[EVALUATIE EN VOORUITBLIK]

Transcriptie

1 2013 Goois Lyceum, Bussum Christiaan Heyting [EVALUATIE EN VOORUITBLIK] AANBEVELINGEN VOOR VERBETERING PRESENTATIES GESCHIEDENIS & OMGEVING

2 Dit rapport is in het schooljaar uitgevoerd door Christiaan Heyting, leraar in opleiding aan de Interfacultaire Lerarenopleiding aan de Universiteit van Amsterdam. Dit rapport is uitgevoerd in opdracht van Kathelijne van Houtert, docent Geschiedenis en Geschiedenis & Omgeving aan het Goois Lyceum Bussum. 1

3 Inhoudsopgave Introductie Doel- en vraagstelling pagina 3 Evaluatie Interviews en enquête pagina 4 Ervaring leerlingen pagina 4-6 Ervaring docenten pagina 6-7 Eigen ervaring pagina 7 Vooruitblik Aanbevelingen pagina 8 Toelichting aanbevelingen pagina 9-10 Belang ander beoordelingsschema pagina 11 Toelichting nieuw beoordelingsschema pagina 12 Bijlage Nieuwe beoordelingsschema Oude beoordelingsschema Uitkomsten enquête (samengevat) 2

4 I ntroductie Doel- en vraagstelling Leerlingen uit de tweede klas van de Havo en het Atheneum waren over het algemeen tevreden over hun eigen presentaties die ze dit jaar hebben gehouden voor het vak Geschiedenis & Omgeving (G&O). De docenten die het vak gaven waren echter van mening dat de presentaties van de leerlingen sterk van niveau verschilden en dat hier zeker ruimte voor verbetering bestaat. De wensen en verwachtingen van de docenten kwamen vaak niet overeen met de geleverde presentaties van de leerlingen. Aangezien dit schooljaar ( ) het eerste jaar was dat het vak G&O werd gegeven is het niet verwonderlijk dat bepaalde onderdelen van het vak voor verbetering vatbaar zijn. Dit onderzoek richtte zich op de verbetering van de presentaties, met als doel dat volgend jaar de geleverde presentaties meer overeenkomen met de wensen en verwachtingen van de docenten. Hiervoor zijn de eerste twee presentaties geëvalueerd. De vraagstelling die hierbij centraal stond, was wat is er nodig om wensen en verwachtingen van de docenten wat betreft de presentaties van de leerlingen te realiseren en hoe zou een beoordelingsmodel hierop aansluiten? Het antwoord op deze vraag is dat een nieuw geconstrueerd beoordelingsformulier van essentieel belang is om voor het volgende schooljaar de wensen en verwachtingen van de docenten, wat betreft de presentaties van leerlingen, te realiseren. Hiermee worden de presentaties van de leerlingen niet alleen na afloop van de presentaties getoetst aan heldere criteria, met als gevolg dat de beoordeling minder subjectief is, maar is het voor leerlingen ook voorafgaand aan de presentatie gemakkelijker om aan de wensen en eisen van de docent te voldoen. Voorwaarde hierbij is uiteraard dat het beoordelingsformulier ruim voordat de presentaties worden gehouden te raadplegen is. Dit rapport bevat naast een vernieuwd beoordelingsformulier een aantal aanbevelingen op basis van een evaluatie van de presentaties van de leerlingen. 3

5 De evaluatie Enquête en interviews De evaluatie heb ik gedaan door alle leerlingen een digitale enquête in te laten vullen; de samengevatte uitkomst van deze enquête is te vinden in de bijlage. Daarnaast heb ik tien leerlingen, waarvan vier meisjes en zes jongens, individueel geïnterviewd. De reden waarom ik hier voor heb gekozen is omdat een één-op-één-gesprek meer ruimte biedt voor nuancering en toelichting, dan een enquête. 1 Naast de leerlingen zijn ook de bij het vak betrokken docenten, Pieter Jan van Helden en Paul Drapers, geïnterviewd. Het gaat hierbij om de twee docenten die de eerste twee presentaties van dit schooljaar hebben beoordeeld. Bij de selectie van leerlingen die ik heb geïnterviewd heb ik onderscheid gemaakt tussen leerlingen afkomstig van de Havo en leerlingen van het VWO. Daarnaast heb ik ongeveer een gelijk aantal jongens als meisjes willen interviewen. Behalve deze factoren zijn de leerlingen geheel willekeurig door mij uit de klas gekozen. Op basis hiervan, en op basis van de uitkomsten van de interviews, verwacht ik dat de leerlingen een goede afspiegeling vormen van de klas. De uitkomsten van de interviews mogen op basis hiervan als algemeen geldend gezien worden. Bij de enquête hebben de leerlingen evenzogoed aan moeten geven welk geslacht ze hebben en of ze op de Havo of op het VWO zitten. Op deze manier was het voor mij goed mogelijk om na te gaan of het niveau of het geslacht invloed heeft gehad op de wijze waarop zij de presentaties hebben ervaren. Wanneer hier duidelijke verschillen zichtbaar waren dan zouden de docenten daar in het volgende schooljaar rekening mee kunnen houden. Uit de interviews en enquêtes komt geen noemenswaardig verschil tussen deze groepen naar voren. Ervaring leerlingen Enquête: Leerlingen moesten aan de hand van 26 stellingen aangeven of ze het helemaal oneens waren met de stelling (1), redelijk oneens (2), redelijk eens (3), of helemaal eens (4). Leerlingen waren over het algemeen tevreden over hun eigen presentatie (gemiddelde 2.88 en een standaarddeviatie van 0.89) en hoewel de meningen van de leerlingen over de becijfering van hun presentatie meer uiteenliepen (standaarddeviatie van 1.08), was het merendeel van de 1 Deze interviews heb ik met een audio recorder opgenomen en op de computer heb ik de antwoorden uitgewerkt. 4

6 leerlingen het eens met het cijfer. Aangezien de leerlingen grotendeels tevreden waren over hun presenteren en het eens waren met de becijfering, kan geconcludeerd worden dat, wanneer de docenten van mening waren dat de presentaties van hoger niveau dienden te zijn, dit beter gecommuniceerd had moeten worden. Interessant is dat leerlingen in de enquête aangaven dat de presentaties inhoudelijk weinig van elkaar verschilden (gemiddelde 1.65 en een standaarddeviatie van 0.83), terwijl ze weinig moeite hadden met het vinden van achtergrondinformatie (gemiddelde 3.00) en niet meer begeleiding van docenten hadden gewild voor het zoeken van achtergrondinformatie (gemiddelde 1.65). Dit is waarschijnlijk juist een probleem. Leerlingen vinden heel snel dezelfde informatie via internet; het is namelijk gemakkelijk te vinden en verschilt inhoudelijk weinig van elkaar. Dit terwijl de door de leerlingen gemaakte producten wel van elkaar verschilden. Een meer gevarieerdere achtergrondinformatie zou daarom mogelijk moeten zijn. Dus hoewel leerlingen aangeven niet meer begeleiding nodig te hebben bij het zoeken van achtergrondinformatie, zou meer begeleiding er voor kunnen zorgen dat leerlingen tot meer specifieke informatie kunnen komen. Net als bij de individuele interviews (zie verderop), komt uit de enquête naar voren dat er veel verschil bestaat tussen leerlingen over de vraag of voorafgaand aan de presentatie G&O de eisen die gesteld werden aan de presentatie duidelijk waren. Hoewel gemiddeld gezien het merendeel van de leerlingen (2.42; standaarddeviatie 1.01) van mening was dat voorafgaand aan de presentatie duidelijk was aan welke eisen de presentatie diende te voldoen, gaven zes leerlingen aan dat dit geheel onduidelijk was. Een groot deel van de leerlingen gaf bovendien aan dat het naar hun mening niet duidelijk was waar de docent voorafgaand aan de presentatie op zou letten ( 12 leerlingen antwoorden met een 1 of 2 ). Hier lijkt daarom zeker ruimte voor verbetering te zijn. Ook gaven de leerlingen aan niet bijzonder veel geleerd te hebben van het presenteren (gemiddelde 2.23 standaarddeviatie 0.97). Op basis van deze uitkomst mag gesteld worden dat zij of hele goede presentaties gaven of zich weinig met de tweede presentatie hebben ontwikkeld ten opzichte van de eerste presentatie. Aangezien dit eerste lang niet bij iedereen het geval was, kan er geconcludeerd worden dat de leerlingen zich met de tweede presentatie weinig hebben ontwikkeld ten opzichte van de eerste presentatie. Aangezien de leerlingen over het algemeen aangaven tevreden te zijn over de eigen presentatie, wordt blijkbaar door de docenten onvoldoende duidelijk gemaakt waar ruimte voor verbetering is. Deze conclusie wordt bovendien versterkt bij navraag bij een aantal leerlingen ( zie resultaten interviews). 5

7 Hieruit blijkt dat het niet altijd duidelijk was wat voor feedback de leerlingen hebben ontvangen na afloop van een presentatie. Interviews: Wanneer bij leerlingen meer door werd gevraagd over de ervaringen van de presentaties voor het vak G&O, dan valt op dat de presentaties heel verschillend zijn ervaren door de leerlingen. Waar vrijwel iedere leerling het mee eens was, is dat er bij leerlingen weinig variatie bestond in de achtergrondinformatie over het product. Hierdoor was het volgens de ondervraagde leerlingen vaak niet heel leerzaam om naar de presentaties van andere leerlingen te luisteren. Leerlingen zijn aardig tevreden over hun eigen presentaties; wanneer ze hier niet tevreden over waren dan had dit veelal te maken met een gebrek aan voorbereidingstijd. Voor vier leerlingen was het vooraf niet geheel duidelijk wat er van ze verwacht werd voor de presentaties. Ook kunnen zeven leerlingen zich niet meer herinneren wat voor op- en aanmerkingen ze hebben gekregen. Één leerling gaf zelfs aan, dat hij door tijdgebrek geen feedback heeft ontvangen. Uit de interviews komt geen duidelijk verschil naar voren in de ervaringen van jongens of meisjes of leerlingen afkomstig van de Havo of van het VWO. Ervaring docenten Er zijn voor de evaluatie van de presentaties van de leerlingen twee docenten geïnterviewd, Pieter Jan van Helden en Paul Drapers. Zij waren beide betrokken bij de beoordeling van de eerste en tweede presentatie. Zij gaven aan dat er voorafgaand aan de presentaties een formulier is gegeven met de verwachtingen ten aanzien van de te geven presentaties. Dit formulier was bovendien voor de leerlingen na te vinden op ELO. De instructies voor de eerste en tweede presentatie verschilden niet van elkaar, er werden alleen wat extra tips gegeven op basis van de ervaringen van de eerste presentaties. Volgend schooljaar zouden deze instructies volgens de docenten beter overgebracht kunnen worden door hier langer aandacht aan te besteden en voorbeelden te geven van goede presentaties. De docenten gaven aan dat de leerlingen voor het onderdeel presenteren niet een apart cijfer hebben gekregen. Wat betreft de verbetering van de beoordeling geeft één docent expliciet aan dat een beoordelingsschema voor het volgend schooljaar gewenst is en dat dit het voor leerlingen ook inzichtelijker maakt waar op gelet zal worden. 6

8 Inhoudelijk zouden de presentaties volgens de docenten beter kunnen. Dit zou kunnen door meer diversiteit aan onderwerpen aan te bieden, hogere eisen aan de gebruikte bronnen te stellen (bijvoorbeeld minimaal één boek) en de leerlingen tussentijds meer te sturen. Eigen ervaring Als één van de aanwezige docenten kan ik opmaken dat de presentaties van de leerlingen sterk van niveau verschilden, maar over het algemeen was er zeker ruimte voor verbetering. Er waren leerlingen die een mooi opgezette PowerPoint hadden, waar ze op de juiste manier naar verwezen en een goed eigen verhaal hadden met originele achtergrondinformatie. Daarnaast lieten het door hun gemaakte product met een duidelijke uitleg zien aan de klas. Dit rapport gaat echter over de verbetering van de presentaties van de leerlingen en daarom benadruk ik de aspecten die voor verbetering vatbaar zijn. Met name tijdens de eerste presentatie constateerde ik dat leerlingen vaak een tekst grotendeels voorlazen ( soms zelfs van de telefoon) en dat deze tekst zeer waarschijnlijk niet zelf was geschreven. De achtergrondinformatie sloot bij beide presentaties in veel gevallen niet aan bij het product en de leerlingen vertelden in veel gevallen letterlijk hetzelfde verhaal. Het product kwam, met name tijdens de eerste presentatie, minimaal aan bod. Ook werd er lang niet altijd op de juiste manier gebruik gemaakt van de PowerPoint. Denk hier bijvoorbeeld aan te weinig ondersteunende afbeeldingen, irrelevante afbeeldingen, te veel tekst, door kleurgebruik onleesbare tekst en niet verwijzen naar de PowerPoint. Uiteraard moet en kan je niet van leerlingen uit de tweede klas verwachten dat zij allemaal een perfecte presentatie neerzetten. Toch is het belangrijk, wanneer je als docent wilt dat de leerlingen in de loop van het jaar vooruitgang boeken, te streven naar een perfecte presentatie. Om dit na te streven is het belangrijk dat de instructies voorafgaand aan de presentaties helder zijn voor de leerlingen, zodat de wensen en verwachtingen van de docenten voor iedereen duidelijk zijn. Daarnaast zou een nieuw beoordelingsschema er voor zorgen dat leerlingen op een objectievere wijze beoordeeld worden en achteraf in kunnen zien wat een volgende keer beter moet. Deze suggesties worden onder het kopje Vooruitblik verder uitgelegd. 7

9 Vooruitblik Op basis van de evaluatie en literatuurstudie 2 geef ik de volgende aanbevelingen: Aanbevelingen: 1. Docenten moeten voorafgaand aan de presentaties duidelijker aangeven wat hun wensen en verwachtingen zijn van de leerlingen 2. Voorafgaand aan de eerste presentatie zou het verstandig zijn als de docenten laten zien hoe bepaalde onderdelen van de presentatie er wel of juist niet uit moet zien. 3. Docenten moeten achteraf duidelijker laten zien waar op is gelet en waar het cijfer op is gebaseerd. 4. Er moet een helder beoordelingsformulier gebruikt worden bij de beoordeling van de presentaties, transparant voor zowel leerling als docent. 5. De feedback moet schriftelijk overgebracht worden naar de leerlingen. 6. De leerlingen moeten tijdens de tweede presentatie laten zien wat ze met de kritiekpunten uit de voorgaande presentatie hebben gedaan 7. Leerlingen die naar de presentaties luisteren moeten meer betrokken worden bij het geven van de feedback 8. Leerlingen moeten meer sturing krijgen bij het zoeken van geschikte achtergrondinformatie 9. Meer onderdelen van de huidige presentaties kunnen beperkt worden tot het schriftelijke verslag 10. Tijdens de presentatie zou meer nadruk op het product, specifieke achtergrond en de totstandkoming van het product moeten liggen 2 De literatuurstudie behoort niet tot dit rapport, aangezien het in beperkte mate relevant is. Deze literatuurstudie is ingeleverd bij de ILO als onderdeel van de verantwoording van dit rapport. 8

10 Toelichting aanbevelingen Zowel leerlingen als betrokken docenten hebben aangegeven dat de instructies voorafgaand aan de presentaties voor verbetering vatbaar zijn. Leerlingen gaven aan dat met name voor de eerste presentatie het onduidelijk was waar de presentatie precies aan moest voldoen. Dit zou volgend schooljaar beter kunnen door het beoordelingsformulier, een formulier met algemene eisen en een formulier met tips op de ELO te plaatsen. Tijdens de eerste lessen en de les voordat de eerste presentaties gehouden worden, zouden de docenten nogmaals kunnen benadrukken wat ze wel en niet verwachten. Dit kan ondermeer door bepaalde onderdelen van de presentatie voor te doen. Hierbij kan gedacht worden aan op welke manier er naar het product verwezen moet worden en op welke manier de PowerPoint gebruikt kan worden. Tijdens deze modeling kunnen de docenten ook benadrukken wat zij niet willen zien, bijvoorbeeld leerlingen die een tekst voorlezen vanaf hun mobiele telefoon, of een ongeïnteresseerde houding aannemen wanneer het groepsgenootje aan het woord is. Ik heb begrepen dat de leerlingen geen apart cijfer hebben gekregen voor de presentatie. Persoonlijk denk ik dat dit voor volgend jaar wel goed zou zijn. Naast dat dit er voor zorgt dat het voor leerlingen en docenten op deze manier nog duidelijker is hoeveel progressie de leerlingen boeken, zorgt een losse becijfering ook voor meer transparantie en is het belang van de presentaties voor de leerlingen duidelijk. Wanneer docenten willen dat leerlingen gedurende het jaar beter worden in presenteren, dan is het van groot belang dat het voor leerlingen duidelijk is hoe hun cijfer tot stand is gekomen. Op basis van de evaluatie concludeer ik dat dit jaar het nog niet mogelijk was voor leerlingen om achteraf hun feedback in te zien, laat staan na te gaan waar hun cijfer op is gebaseerd. Een nieuw beoordelingsformulier is hierbij van essentieel belang. Hoewel ik geen twijfels heb over het niveau van beoordelen van de docenten die dit jaar de eerste twee presentaties voor hun rekening namen, kan ik stellen dat dit proces niet transparant was voor de leerlingen en dat er geen duidelijk afgebakende criteria werden getoetst. Leerlingen gaven met name tijdens de interviews aan vaak geen weet te hebben van hun feedback en in minimaal één geval is er volgens de leerling in het geheel geen feedback gegeven. Na afloop van de presentaties dit schooljaar, gaven de docenten en leerlingen in de klas aan wat zij goed en minder goed vonden van de presentaties. Deze feedback werd echter mondeling over gebracht, en wanneer we willen dat leerlingen tijdens het volgende project iets doen met de feedback van de voorgaande presentatie, dan is het wenselijk wanneer deze feedback schriftelijk (digitaal, of op papier) aan de leerlingen overhandigd wordt. In het volgende schooljaar zouden leerlingen deze feedback dan weer mee kunnen nemen in het verslag van 9

11 het volgende project en op basis van deze feedback aan kunnen geven welke doelen zij hebben voor de nieuwe presentatie. Aangezien het voor zowel docent als leerling op deze manier inzichtelijk is welke tips en tops de leerlingen eerder hebben ontvangen, is vooruitgang eerder te meten en is meer gerichte feedback mogelijk. Hierbij aansluitend, zou het bovendien wenselijk zijn wanneer leerlingen in de klas actiever worden betrokken bij het geven van feedback. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door iedere leerling de opdracht te geven een pen en papier voor zich te nemen en tips en tops op te schrijven. Op deze manier is iedere leerling individueel aanspreekbaar en dit dwingt ze ook om aandachtiger te luisteren. De docenten wijzen bij iedere presentatie twee leerlingen aan die tijdens de nabespreking gaan notuleren. Zij schrijven de tips en tops die uit de klas komen op en geven één papier aan de docenten en één papier aan de leerlingen die de presentatie hebben gehouden. Zowel leerlingen als docenten hebben aangegeven dat de achtergrondinformatie van de leerlingen te veel overlap vertoont. Dit is niet wenselijk aangezien het impliceert dat leerlingen in veel gevallen niet veel verder gekomen zijn dan een algemene Wikipedia pagina. De leeropbrengst van de leerlingen zal in dat geval niet heel hoog zijn geweest, bovendien geven de leerlingen aan dat zij het om deze reden niet heel interessant vonden om naar elkaars presentatie te luisteren. Voor volgend schooljaar zou dit verholpen kunnen worden door leerlingen meer sturing te geven bij specifieke achtergrondinformatie. Wanneer de docenten wel willen zien dat de leerlingen ook de algemene achtergrondinformatie beheersen, zou er voor gekozen kunnen worden dat hier schriftelijk een klein verslag van gemaakt wordt. Dit geldt ook voor het onderdeel samenwerking, al moet ik hierbij vermelden dat dit voornamelijk een persoonlijke suggestie is, ik vond de tips en tops die de presenterende leerlingen elkaar tijdens de presentatie gaven weinig toevoegen. De meeste leerlingen kwamen hierbij niet veel verder dan hij had goede ideeën, maar moet minder praten. Leerlingen zouden de taakverdeling prima kunnen vertellen tijdens de presentatie, de tips en tops mogen ze wat mij betreft beperken tot het schriftelijke verslag. Belang ander beoordelingsschema Het beoordelingsformulier heb ik gemaakt aan de hand van de evaluatie van het vak en gelezen literatuur. Waar ik veel aan heb gehad is het boek Handboek Taalgericht vakonderwijs, geschreven door Maaike Hajer en Theun Meestringa en de artikelen Why the Range in Grades? An Attempt to Explain the Variance in Students Public Speaking Grades, Preparation Meeting Opportunity: How Do College Students Prepare for Public Speeches?, 1 0

12 beide geschreven door Judy C. Pearson ea. en The Development and Test of the Public Speaking Competence Rubric geschreven door Lisa M. Schreiber ea. Met name in het boek van Hajer en Meestringa en het artikel van Schreiber wordt benadrukt wat het belang is van het ontwikkelen van een zo objectief mogelijk beoordelingsformulier, aangezien presentaties per definitie subjectief beoordeeld wordt door de docenten. Naast de literatuur komt ook op basis van de ervaringen van de docenten en leerlingen naar voren dat er belang is bij een helder beoordelingsschema. Voor dit beoordelingsschema heb ik ondermeer gekeken naar het oude beoordelingsformulier 3 en de eisen die op de school gesteld worden bij de presentaties voor het profielwerkstuk 4. Het oude beoordelingsschema kent tekortkomingen, de beoordeling is open en daarmee subjectief. Daarnaast heb ik tijdens de beoordelingen van de presentaties dit formulier nooit gezien. De eisen voor de presentaties voor het profielwerkstuk in de examenklassen op de school, is het niveau dat in ieder geval nagestreefd moet worden bij de presentaties voor G&O. Om deze reden is het goed om de eisen voor beide presentaties (deels) overeen te laten komen. Toelichting nieuw beoordelingsformulier Het nieuwe beoordelingsformulier is onderverdeeld in drie onderdelen ( uitvoering, inhoud en vorm), deze onderdelen zijn weer onderverdeeld in verschillende subgroepen. Aan het eind van het beoordelingsformulier is het voor de docent bovendien nog mogelijk losse tips en tops te formuleren. Bij iedere subgroep kan de docent een normering geven, voor sommige subgroepen is het relevant om dit aan te geven door middel van een cijfer (variërend van 1 t/m 4), bij andere subgroepen kan dit door het hokje onder een woord aan te kruisen ( nooit, soms, vaak, altijd). Op deze manier kunnen verschillende presentaties gemakkelijk met elkaar vergeleken worden en is het inzichtelijk voor zowel docent als leerling. Hiermee wordt de subjectiviteit van de beoordeling tot het minimale beperkt. 3 Zie bijlage 4 Zie bijlage 1 1