Dag van de Biodiversiteit 2 de en 3 de graad (On)kruid vergaat niet

Transcriptie

1 Dag van de Biodiversiteit 2 de en 3 de graad (On)kruid vergaat niet Doelstellingen Kinderen verruimen hun blik op het begrip onkruid. Kinderen ontdekken dat verschillende soorten onkruid waardevol zijn voor de mens. De kinderen durven hun initieel standpunt over een stelling veranderen. De kinderen verwoorden waarom ze hun initieel standpunt over een stelling hebben verlaten. De kinderen geven invulling aan het begrip onkruid door middel van een filosofisch gesprek. Materiaal - Verschillende soorten onkruid: bv. brandnetel, grote weegbree, - Ingrediënten brandnetel pesto: brandneteltoppen, pijnboompitten (of hazelnoten), Parmezaan (of fetakaas), teentje look, olijfolie, citroen - Toastjes of brood (eventueel een beetje oudbakken) - Waterkoker - Vergiet - Blender/staafmixer en mengkom - Mes - Tuinhandschoenen - Alternatief voor het recept: kaartjes met foto s, met op de achterkant telkens de foto van een brandnetel. - Plastic zakjes - Touw (optioneel) - Post-its Organisatie Klassikaal - individueel - partner

2 Voor je begint - Geef de kinderen voor je les de opdracht om 3 verschillende soorten plantjes/groen/bloemetjes uit de tuin of gevonden onderweg, mee te brengen. - Verzamel zelf een aantal soorten onkruid. - Verzamel een emmer vol bovenste knopen van brandnetels. - Pluk de brandnetels met handschoenen. Knip de bovenste 2 à 3 centimeter van de plant (de blaadjes die je bij moet houden zijn iets lichter groen en minder taai van structuur). De rest mag je weggooien. Neem zeker ook 1 volledige brandnetel mee naar de klas. - Als je liever niet kookt in je klas: Print de foto s van de voorbeelden waarvoor je brandnetel nog kan gebruiken af. Knip ze uit en plak op de achterkant telkens de afbeelding van de brandnetel. - Hang een koord of teken een waslijn op bord: dit wordt het Akkoordkoord. - Verdeel het touw in 3 horizontale delen: ja twijfel nee. 1 (On)kruid in de klas Klassikaal Verzamel al het groen van jezelf en de kinderen op een tafel. Vraag de kinderen bij elk plantje of ze het in hun tuin willen. Verdeel de plantjes in 2 groepen: Wil ik wel in mijn tuin en Wil ik niet in mijn tuin. Bij de groep die ze niet in de tuin willen, sta je stil. - Waarom wil je deze plant niet in je tuin? Vraag hen wat onkruid voor hen betekent. Geef de stelling Onkruid is nutteloos en schrijf deze boven het akkoordkoord. 2 Tussen de polen over nutteloos onkruid deel 1 Individueel De kinderen krijgen bedenktijd voor hun standpunt over de stelling. Ze noteren of ze akkoord gaan of niet en het bijhorende argument op een post-it. Ze kleven hun antwoord in de juiste zone. Bespreek - Welke antwoorden komen het meeste/minste/niet voor? - Bespreek enkele argumenten.

3 3 Brandnetel is (on)kruid. Klassikaal Klasgesprek Toon de brandnetel. Vraag de leerlingen of ze dit kennen. - Is dit onkruid? - Wat doen we vaak met onkruid? - Kan je er ook iets anders mee doen? - Vraag hen welk woordje je kan horen in het woord onkruid? Antwoord: kruid. Brandnetelpesto Vertel de kinderen dat je met kruiden lekkere dingen kan maken. Maak samen een pesto met brandnetel in de plaats van basilicum. 4a Brandnetelpesto recept Ingrediënten - 1 kom brandneteltoppen - pijnboompitten (of goedkopere hazelnoten) - 1 teentje knoflook - Parmezaanse kaas (of goedkopere fetakaas) - 1 citroen - olijfolie Was de brandneteltoppen met tuinhandschoenen. Stoom de brandnetel in een stoommandje tot ze zacht en geslonken zijn. Pureer de toppen, pijnboompitten, knoflook en de geraspte Parmezaanse kaas in een hakmolentje of keukenmachine. Voeg er het sap van 1 citroen en olijfolie toe. Smeer de pesto op toastjes, stukjes brood. Smakelijk! TIP Laat de kinderen helpen bij het wassen van de brandnetels. Als ze geen tuinhandschoenen hebben, gebruik dan plastic zakjes. Stoom de brandnetels door ze in een vergiet te doen en daar kokend water van de waterkoker over te gieten. 4b Alternatief voor de brandnetelpesto Je kan de kinderen ook op deze manier anders doen kijken naar onkruid.

4 Leg de foto s met de beelden van de soep, de thee, naar de bovenkant. Die foto s heb je op voorhand uitgeknipt en aan de achterkant heb je de foto van de brandnetel geplakt. Vertel dat deze thee veel voedzame mineralen bevat. Laat hen raden waarvan de thee gemaakt is. Zodra je een aantal antwoorden hebt gekregen, draai je het kaartje om. Op de achterkant staat dan een brandnetel. Herhaal dit met de volgende foto s: - Een infuus (dat krijg je als je iets laten trekken in warm water) dat je als haarspoelmiddel kan gebruiken voor glanzend en gezond haar. - Zalf tegen jeuk, insectenbeten, netelroos, - Kruiden fijngehakt in een pannenkoek voor een lekker, hartig hapje. - Ter vervanging van spinazie op een pizza. - Ter vervanging van basilicum in een pesto. Laat de kinderen telkens ontdekken van welk kruid de dingen op de foto s gemaakt zijn. 5 Tussen de polen over nutteloos onkruid deel 2 Stel opnieuw: Onkruid is nutteloos Geef de kinderen een andere kleur post-it. Zo heb je straks zicht op de wijziging van hun standpunt. Geef bedenktijd: de kinderen noteren eerst individueel hun antwoord en argument. Vervolgens wisselen de kinderen van gedachten met hun buur. Na overleg kleven de kinderen hun individuele post-it in de juiste zone. Bespreek - Waar situeren zich de meeste/minste/geen antwoorden? - Is er een verandering? - Welk element deed je van mening veranderen? - Heb je je idee veranderd na overleg met je buur? Conclusie: je kan je mening veranderen op basis van nieuwe informatie maar ook door argumenten en ideeën van anderen. Overgang naar een filosofisch gesprek - Kom samen met de kinderen tot een conclusie. Bouw vanuit deze conclusie met een aantal prikkelende vragen op naar een kort filosofisch gesprek. - Conclusie na het recept/foto s: met brandnetels kan je koken, thee maken. Wanneer is iets onkruid? Enkel als we er zelf geen nu van inzien? Kunnen we met ander onkruid misschien ook dingen doen? En is onkruid enkel voor ons

5 mensen onkruid? Wat denken dieren van onkruid? Heeft onkruid misschien nog een andere waarde dan een gebruikswaarde? Is onkruid belangrijk voor de natuur? Wat als er geen onkruid zou bestaan? Bestaat onkruid? EXTRA Verwijs er zeker ook naar dat ander onkruid ook zijn nut heeft: Je kan er onder andere ook mee koken, en bepaalde plantjes hebben geneeskundige krachten zoals bijv. Hondsdraf en weegbree kan je kneuzen als je een kleine wonde hebt en het op je wonde smeren. Het werkt ontsmettend en pijnstillend. Van madeliefjes kan je een infuus maken dat goed is tegen de hoest. - 6 Bestaat onkruid? (filosofisch gesprek) Klassikaal Verzamel de kinderen in de kring. Vertel dat je een bijzondere denkvraag hebt waarop je zelf het antwoord niet weet. Vertel dat je samen op (onder)zoek gaat naar een antwoord: bestaat onkruid? Geef de kinderen even bedenktijd. Stel de vraag opnieuw en peil naar eerste antwoorden. Subvragen: - Waarom noemen wij bepaalde planten onkruid? - Als de plant een nut heeft, is het dan onkruid? - Moeten planten nuttig zijn? - Mag een plant ook niet nuttig zijn? - Wat als er geen onkruid meer zou zijn? - Wie draagt daar de gevolgen van? Let tijdens het gesprek op volgende tips. 1. Blijf neutraal tijdens het gesprek. Vermijd elk eigen oordeel in een vraag of reactie. 2. Vat tussendoor samen en parafraseer zodat alle kinderen het gesprek kunnen volgen. 3. Vraag door: stel bijkomende vragen. (Waarom denk je dat? Ken je een voorbeeld? Is dat altijd zo? ) Rond het gesprek af met een antwoord waar de kinderen zich in vinden. Mogelijk heb je geen eensluidend antwoord, maar meerdere antwoorden. Vertel de kinderen dat op sommige vragen meerdere antwoorden bestaan en dat filosoferen een zoektocht is naar een antwoord: soms heb je dat niet na 1 gesprek.

6 7 Reflectie - Hoe vond je het filosofisch gesprek? Moeilijk/leuk/makkelijk/niet leuk waarom? - Heb je tijdens het gesprek soms je eigen mening of idee veranderd? Wat of wie deed je mening aanpassen? - Hoe heb je het antwoord gevonden op de vraag of onkruid bestaat? - Heb je dat alleen gedaan? In deze les oefen je de vaardigheid filosoferen. Filosoferen helpt kinderen anders te kijken naar en na te denken over de wereld. Filosoferen verscherpt het kritisch denken bij leerlingen: niets is vanzelfsprekend. Tijdens het filosoferen ga je samen op zoek naar de betekenis van concepten en toets je deze aan je eigen waarden.