WIJK. SPREEKT... Alphenaren brengen de wijk tot leven

Transcriptie

1 DE WIJK SPREEKT... Alphenaren brengen de wijk tot leven

2

3 DE WIJK SPREEKT...

4 Voorwoord... 3 Mevrouw Westerneng... 4 De heer Vaartjes... 6 Mevrouw Hoogeveen De heer Hoogeveen Mevrouw Kruit De heer Bennink Mevrouw Bosman De heer Abas De heer Brasker De heer Duin Mevrouw van Groenigen Mevrouw Jilleba De heer van de Heuvel De heer Bloos Anoniem Mevrouw Vink Met dank aan

5 De Wijk Spreekt Een wijk is meer dan huizen. Meer dan straten, winkels en scholen. Een wijk is mensen. Mensen met verhalen. Geschiedenis, een verleden. Dat verbindt. Dat is de kracht van een wijk. In 2013 bestond ActiVite 5 jaar. Een bijzondere mijlpaal. Om stil te staan bij dit jubileum hebben verschillende teams in het werkgebied wijkactiviteiten georganiseerd met als thema 'Eigen Kracht'. Het doel van deze activiteiten was iets extra's doen voor cliënten, mantelzorgers en wijkbewoners, eventueel in samenwerking met lokale organisaties. Zo ontstond in Alphen aan den Rijn* De Wijk Spreekt waarbij alles draaide rond verhalen in en over de wijk, voor en door eigen cliënten. De verhalen over de wijk werden tijdens een anderhalf uur durende stads- en polderwandeling verteld door negen gidsen. Maar wat de wijk echt tot leven bracht waren de verhalen van de cliënten zelf. Zestien van deze cliënten zijn voor dit boek door verschillende vrijwilligers geïnterviewd. Thema s die aan de orde kwamen waren onder andere hoe in de loop van de jaren de stad, het leven van de geïnterviewden en de samenleving is veranderd. Tot slot vroegen we elk van hen wat zij associeerden met Krachtig in de wijk. Het leverde interessante, geestige, soms ontroerende en vaak leerzame gesprekken op met als resultaat dit boek. Wat ons betreft zijn deze mensen de kracht van de wijk. Projectgroep De Wijk Spreekt * In Alphen aan den Rijn waren meerdere projectgroepen actief en zijn meerdere projecten uitgevoerd. De Wijk Spreekt werd georganiseerd voor de wijken Zegerbaan, Ambachten, Zeehelden en woonservicecentrum Sint Joseph. 3

6 Mevrouw Westerneng (87 jaar) Mevrouw vertelt. Ik ben een Amsterdamse in hart en nieren, geboren en getogen in deze stad. Sinds drie jaar woon ik nu in Alphen aan den Rijn. Ook met veel plezier. Dit op verzoek van mijn kinderen. Ik was veel ziek en ik had hulp nodig. Mijn dochter is nu mantelzorger. Zij doet de boodschappen en als het nodig is gaat ze mee naar het ziekenhuis. Ook mijn kleindochter draagt haar steentje bij op dit vlak en kookt lekker. Mijn dochter zit in de verpleging net als veel anderen van mijn familie. Ik heb door heel Amsterdam gewoond. Mijn man werkte als hoofduitvoerder in de bouw en knapte veel woningen op. We hadden het goed. Hij wist dus precies waar de huizen er goed uitzagen en daar verhuisden we dan naar toe. Ik zorgde voor de kinderen, we hadden een groot gezin met elf kinderen waarvan zes jongens en vijf meisjes. Een hele taak, maar heel gezellig. Iedereen was altijd welkom. De kinderen namen natuurlijk ook hun vrienden en vriendinnen mee. Ondanks dat we op een bovenwoning woonde ging het altijd goed. Ik hield van de stad. Contacten uit het verleden heb ik niet meer. Dit is niet erg, iedereen heeft zo zijn eigen leven opgebouwd. Zelf heb ik de lagere school afgemaakt en heb verder geen vervolgopleiding gedaan. Toen waren er ook al grote klassen van wel dertig kinderen. Mijn interesse is altijd heel breed geweest. Zo heb ik veel gezwommen, stijldansen was ook een hobby waar ik veel vrije tijd in heb kunnen steken. Voor zover dat kon met een groot gezin zonder wasmachine. Wij hebben goud gehaald met het dansen, een hele prestatie. Aan wedstrijddansen zijn we nooit toe gekomen. Helaas is mijn eerste man vroegtijdig overleden. Met drieënzestig jaar werd hij ziek. Hij wilde geen lijdensweg en gooide het bijltje erbij neer. Onze toekomstplannen hebben wij nooit kunnen verwezenlijken. Een camper waarmee we over de wereld zouden reizen als mijn man met pensioen zou zijn, is er nooit gekomen. Mijn tweede man hield erg van hobby s. Meubeltjes maken voor poppenhuizen was daar een onderdeel van. Alles op schaal van 1 op 12 mm. We reisden heel Nederland door naar evenementen en bijzondere winkels voor leuke spullen 4

7 voor de inrichting van een poppenhuis. Leuke stofjes, bedjes. De hele inventaris was er. Ik heb hier erg van genoten en veel van Nederland gezien. Zelfs verlichting van boven tot beneden was er. De popjes hadden kleren aan die ik ook zelf maakte. Gordijnen en behang werden gemaakt uit oude stalen boeken, waarin kleine stukjes zaten die al heel gauw pasten op de kleine muurtjes en ramen. Wij hadden geen aparte stijl van inrichten. Wij maakten zoals het uit kwam en wat we aan materiaal konden krijgen. Poppen van wat groter formaat maakte ik ook en daar maakte ik dan ook weer een garderobe voor. Puzzels maken van duizend stukjes of meer, was ook een bezigheid uit die tijd. Ik kocht ze altijd nieuw in de winkel zodat ik niet voor een verrassing kwam te staan dat de puzzel niet compleet was. Wonen in Alphen aan den Rijn bevalt me erg goed. Ik heb een lekker huis met mooi uitzicht op prachtige bomen en ik geniet van het verkeer voor de deur. Het geeft een stukje levendigheid. Goede verzorging en fijn om mijn familie zo dicht om me heen te hebben. Mijn kleindochter kookt iedere woensdag en als er leuke dingen te doen zijn gaan we erop uit met één van de kinderen. Ik voel me hier erg thuis. Straks met kerst wordt mijn hele huis versierd door mijn familie met van die kleine huisjes met sneeuw en met verlichting. Dit geeft mij weer een gevoel uit de tijd van de poppenhuis periode. Heel gezellig om dit weer te zien en om me heen te hebben. Trots ben ik op mijn dochter. Zij heeft een kleine handicap maar is een echte doorzetter. Ze komt zelfstandig met de taxibus, kan zelf haar boodschappen doen en rijdt paard. Het fijnst in Alphen vind ik het wonen met de voorzieningen die deze plaats biedt. De uitstapjes die georganiseerd worden. Ik geef me overal voor op wat binnen mijn mogelijkheden ligt. Wat mij betreft hoeft er niets veranderd te worden in de wijk. Mevrouw Westerneng: fijn om mijn familie zo dicht om me heen te hebben. De samenleving is oppervlakkig geworden. Ik heb daar zelf geen problemen mee. Ik vermaak me prima met de mensen om mij heen. Het leven voor mij krijgt wel steeds meer een andere wending. Mijn benen doen het niet meer en ik heb veel pijn. Ik ben hierdoor erg afhankelijk maar dat heb ik in de loop der jaren geaccepteerd. Een moeilijk proces, nadat ik altijd bezig ben geweest en zelfstandig was. Een mooi moment in mijn leven was de terugkeer van mijn tweede zoon. Hij is jaren uit beeld geweest en stond op mijn verjaardag in eens weer voor de deur. Heel gelukkig ben ik hiermee. 5

8 De heer Vaartjes (81 jaar) Meneer Vaartjes woont nu in WSC Sint Joseph en heeft zijn hele leven in Alphen doorgebracht. Hij komt uit een gezin van vijf kinderen. Toen hij één jaar was verhuisde de familie naar Oudshoorn 1, waar zijn vader onderwijzer werd. Ze hadden het relatief goed, voor en tijdens de oorlog. Daarna ging het minder. Onderwijzers werden toen niet meer zo best betaald. Na zijn trouwen verhuisde hij. Maar nooit weg uit Alphen. Tegenwoordig woont zijn vrouw weer in Oudshoorn in het verpleeghuis, op de gesloten afdeling. Soms herkent ze me en soms heb ik het idee dat ze niet eens weet wie ik ben Hij waarschuwt me dat hij over de wijk waarin hij nu woont niet veel kan vertellen. Ik heb nooit in dit dorp hier gewoond, ik ben grootgebracht op Oudshoorn. Dat is toch ook Alphen? Dat was vroeger heel gescheiden, een dorp apart, nu niet meer (...).Vroeger, als je van Oudshoorn kwam, kwam je niet uit Alphen. Uw vader was onderwijzer, maar wat voor werk deed u? Elektromonteur. Hard werken? Ach, een gewoon beroep. Het ging allemaal 1 Oudshoorn maakte ook toen al deel uit van Alphen aan den Rijn, maar was tot 1918 een zelfstandig dorp. Nu wordt de naam nog steeds gebruikt als aanduiding van de wijk / buurt. vanzelf en ik verdiende goed. Dat scheelde nogal (...) De laatste dertig jaar was ik kabelmonteur bij een fabriek in Leiden. Dan had ik een bus van de baas en konden er 6 jongens, grondwerkers met me meerijden. Die kwamen dan uit Leiderdorp, uit Koudekerk en ook nog uit Alphen. Heeft u nog contact met collega s uit die tijd? Nee, ik zou niet eens weten waar ze zitten of wat ze doen. U zegt weinig te weten over deze wijk, maar waar hebt u na uw trouwen in Alphen gewoond? Er volgt een aantal straatnamen en het woord woonark. Hebt u op een woonboot gewoond? Ja zeker. s Zomers was het er heerlijk, s winters niet. Was het koud s winters, was er geen kachel? Nee, het was niet koud, maar de leidingen bevroren steeds. En had u ook kinderen toen u daar woonde? Ja, de oudste twee hebben er gewoond. Hij heeft uiteindelijk vijf kinderen gekregen. Groot gezin Toen was het gewoon. Ik wil graag nog wat meer weten over die woonboot, hoe kwam u op dat idee? Niet, het was gewoon het enige wat ik kon krijgen (...) We lagen er met vijf boten, wij precies in het midden (...) s Zomers leefde je feitelijk 6

9 buiten en je kon altijd zwemmen. De Rijn was toen nog schoon. En was dat niet gevaarlijk voor de kinderen? Nou.. de eerste jaren hadden we ze aan een lijn natuurlijk, maar daarna liepen ze gewoon vrij rond. Hij lacht even Maar de tweede heeft wel een paar keer in De Rijn gelegen hoor. Hij vertelt dat hij beide keren aan het werk was toen het gebeurde, maar dat het kind zelf weer op de wal is geklommen. Of het dan al kon zwemmen? Nee, niet echt. Gewoon de natuur, op z n hondjes. Vijf boten bij elkaar. Werd dat dan ook een soort vriendenclub? Ja, jullie zouden dat tegenwoordig waarschijnlijk vrienden noemen. Wij niet. Het waren gewoon je buren en daarmee af. Hij mist het oude Alphen, het dorpse. Nu is het hem te stads. Veel van de nieuwbouw vindt hij niet mooi, maar het is vooral de sfeer die hij mist. Vroeger was het allemaal veel gemoedelijker. Je zag nog boeren naar de fabriek gaan ( ) Nu gaat het allemaal veel te snel... U vindt de mensen te gejaagd nu, jachtig? Ja! En het is niet meer gezellig. Vroeger kende ik iedereen, nu weten ze vaak niet eens meer wie hun buurman is. Terug naar het oude Alphen. Zijn er nog meer dingen die u me daarover kunt vertellen? Hij denkt even na. Dan licht zijn gezicht op. Of ik de oude Ruithofstraat ken? Als ik zeg dat ik dat op kan zoeken vertelt hij: Daar had je nog een open riool. In die tijd nog? Dat heb ik nooit geweten Ja, toch was t zo! En wij gingen er als jongens vaak slootje springen. Maar stonk dat dan niet vreselijk? Ach, dat ruik je niet meer Hij weet niet meer precies wanneer het open riool verdween. Na de oorlog was t er nog, ik denk zo tot de jaren zestig. Het stonk wel, maar niet zo erg als nu. De mensen gebruikten toen nog groene zeep. Al die chemische schoonmaakmiddelen waren er nog niet. En daar was trouwens ook geen geld voor. En die groene zeep rook lekker Hij vervolgt: Maar De Rijn, dat was feitelijk ook een open riool. En toch zwom u er Ja, maar je kon toen, bij wijze van spreken, helemaal naar de bodem kijken, zo helder was het. Echt? Ja, op sommige plaatsen wel. Maar ze gooiden er ook hun dooie huisdieren en dooie varkentjes in en dergelijke.. Die gingen allemaal De Rijn in. Ze zeggen nou nog wel eens: Breng ze maar bij opa De Rijn, die neemt ze wel mee. Dat doen ze dan met jonge honden en jonge katten De heer Vaartjes: vroeger kende ik iedereen, nu weten ze vaak niet eens meer wie hun buurman is.

10 Dan moet hij lachen. Weet je, het is nu net de omgekeerde wereld. Vroeger, bij mij in de straat had je zegge en schrijven twee honden. Nu heeft ieder huis wel een hond of een kat. Of twee. En als er in de hele straat één familie is zonder huisdieren, dan is t veel... U praat met veel plezier over vroeger, betekent dat dat u vindt dat u een mooi leven hebt gehad? Ja, dat wel. Maar mensen hebben het altijd over die goeie ouwe tijd - die was heus ook niet altijd zo goed hoor. Lachend: Maar de tegenwoordige tijd ook niet. Kijk, vroeger in mijn jeugd hadden we knikkers en tollen en hoepels en daar speelden we de hele dag mee. Nu hebben kinderen een fiets, maar na een half uur fietsen gooien ze die in een hoek, en computers en een tv op hun slaapkamer. Maar wat doen ze ermee? En of ze er gelukkiger van worden (...) En dan moeten ze naar de sportschool! Wij sportten ongemerkt gewoon elke dag... Het gesprek komt op het ouder worden. Dat is niet leuk, vindt hij. Hij mist zijn zelfstandigheid en de gezelligheid van zijn oude buurt. Hij kon daar niet langer blijven hersenbloeding maar Daar kende ik de buren, de bovenburen en de benedenburen en aan de andere kant ook de boven- en de benedenburen (...) Ik had er meer aanspraak dan hier. Even later: Ik ben hier maar een nummer, meneer Vaartjes van 410 en that s it. dicht i.v.m. bezuinigingen. Maar nu gaan we naar een ander, De Zeehelden, en grinnikend: al weet ik niet waar die naam op slaat! Tot slot: Ons motto is Krachtig in de wijk Voor u is het buurtcentrum dus erg belangrijk. Zijn er dingen die voor u krachtig zijn in deze wijk? Het mogen ook mensen zijn Over deze wijk kan ik weinig vertellen... Het mag ook een andere wijk in Alphen zijn, of de kracht van een wijk of buurt in het algemeen. Nou, je hebt wijken, die zijn bijvoorbeeld goed in sport en die blijven bij elkaar. Bedoelt u dat sport zorgt voor samenhang en dat dat belangrijk is voor mensen? Ja. Hij wil nog één keer terugkomen op het ouder worden. Ik mag hem niet verkeerd begrijpen - hij vindt dat hij nog best redelijk fit is en dat hij alles heeft wat hij nodig heeft dus wat zal ik klagen, maar... Hij zoekt even naar woorden, begint een zin, stopt weer, denkt weer na en zegt dan: Weet u wat het is? Je krijgt het idee dat het leven niet meer bij je hoort als je ouder wordt jij zit hier en het leven speelt zich daar, verderop, af. Hij wijst naar buiten. Zie je al die balkonnetjes? Ik heb er de hele zomer nog geen mens op gezien. Hier wonen allemaal oudere mensen. Die kunnen dat opstapje geeneens nemen. Hij heeft nog wel contact met mensen van vroeger, in een buurcentrum aan de andere kant van de stad. Daar ga ik heen met mijn scootmobiel (...) We kennen mekaar al zo n jaar of twintig. Vroeger biljartten we, maar dat gaat nou niet meer Even zag het er naar uit dat dit ook over zou zijn het oude buurtcentrum moest 8

11 DE WIJK BEKEKEN...

12 Mevrouw Hoogeveen (82 jaar) Mevrouw vertelt: Het gezin bestond uit 3 kinderen, eigenlijk uit 7, maar er zijn er een paar kort na de geboorte overleden. Een van de kinderen was een meisje met een open ruggetje, ze heeft enkele jaren in bed voor het raam gelegen. Met uitzicht op de ingang van het oude St. Jozef. Daar kwamen alle nonnen voorbij en volgens mijn moeder kende het meisje alle nonnen op een gegeven moment bij naam. Door haar ziekte is ze niet oud geworden. Ik heb in mijn hoofd twee jaar, maar het zal wel wat ouder geweest zijn. Ons gezin is verschillende keren verhuisd, steeds naar een wat grotere woning. Zo werd het de Raadhuisstraat en na enkele jaren de Willemstraat. Van daaruit zijn we getrouwd en hebben daar nog een aantal jaren ingewoond. Zo ging dat vroeger. Na mijn schooltijd ging ik in betrekking, als dienstbode voor dag en nacht. Het Indische gezin waar ik in terecht kwam, was erg leuk en leerzaam. Mevrouw kwam uit Indonesië en deze cultuur voerde dan ook de boventoon binnen dit gezin. Ik heb het hier heel erg naar mijn zin gehad; ik werd overal bij betrokken en voelde mij onderdeel van het gezin. Ook het Indische leven heb ik hierdoor beter leren kennen. Na drie jaar verhuisde de familie terug naar Indonesië, vanwege het werk van meneer. Ik kreeg het aanbod om mee te gaan, maar dit vond mijn moeder geen goede oplossing. Inmiddels was ik vijftien jaar en leerde ik mijn man kennen, die toen achttien jaar was. Je snapt dat wij heel jong waren toen wij elkaar leerde kennen. Dus de familie vertrok zonder mij, wat mij erg aan het hart is gegaan. Op zoek naar een andere baan kwam ik in de wolfabriek van Van Wijk terecht in Leiden. Hier heb ik één jaar gewerkt en toen kreeg ik onze oudste zoon. Wij woonden nog steeds bij mijn ouders aan de Willemstraat. Ook toen was het moeilijk om een huis te vinden wat betaalbaar was. Na vier jaar kregen wij een huis in Koudekerk aan den Rijn. Ons gezin breidde zich verder uit. Helaas kon ik niet wennen in Koudekerk en verhuisden wij terug naar Alphen. Het was voor mij een drukke tijd. Naast mijn gezin heb ik me ook altijd heel erg ingezet voor mensen die het wat minder hadden dan wij. Ik bracht nog weleens een doos boodschappen om te zorgen dat er in ieder geval genoeg te eten was. Helaas zie ik deze mensen niet meer. Het contact uit het verleden is er niet meer. Soms vind ik dit wel eens jammer. Wel zie nog regelmatig mijn nicht met wie ik ook naar de handwerkclub ging. Aan de Concordiastraat. Dit was een groepje vrouwen die erg goed konden handwerken en met elkaar mooie dingen hebben gemaakt. Handwerken was en is 10

13 nog steeds mijn grote hobby. Ik heb veel schilderijen geborduurd en in laten lijsten. Ook voor de kinderen heb ik veel zelfgemaakt. Het huis aan de Bonte Paal werd te klein en wij kregen een huis aangeboden aan de Diamantstraat. Dit was toen een nieuwbouwwijk. Daar hebben wij gewoond totdat wij hiernaar toe verhuisden. Het zorgen zat toch wel een beetje in mijn bloed. Toen ons gezin het toeliet ben ik in Roomburg gaan werken in Leiden. Dit was een bejaardenhuis zoals het toen heette. Een opleiding hiervoor had ik niet, maar ik werd aangenomen voor de verzorging en deed mijn werkervaring op in de praktijk. De taken breidden zich uit en ook ging ik het interne winkeltje runnen, samen met mijn man. Dit heb ik tot mijn zestigste gedaan. Toen vond ik het wel welletjes en zijn we gestopt. Een echte Alphenaar, die schrijft over het dagelijks leven op het platteland. Boekhandel Haasbeek houdt mij op de hoogte als er weer een nieuw boek verschijnt. Mijn collectie bestaat inmiddels uit 15 boeken. Helaas ben ik te laat begonnen met verzamelen en moet ik enige moeite doen om ze te pakken te krijgen. Met wat speurwerk op Bol.com heb ik er toch al drie te pakken kunnen krijgen. Dit geeft dan weer een voldaan gevoel. Ik ken deze omgeving nog vanaf de zandgrond. Er is veel veranderd en er zijn veel huizen bij gebouwd. Er wordt behoorlijk hard gereden, en wij worden natuurlijk ook wat ouder. Ik ben wat sneller moe. Maar wij zijn nog steeds heel gelukkig samen. Wij wonen in dit huis nu al weer zesendertig jaar, met veel plezier. En als eerste bewoner! Wel hebben wij wisselende buren, maar ik voel me er wel thuis. Momenteel brei ik veel voor het buitenland. Dit gaat naar weeskinderen via een Nederlandse organisatie. Deze wordt geleid door een pittige mevrouw van 90 jaar. De saamhorigheid in deze wijk is erg groot. Als ze ons en poosje niet gezien hebben of we ziek zijn, staat er meteen iemand op de stoep om ons te helpen. Als de mensen met vakantie zijn missen we ze. Het is dan een stuk stiller op straat. Wat is mis in deze wijk is een bibliotheek bus. Lezen doe ik ook erg graag en het zou zo makkelijk zijn om even in de wijk boeken te kunnen bekijken wat leuk is om te lezen en te ruilen. Ik het dorp komen wij nauwelijks meer. Je kunt er niet gezellig winkelen. Ze hebben er een rotzooi van gemaakt. Dat doet me pijn als echte Alphenaar. De boeken van Clemens Wisse zijn mijn favoriet. Mevrouw Hoogeveen: Wat is mis in deze wijk is een bibliotheek bus. 11

14 De heer Hoogeveen (85 jaar) Mijnheer vertelt: Het leven speelde zich af in een heel klein huisje verdeeld over een aantal bedden en twee bedsteden. Mijn moeder naaide alles zelf voor het hele gezin. Zij had een opleiding gedaan voor coupeuse, wat heel wat was voor die tijd. Zelf was ze een schippersdochter. Op zondag gingen wij naar de Gereformeerde dorpskerk. Dit gebeurde twee keer op zondag, een keer s morgens en s middags om een uur of vijf. Ook bezocht ik daar de catechisatie en toen ik mijn vrouw leerde kennen ging zij met mij mee. Na de lagere school ben ik naar de dakpannenfabriek gegaan. Deze heette Van Oppelaar. Ik was aangenomen voor het onderhoud van de tuin en tevens verzorgde ik daar de kippen. Tijdens de oorlogsperiode ontdekte ik een paar vaten met olie in het kippenhok. Die waren daar verstopt voor de Duitsers. Ook behield de fabriek zijn steenkool om toch ook in oorlogstijd dakpannen te kunnen blijven produceren. Na enige tijd werd ik ook ingezet om dakpannen te produceren. Mijn taak was bij de vorsten ; dit zijn de bovenste pannen van een dak. Tijdens deze periode ging ik naar school in Leiden, waar ik een technische opleiding volgde. Mijn volgende baan was bij het sloopbedrijf Van t Schip, waar ik ook weer aan de machines stond. De gruispers maakte kleine pakjes van oude auto s. Toch ging mijn hart uit naar weer een stukje verbetering, zowel in salaris als in uitdaging van het werk. Ik solliciteerde o.a. bij de KLM. Daar werd een hele strenge en zware keuring toegepast. Het was voor mij in die tijd een hele ervaring. Tot mijn grote vreugde werd ik aan genomen. Het laden en lossen van vliegtuigen werd mijn taak. Logistiek is het heel belangrijk hoe er met de vracht wordt omgegaan. Ook het begeleiden van mensen die zich bezig hielden met dit werk, behoorde tot mijn functie. Hiervoor kreeg ik van de KLM een opleiding aangeboden, die ik met beide handen heb aangepakt. 12

15 Mijn uitgangspunt was altijd, zoveel mogelijke variatie aanbrengen binnen mijn werk. En dat is goed gelukt. Ik heb genoten van mijn werk; was er iets bijzonders, dan werd ik altijd opgetrommeld. Veel praktische zaken werden aan mij overgelaten. Dit heeft de organisatie geen windeieren gelegd. Op mijn zestigste ben ik met pensioen gegaan. Leuk afscheid met een groot feest. Wij werden opgehaald met een limousine als een echte vip. In mijn werkperiode heb ik veel geleerd. Contact met oud collega s heb ik niet meer. Dat gaat zo, iedereen heeft toch weer z n eigen leven met andere belangen. Voor mijn woonwijk heb ik geen wensen, maar ik schaam mij diep voor de ontwikkelingen in het dorp. Wij komen er bijna nooit meer. Ik vind dat de politiek er een puinhoop van heeft gemaakt. Zonde van al die oude panden en al die afbraak. Er is veel veranderd voor ouderen, maar ik maak me geen zorgen voor de toekomst. Ik heb het goed gehad, de mensen die nu nog oud worden krijgen het zwaarder als ik het zo lees in de krant. Mijnheer Hoogeveen: ik maak me geen zorgen voor de toekomst. Ik heb het goed gehad. Ik ben nog steeds erg gelukkig en al tweeënzestig jaar getrouwd. Ik mijn werkperiode kon ik soms erg baldadig thuis komen bij mijn gezin. Ik reed eens uit baldadigheid zo de Rijn in. Vuurwerk met oudejaarsavond vond ik ook geweldig, soms experimenteerde ik daar ook mee. Gevaarlijk natuurlijk. De auto is de deur uit vanwege problemen met mijn gezondheid. Ik moest hier wel aan wennen; afhankelijk te zijn van anderen. Inmiddels heb ik mij erbij neergelegd en heb een pasje voor vervoer per taxi. 13

16 Mevrouw Kruit - Lek (83 jaar) Mw. Kruit kent Alphen goed, al woont ze er pas sinds een jaar. Ze is er vlakbij, in Koudekerk, opgegroeid en heeft er vier jaar als kraamverzorgster gewerkt. Nu woont ze er in een aanleunwoning. Dichter bij de kinderen, wel zo makkelijk voor haar dochters. Ze kijkt naar eigen zeggen terug op een heel mooi leven. En dat, terwijl het toch allesbehalve makkelijk leek te beginnen; haar moeder was niet getrouwd en raakte ongewenst zwanger. Heeft dat erg op u gedrukt in uw jeugd? Nee, want dat denk ik wel eens, als ik die televisieprogramma s zie van mensen die hun ouders zoeken, dat ik zo goed terecht ben gekomen. Ze vindt dat ze een fijne jeugd heeft gehad. Heel liefdevol. In eerste instantie verbleef haar moeder in Den Haag en werd ze opgevoed door haar grootouders die toen zelf nog een paar ongetrouwde kinderen thuis hadden. Maar nadat haar ooms en tantes trouwden en het huis uit gingen en vervolgens ook haar grootmoeder stierf, was het niet meer mogelijk om bij haar opa te blijven en ging ze naar een oom en tante. Lachend: Die waren niet zo groot behuisd, dus daar sliep ik met mijn neefje samen in één bed. Maar goed, toen werd ik een jaar of twaalf en mijn neefje tien of elf en toen vonden mijn oom en tante het toch eigenlijk te gek worden. Dat kon toen niet meer. Inmiddels was haar moeder terug in Koudekerk en had daar werk als dienstbode gekregen bij een welgestelde familie. Zo kon ze alsnog bij haar moeder gaan wonen. Haar moeder is ook altijd bij deze familie gebleven, zelfs na het overlijden van mevrouw. Toen heeft meneer zijn fabriek opgedoekt, werd het grote huis verkocht en werd mijn moeder huishoudster in plaats van dienstbode. 14

17 Hoe heeft u uw man leren kennen? Via de meisjesvereniging en de jongelingvereniging van de hervormde kerk. Tot die tijd kwam je elkaar niet tegen. We woonden allebei in Koudekerk, maar aan de andere kant. En we waren wel van dezelfde kerk, maar hij ging naar de hervormde school en ik naar de openbare. En lagen die ook zo ver uit elkaar dan? Nee. Allebei aan de zelfde kant van Koudekerk, de Lage Zijde. De gereformeerde en katholieke school die lagen aan de Hoge Zijde. Maar waarom kwam je elkaar dan helemaal niet tegen? Ze vertelt met veel plezier over de ruzies tussen de scholen en de leerlingen. Dat was enorme ruzie joh, hele gevechten! Ze hebben zelfs de in- en uitgaanstijden van deze scholen (de hervormde, gereformeerde en openbare) verschillend moeten maken, omdat de kinderen elkaar gewoon met stokken en stenen te lijf gingen! Ze ging leren voor kraamverzorgster in Alphen en daarna meteen aan de slag. Heerlijk vond ze het. En als kraamcentra buiten de regio kraamhulpen te kort hadden, gaf zij zich meteen op om ingeleend te worden. Zo kwam ze in Voorschoten, De Lier en zelfs in Utrecht terecht. Was dat niet een enorme cultuurshock, van Koudekerk naar Utrecht? Ja, maar veel tijd om de stad mee te maken had je eigenlijk niet. Vond u de mensen in de stad ook anders? Ja dat wel. Al kan ik zo gauw niet precies zeggen wat er anders was. Vaak wel iets afstandelijker. Mensen op het dorp waren toch makkelijker. Even later: Maar weet je, met de een klikte het gewoon beter dan met de ander. En, het klinkt misschien stom, maar we waren toch het liefst bij gewone mensen. De arbeidersgezinnen. Niet in de deftige buurt. Bij de hele deftige mensen kwam je sowieso niet die hadden vaak een particuliere verpleegster, maar de iets beter gesitueerden, zal ik maar zeggen, dat waren niet de makkelijkste. Die hadden vaak nogal wat kapsones. Alphen kende, anders dan bijvoorbeeld Leiden, geen apart katholiek kraamcentrum en dus kwam ze ook in katholieke gezinnen terecht. Daarom leerden wij ook de nooddoop, voor als de baby in gevaar was. Ieder katholiek gezin had een fles met gewijd water staan. Want als het baby tje stierf en het was niet gedoopt, dan werd het geen engeltje. Dus mochten wij dan dopen en dat telde dan. Lag dat niet gevoelig? U vertelde dat de verschillende geloofsgemeenschappen in die tijd erg gescheiden leefden... Nee, eigenlijk niet. Of ja, soms toch ook wel, want ik had een collega, die was zwaar gereformeerd, en die wilde het niet. Liefst helemaal niet bij katholieke families, maar zeker niet dat dopen. Ik vond het nooit een punt. Als je die mensen daar nou mee kon helpen... Dan schiet haar iets te binnen en laat ze me twee bijna identieke geboortekaartjes zien. Kijk, moeder was katholiek en vader was protestant en dat zoontje hebben ze katholiek gedoopt, maar dat mocht zijn familie niet weten. En toen hebben ze twee kaartjes laten maken, eentje waarop staat dat hij gedoopt is en eentje waar dat niet op staat. Ja joh, zo was dat vroeger... En na uw trouwen moest u stoppen met werken? Ja, dat was toen zo. Dat vond ik heel jammer, want ik deed het met veel plezier. Maar goed, de kinderen kwamen snel En helemaal stoppen hoefde ze de eerste jaren gelukkig niet. Soms liet de dokter haar nog roe- 15

18 pen, als hij niet snel genoeg hulp kon krijgen. En de dochter van de buurvrouw toen die in verwachting was vroeg ze ook om haar en dat heeft ze natuurlijk ook gedaan. Pas toen veel later haar eigen dochters zwanger raakten en haar vroegen, toen heeft ze voor het eerst geweigerd. Ze wist veel te goed wat er allemaal mis kon gaan en haar eigen bevallingen waren ook niet al te makkelijk geweest. Dus toen dorst ik het niet. Maar dan was het zeker wel fijn dat u snel zwanger raakte als u uw werk zo miste? Opeens schatert ze het uit. Weet je wat het was in die tijd? Je leerde op de opleiding van alles over het vrouwelijk lichaam, maar over je eigen vruchtbare periode wist je niks. Het was meteen raak bij mij! En het kind kwam nog twee dagen te vroeg ook!( ) Als ze is uitgelachen vervolgt ze: En je had in die tijd maar één winkel waar je kaarten kon laten maken in het dorp, dus na de trouwkaarten kwam mijn man ook de geboortekaartjes bestellen en toen zei die vrouw: Is dat niet een beetje snel? Ja, zo werd dat bijgehouden toen..! Ze vertelt verder over een gelukkig en vol leven. Ze lacht veel en de ene anekdote volgt op de andere. Haar man was timmerman/metselaar bij een aannemer en werd klusjesman bij de zeven verenigde hervormde kerken van Leiden. Er zou daar een kosterspost vrijkomen, nota bene in zijn favoriete kerk, de Marekerk, en tot die tijd kon hij deze functie vervullen. Hij is er uiteindelijk nooit koster geworden, maar wel, jaren later, in de Pauluskerk in Oegstgeest. Vier kinderen en kostersvrouw zijn het was wel druk, maar ook mooi. Ze vertelt over het zendingshuis dat erbij kwam en waar ze ook koffie ging schenken en over het grote huis waar ze als koster en kosteres mochten wonen. En over de verschillende dominees, dat ze hen na een poosje mocht tutoyeren, dat ook de kerkenraad daarin meeging - ja, en wij natuurlijk ook - en dat dat alles toch makkelijker maakte. Gezelliger ook. Als u dat zo zegt, wij natuurlijk ook, dan klinkt dat alsof er in die tijd toch wel een soort standsverschil was... Dat was ook zo. In het begin wel. Dan was je maar de koster. De dominee stond daar ver boven, dat was zo n beetje onze lieve heer zelf. Maar dat was toen helemaal over. Als ik vraag of ze de maatschappij in het algemeen ook erg veranderd vindt, beaamt ze dat. Veel vindt ze nu beter, maar niet alles. En soms, zegt ze, noemen ze dingen vooruitgang, maar zijn ze het helemaal niet. Neem nu haar oude aanleunwoning. Na het pensioen van haar man vonden ze de kosterswoning te groot worden en zijn ze daarheen verhuisd. Ze hadden het er prima naar hun zin. Maar de woningen voldeden niet meer, vond men en ze moesten verhuizen naar een nieuwe seniorenflat. Nieuw gebouwd, speciaal voor vijfenzestigplussers, maar het lag wel dik een half uur lopen van het dichtstbijzijnde winkelcentrum en de vensterbanken waren zo hoog dat je vanuit je stoel niks kon zien. Vooruitgang! Ze kan er om lachen, maar dom was het wel. Kunt u een voorbeeld geven van wat u nu beter wel vindt? Nou vroeger moest je nog schuld bekennen als je ongetrouwd zwanger raakte. De hervormden alleen voor de kerkenraad, maar bij de gereformeerden moest je dat zelfs in de kerk voor de hele gemeente doen. Vreselijk! Dat hoeft gelukkig niet meer. En wat vindt u nu slechter? Nu gaan de meesten eerst samenwonen en kinderen krijgen en dan pas later of helemaal niet trouwen. Dat vind ik wel jammer. En dat homo s mogen trouwen. Samenwonen is natuurlijk prima, maar trouwen 16

19 En de mensen, vindt u die ook veranderd? Hoe bedoelt u? Nou ik hoor soms zeggen dat de mensen vroeger hulpvaardiger waren. Ja, dat is wel zo. Ik heb jarenlang oudere buren gehad en daar deed ik veel voor. Je hielp elkaar gewoon. Boodschappen doen en zo... Maar hadden vrouwen toen, omdat ze geen baan hadden, daar ook niet gewoon meer tijd voor? Ja, hoewel... Je had in het huishouden wel meer werk, omdat er meer gewerkt werd dan tegenwoordig en je had minder hulpmiddelen. Je had bijvoorbeeld nog geen stofzuiger in het begin... Wat bedoelt u met meer gewerkt werd, vindt u dat de mensen vroeger schoner waren? Lachend: Ik denk het wel. Bijvoorbeeld de grote voorjaarsschoonmaak, wordt dat nog wel gedaan tegenwoordig? Tot slot: Ons motto is Krachtig in de wijk Als u dat op uzelf of iemand / iets in deze wijk zou betrekken Wat of wie is voor u dan krachtig in deze wijk? Daar hoeft ze niet lang over na te denken. Mensen die iets doen voor andere mensen. Zoals vrijwilligers. En als het over deze wijk en haar woning gaat, dan zit de kracht in het uitzicht en dat de winkels op loopafstand zijn. Alleen de kerk Dat ze na al die jaren waarin de hervormde kerk voor haar zo n mooie en prominente rol heeft gespeeld geen dienst meer bij kan wonen. Het komt door de akoestiek in de Adventskerk hier. Ik versta er niks van. Maar dan, meteen weer opgewekt: Maar ik sprak verleden week met die mevrouw Sneep of Snip heet ze geloof ik... en die vertelde me dat ze er druk mee bezig zijn. Om het geluid te verbeteren. En weer lachend: En ik moet zelf over een week mijn oren en gehoorapparaat laten nakijken, dus misschien wordt dat ook nog wel opgelost! Mevrouw Kruit-Lek: je leerde op de opleiding van alles over het vrouwelijk lichaam, maar over je eigen vruchtbare periode wist je niks. 17

20 De heer Bennink (80 jaar) Dhr. Bennink is geboren in Tiendeveen, gemeente Beilen 1. Pas na veel omzwervingen kwam hij in Alphen terecht. Op zijn jeugd in Drenthe kijkt hij niet graag terug geen beste tijd. Zijn moeder overleed toen hij nog jong was en over zijn vader valt volgens hem niets goeds te vertellen. Na het overlijden van zijn moeder bleef hij achter met een jonger broertje en twee jongere zusjes. Zijn vader heeft hij niet of nauwelijks meer gezien. Hij weet zelfs niet waar zijn vader uiteindelijk is terechtgekomen. Moest u dan voor de jongere kinderen zorgen? Nee dat kon helemaal niet. Moeder was vroeg gestorven, dus moest er gerommeld en geritseld worden. Ik groeide eigenlijk op voor galg en rad. Bent u dan allemaal in pleeggezinnen terecht gekomen? Nee dat niet We werden een soort Wild- 1 Gemeente Beilen bestond in die tijd uit twintig dorpen, waaronder Tiendeveen, maar is inmiddels opgegaan in de gemeente Hoogeveen. West-Varkens... Maar We hebben wel allemaal een blanco strafregister en daar ben ik groots op! Ik probeer me een beeld te vormen van hoe dat gezin was. Moest u dan jong gaan werken? Ja, we moesten wel onze handjes uitsteken, maar soms moest je toch ook geholpen worden. En wie kookte er dan? Dat was mijn grootmoeder Dus die heeft zich toen over het gezin ontfermd.. Ja, ach ja We werden gedumpt bij opa en die goeie man heeft zijn best gedaan ( ) Maar het is daarna toch snel akelig uit elkaar gevallen Hij vindt het nog steeds erg dat alles zo gelopen is en raakt geëmotioneerd. We besluiten het niet meer over zijn jeugd te hebben. Maar nu weet ik nog steeds niet hoe u in Alphen terecht bent gekomen Hij veert op. Da s een lang verhaal hoor, heb 18

21 je even? Hij weet niet alles meer, soms zijn er jaren weg. Eerst heeft hij bij een boer gewerkt, toen kwam de militaire dienst en toen Alphen. Maar waarom Alphen? Grinnikend: Er wonen hier wel meer mensen hoor! Het jaar waarin hij in Alphen is gekomen weet hij niet precies meer, eerst heb ik nog een tijdje in de kost gelegen, nou ja, en toen kreeg ik er een huis,; het zal zo n 55 jaar geleden zijn geweest, maar de aanleiding kan hij me wel vertellen. Het begon in militaire dienst Want wat is het geval? Ik kom een Alphenaar tegen het lijf. Lachend: Maar dat wist ik toen ook niet hoor..! We zaten in hetzelfde complot, allebei in de keuken. Ik merendeels als messbediende, hij als kok. En zo zijn we onze diensttijd doorgerommeld. Over de tijd daarna zegt hij heb ik zo n klein beetje een gaatje wat ik niet op kan vullen, maar op enig moment is hij benaderd door zijn oude dienstvriend. Of hij interesse had om in de bakkerij te komen werken? En dat was dus in Alphen. En ik ben er gebleven ook! Bent u ook altijd bij die bakker blijven werken? Ja, maar niet alleen daar, want ik heb hier ook gereden met de bakkerskar O, dus u bracht het brood rond Ja, met de bakfiets. Hij heeft nu geen contact meer met zijn oude vriend, dat is langzaamaan verwaterd. Allebei trouwden ze, kregen ze kinderen en nu zit hij ook in een bejaardenhuis bij Alphen. Terug naar toen u hier kwam wonen. Was dat eigenlijk geen enorm verschil, Tiendeveen of Alphen? Ja, dat wel. Als je de grote kop van Drenthe, Friesland en Groningen neemt dan was dat een heel ander slag van volk dan hier. In welk opzicht? De heer Bennink: Als je de grote kop van Drenthe, Friesland en Groningen neemt dan was dat een heel ander slag van volk dan hier. Daar zijn de mensen meer acceptabeler Had u het gevoel dat u anders was dan de Alphenaren? Nee dat ook weer niet, zo ver gingen mijn gedachten niet. Hij kwam aan de andere kant van de stad terecht. Zijn vrouw werkte daar in hotel s Molenaers. Maar de eigenaars verkochten enige tijd later de zaak en begonnen ergens anders een 19

22 huis. Zijn vrouw kon er wel blijven werken en dan haalde meneer Griethuizen 2 haar s ochtends op en bracht hij haar s avonds weer thuis. Was dat dan ver weg? Ja, in Hillegom. Maar dat was in de zorg. Uw vrouw werkte toen in een verpleeghuis? Nou dat is netjes gezegd hoor. Hoe bedoelt u? Ik zou het meer een sterfhuis noemen. De mensen kwamen daar om te sterven, want dat was ook geen lolletje daar. Ze kwamen voornamelijk uit Den Haag en werden er keurig netjes verzorgd en zo, maar ze gingen er niet levend weer uit. Dan lachend: Maar er was af en toe een lolletje ook hoor. Dan bleef ik een nachtje slapen, gewoon tussen de meiden in. Het klinkt wel als een leven van hard werken... Ach, daar sta je niet bij stil. Je werkt. En werken is belangrijk. Ja? Ja. Ik ga ervan uit dat je, als je werkt, ook te eten hebt. Hij vindt de stad en de maatschappij erg veranderd in de loop der jaren. Over de stad durft hij niet te zeggen of dat ten positieve of negatieve is. Daarvoor heeft hij zich teveel uit het verenigingsleven teruggetrokken. Dat komt bij het ouder worden. Je wordt voorzichtiger, niet eens zo zeer bewust. Je trekt je terug. Over de maatschappij heeft hij wel een uitgesproken mening; Niet beter, maar ook niet slechter dan vroeger. Het ligt gewoon aan de mensen. Sommigen hebben alles en d r is altijd wel wat, anderen hebben weinig en toch een goed leven. Dat was vroeger zo en nu nog steeds. Als hij een voorbeeld wil geven komen er ook goede herinneringen aan vroeger. Hij vertelt honderduit over het stropen en vissen in de veenkolonies. Het was vaak gewoon nodig vanwege de bittere armoede, maar hij was wel gelukkig Is dat het geheim van een goed leven hard werken, niet zeuren en tevreden zijn met wat je hebt? Ja en niet te zwaar aan het leven tillen. En je aanpassen... Tot slot: Ons motto is Krachtig in de wijk Als u dat op uzelf of iemand / iets in deze wijk zou betrekken Wat of wie is voor u dan krachtig in deze wijk? Dan geef ik een verkeerd voorbeeld Geeft niks, dat vind ik ook leuk Nou, die firma die jij vertegenwoordigt die moet het geld beter uitgeven. Er wordt veel te veel verklooioot ( ) Ze zouden de goeie personeelsleden vast moeten houden en af en toe een tientje extra toe moeten stoppen ( ) Dat hoeft allemaal geen onderdirecteur of iets dergelijks te zijn Dus eigenlijk zegt u: De kracht zit hem in de hard werkende mensen hier op de werkvloer... Ja. en niet in al die directeuren en managers Daar zijn er veel te veel van. Als ik afscheid van hem neem zegt hij plotseling: Dat laatste, van dat personeelsbeleid, dat moet je wel licht formuleren hoor! En als ik vraag waarom: Nou, ik wil niet dat jij er nog problemen door krijgt 2 Het is eigenlijk Van Griethuizen. De familie begon omstreeks 1957 Villa Sonnevanck, een particulier verpleeghuis in Hillegom. 20

23 DE WIJK BEKEKEN...

24 Mevrouw Bosman- Burschik (98 jaar) Mevrouw Bosman wordt tijdens het interview bijgestaan door haar dochter. Mevrouw is doof en wat vergeetachtig. Bij het lezen van dit interview zal blijken dat de levens van moeder en dochter nauw met elkaar verweven zijn. Mevrouw Bosman is geboren in Bottrop in Duitsland in Zij was hulp in de huishouding voor dag en nacht. Op haar 16e kwam ze in Voorburg terecht omdat er in Duitsland geen werk was. Er waren ook al twee zussen en twee neven in Nederland werkzaam. Mevrouw moest hard werken voor een habbekrats. Een groot deel van haar geld stuurde ze naar haar moeder thuis in Duitsland. Gelukkig is ze nooit veeleisend geweest. Ze heeft er wel veel plezier beleefd en er worden twee anekdotes verteld: Tegenwoordig leren mensen andere talen op school, maar dat was toen nog niet zo. Mevrouw moest van de pastoor eens een asbak halen, maar doordat ze het woord niet begreep kwam ze terug met een asemmer! Een keer vroeg de glazenwasser om water. Ze bracht hem keurig een glas water. De man zei dat dit niet de bedoeling was maar ze ging terug en haalde weer een glas. Na de nodige gebaren begreep ze dat hij een emmervol nodig had om de ramen te wassen! Achteraf had ze hier de grootste pret om! Haar echtgenoot heeft ze leren kennen in een café in Delft, waar haar neef werkte. Als mevrouw vrij was zocht ze de neef wel eens op en daar ontmoette ze haar latere echtgenoot. Uit het huwelijk werden vijf kinderen geboren. Haar man overleed al in Sinds het overlijden van haar man is mevrouw Bosman liefdevol bij haar dochter en schoonzoon in huis opgenomen. Toen deze dochter twee zonen kreeg ontfermde mevrouw Bosman zich over haar kleinkinderen en het huishouden zodat haar eigen dochter kon blijven werken als kapster en later in verpleeghuis Oudshoorn. De kleinzoons waren gek op hun oma. Oma was alles! In 1971 verhuisde het hele gezin naar Eelde vanwege ander werk van de schoonzoon. Dat was wel even wennen in zo n vreemde omgeving waar we niemand kenden. Ik weet nog goed dat er eens in het dorpshuis een optreden was van Gert en Hermien. Door een meneer die we kenden van een praatje op straat en waar we later soms een kopje thee dronken zijn we er naar toe gegaan. Toen mensen eenmaal doorhadden dat we deze man kenden, werden we steeds maar door iedereen getrakteerd op bessenjenever. We hadden dikke pret en gingen na 10 bessen als een kanon nogal luidruchtig huiswaarts We hadden de hele breedte van de straat nodig om thuis te komen maar hebben enorme lol gehad samen! De volgende dag hadden we allebei een houten kop maar daarna hebben we wel veel vrienden en kennissen gekregen. Dat was echt een prachtige tijd waar we later wel heimwee naar hebben gehad. 22

25 In 1973 verhuisde de familie naar Alphen. Dat was wéér heel erg wennen in het begin Men keek hier lang de kat uit de boom. Het duurde best een tijdje totdat eens een buurvrouw kwam vragen of we een boodschapje voor haar mee wilden brengen. We vonden de mensen hier wat afstandelijker. We wonen nu heel fijn en hebben goede buren. Iedereen kent elkaar en we helpen elkaar als het nodig is. We zouden nu echt niet meer ergens anders willen wonen! Het prettige van de wijk is dat de winkels dicht bij zijn. Je hebt hier alles bij de hand en we zijn helemaal gewend aan deze wijk in Alphen. Vroeger hoorde je mensen wel eens zeggen: Wie gaat er nou in Noord wonen? Nou, we wonen hier heerlijk centraal tussen de grote steden. Wat betreft de samenleving is alles anders. Vroeger kon je alles buiten laten staan en de achterdeur open. Dan lag je loonzakje op de kast. Dat kon toen nog. Mensen waren ook behulpzamer. Nu lijkt het op ieder voor zich. De dochter lacht er nog om. En de melkman, die verkocht heel veel melk aan mijn moeder. Hij vroeg eens; Wat doet u toch met zoveel melk, waarop ze antwoordde: O, daar wassen wij onze voeten in! Hieruit blijkt wel hoe ad rem ze altijd was. Mevrouw is altijd met haar dochter en gezin meeverhuisd, ze hoort er gewoon bij en is een lid van het gezin geworden. Vroeger zorgde mevrouw voor haar kinderen en nu zorgen zij voor haar! De zorg voor haar moeder vindt de dochter vanzelfsprekend. Mevrouw vindt het vreselijk dat ze zo weinig zelf meer kan maar gelukkig berust ze er wel in. Soms kan ze de juiste woorden niet vinden en zich goed uiten is dus erg moeilijk. Mevrouw heeft vroeger vaak katten in huis gehad waar ze dol op was. Nu heeft ze vaak een pluchen kat op schoot waar ze vaak tegen praat. Dan kan ze wel de goede woorden vinden! En ze zingt vaak. Een anekdote over mevrouw: Mevrouw noemde zichzelf HHD. Hoofd Huishoudelijke Dienst. Zoals gezegd runde ze het hele huishouden toen haar dochter buitenshuis werkte. Ze zorgde voor de baby s, stond s morgens om 5 uur op en smeerde boterhammen voor het hele gezin, deed de boodschappen voor het gezin tot haar 90 ste jaar. Iedere morgen om 8 uur ging ze boodschappen doen. In de winkel vonden ze het maar vreemd dat een dame van die leeftijd zo veel vleeswaren kocht. Ze vroegen zich af waar ze dat allemaal liet, een vrouw alleen. Mevrouw Bosman-Burschik: We hadden de hele breedte van de straat nodig om thuis te komen maar hebben enorme lol gehad samen! 23

26 De heer Abas (91 jaar) De heer vertelt.. Ik ben in Indië geboren in Ik heb dus al de leeftijd van 91 jaar bereikt. Ik ben tot 1990 getrouwd geweest, mijn vrouw is toen overleden. Wij hebben één zoon gekregen, waar ik nog steeds goed contact mee heb. Ik heb veel mee gemaakt in mijn leven. Leuke dingen maar ook minder leuke dingen. Mijn vader was administrateur van een suikerfabriek in Indië, dat was toen de Big Boss. Alles verliep via mijn vader, hij had de leiding over de hele fabriek. Mijn moeder is wel in Nederlands-Indië geboren, zij was daar ook terecht gekomen via het werk van mijn schoonvader. Hij was uitgezonden als prediker maar hij had zelf wel een Nederlandse afkomst namelijk gewoon uit Drenthe. Na enige tijd kwam ik naar Nederland om beter onderwijs te krijgen. Na de lagere school bezocht ik de HBS en van daaruit de scheepvaartschool in Vlissingen. Mijn opleiding was scheepswerf werktuigkundige. Bij het aanmelden kreeg je meteen een uniform dat je altijd droeg. Ook in je vrije tijd. De school had geen mogelijkheid om interne faciliteiten te bieden dus werden de leerlingen over het eiland verspreid bij particulieren. Dit gaf een heel gezellige band met de inwoners. Toen ik klaar was met mijn studie kwam ik terecht bij de Java China Japan lijn. Dit was een zelfstandige maatschappij, die na wat onderzoek ook het beste betaalde. Daar heb ik gesolliciteerd en ik werd direct aangenomen. In 1938 was er een oorlogsdreiging en verhuisden wij weer naar Nederlands-Indië. Wonderwel kreeg ik daar direct weer een baan aan boord van een schip. Na twee jaar varen brak de oorlog uit en zijn wij op 4 maart 1942 opgepakt en in een kamp gestopt. Het schip werd in beslag genomen door de Japanners. De bemanning was Chinees, alleen de crew was Nederlands. De Chinezen moesten aan boord blijven om het schip naar Hong Kong te varen. De Nederlandse bemanning werd in een Jappenkamp gezet samen met dominees en andere godsdienstigen. In Hong Kong gingen de Chinezen van boord om plaats te maken voor Japanners. Het schip was toen nog maar een kort leven beschoren, het is in de omgeving van Singapore getorpedeerd. Na een jaar zijn wij vanuit het kamp overgebracht naar het tiende bataljon. Per toeval kwam ik daar mijn broer tegen. Hij zat in het leger voor zijn nummer, zoals ook wel de verplichte diensttijd werd genoemd en hij was ook opgepakt. Dit was een bijzondere ontmoeting. Na tien maanden werd mijn broer overgebracht naar Indo China. Ik ben toen met duizend man tegelijk naar Sumatra overgevaren. Daar moest ik werken aan spoorlijn de Pakanbaroe. Ik ben daar slecht behandeld, iedereen trouwens. Te weinig eten en drinken en hard werken in de hete zon. Wij moesten bomen kappen in het oerwoud, hardhout was natuurlijk het sterkst. Om het voor ons zelf toch een beetje dragelijk te maken, kapten wij alleen de lichtere hout soorten. Dit scheelde een stuk met sjouwen. Hier werd dan ook niet verder op gecontroleerd. Er was toezicht van militairen die het op dit gebied het ons makkelijk maakten. Doordat het hout minder van kwaliteit was, rotte het ook snel weg. Toen wij bijna aan het eind waren was het begin al weer weggerot. Zo slecht was het hout. Er is nu helemaal niets meer van over. De gewoonte was bij het aanleggen van spoorlijnen om bij de laatste dwarsligger een gouden nagel in aan te brengen. Dat was het teken van het einde. 24

27 Dit hebben wij nooit bereikt vanwege de capitulatie. Er kwam een eind aan de oorlog en konden wij naar huis. Door het kampleven was ik teveel verzwakt. Mijn gewicht was nog maar 40 kilo. Met de ambulance werd ik overgebracht naar een ziekenhuis in Pakanbaroe en na een paar weken ging ik naar een hospitaal in Singapore om verder aan te sterken. Wonder boven wonder kwam ik ook daar weer mijn oudste broer tegen. Na drie maanden heb ik de boot naar Nederland genomen. In Nederland kreeg ik weer een klus op een boot. Ook weer met een Chinese bemanning. De naam van het schip was De Tjipondok een Amerikaans schip. De hiërarchie was groot. Ik sprak alleen met de zogenaamde nummer one de eerst verantwoordelijke van het schip. Van taal problemen met de rest van de bemanning was dus geen sprake. Na vier jaar, tijdens mijn verlof, leerde ik mijn vrouw kennen. Ze werkte aan de receptie van een hotel aan de Vondelstraat, waar wij overnachtten bij aankomst in Amsterdam. Tijdens ons huwelijk zijn wij regelmatig verhuisd. Ook ben ik een poosje aan de wal gebleven omdat mijn vrouw er wat moeite mee kreeg dat ik zo lang weg was. Het varen is echter altijd in mijn bloed gebleven. met mijn zoon via de skype. Verder heb ik wel wat contacten in de omgeving. Mensen die wat voor mij doen als het nodig is. Ik ken verder weinig mensen in Alphen. Ik ben blij met de dagopvang De wijk is erg mooi om te wonen met veel groenvoorziening, waar ik erg op gesteld ben. Overdag is hier niemand thuis, allemaal aan het werk buiten de deur. De samenleving heeft een hoog tempo gekregen en is naar mijn idee ook zeer oppervlakkig. Mijn ogen gaan achteruit waardoor mijn leven ook erg is veranderd. De hobby s die ik had, kan ik daardoor ook niet meer goed. Schilderen en mini scheepsbouw waren een belangrijke bezigheid voor mij. Ik lees ook graag boeken in het Engels, dit gaat mij makkelijk af omdat ik heel veel Engels heb moeten praten in mijn werk. Verder ben ik erg tevreden en zou ik niet weten wat ik zou willen veranderen in de wijk. Ons laatste huis aan de wal stond in Dinteloord, daar is mijn vrouw overleden en ik ben toen naar Alphen aan den Rijn verhuisd. Mijn zoon woonde hier al en ik vond een mooi appartement waarin ik nog steeds woon. Mijn zoon is inmiddels verhuisd naar het buitenland. Soms voel ik me erg eenzaam hier. Na alles wat ik heb mee gemaakt vind ik de dagelijkse dingen niet meer zo belangrijk. Er zijn geen contacten meer uit het verleden. Ook mijn familie leeft niet meer. Patrick, mijn zoon en ik zijn nog de enige die overgebleven zijn van de familie. Iedere avond heb ik contact De heer Abas: Iedere avond heb ik contact met mijn zoon via de skype. 25