgedrukt. & # # j œ. J œ œ j. J œ 2 j œ. J œ œ 3 œ œ # œ œ œ # œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ & # # 5 œ. œ œ 6 œ œ œ œ œ œ œ 7 œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ 9 œ. Je zou kunnen zeggen dat de melodie van de dwarsfluit een vrolijk karakter heeft. 3p 40 Noem drie kenmerken van deze melodie die bijdragen aan het vrolijke karakter. Laat het tempo en de toonsoort buiten beschouwing fragment 34 De melodie van de dwarsfluit is nogmaals afgedrukt. & # # j œ. J œ œ j. J œ 2 j œ. J œ 3 œ œ œ # œ œ œ # œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ & # # 5 œ. œ œ 6 œ œ œ œ œ œ œ 7 œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ 9 œ. Deze melodie lijkt gebaseerd te zijn op een pentatonische ladder op de grondtoon D. Eén noot hoort echter niet in deze pentatonisch ladder. 1p 41 Welke noot is dat?... HA-0260-a-16-1-o 14 / 20 lees verder Pagina: 85

87 fragment 35 Het fragment is de hele inleiding. Je kunt het in drie gedeeltes verdelen maten 4 maten 10 maten 1p 42 Welk materiaal wordt in gedeelte 3 gebruikt? A alleen materiaal uit 1 B alleen materiaal uit 2 C alleen materiaal uit 1 en 2 D alleen materiaal uit 1 en nieuw materiaal E alleen materiaal uit 2 en nieuw materiaal F materiaal uit 1, 2 en nieuw materiaal fragment 36 Van het begin van een langzaam middendeel is de melodie van de bovenstem van de pianopartij afgedrukt. & # # œ œ 2 3 œ # œ 4 5 œ # œ 6 œ œ p 43 Vanaf welke maat worden de eerste drie noten van deze melodie in een andere stem van de pianopartij herhaald? vanaf maat... fragment 37 Het fragment is het vorige fragment en het vervolg. De melodie van de bovenstem van de pianopartij is nogmaals afgedrukt. & # # œ œ 2 3 œ # œ 4 5 œ # œ 6 œ œ p 44 Hoe vaak komt het beginmotief van drie noten vanaf maat 11 voor in de pianopartij?... HA-0260-a-16-1-o 15 / 20 lees verder Pagina: 86

88 fragment 37 In het fragment wordt het langzame tempo twee keer afgewisseld door een korte passage in een iets sneller tempo uit het begin van het werk. 2p 45 Noem twee verschillen tussen de langzame en snellere passages, gelet op de pianopartij. Ga bij je antwoord uit van de snellere passages. Laat het tempoverschil en de lengte buiten beschouwing fragment 38 De dwarsfluitpartij uit de inleiding is nogmaals afgedrukt. & # # 2 1 j œ. 4 J œ œ j. J œ 2 j œ. J œ 3 œ œ œ # œ œ œ # œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ & # # 5 œ. œ œ 6 œ œ œ œ œ œ œ 7 œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ 9 œ. 1p 46 Welk instrument speelt in fragment 38 (in een andere toonsoort) de onder de haak afgedrukte melodie? A dwarsfluit B piano in de onderstem C piano in de bovenstem D piano in de onder- en bovenstem HA-0260-a-16-1-o 16 / 20 lees verder Pagina: 87

89 fragment 39 De partij van de bovenstem van de piano is afgedrukt. & # 1 # 2 n 4 œ œ # œ œ œ œ # n # n b 5 n b b 6 7 & > œ œ b R œ œ œ b œ œ œ 9 œ b œ b œ œ œ œ œ b œ 8 10 œ b œ b œ œ œ œ œ 1p 47 Op welke ladder is de melodie in maat 8 tot en met 10 gebaseerd? A op een majeur toonladder B op een mineur toonladder C op een pentatonische ladder fragment 40 Het fragment is het slot en bestaat uit 10 maten. Het fragment begint met de laatste drie maten van de vorige vraag. De laatste twee maten (maat 9 en 10) van het fragment zijn verrassend. 1p 48 Leg dit uit Blok 6 Patāx - Man in the mirror Dit vragenblok gaat over de song Man in the mirror van Michael Jackson in de versie van de Spaanse fusionband Patāx uit fragment 41 De intro wordt gespeeld door de piano. De eerste vier maten van de bovenstem zijn afgedrukt. & b 4 4 j œ œ j œ j œ œ j œ j œ œ j œ j œ œ j œœ œ œ œ œ œ œ J J œ. œ. 1p 49 Geef de technische term voor het ritmische verschijnsel in de pianomelodie.... HA-0260-a-16-1-o 17 / 20 lees verder Pagina: 88

90 fragment 41 In de intro speelt de onderstem van de piano twee keer een baslijn. 1p 50 Wat is de melodierichting van deze baslijn? A alleen dalend B alleen stijgend C dalend en stijgend fragment 42 Van couplet 1 is de tekst afgedrukt. I m gonna make a change, for once in my life, It s gonna feel real good, gonna make a difference, gonna make it right As I turned up the collar on my favorite winter coat, This wind is blowin my mind I see the kids in the street with not enough to eat Who am I to be blind? Pretending not to see their needs Tijdens het couplet wordt de pianomelodie van de intro gespeeld. Deze melodie is nogmaals afgedrukt. & b 4 4 j œ œ j œ j œ œ j œ j œ œ j œ j œ œ j œœ œ œ œ œ œ œ J œ J. œ. 1p 51 Hoe vaak wordt tijdens het couplet deze pianomelodie - al dan niet gevarieerd - gespeeld?... fragment 42 1p 52 Op welke tel van de maat zet een slaginstrument in? A op de eerste tel B op de tweede tel C op de derde tel D op de vierde tel HA-0260-a-16-1-o 18 / 20 lees verder Pagina: 89

91 fragment 43 Van het refrein is de tekst afgedrukt. 1 (That) I m starting with the man in the mirror 2 And I m asking him to change his ways 3 And no message could have been any clearer 4 If you wanna make a world a better place 5 Take a look at yourself and then make that change 2p 53 Noem twee manieren waarop in de begeleiding in regel 4 en 5 naar het woord change wordt toegewerkt fragment 43 Patāx is een fusionband. Naast het drumstel spelen nog andere slaginstrumenten mee. 2p 54 Noem er twee fragment 44 In een ander refrein speelt naast de (tenor)saxofoon nog een ander blaasinstrument. 1p 55 Welk blaasinstrument is dat?... Let op: de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina. HA-0260-a-16-1-o 19 / 20 lees verder Pagina: 90

92 fragment 45 Het fragment is een gedeelte uit een ander refrein. De blazers spelen in tweeklanken. 1p 56 Welk notenvoorbeeld geeft het ritme van de blazers het best weer? A > 4 j > œ œ œ œ œ j > œ Œ j œ B C D > 4 j > œ œ œ œ œ j > œ Œ j œ > 4 j > œ œ œ œ œ j > œ Œ j œ > 4 j > œ œ œ œ œ j > œ Œ j œ fragment 46 Na een lang aangehouden soort slotnoot halverwege het fragment gaat de band verder in een mix van latin stijlen. 1p 57 In welke volgorde zetten de instrumenten dan in? A piano - percussie - basgitaar - blazers B piano - percussie - blazers - basgitaar C piano - basgitaar - blazers - percussie D piano - basgitaar - percussie - blazers fragment 47 Aan het einde klinkt nog een keer het begin van het refrein. 1p 58 Door wie wordt dat begin van het refrein uitgevoerd? A door alleen de blazers B door de elektrische gitaar en blazers C door de zangeres en elektrische gitaar D door de zangeres en blazers VERGEET NIET DIT OPGAVENBOEKJE IN TE LEVEREN Bronvermelding Een opsomming van de in dit examen gebruikte bronnen, zoals teksten en afbeeldingen, is te vinden in het bij dit examen behorende correctievoorschrift, dat na afloop van het examen wordt gepubliceerd. einde HA-0260-a-16-1-o 20 / 20 lees verder Pagina: 91

93 Examen HAVO 2015 tijdvak 1 vrijdag 22 mei uur muziek Naam kandidaat Kandidaatnummer Aanwijzingen voor de kandidaat: 1 Geef niet meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd. Als er bijvoorbeeld twee redenen worden gevraagd en je geeft meer dan twee redenen, dan worden alleen de eerste twee in de beoordeling meegeteld. 2 De vragen moet je in dit opgavenboekje beantwoorden. 3 Antwoorden moeten met inkt zijn geschreven. 4 De fragmenten beluister je via de computer. Dit examen bestaat uit 54 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 78 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen worden. HA-0260-a-15-1-o Pagina: 92

94 Blok 1 The Solsonics - Jazz in the present tense Dit vragenblok gaat over het nummer Jazz in the present tense uit 1994 van The Solsonics. fragment 1 Het fragment is het begin van het nummer. De elektrische piano (keyboard) speelt een akkoordbegeleiding. 1p 1 Geef de technische term voor de begeleidingswijze van de elektrische piano (keyboard), of geef een omschrijving hiervan.... fragment 2 en 3 In beide fragmenten is er tussen de coupletten een korte onderbreking. 1p 2 Zet een kruisje bij de partij die ontbreekt in fragment 2 en zet een kruisje bij de partij die ontbreekt in fragment 3 bij deze korte onderbreking. akkoordpartij melodiepartij ritmepartij fragment 2 fragment 3 fragment 4 In het fragment speelt onder meer de saxofoon de melodie. Het fragment bestaat uit vier delen die even lang zijn. 1p 3 Maak het vormschema compleet (accenten zijn niet nodig). a fragment 4 In het fragment speelt de piano een aantal keren achter elkaar het afgedrukte ritme. 4 œ j œ Œ 1p 4 Hoe vaak wordt het afgedrukte ritme achter elkaar gespeeld? A 5 keer B 7 keer C 9 keer D 11 keer HA-0260-a-15-1-o 2 / 2 lees verder Pagina: 93

95 fragment 4 De bas speelt in het fragment een walking bass. 1p 5 Leg uit wat een walking bass is fragment 5 In het fragment wordt gezongen. 1p 6 Geef de technische term voor de manier van zingen.... fragment 6 1p 7 Welk instrument speelt in het fragment solo?... fragment 7 Van het fragment is de solo afgedrukt. & 4 4 b œ œ. œ b œ œ. œ œ œ. œ # œ œ. œ & œ œ. œ œ. œ œ bœ œ œ bœ œ œ œ De melodie is gebaseerd op een bijna volledig dalende chromatische toonladder. De chromatische toonladder begint op bes en eindigt op c. Behalve de noot b ontbreekt nog één noot in deze chromatische toonladder. 1p 8 Welke noot is dit?... HA-0260-a-15-1-o 3 / 3 lees verder Pagina: 94

96 fragment 8 Het fragment is het slot en is gebaseerd op onderstaand motief. & bb b 4 3 (. ) r n œ œ œ œ b œ œ. œ w 1p 9 Noem twee manieren waarop het slot is vormgegeven, gelet op het gebruik van het motief Blok 2 F.-J. Gossec - Grande Messe des Morts, Spera in Deo Dit vragenblok gaat over het deel Spera in Deo uit de Grande Messe des Morts van François-Joseph Gossec ( ). fragment 9 Het fragment is het begin van het werk. De eerste vioolpartij is afgedrukt. & b b b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 5 œ œ 1p 10 Wat is de toonsoort?... fragment 9 De eerste vioolpartij is nogmaals afgedrukt. & b b b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 5 œ œ De contrabassen spelen pizzicato. 1p 11 In welke maat wisselen de contrabassen voor het eerst van toonhoogte? maat... HA-0260-a-15-1-o 4 / 4 lees verder Pagina: 95

97 fragment 9 1p 12 Welke ritmische figuur spelen de tweede violen voortdurend in het fragment?... fragment 10 In het fragment spelen onder meer twee dwarsfluiten. 1p 13 Hoe bewegen de dwarsfluiten zich (voornamelijk) ten opzichte van elkaar?... fragment 11 Het fragment is het einde van de inleiding. De partij van de eerste viool is afgedrukt. & b b b 4 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ p 14 Omcirkel de drie noten die versierd worden. œ 3 œ œ œ œ fragment 12 Van het fragment is de tenorpartij afgedrukt. V b b b 4 4 V b b b Spe œ œ œ œ œ œ œ œ 3 - ra spe - ra spe-ra in De - o, spe - œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ ra in De - o, spe - ra in De - œ œ œ œ œ œ œ De eerste violen spelen op drie plaatsen unisono met de zangmelodie. De eerste keer is met een haak aangegeven. 2p 15 Geef met nog twee haken aan waar de eerste violen unisono met de zangmelodie spelen. o œ œ HA-0260-a-15-1-o 5 / 5 lees verder Pagina: 96

98 fragment 13 Van het fragment is de melodie (zonder versieringen) onvolledig afgedrukt. V b b b 4 4 œ œ œ 1 œ œ n œ b œ 2 œ œ œ œ n œ œ œ œ œ œ œ œ Sa - lu - ta re vul - tus me - V b b 4 œ b œ œ œ œ œ œ 5 œ. œ œ œ œ œ 3 œ œ œ œ œ n œ 6 œ i et De - us me - us 1p 16 Noteer in maat 4 het juiste ritme (de toonhoogte is gegeven). fragment 14 In het fragment wordt naar een gezamenlijke rust toegewerkt. 2p 17 Noem twee manieren waarop dit gebeurt, gelet op de baspartij fragment 15 Van het fragment zijn de tekst en de vertaling afgedrukt. Spera in Deo - Hoop op God Dit werk is een deel uit een requiem (mis voor een overledene). Toch spreekt er veel optimisme uit dit fragment. 2p 18 Geef twee argumenten voor deze bewering. Laat de tekst en de klankkleur buiten beschouwing HA-0260-a-15-1-o 6 / 6 lees verder Pagina: 97

99 Blok 3 G. Ligeti - Musica ricercata deel 3 / Zes bagatellen deel 1 Dit vragenblok gaat over een deel uit Musica ricercata, een compositie voor piano en een bewerking ervan voor blaaskwintet. Beide werken zijn gecomponeerd door de Hongaarse componist György Ligeti ( ). De vragen 19 t/m 23 gaan over de pianoversie. fragment 16 Het fragment is het begin. De partij van de rechterhand is onvolledig afgedrukt. & 4 41 b œ œ œ œ œ œ 2 b œ œ œ œ œ œ 3 & 4 b œ œ œ œ œ œ œ b œ 5 œ œ œ b œ 6 œ J 1p 19 Geef de volledige naam van het akkoord waarop het gehele fragment is gebaseerd.... fragment 16 Het fragment is het begin. De partij van de rechterhand is onvolledig afgedrukt. & 4 41 b œ œ œ œ œ œ 2 b œ œ œ œ œ œ 3 & 4 b œ œ œ œ œ œ œ b œ 5 œ œ œ b œ 6 œ J 2p 20 Noteer de ontbrekende noten (toonhoogte en ritme) in maat 3 en 5. Let op de voortekens. HA-0260-a-15-1-o 7 / 7 lees verder Pagina: 98

100 fragment 17 Het fragment is het begin met het vervolg en bestaat uit tien maten. 2p 21 Noem twee verschillen tussen maat 1 t/m 5 en maat 6 t/m 10. Ga bij je antwoord uit van maat 6 t/m 10. Laat de dynamiek en de articulatie buiten beschouwing fragment 18 Het fragment is uit het middendeel van de compositie en heeft een a-b-a-vorm. In het korte b-gedeelte verandert de rolverdeling tussen de bovenstem en de onderstem. 1p 22 Hoe is de rolverdeling in het b-gedeelte? bovenstem... onderstem... fragment 18 1p 23 Geef de technische term voor de articulatie van de onderstem in de a-gedeeltes.... De vragen 24 t/m 26 gaan over de bewerking van het pianowerk voor blaaskwintet. fragment 19 Het fragment is het begin van de bewerking voor blaaskwintet. Een blaaskwintet bestaat uit: dwarsfluit, hobo, klarinet, fagot en hoorn. 3p 24 Welk instrument speelt (naast de dwarsfluit) de melodie in maat 1 t/m 5 en welk instrument speelt de melodie in maat 6 t/m 10? Welk instrument speelt de onderstem in maat 6 t/m 10? melodie dwarsfluit en maat 1 t/m 5 maat 6 t/m 10 onderstem HA-0260-a-15-1-o 8 / 8 lees verder Pagina: 99

101 fragment 20 Van het fragment is het einde van de fagotpartij afgedrukt zoals de componist deze genoteerd heeft.? 4 b œ n œ œ b œ n œ œ b œ n œ œ b œ n œ œ b œ n œ œ b œ n œ œ b œ n œ œ 1p 25 Waarom noteert de componist de waardestrepen over de maatstrepen heen? fragment 21 en 22 Fragment 21 is het slot van de pianoversie. Fragment 22 is het slot van de bewerking voor blaaskwintet. 3p 26 Noem drie verschillen tussen beide fragmenten. Laat de instrumentatie en de dynamiek buiten beschouwing. Ga bij je antwoorden uit van fragment 22. Let op: laat de player op het beeldscherm helemaal afspelen HA-0260-a-15-1-o 9 / 9 lees verder Pagina: 100

102 Blok 4 Trijntje Oosterhuis - Better think twice Dit vragenblok gaat over de song Better think twice uit 2012 van Trijntje Oosterhuis. fragment 23 Het fragment is de intro. Vanaf maat 3 speelt de syntheziser, drie keer een motief van twee maten. 1p 27 Welk notenvoorbeeld geeft dat motief het best weer? A B C D & bb 4 œ œ œ œ œ œ œ œ n œ œ œ & bb 4 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ & bb 4 œ œ œ œ œ œ œ œ n œ œ œ & bb 4 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ fragment 23 Het fragment is de intro. 1p 28 Geef van elke bewering aan of deze juist of onjuist is. De intro bevat meer mineur- dan majeurakkoorden. De elektrische gitaar speelt alleen stijgende motieven. juist onjuist HA-0260-a-15-1-o 10 / 10 lees verder Pagina: 101

103 fragment 24 Het fragment is het eind van couplet 1. 1p 29 Welke twee onderdelen van het drumstel worden bespeeld? fragment 25 Het fragment is het refrein. De tekst is afgedrukt. 1 Oh boy, you better think twice 2 Before I ll pack my bags and leave your sorry ass be- 3 hind. Now you better seek help 4 Cause I won t be around to catch you when you fall 5 I don t know where I ll be going 6 Hey now, you better think twice, 7 Are you afraid to show it, (show it, show it) Regel 5 van het refrein wijkt af ten opzichte van de andere regels van het refrein. 2p 30 Noem twee verschillen tussen regel 5 en de andere regels gelet op de melodiebouw. Ga bij je antwoorden uit van regel HA-0260-a-15-1-o 11 / 11 lees verder Pagina: 102

104 fragment 25 De tekst van het refrein is afgedrukt. a Oh boy, you better think twice. Before I ll pack my bags and leave your sorry ass be-. hind. Now you better seek help. Cause I won t be around to catch you when you fall. I don t know where I ll be going. Hey now, you better think twice,. Are you afraid to show it, (show it, show it) 2p 31 Maak met zes letters het vormschema compleet. Accenten zijn niet nodig. De eerste letter is gegeven. fragment 26 Het fragment is het eind van het refrein. De woorden show it worden op twee toonhoogtes gezongen. 1p 32 Welk interval vormen deze toonhoogtes? (De toevoeging groot, klein, rein is niet nodig.)... fragment 27 In het fragment verandert de synthesizer met strijkersgeluid een aantal keer van toonhoogte. 1p 33 Geef de technische term voor het toonhoogteverloop.... fragment 28 Het fragment is de climax van de song. 2p 34 Geef drie kenmerken van de zang waarmee de climax muzikaal is vormgegeven HA-0260-a-15-1-o 12 / 12 lees verder Pagina: 103

105 fragment 29 De song gaat over twee geliefden die uit elkaar gaan en de pijn die dat met zich meebrengt. Aan het eind van de song is het verdriet nog niet voorbij. 1p 35 Op welke manier is in het slot het blijvende verdriet muzikaal uitgebeeld? Laat de zang buiten beschouwing.... Blok 5 C. Saint-Saëns - Africa Dit vragenblok gaat over Africa, een werk voor piano en orkest van Camille Saint-Saëns ( ). fragment 30 Het fragment is het begin van het werk. Thema 1 is afgedrukt en wordt twee keer achter elkaar gespeeld. & b b 8 6 œ œ # J œ œ œ J œ œ œ # œ œ œ œ # œ J œ œ J œ œ œ # œ De toonsoort van dit fragment is een variant van de toonsoort g mineur. 1p 36 Geef een argument voor deze bewering fragment 30 Het fragment is het begin van het werk. Thema 1 is afgedrukt en wordt twee keer achter elkaar gespeeld. & b b 8 6 œ œ # J œ œ œ J œ œ œ # œ œ œ œ # œ J œ œ J œ œ œ # œ Aansluitend spelen de houtblazers nog een gedeelte van het thema. 1p 37 Geef met een haak boven de noten aan op welk gedeelte van thema 1 de partij van de houtblazers gebaseerd is. HA-0260-a-15-1-o 13 / 13 lees verder Pagina: 104

106 fragment 31 In het fragment varieert de piano thema 1. 1p 38 Geef de technische term voor de motiefverwerking in de pianopartij.... fragment 32 Het fragment is thema 2. Dit thema heeft een lieflijk karakter. 2p 39 Noem drie manieren waarop dit lieflijke karakter is verklankt. Laat tempo en dynamiek buiten beschouwing fragment 33 Het fragment is het begin van thema 2. De melodie is onvolledig afgedrukt. 2p 40 Noteer de ontbrekende noten. Neem het ritme dat is gegeven correct over. Let op: de melodie wordt enigszins vrij in de maat uitgevoerd. & bb b 4 3 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ fragment 34 In het fragment klinkt twee keer thema 2. 1p 41 Welk instrument speelt de tweede keer het thema?... fragment 35 In het fragment vindt spanningsopbouw plaats. 2p 42 Noem drie manieren waarop de spanningsopbouw in de muziek te horen is. Laat de instrumentatie buiten beschouwing HA-0260-a-15-1-o 14 / 14 lees verder Pagina: 105

107 fragment 36 1p 43 Is het fragment gebaseerd op materiaal uit thema 1 (fragment 30) en/of thema 2 (fragment 32)? Het fragment is gebaseerd op: A alleen materiaal uit thema 1. B alleen materiaal uit thema 2. C materiaal uit thema 1 en thema 2. fragment 37 1p 44 Wat is het toonsoortverloop in het fragment? A majeur, blijft majeur B majeur, wordt mineur C mineur, blijft mineur D mineur, wordt majeur fragment 38 In het fragment spelen hoge strijkers, lage strijkers en piano. Deze spelen elk één van de volgende lagen: melodie, tegenmelodie, bas. 1p 45 Vul deze op de juiste plaats in onderstaand schema in. hoge strijkers lage strijkers piano laag fragment 39 Het fragment is het slot van het werk. 3p 46 Noem drie manieren waarop naar het eind wordt toegewerkt. Laat de dynamiek buiten beschouwing HA-0260-a-15-1-o 15 / 15 lees verder Pagina: 106

108 Blok 6 Owl City - Fireflies Dit vragenblok gaat over de song Fireflies van Owl City uit fragment 40 Het fragment is het begin van de intro. 2p 47 Noem twee manieren waarop de titel Fireflies (vuurvliegjes) in de muziek wordt uitgebeeld gelet op toonhoogte en ritme. toonhoogte... ritme... fragment 41 Het fragment is de hele intro. In de tweede helft van de intro wordt een melodie gespeeld door een synthesizer met een bell -achtig geluid. De motieven waaruit deze melodie bestaat, zijn in willekeurige volgorde hieronder afgedrukt. 1 & bb b J œ œ. œ œ œ & bb b J œ œ. & b b b & bb b œ œ œ œ J œ œ. œ œ œ J œ. œ œ œ 2p 48 Wat is de juiste volgorde van deze motieven? HA-0260-a-15-1-o 16 / 16 lees verder Pagina: 107

109 fragment 42 Het fragment is een couplet. De tekst is afgedrukt. You would not believe your eyes if ten million fireflies lit up the world, as I fell asleep Cause they d fill the open air and leave teardrops ev rywhere You d think me rude, but I would just stand and stare Er wordt weinig op de tel gezongen. De onderstreepte woorden / lettergrepen vallen wel op een tel. 2p 49 Noteer achter elke zin op welke tel van de maat de onderstreepte woorden / lettergrepen worden gezongen. Let op: er klinkt één maat voor de inzet van de zang. De maatsoort is 4/4. fragment 42 1p 50 Noem één manier waardoor het laatste woord (stare) opvalt.... fragment 43 Het fragment is het refrein. 3p 51 Noteer het ritme van de akkoorden van de pianobegeleiding. Maat 1 en 2 zijn gegeven w Let op: de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina. HA-0260-a-15-1-o 17 / 17 lees verder Pagina: 108

110 fragment 44 Het fragment is couplet 3. De zin please take me away from here wordt drie keer gezongen. 1p 52 Op welke manier valt deze zin nog meer op gelet op de klankkleur?... fragment 44 De zin please take me away from here wordt drie keer gezongen. 1p 53 Welke van die keren lijken het meest op elkaar gelet op de melodie? A de eerste en tweede keer B de eerste en derde keer C de tweede en derde keer fragment 45 Het fragment is het slot van de song. 3p 54 Noem drie manieren waarop het slot na de zang wordt vormgegeven VERGEET NIET DIT OPGAVENBOEKJE IN TE LEVEREN Bronvermelding Een opsomming van de in dit examen gebruikte bronnen, zoals teksten en afbeeldingen, is te vinden in het bij dit examen behorende correctievoorschrift, dat na afloop van het examen wordt gepubliceerd. einde HA-0260-a-15-1-o 18 / 18 lees verder Pagina: 109

111 erratumblad muziek havo Centraal examen havo Tijdvak 1 Opgaven Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor havo, Bij het centraal examen muziek havo op vrijdag 22 mei, aanvang uur, moeten de kandidaten de volgende mededeling ontvangen. Deze mededeling moet bij het begin van de zitting worden voorgelezen en/of aan de kandidaten worden uitgereikt. Op de CD-rom, op het openingsscherm, moet de examentijd uur vervangen worden door: uur Het College voor Examens Namens deze, de voorzitter, drs. P.J.J. Hendrikse HA-0260-a-15-1-o-E* Pagina: 110

112 Examen HAVO 2014 tijdvak 1 vrijdag 23 mei uur muziek Naam kandidaat Kandidaatnummer Aanwijzingen voor de kandidaat: 1 Geef niet meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd. Als er bijvoorbeeld twee redenen worden gevraagd en je geeft meer dan twee redenen, dan worden alleen de eerste twee in de beoordeling meegeteld. 2 De vragen moet je in dit opgavenboekje beantwoorden. 3 Antwoorden moeten met inkt zijn geschreven. 4 De fragmenten beluister je via de computer. Dit examen bestaat uit 54 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 73 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen worden. HA-0260-a-14-1-o Pagina: 111

113 Blok 1 T. Albinoni - Concert opus 7 nr. 8, Allegro Dit vragenblok gaat over het eerste deel van een concert van Tomaso Albinoni ( ). fragment 1 De strijkinstrumenten spelen samen met een ander instrument. 1p 1 Welk instrument is dat?... fragment 2 Het begin van de eerste vioolpartij is afgedrukt. Beantwoord vraag 2 t/m 4 met behulp van dit notenvoorbeeld. & # # 4 4 j œ 1 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ De cello speelt de begeleiding. In maat 1 zijn de notenwaarden van de cello anders dan in maat 3. 1p 2 Welke notenwaarden speelt de cello in maat 1 en welke in maat 3? maat 1 maat 3 A achtste noten zestiende noten B kwartnoten achtste noten C kwartnoten zestiende noten D halve noten kwartnoten E halve noten achtste noten fragment 2 2p 3 Omcirkel in het notenvoorbeeld alle intervallen van een sext. & # # 4 œ j 1 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ fragment 2 1p 4 Wat is de toonsoort van het fragment?... HA-0260-a-14-1-o 2 / 17 lees verder Pagina: 112

114 fragment 3 In het fragment spelen twee hobo s. 1p 5 Wat is het interval tussen beide hobopartijen? A prime B terts C kwint D octaaf fragment 3 De melodie van hobo 1 is onvolledig afgedrukt. 2p 6 Noteer de ontbrekende noten van de melodie van hobo 1 (toonhoogte en ritme). & # # 4 4 J œ 1 œ œ œ œ œ 2 œ Œ fragment 4 De hobo s spelen aan het begin en aan het eind van het fragment. Het hobogedeelte aan het eind is gelijk aan het gedeelte aan het begin, maar met een verlenging. 2p 7 Noem twee kenmerken van die verlenging van de hobopartijen fragment 5 In het fragment van drie maten spelen beide hobo s steeds hetzelfde ritme. 1p 8 Noteer één maat van dit ritme. 4 fragment 6 Dit eerste deel van het concert heeft als tempoaanduiding: Allegro. Allegro betekent onder andere vrolijk. 2p 9 Noem drie kenmerken waardoor dit vrolijke karakter in het fragment te horen is. Laat het tempo buiten beschouwing HA-0260-a-14-1-o 3 / 17 lees verder Pagina: 113

115 fragment 7 In de laatste vier maten van dit deel van het concert wordt naar het einde toegewerkt. Dit gebeurt onder andere door gebruik van korte motieven en de herhaling ervan. 2p 10 Noem nog twee manieren waarop naar het slotakkoord wordt toegewerkt Blok 2 Fatoumata Diawara - Makoun Oumou Dit vragenblok gaat over het lied Makoun Oumou van de Malinese zangeres Fatoumata Diawara. Het lied is geschreven in de Bambara-taal. De titel betekent: Huil niet, Oumou. Het lied is opgedragen aan Oumou Sangaré, een andere Malinese zangeres. Zelf zegt Fatoumata: Ik zing over zware onderwerpen, maar onze muziek is luchthartig. De notatie is een halve toon hoger dan de klank. fragment 8 Van de intro is de gitaarpartij onvolledig afgedrukt. & # 1 4 Œ œ œ œ œ œ 2 Œ œ œ œ œ œ 3 4 Œ œ œ œ œ œ? # 4. J œ w. œ J w 1p 11 In welke toonsoort staat deze partij?... HA-0260-a-14-1-o 4 / 17 lees verder Pagina: 114

116 fragment 8 De gitaarpartij is nogmaals (onvolledig) afgedrukt. & # 1 4 Œ œ œ œ œ œ 2 Œ œ œ œ œ œ 3 4 Œ œ œ œ œ œ? # 4. J œ w. œ J w 2p 12 Noteer de ontbrekende noten (toonhoogte en ritme) in maat 3. fragment 9 Van de intro is de gitaarpartij (onvolledig) afgedrukt. Elke maat is aangegeven met een vormletter. & # 4 Œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ? # 4. J œ w. œ J w a a b c De vorm van de eerste acht maten van de gitaarpartij is in onderstaand schema gegeven. 2p 13 Vul het vormschema van de gitaarpartij verder in. Laat eventuele accenten buiten beschouwing. a a b c a a b c fragment 10 Het fragment bestaat uit het slot van een couplet en het begin van het refrein. 2p 14 Noem twee verschillen tussen het couplet en het refrein, gelet op de begeleiding. Ga bij je antwoord uit van het refrein HA-0260-a-14-1-o 5 / 17 lees verder Pagina: 115

117 fragment 11 Van het refrein zijn de akkoorden in hele noten afgedrukt. & # 4 1 w w 2 w 3 w w w w w w w? # 4 w w w w w w w w w w 2p 15 Zijn de akkoorden onder 1, 2 en 3 majeur of mineur? akkoord onder 1: majeur / mineur akkoord onder 2: majeur / mineur akkoord onder 3: majeur / mineur fragment 12 Van de akoestische gitaarsolo is de toonhoogte afgedrukt. Van maat 1 en 4 is ook het ritme genoteerd. & # œ œ œ J œ œ œ 2 œ œ œ œ œ 3 œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ Œ 2p 16 Noteer het ritme van maat 2 en 3. fragment 13 Van het fragment is de tekst afgedrukt: Mana kè kodòn na ye an kana sòn bèe da o la hé Afrika Er speelt een ngoni mee, een Afrikaans instrument dat op een gitaar lijkt. De ngoni speelt een motief na het woord Afrika. 1p 17 Uit welke notenwaarde bestaat dit motief?... HA-0260-a-14-1-o 6 / 17 lees verder Pagina: 116

118 fragment 14 De tekst van het refrein is afgedrukt. 1 Neee ye, ne yeee Ne bè n makun 2 Neee ye, ne yeee Ne bè n makun 3 F èn tila ha I makun Vanaf regel 3 begint de coda, het slotdeel. 1p 18 Geef bij elke bewering aan of deze juist of onjuist is. 1 In de coda komt herhaling voor. 2 De coda heeft een improvisatorisch karakter. juist onjuist Blok 3 J. Svendsen - Symfonie nr. 2, Intermezzo Dit vragenblok gaat over een deel van de tweede symfonie van de Noorse componist Johan Svendsen ( ). fragment 15 Na een inleiding van vier maten klinkt thema 1. De vorm van het thema kan als volgt weergegeven worden: a a a a. De melodie van het a-gedeelte is afgedrukt. & b 4 2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 1p 19 In welke toonsoort staat de afgedrukte melodie?... fragment 15 De vorm van thema 1 kan als volgt weergegeven worden: a a a a. 2p 20 Welk instrument speelt de melodie van het eerste a-gedeelte en welk instrument speelt de melodie van het eerste a -gedeelte? a... a fragment 15 1p 21 Geef de technische term voor de articulatie van beide instrumenten uit vraag HA-0260-a-14-1-o 7 / 17 lees verder Pagina: 117

119 fragment 16 Het fragment bestaat uit de eerste twee a-gedeeltes van thema 1. Hoewel beide gedeeltes dezelfde letter hebben, zijn er toch verschillen. 2p 22 Noem twee verschillen tussen het eerste a-gedeelte en het tweede a-gedeelte. Ga bij je antwoord uit van het tweede a-gedeelte fragment 17 De vorm van het fragment is: maten inleiding a a a a a a 2p 23 Beschrijf de rol van de violen in het a-gedeelte onder 1 en onder 2. rol onder 1... rol onder 2... fragment 18 en 19 Fragment 18 is thema 1, fragment 19 is een variatie daarop. 1p 24 Noem één verschil tussen de melodie van thema 1 en de melodie van de variatie, gelet op het ritme. Ga bij je antwoord uit van de variatie HA-0260-a-14-1-o 8 / 17 lees verder Pagina: 118

120 fragment 20 Het fragment is thema 2. De melodie is in willekeurige volgorde in stukjes van twee maten weergegeven. 1 & b œ œ œ œ œ 2 & b 4 2 # œ 3 œ # œ # œ œ 3 & b 4 2 œ. n 3 n œ œ n œ 4 & b œ. œ œ # œ n œ œ # œ œ 1p 25 Geef de juiste volgorde van deze vier stukjes fragment 21 De eerste vier maten van de vioolpartij zijn afgedrukt. & b 4 2 Œ 3 œ œ œ 3 œ œ œ œ 3 œ œ œ œ 3 œ œ J œ œ Na acht maten treedt in de vioolpartij een ritmische verandering op. 1p 26 Beschrijf deze ritmische verandering.... fragment 22 In het slot klinken achtereenvolgens strijkinstrumenten, fagot en tutti. 1p 27 Van welk thematisch materiaal is het motief van de fagot afgeleid?... fragment 22 1p 28 Geef de technische term voor de speelwijze van de strijkers op de laatste twee akkoorden.... HA-0260-a-14-1-o 9 / 17 lees verder Pagina: 119

121 Blok 4 Abba - Head over heels Dit vragenblok gaat over het nummer Head over heels van Abba uit De klank is een halve toon lager dan de notatie. fragment 23 In de intro wordt vier keer een motief gespeeld. 1p 29 In welke maat komt de hoogste toon voor? A in maat 1 B in maat 2 C in maat 3 D in maat 4 fragment 24 Van het vervolg van de intro is de baspartij een halve toon hoger dan de klank afgedrukt. Beantwoord vraag 30 t/m 32 met behulp van dit notenvoorbeeld. t b œ J œ œ œ 2 œ j œ œ œ 3 œ J œ œ œ 4 œ j œ œ œ 5 œ J œ œ œ 6 t b œ œ j œ œ 7 œ j # œ œ œ 8 œ œ œ œ 9 J œ j # œ œ œ 10 œ œ œ œ 11 J œ Œ Ó Deze baspartij kan in drie delen verdeeld worden. 1p 30 Noem de maatnummers van deze drie delen. deel 1: maat t/m maat deel 2: maat t/m maat deel 3: maat t/m maat fragment 24 1p 31 Welk ritmisch verschijnsel komt in deze baspartij veel voor? Noem de technische term.... fragment 24 2p 32 Benoem de akkoorden in maat 1, 2 en 7. maat 1 maat 2 maat 7 HA-0260-a-14-1-o 10 / 17 lees verder Pagina: 120

122 fragment 25 De melodie van het begin van couplet 1 is een halve toon hoger dan de klank afgedrukt. & b Œ œ œ œ I have a 2 # œ œ œ œ œ Œ 3 œ œ œ b œ œ b œ œ ve-ry good friend the kind of girl who likes to fol- low a trend 4 œ œ b œ œ œ Œ In maat 1 en 2 is de melodie eerst dalend dan stijgend; in maat 3 en 4 is de melodie dalend. 1p 33 Noem nog een verschil in toonhoogteverloop van de zangmelodie tussen maat 1-2 enerzijds, en maat 3-4 anderzijds. Ga bij je antwoord uit van maat fragment 25 1p 34 Zet in het notenvoorbeeld een pijl op de plaats waar de synthesizer, met strings-geluid, inzet. & b Œ œ œ œ I have a 2 # œ œ œ œ œ Œ 3 œ œ œ b œ œ b œ œ ve-ry good friend the kind of girl who likes to fol- low a trend 4 œ œ b œ œ œ Œ fragment 26 De tekst van couplet 1 is afgedrukt. a I have a very good friend The kind of girl who likes to follow a trend She has a personal style Some people like it, others tend to go wild You hear her voice everywhere, taking the chair She s a leading lady 1p 35 Noteer het vormschema van dit couplet, door voor elke regel een letter, eventueel met accent(en) te plaatsen. De eerste letter is gegeven. HA-0260-a-14-1-o 11 / 17 lees verder Pagina: 121