ACTUARIËLE EN BEDRIJFSTECHN ISCHE NOTA 2015 TECH. Stichting Vroegpensioenfonds Technische Groothandel (VPTECH)

Transcriptie

1 ACTUARIËLE EN BEDRIJFSTECHN ISCHE NOTA 2015 TECH Stichting Vroegpensioenfonds Technische Groothandel (VPTECH)

2 2 / 71

3 Inhoudsopgave Blz. Verantwoording 4 Organisatiestructuur 6 Goed pensioenfondsbestuur 10 Uitbesteding 13 Pensioenregeling 15 Financiële opzet 15 Beleggingsbeleid 21 Risicoparagraaf 29 Crisisplan 32 Toekomstvisie 33 Bij lagen: 1. Kenmerken pensioenregeling 2. Verklaring beleggingsbeginselen 3. Crisisplan 4. Fondsdocumenten 5. Ervaringssterfte 6. Gedragscode 7. Incidenten-en klokkenluidersregeling 3 / 71

4 1. Verantwoording Het fonds Stichting Vroeg pensioenfonds Groothandel (VPTECH) Aard fonds Vestigingsplaats (statutair) KvK-inschrijvi ngsnu m mer DNB-relatienummer Vroegpensioenregeling Amsterdam Het fonds heeft ten doel binnen de werkingssfeer van de regeling aanspraken toe te kennen op een tijdelijk ouderdomspensioen (vroegpensioen) aan werknemers en gewezen werknemers. Door de wijzigingen in de wet (VPL-wetgeving) zijn de mogelijkheden van het fonds om dit doel te bereiken sinds eind 2005 sterk ingeperkt. Actuariële en bedrijfstechnische nota In de Actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) van het fonds is vastgelegd op welke wijze het fonds uitvoering geeft aan het bepaalde in artikel 145 van de Pensioenwet en paragraaf 9 van het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen. De beschrijvingen die deze ABTN bevat zijn zodanig dat De Nederlandsche Bank op basis van deze ABTN tot een oordeel kan komen over de wijze waarop wordt voldaan aan het bij en krachtens de Pensioenwet bepaalde. Deze ABTN is vastgesteld door het bestuur. Het fonds legt iedere wijziging in de ABTN binnen twee weken na de vaststelling van die wijziging voor aan De Nederlandsche Bank (DNB). Deze ABTN vervangt alle voorgaande nota s. Mate van detaillering In deze ABTN wordt het huidige en voorgenomen beleid in strategische zin omschreven. De inhoud van de ABTN beoogt hiermee op hoofdlijnen inzicht te geven in het functioneren van het pensioenfonds op alle beleidsterreinen. 4 / 71

5 2. Organisatiestructuur itvoerinp Toezicht/Verantwoordi t Adviserend a ctu a ri S commissie van advies Ve rantwoor di ngsorgaan Raad van Toezicht Corn Pl a n ce officer Certificerend actuaris externe accountant Bestuurs bureau Bestuur Jaarwerkcom missie Crisiscom missie pensioen beheer Uitbestedi ng I vermogens risicobeheer beheer 5 / 71

6 2.1 Organen van het fonds Bestuur Het bestuur van het fonds is belast met het besturen van het fonds, waaronder mede te verstaan het beheren van de middelen van het fonds. Het bestuur is als zodanig eindverantwoordelijk voor alle activiteiten van het fonds. Het bestuur bestaat uit vijf leden en is samengesteld uit 2 vertegenwoordigers van werkgeversverenigingen, 2 van werknemersverenigingen in de bedrijfstak en 1 vertegenwoordiger namens vroegpensioengerechtigden. Uit zijn midden benoemt het bestuur een voorzitter en een secretaris, alsmede een vicevoorzitter en vicesecretaris. Het bestuur stelt zich bij het uitoefenen van zijn taak onafhankelijk op en draagt er zorg voor dat het fonds uitsluitend handelt ten behoeve van alle belanghebbenden van het fonds. Het bestuur inventariseert daartoe jaarlijks de (neven)functies van de bestuurs- en commissieleden. Hierover wordt gerapporteerd in het jaarverslag van het fonds. De taken en bevoegdheden van het bestuur zijn bepaald in de statuten van het fonds. Het bestuur heeft in de statuten vastgelegd langs welke procedure bestuursleden kunnen worden benoemd, geschorst of ontslagen. De voorzitter en secretaris vormen gezamenlijk het dagelijks bestuur en vertegenwoordigen tezamen het fonds in en buiten rechte. Bestuursbureau Het bestuur laat zich bijstaan door een bestuursbureau. Het bestuursbureau ondersteunt het bestuur en de commissies van het bestuur in haar taken. Commissies Het bestuur kan tijdelijke of permanente commissies instellen. Het bestuur kan bevoegdheden geheel of gedeeltelijk delegeren aan een commissie. De commissie is voor de uitoefening van haar taken verantwoording schuldig aan het bestuur. De wijze waarop de commissie verantwoording aan het bestuur aflegt, is schriftelijk vastgelegd in een huishoudelijk reglement. Het bestuur heeft de volgende commissies ingesteld: Commissie van Advies Pensioengerechtigden of aspirant pensioengerechtigden die niet akkoord gaan met een beslissing van het fonds, kunnen binnen een maand na dagtekening van de schriftelijke beslissing een advies vragen van de Commissie van Advies. De leden van deze commissie worden aangewezen door de organisaties, betrokken bij de Cao van de bedrijfstak. Het bestuur bepaalt in hoeverre zij een advies van de Commissie wenst op te volgen. 6 / 71

7 Jaarwerkcommissie Het bestuur heeft een jaarwerkcommissie ingesteld, bestaande uit twee bestuursleden. De commissie bereidt het Jaarverslag en de Jaarrekening voor ten behoeve van het bestuur. Crisiscommissie Het bestuur heeft een crisiscommissie ingesteld, bestaande uit de voorzitter, de secretaris en het bestuurslid dat de beleggingen als aandachtsgebied heeft van het bestuur. De commissie adviseert het bestuur in een crisissituatie over op korte termijn te nemen (nood)maatregelen als omschreven in het financieel crisisplan van het fonds. Raad van Toezicht (RVT) Het fonds heeft een raad van toezicht bestaande uit drie leden. De raad van toezicht heeft tot taak toezicht te houden op het beleid van het bestuur en op de algemene gang van zaken in het fonds. De raad van toezicht adviseert het bestuur desgevraagd of uit eigen beweging over aangelegenheden die het fonds betreffen. De bepalingen omtrent de raad van toezicht zijn uitgewerkt in de statuten van het fonds en in het huishoudelijk reglement van de raad van toezicht. Verantwoordingsorgaan (VO) Het fonds heeft een verantwoordingsorgaan bestaande uit vijf leden: te weten drie leden namens de werknemers, één namens de vroegpensioengerechtigden en één namens de werkgevers, benoemd door de WTG. Het bestuur legt verantwoording af aan het verantwoordingsorgaan over het beleid, de wijze waarop dit is uitgevoerd en over de naleving van de principes voor goed pensioenfondsbestuur. De bepalingen omtrent het verantwoordingsorgaan zijn uitgewerkt in de statuten van het fonds en het reglement verantwoordingsorgaan. 2.2 Adviseurs Adviserend actuaris Het bestuur heeft de heer W. van Straten verbonden aan Syntrus Achmea Pensioenbeheer benoemd als adviserend actuaris. De overeengekomen werkzaamheden en de beloning zijn vastgelegd in een contract/opdrachtbevestiging. Beleggingsadviseur Het bestuur heeft de heer R. van Asselt verbonden aan Sprenkels en Verschuren benoemd als beleggingsadviseur. De overeengekomen werkzaamheden en de beloning zijn vastgelegd in een contract. 7/71

8 Certificerend Actuaris Het bestuur heeft de heer P. Heesterbeek verbonden aan Triple A benoemd als onafhankelijk, bevoegde certificerend actuaris. De certificerend actuaris beoordeelt de financiële positie van het pensioenfonds volgens de eisen van DNB. De certificerend actuaris rapporteert eenmaal per jaar aan het fondsbestuur door middel van een actuarieel rapport en een actuariële verklaring. Rapportage vindt plaats uiterlijk 1 juni van het jaar volgend op het kalenderjaar waarop de rapportage betrekking heeft. De certificerend actuaris is onafhankelijk van het pensioenfonds en verricht geen andere werkzaamheden voor het pensioenfonds. Waarmerkend Accountant Het bestuur heeft de heer H.C. van der Rijst verbonden aan PWC benoemd als externe accountant. De accountant controleert jaarlijks het jaarverslag en de staten voor De Nederlandsche Bank N.V. (DNB) en doet vervolgens verslag van zijn werkzaamheden in de vorm van een accountantsverklaring, een management letter en een verslag aan het bestuur. 2.3 Intern toezicht Raad van Toezicht Het bestuur heeft het intern toezicht geregeld via een raad van toezicht. De raad van toezicht bestaat uit drie onafhankelijke leden die allen deskundig zijn. De leden zijn op geen enkele wijze, anders dan uit hoofde van de raad van toezicht, actief betrokken bij het functioneren van het fonds. De bevindingen van de raad van toezicht worden opgenomen in het jaarverslag en besproken met het verantwoordingsorgaan. De taken van de raad van toezicht zijn uitgewerkt in de statuten van het fonds en in het reglement van de raad van toezicht. Compliance officer Het bestuur heeft een gedragscode opgesteld. De bijbehorende jaarlijkse verklaring wordt door de bestuursleden ondertekend. Het bestuur heeft KPMG Integrity aangesteld als compliance officer, die de naleving van de gedragscode door de bestuursleden controleert en daarover aan het bestuur rapporteert. 8 / 71

9 3. Goed pensioenfondsbestuur Verantwoord besturen In 2013 is de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen (WVBP) aangenomen. De pensioenfederatie heeft daarop de Code Pensioenfondsen uitgebracht die de in 2005 door de STAR uitgebrachte principes voor goed pensioenfondsbestuur vervangen. De Code Pensioenfondsen is in de wet WVBP verankerd. Het bestuur van het fonds onderschrijft de geldende principes en leeft deze na of legt uit waarom hier van wordt afgeweken. Het bestuur heeft een transparantiedocument opgesteld waarin de gemaakte keuzes en het beleid voor goed pensioenfondsbestuur zijn vastgelegd. Beheerssystemen en interne controle bestuur Het bestuur is verantwoordelijk voor het uitvoeren van interne controlemaatregelen gericht op de juiste en volledige registratie van de gegevens van het fonds. Het pensioenfonds heeft op het gebied van administratieve organisatie en interne controle maatregelen getroffen ter naleving van de Sanctiewet 1977 en de op grond van die wet vastgestelde regelingen en besluiten met betrekking tot het financieel verkeer. Met de administrateur van de deelnemersadministratie en de financiële administratie zijn procedures opgesteld en vastgelegd in een overeenkomst, met een bijhorende Service Level Agreement. Het bestuur ontvangt ieder kwartaal een rapportage over de nakoming van de serviceafspraken. Aan de hand van een tevoren vastgesteld budget krijgt het bestuur ieder kwartaal inzicht in de realisatie van de uitgaven. Met de vermogensbeheerders en de bewaarder (custodian) zijn overeenkomsten afgesloten waarin onder andere zijn vastgelegd de beleggingsrichtlijnen en de overeengekomen rapportages. Deskundigheid en zelfbeoordeling Het bestuur heeft een plan opgesteld om ervoor te zorgen dat de deskundigheid binnen het bestuur gewaarborgd is en blijft en dat het bestuur als collectief over de door DNB vereiste deskundigheid beschikt. Het bestuur hanteert hierbij het vierogenprincipe: per onderwerp moeten ten minste twee bestuursleden voldoende deskundig zijn. Er vindt door de bestuursleden een collegiale beoordeling van de deskundigheid plaats. Het bestuur heeft competentie- en functieprofielen opgesteld voor de verschillende aandachtsgebieden. Het bestuur past, aan de hand van wijzigende regelgeving, waar nodig, het deskundigheidsplan en de competentie- en functieprofielen aan. Het bestuur meldt bij het ontstaan van vacatures aan de benoemende organisatie over welke competenties en deskundigheid het nieuwe bestuurslid dient te beschikken. Nieuw aantredende bestuursleden volgen, indien noodzakelijk, een pensioenopleiding en/of opleiding op een deelgebied. Verder wordt bij de samenstelling en het aannamebeleid gelet op het diversiteitsbeleid van het fonds. Er wordt gestreefd naar diversiteit binnen de fondsorganen op het gebied van geslacht, leeftijd, cultuur en achtergrond. 9/71

10 Opleiding Het bestuur investeert in opleidingen en permanente educatie. Het beleid is erop gericht dat per aandachtsgebied tenminste twee leden uit het bestuur deskundigheidsniveau B bezitten. Nieuwe bestuursleden bepalen met een kennisreflector hun deskundigheid. Er is budget voor het volgen van cursussen en jaarlijks wordt minimaal 16 uren aan permanente educatie gevolgd. Vergoed ingsregeling Het bestuur heeft een vergoedingsregeling voor bestuurs- en commissieleden alsmede voor leden van de RVT en VO. Zelfevaluatie Het bestuur evalueert ieder jaar het eigen functioneren, zowel van de individuele bestuursleden als van het collectief. Deze evaluatie vindt, een keer in de twee jaar plaats onder begeleiding van een onafhankelijk adviseur. Integriteit Het fonds heeft een gedragscode, zie bijlage 6, ingesteld voor het bestuur en al degenen die voor, namens of in opdracht van het fonds werken en alle door het bestuur aan te wijzen betrokkenen, ter voorkoming van conflicten tussen het belang van het fonds en de privébelangen van betrokkenen alsmede ter voorkoming van het gebruik van vertrouwelijke informatie van het fonds voor privédoeleinden. Op overtredingen van de gedragscode is het sanctiebeleid van toepassing. Klokkenluiders- en incidentenregeling Voor het melden van misstanden en incidenten heeft VPTECH een klokkenluiders- en incidentenregeling getroffen. Binnen deze regeling kunnen betrokkenen veilig melding maken van misstanden of incidenten. (zie bijlage 7) Klachten en geschillen Voor klachten inzake bestuursbesluiten kan de klager advies vragen aan de Commissie van Advies (zie punt 2.1). Voor klachten inzake de kwaliteit of tijdigheid van de pensioenuitvoering door Syntrus Achmea Pensioenbeheer, is de klachtenregeling van Syntrus Achmea Pensioenbeheer van toepassing. Gezien het karakter van het fonds heeft het bestuur geen verdere klachten- of geschillenregeling getroffen. 10 / 71

11 Communicatie Het fonds heeft een communicatiebeleidspian opgesteld. Voor iedere doelgroep zijn communicatiedoelstellingen geformuleerd. Vanuit dit plan wordt jaarlijks een voorstel voor een jaarplan met een begroting ontwikkeld dat door het bestuur wordt vastgesteld. De basis van dit plan is de communicatie die verplicht is volgens de Pensioenwet, de Wet Pensioencommunicatie en als gevolg van de voorschriften van de AFM. De Wet Pensioencommunicatie heeft als doel dat de deelnemer meer inzicht en handelingsperspectief krijgt en dat de informatie aansluit bij de behoeften en kenmerken van de deelnemer. De informatie moet correct, duidelijk, evenwichtig en gelaagd worden aangeboden. Gezien het bijzondere karakter van het fonds, wil het bestuur ook op communicatiegebied de kosten zoveel als mogelijk in de hand houden. Nadruk in het beleid ligt bij communicatie via de website, waar voor de drie belangrijke groepen, de werkgevers, de werknemers en de uitkeringsgerechtigden, zo actueel mogelijke informatie wordt verschaft en waar alle belangrijke beleidsdocumenten van de stichting te downloaden zijn. Voorts is er op regelmatige momenten schriftelijke communicatie met de werkgevers en de uitkeringsgerechtigden en op wettelijk verplichte momenten met de (gewezen) deelnemers. Eens in de vijf jaar wordt een (vijfjaarlijkse) pensioenopgave aan alle gewezen deelnemers verstuurd. Het fonds heeft alle opgebouwde pensioenaanspraken aangemeld bij het Pensioenregister en meldt periodiek wijziging of aanvulling van die gegevens aan het Pensioenregister. De communicatie van VPTECH is er op gericht om de stakeholders in staat te stellen: De juiste keuzes te maken op basis van de mogelijkheden de VPTECH kan bieden. De juiste informatie op te halen bij de juiste partij. Correcte informatie aan het fonds te verstrekken. De juiste informatie te verstrekken over afkoop en waardeoverdracht als daarom gevraagd wordt. 11/71

12 4. Uitbesteding Het bestuur van het fonds heeft een aantal activiteiten uitbesteed aan externe deskundigen. Ingeval van een vernieuwing van een uitbestedingsovereenkomst wordt altijd bij meerdere partijen offerte gevraagd. Het bestuur heeft criteria van uitbesteding vastgelegd, waaraan moet worden voldaan. Het bestuur hanteert bij de beoordeling van de uitbestede activiteiten een checklist. Het bestuur monitort op deskundigheid, ervaring en educatie, continuiteit, prijs, soliditeit, reputatie, vertrouwelijkheid, procedures, exit-mogelijkheden, ondervanging calamiteiten, back-up-mogelijkheden, transparantie en aansprakelijkheid. Pensioenbeheer Het bestuur heeft een overeenkomst voor onbepaalde tijd afgesloten met Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. voor de uitvoering van de pensioenadministratie en het bestuurssecretariaat. In de overeenkomst zijn de activiteiten van de administrateur voor het fonds vastgelegd, onderverdeeld in administratieve, financiële, secretariële, actuariële, juridische en overige werkzaamheden. Het fonds heeft serviceafspraken gemaakt met Syntrus Achmea Pensioenbeheer. Jaarlijks wordt een begroting vastgesteld en verantwoording afgelegd over de gemaakte kosten. Per kwartaal wordt een tussenrapportage vervaardigd door de administrateur, waarin alle verrichte werkzaamheden met de daarbij behorende kosten worden afgezet tegen de begroting. Het bestuur toetst de uitbesteding van de diensten onder meer via het ISAE 3402-rapport van Syntrus Achmea Pensioenbeheer. Per kwartaal wordt door Syntrus Achmea Pensioenbeheer gerapporteerd over de serviceafspraken. Door Syntrus Achmea Pensioenbeheer is voor het fonds een fondsmanager benoemd die verantwoording aflegt aan het bestuur over de uitvoering en de resultaten van de overeengekomen werkzaamheden. Vermogensbeheer Het bestuur heeft ten behoeve van de hypothekenportefeuille van het fonds een vermogensbeheerovereenkomst gesloten met Syntrus Achmea Vastgoed BV (handelend onder de naam Real Estate & Finance) voor onbepaalde tijd. Ten behoeve van de bewaring van de discretionaire aandelenportefeuille en de bewaring van de discretionaire portefeuille staatsobligaties is het bestuur een overeenkomst aangegaan met Kas Bank NV. In de overeenkomst(en) zijn de activiteiten van de vermogensbeheerders en bewaarder vastgelegd. Het fonds heeft serviceafspraken gemaakt met alle partijen. Het bestuur toetst de uitbesteding van de diensten onder meer met behulp van de ISAE rapporten (Syntrus Achmea Vastgoed en Kas Bank). Voorts worden de financiële risico s in kaart gebracht en gemonitord, waarbij het bestuur ondersteund wordt door een onafhankelijke deskundige. Vanuit de vermogensbeheerders zijn voor het fonds accountmanagers benoemd die verantwoording afleggen aan het bestuur over de uitvoering en de resultaten van de overeengekomen werkzaamheden via de rapportages van Kas Bank. 12/71

13 5. Pensioenregeling Verplichtstelling Op aanvraag van de sociale partners in de bedrijfstak Technische Groothandel heeft de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het jaar 1999 het deelnemen in het fonds verplicht gesteld voor de werknemers die in dienst zijn van een werkgever in de zin van de regeling. De verplichtstelling is nog steeds van toepassing en is in december 2010 voor een periode van vijf jaar verlengd. De verplichtstelling heeft evenwel geen effectieve werking meer. In verband met de gewijzigde wetgeving rond vut- en vroegpensioenregelingen (Wet VPL) is in 2005 door cao-partijen in de bedrijfstak besloten de opbouw van vroegpensioen te beëindigen met ingang van 1 januari Vanaf deze datum vindt ook geen premiebetaling meer plaats. In bijlage 1 wordt ingegaan op de vroegpensioenregeling. 6. Financiële opzet 6.1 Voorzieningen en reserves Voorziening pensioenverplichtingen De voorziening pensioenverplichtingen (VPV) wordt vastgesteld als de contante waarde van de tot en met de balansdatum door de deelnemers verworven aanspraken. De VPV wordt gebaseerd op, naar het oordeel van het bestuur en gehoord de actuaris, voldoende veilige grondslagen. Thans wordt de VPV vastgesteld op basis van de volgende grondslagen en veronderstellingen. a. Overlevingstafels: PrognosetafelsAG Er zijn leeftijdsafhankelijke correctiefactoren toegepast op de sterftekansen, deze zijn weergegeven in bijlage 5. De ervaringssterfte is bepaald met behulp van het Syntrus Achmea Salarismodel 2012 dat gebruik maakt van door CBS beschikbaar gestelde data. b. Rekenrente: RTS, zoals door DNB gepubliceerd c: Leeftijd: Alle (gewezen) deelnemers worden geacht te zijn geboren op 1 juli van hun geboortejaar. 13 / 71

14 d: Kosten: Bij de vaststelling van de hoogte van de kostenvoorziening wordt voor iedere premievrije deelnemer en gepensioneerde bepaald wat naar verwachting de contante waarde van de toekomstige kosten is. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar variabele en vaste kosten. De kostenvoorziening wordt jaarlijks, ultimo het berekeningsjaar vastgesteld op basis van de notitie kostenvoorziening en bevat o.a. de volgende veronderstellingen: Het pensioenfonds zal uiterlijk ultimo 2025 worden geliquideerd, alle ingegane uitkeringen en opgebouwde pensioenaanspraken zullen primo 2026 zijn overgegaan naar een volledig verzekerde regeling. Er wordt een verband verondersteld tussen het aantal deelnemers en de omvang van de kosten. De variabele en vaste kosten worden jaarlijks tot en met ultimo 2025 geïndexeerd, tenzij contractueel anders is overeengekomen. De kostenvoorziening wordt vastgesteld als de contante waarde van de in de toekomst te verwachten totale kosten. De contantmaking geschiedt op basis van de door DNB voorgeschreven RTS ultimo het berekeningsjaar. De kostenvoorziening is berekend op basis van het deelnemersbestand ultimo het berekeningsjaar. Dit bestand neemt uitsluitend af als gevolg van overlijden en als gevolg van het bereiken van de 65-jarige leeftijd. De ster[tekansen zijn hierbij ontleend aan de meest recente AG Prognosetafels onder toepassing van de sterfte ervaringsfactoren van het fonds. De kosten verbonden aan vermogensbeheer dienen direct te worden verrekend met de directe en indirecte beleggingsopbrengsten. In de vaststelling van de kostenvoorziening is hiermee geen rekening gehouden. De kostenvoorziening wordt als een separate technische voorziening opgenomen. Jaarlijks zal een rendement aan deze technische voorziening worden toegeschreven op basis van de rentetermijnstructuur die gebruikt is om de contante waarde van de kosten vast te stellen. Daarnaast zullen jaarlijks de kosten, die voor het betreffende jaar zijn verondersteld, aan de voorziening worden onttrokken. De kostenvoorziening zal jaarlijks herijkt worden, uitgaande van de laatst bekende cijfers omtrent de vaste en variabele kosten. De per jaar geschatte kosten en de contante waarde van de kosten worden in de notitie kostenvoorziening opgenomen. Jaarlijks zal het bestuur nagaan of de veronderstelling dat het pensioenfonds uiterlijk ultimo 2025 liquideert nog realistisch is Weerstands reserve Er wordt een weerstandsreserve aangehouden om onder meer tegenvallende beleggingsopbrengsten te kunnen opvangen. De hoogte van het weerstandsvermogen is minimaal gelijk aan het minimaal vereist eigen vermogen (MVEV). Het streven is om een reserve aan te houden die minimaal gelijk is aan het vereist eigen vermogen (VEV), berekend op basis van het Financieel Toetsingskader. Het vereist eigen vermogen wordt bepaald op basis van de standaardmethode voorgeschreven door DNB. 14/71

15 6.1.3 Algemene reserve Deze reserve is dat deel van het vermogen dat resteert nadat via de resultaatbestemming de vereiste reserves, waaronder de weerstandsreserve, op het gewenste niveau zijn gebracht. Er is geen sprake van een maximering van de algemene reserve. In geval van reservetekort of dekkingstekort ontstaat er een negatieve algemene reserve. 6.2 Toereikendheid voorzieningen en reserves Het fonds streeft naar een zodanig totaalniveau van de voorzieningen en de reserves dat de aangegane verplichtingen kunnen worden afgewikkeld Korting op pensioenaanspraken en rechten Indien noodzakelijk, zal als laatst te hanteren sturingsmiddel, om aan de eisen van artikel 134 PW te voldoen, een korting op de verworven aanspraken en de ingegane pensioenen worden toegepast. Van dit sturingsmiddel heeft het fonds nog nimmer gebruik hoeven maken. Onder het nftk moet van te voren worden bepaald over welke periode een eventuele korting wordt gespreid. In het nftk is een spreiding van een korting op de aanspraken en uitkeringen mogelijk van maximaal tien jaar. In het geval dat het fonds een dekkingstekort heeft dan moet dat dekkingstekort in maximaal 5 jaar worden weggewerkt, hierbij kan een korting dus noodzakelijk zijn. Situatie VPTECH Gesloten fonds, korting treft dus gehele populatie Uitkeringsduur maximaal 4 jaar, door spreiding van korting over langere periode kunnen sommige deelnemers minder korting hebben gekregen dan anderen. Toeslagbeleid (vooralsnog intentie), boven 110% beleidsdekkingsgraad toeslag verlenen waarbij minimale omvang van het surplus (=returnportefeuille) 10% moet bedragen en de trend van de dekkingsgraad niet onder de 110% moet liggen. Door dit beleid verantwoordt zo snel mogelijk toeslag verlenen om te voorkomen dat de buffer onevenwichtig verdeeld wordt. Wat zouden oorzaken van dekkingstekort kunnen zijn. A. Aandelen storten in met 60% of meer, surplus neemt af met 50% of meer. Gevolg gering dekkingstekort, kleine kans op korting maar ook kansen op herstel door rebound binnen 5 jaar. B. Credit spread loopt enorm uit waardoor marktwaarde van staatspapier en hypotheken dalen. Surplus vertoont zeer geringe daling maar dekkingsgraad daalt door daling staatspapier. Gevolg mogelijk dekkingstekort op papier, cash flow match nog steeds intact. Rebound mogelijk indien credit spread weer daalt. Door bereiken van afloopdatum bereiken de staatsobligaties automatisch een waarde van 100, waardoor het papieren verlies zich niet materialiseert. Voornamelijk een toezichtskaderprobleem i.p.v. echt financieel probleem. C. Default van een van de landen (AA, AAA) in onze cash-flow match. Harde en concrete daling van de dekkingsgraad. Zal gepaard gaan met zeer grote economische stresssituatie. Waarschijnlijk zullen de hierboven beschreven situaties zich ook meteen voordoen. 15 / 71

16 Grote kans op korten en zeer onvoorspelbare herstelkansen. Effecten spreiding van kortingen Door een korting te spreiden wordt de pijn over meerdere jaren uitgesmeerd en de kans op tussentijds herstel geboden, zodat niet onnodig hard gesneden wordt in de aanspraken en uitkeringen. Als we kijken naar de situatie bij VPTECH is de kans op scenario A of B veel groter dan scenario 0. Terwijl het risico dat gekort moet worden bij scenario A en B veel kleiner is dan bij scenario C. Als een korting zich dus daadwerkelijk manifesteert bij VPTECH ten gevolge van scenario C, dan is de impact groot. Een dergelijke korting spreiden over een periode langer dan de uitkeringsduur betekent dat een groepje uitkeringsgerechtigden gedeeltelijk wordt ontzien en dat het restant wordt herverdeeld onder de achterblijvers. Met zeer onvoorspelbare herstelkansen zou dit als onevenwichtig beschouwd kunnen worden. Indien een korting het gevolg is van scenario A, B of een combinatie van deze twee, dan zal een korting gespreid worden over maximaal tien jaar. Motivatie is dat de korting waarschijnlijk gering is en dat herstelkansen aannemelijk zijn. Indien een korting het gevolg is van scenario C, dan wordt een korting gespreid over maximaal 4 jaar. Motivatie: Een dergelijk scenario zal gepaard gaan met zeer grote economische onzekerheid en zeer onvoorspelbare herstelkansen. 6.3 Premiebeleid Er wordt voor het fonds sinds 1 januari 2006 geen premie meer geheven. 6.4 Toeslagbeleid Het bestuur is bevoegd de aanspraken van de gewezen deelnemers en de rechten van de pensioentrekkenden procentueel te verhogen. Het fonds heeft geen doelgericht beleid (toeslag label B) om een toeslag te geven op de pensioenrechten en pensioenaanspraken; de deelnemers moeten ervan uitgaan dat ze geen jaarlijkse toeslag zullen krijgen. Het bestuur besluit jaarlijks of een toeslag wordt verleend, rekening houdende met de financiële positie van het pensioenfonds. Er is geen vooraf vastgestelde maatstaf op basis waarvan de hoogte van een eventueel te verlenen toeslag wordt gebaseerd. Omdat er geen doelgericht toeslagenbeleid is, wordt hiervoor niet gereserveerd. 6.5 Actuariële risico s De uit de pensioenregeling voortvloeiende verplichtingen en de hieruit voortkomende actuariële risico s (lang leven risico) worden door het fonds in eigen beheer gehouden. 6.6 ALM en Haalbaarheidstoets 16 / 71

17 Aangezien er geen sprake meer is van premie-inkomsten en er ook geen mogelijkheid is om in moeilijke financiële omstandigheden terug te vallen op sponsoren, beperkt het instrumentarium van het fonds zich tot het beleggingsbeleid. Het fonds zal jaarlijks een haalbaarheidstoets uitvoeren. De haalbaarheidstoets geeft inzicht in de samenhang tussen de financiële opzet, het verwachte pensioenresultaat en de risico s die daarbij gelden. Daarnaast wordt periodiek een ALM studie uitgevoerd, waarbij de nadruk ligt op de effectiviteit van het te voeren beleggingsbeleid. 6.7 Vermogen Vereist eigen vermogen Het vereist eigen vermogen (VEV) wordt zodanig vastgesteld dat de technische voorzieningen na verloop van één kalenderjaar met een betrouwbaarheid van 97,5% kunnen worden gedekt door de dan aanwezige middelen. Voor de berekening van het VEV hanteert het fonds het standaardmodel. Met dit model wordt het VEV aan de hand van het risicoprofiel van het fonds bepaald met gebruikmaking van een aantal voorgedefinieerde risicofactoren en een voorgeschreven negatief scenario per risico. De voorgedefinieerde risicofactoren zijn: het marktrisico: het renterisico; het aandelen- en vastgoedrisico; het valutarisico; het grondstoffenrisico; het kredietrisico; het verzekeringstechnisch risico; het liquiditeitsrisico; het concentratierisico en het operationeel risico. In hoofdstuk 8 worden deze risico s verder besproken Op basis van de strategische beleggingsmix (zie hoofdstuk 7) bedraagt het vereist eigen vermogen in de evenwichtssituatie in 2015 ca. 8% van de VPV Minimaal vereist eigen vermogen Het fonds moet te allen tijde over voldoende vermogen beschikken om aan zijn (nominale) verplichtingen te kunnen voldoen. Het minimaal vereist eigen vermogen (MVEV) van het fonds is conform de wet vastgesteld op 4% van de technische voorzieningen van het fonds Reservetekort Indien het vermogen van het fonds minder bedraagt dan de som van de technische voorzieningen en het VEV, is er sprake van een situatie van reservetekort. Het fonds zal dan een herstelplan opstellen en indienen bij DNB Dekkingstekort Indien het vermogen van het fonds minder bedraagt dan de som van de technische voorzieningen en het MVEV, is er sprake van een situatie van dekkingstekort. Het fonds zal dan een herstelplan opstellen en indienen bij DNB. 17 / 71

18 7. Beleggingsbeleid 7.1 Inleiding Organisatie en werkwijze De beschikbare gelden van het fonds zullen op een solide wijze worden belegd. De onderwerpen met betrekking tot beleggingen worden in de bestuursvergaderingen met het voltallige bestuur behandeld. Het bestuur van het fonds is verantwoordelijk voor het strategische beleggingsbeleid en de nadere invulling alsmede de uitvoering van het strategische beleid. Onder het strategisch beleggingsbeleid wordt verstaan de vaststelling van het doel en de stijl van het beleggingsbeleid, de strategische beleggingsportefeuille, de normportefeuille en bandbreedtes, de benchmarks en de selectie en aanstelling en ontslag van de vermogensbeheerder(s). Onder de nadere invulling alsmede de uitvoering van het strategisch beleggingsbeleid wordt onder andere verstaan het vaststellen van de specifieke richtlijnen voor de deelportefeuilles, het opstellen van het mandaat voor de vermogensbeheerder, het toetsen en evalueren van het gevoerde en voorgenomen beleid van de vermogensbeheerder, het onderhouden van contacten met adviseurs en het bijhouden van beleggingstechnische kennis. De vermogensbeheerders zijn belast met het tactische en operationele beleggingsbeleid. De vermogensbeheerders zijn binnen de hier geformuleerde randvoorwaarden vrij in de wijze van belegging en herbelegging. De vermogensbeheerders zijn verantwoordelijk voor het verzamelen, administreren en rapporteren over de beleggingen aan bestuur Structuur Vermogensbeheer Het bestuur heeft Syntrus Achmea Vastgoed B.V. aangesteld als externe vermogensbeheerder om binnen de in deze nota opgestelde doelstellingen en restricties het operationele beleggingsbeleid uit te voeren. Kas Bank N.V. is aangesteld als bewaarder van de vastrentende en de aandelenportefeuille Wijze waarop beleid tot stand komt Het bestuur stelt het beleggingsbeleid jaarlijks vast in de beleggingsnota, aan de hand van de in dit hoofdstuk vermelde uitgangspunten en doelstellingen en rekening houdende met alle relevante (markt)ontwikkelingen. In de beleggingsnota worden de volgende onderwerpen beschreven: Organisatie vermogensbeheer; lnvestment beliefs van het fonds; Economische ontwikkelingen (terugblik op het afgelopen jaar en vooruitzichten); Totstandkoming en vaststelling jaarlijkse strategisch beleggingsbeleid; Toegekende mandaten aan de vermogensbeheerders. 18 /71

19 Het bestuur stelt de beleggingsnota voor het volgende jaar vast, zo mogelijk in een bestuursvergadering van december of anders via een schriftelijke procedure. De nadere invulling en richtlijnen worden vastgelegd in een jaarlijks beleggingsplan met de vermogensbeheerders, dat als bijlage bij de beleggingsnota wordt opgenomen Resultaatsevaluatie De vermogensbeheerders dienen zorg te dragen voor een volledige administratie van de beleggingsportefeuille en alle daarop betrekking hebbende transacties. Minimaal per kwartaal worden de volgende zaken vastgelegd en gerapporteerd aan het bestuur via Kas Bank. Voor elke beleggingscategorie en de totale portefeuille: portefeuille overzichten in marktwaarden begin en einde periode op transactiebasis; waarde vermogenswinst of verlies in euro; fonds- en benchmark rendement in procenten; attributie analyse; ex ante tracking error van de beleggingsfondsen; Voor totale portefeuille: beknopte toelichting op het gevoerde beleggingsbeleid; inzicht in het renterisico, de rente afdekking versus de afgesproken bandbreedte ex-ante en de realisatie ex-post; Inzicht in het kredietrisico, monitoring van de ontwikkelingen van de credit spread en de prijzen van credit default swaps. Inzicht in het aandelenrisico, monitoring van de prijsschokken in de markt. Inzicht in het relatieve aandelenrisico, monitoren van de afwijking van de benchmark stortingen en onttrekkingen naar en uit de portefeuille; Periodiek bespreekt het bestuur met de beleggingsadviseur het gehele beleggingsraamwerk en de behaalde resultaten. Deze bespreking vindt plaats tegen het licht van de dan geldende dekkingsgraad en de doelstellingen van het fonds. Voorts toetst het bestuur de belangrijkste risico s (zie hoofdstuk 8) die gepaard gaan met beleggingen. 7.2 Beleggingsdoelstelling De hoofddoelstelling van het beleggingsbeleid voor VPTech is: Teneinde de beoogde pensioen uitkeringen op korte en lange termijn veilig te stellen, wenst het bestuur de toevertrouwde middelen op een verantwoorde en solide wijze te beleggen. Een zeer defensief karakter van het beleggingsbeleid staat samen met eenvoud en het met grote mate van zekerheid veilig stellen van de nominale uitkeringen voorop. Alleen met het surplus wordt risico aan de portefeuille toegevoegd. Onder een solide wijze van beleggen verstaat het bestuur het volgende: Het bestuur onderbouwt het jaarlijks te voeren beleggingsbeleid; Het bestuur evalueert het gevoerde beleggingsbeleid tenminste jaarlijks en stelt het beleggingsbeleid zo nodig tussentijds bij; 19 / 71

20 Het bestuur richt de administratieve organisatie rondom beleggingen adequaat in. Dit betekent dat zij waar nodig functiescheiding en interne controle maatregelen invoert; Het bestuur heeft een gedragscode ingesteld. De gedragscode draagt mede bij tot het integer functioneren van alle betrokkenen ter voorkoming van conflicten tussen belangen van het fonds en privé- belangen van betrokkenen alsmede ter voorkoming van het gebruik van vertrouwelijke informatie van het fonds voor privé doeleinden. Onder zeer defensief karakter verstaat het bestuur het volgende: Het pensioenfonds heeft een relatief korte horizon in vergelijking met gewone pensioenfondsen, waardoor relatieve stabiliteit van de rendementen op de beleggingen ten opzichte van de verplichtingen gewenst is en de kans op korten geminimaliseerd wordt. Er mag sprake zijn van een bescheiden risico, waarvoor alleen het surplus (aanwezige vermogen boven een dekkingsgraad van 100%) wordt gebruikt. De waardefluctuaties dienen beperkt te zijn, zodat het pensioenfonds met zeer grote mate van zekerheid haar verplichtingen kan nakomen. Bij de uitvoering van het beleggingsplan staat de prudent person -regel conform de Europese richtlijnen 1 centraal. De prudent person -regel rust op de volgende pijlers: Deskundig vermogensbeheer; Activa worden belegd in het belang van de (gewezen) deelnemers; Activa worden zodanig belegd dat de veiligheid, de kwaliteit, de liquiditeit en het rendement van de portefeuille als geheel wordt gewaarborgd; dit betekent dat het risicoen rendementsprofiel van de totale portefeuille steeds afgestemd moet zijn op de verplichtingenstructuur van het fonds, en dat de beleggingen voldoende moeten zijn gespreid (diversificatie). 7.3 Investment Beliefs De investment beliefs vormen de basis en de filosofie voor de inrichting van het vermogensbeheer: Het geeft een raamwerk op basis waarvan beleggingsbeslissingen genomen worden; Het geeft houvast als er een crisis is; Het is goed om van te voren af te stemmen wat van het beleggingsbeleid verwacht mag worden; Het legt vast aan stakeholders waar het fonds voor staat. Het bestuur heeft de volgende investment beliefs vastgesteld: Beleggen is een middel om de pensioendoelstelling te realiseren en geen doel op zich Het beleggingsdoel is in het algemeen om rendement te maken en het vermogen te beschermen, zodat aan de nominale verplichtingen kan worden voldaan. Het behalen van extra rendement om toeslag te kunnen verlenen, is geen doelstelling op zich voor VPTech. Daarnaast dienen uit de beleggingsrendementen ook de uitvoeringskosten betaald te worden. Diversificatie voegt waarde toe 20 / 71

21 Binnen de relatief eenvoudige portefeuille wordt getracht een bepaalde mate van spreiding aan te brengen binnen de beleggingscategorieën aandelen en vastrentende waarden, zodat het risico op portefeuiieniveau wordt gereduceerd. Financiële markten zijn volledig efficiënt Sterk ontwikkelde markten zijn dermate efficiënt dat geen voordeel door actief beleggen te behalen is. Daardoor kan het beste gebruik worden gemaakt van passieve producten, gezien de hoge mate van efficiëntie van de markt en de lagere kosten. Visie pensioenfonds op de ontwikkeling van financiële markten: Het pensioenfonds baseert haar visie op informatie van externe partijen. Deze visie wordt gebruikt bij: - De te hanteren uitgangspunten in een (verkorte) ALM-studie, continuïteitstoetsen en portefeuille optimalisatiestudies; - Het bepalen van het al dan niet afdekken van valutarisico, daar het pensioenfonds valutarisico in beginsel niet als rendementsbron ziet. Het pensioenfonds gelooft sterk in het behoud van de Euro en de Europese Monetaire Unie. De verplichtingen zijn ook in Euro s. Er wordt niet belegd in een beleggingsproduct of een beleggingscategorie die niet, of onvoldoende wordt begrepen Het pensioenfonds vindt eenvoud begrijpeljkheid en transparantie belangrijk. De beleggingsportefeuille wordt kostenefficiënt ingericht Voor beleggingen geldt dat kosten vaststaan en beleggingsopbrengsten onzeker zijn. Het pensioenfonds vindt volledige transparantie in onderliggende beheerkosten en overige kosten belangrijk. Het pensioenfonds kiest vanuit ethische en maatschappelijke doelstellingen voor duurzaam beleggen en tracht bij de invulling van de portefeuille daar zoveel mogelijk rekening mee te houden Het pensioenfonds wil: goede praktijken stimuleren en niet aan slechte praktijken bijdragen; haar betrouwbare reputatie versterken; goede governance mechanismen stimuleren. Daarom maakt het pensioenfonds duurzame beleggingen onderdeel van haar vermogensbeheer op een zodanige wijze dat deze bijdragen aan de doelstellingen van het pensioenfonds. 7.4 Strategisch beleggingsbeleid Het strategisch beleggingsbeleid is afgestemd op de doelstellingen van het fonds. Een belangrijke determinant hierbij is het feit dat het fonds een eindig karakter heeft en geen premie inkomsten meer heeft. Dit beperkt het risicoprofiel van het fonds maar betekent niet dat het fonds geen enkel risico meer kan lopen. Het rendement op de beleggingsportefeuille is nodig om: de financiële gezondheid van het fonds verder te herstellen, de kans op het nakomen van de nominale aanspraken te verbeteren en 21 / 71

22 de kans op indexatie te verhogen, de kosten te betalen De belangrijkste uitgangspunten Het bestuur streeft ernaar bij het vaststellen van het beleggingsbeleid de juiste balans te vinden tussen het beheersen van (neerwaartse) risico s en het behoud van een rendementsperspectief, door het nemen van enig risico. Het beleggingsbeleid wordt bepaald aan de hand van: Periodieke ALM studies en/of een continuïteitsanalyse; Scenario analyses door de beleggingsadviseur; Ingrijpende wijzigingen in de marktomstandigheden die de realisatie van de doelstelling ernstig bedreigen Strategisch beleggingsbeleid De strategische beleggingsmix en de strategische renteafdekking voor zijn in tabel 1 weergegeven. Het fonds heeft geen valutarisico in de portefeuille. Tabel 1: Strategische asset-mix 2015 Beleggingscategorie Normweglng Zakelijke waarden 7,0% - Aandelen Eurostoxx 50 7,0% Vastrentende waarden 93% - Euro staatsobligaties 90,5% -Hypotheken 2,5% Rentebeleid Het pensioenfonds heeft te maken met renterisico. Dit wordt veroorzaakt door het verschil in de gemiddelde looptijd van de beleggingen (kort) versus de verplichtingen (lang). Hierdoor zijn verplichtingen meer rentegevoelig en dat betekent een risico voor de ontwikkeling van de dekkingsgraad in het geval dat de rente gaat dalen. Het strategisch beleid is om het renterisico voor 90% af te dekken door de kasstromen van de verplichtingen zo goed mogelijk te matchen met euro staatsobligaties met een minimale rating van AA (de zogenaamde cash flow matching methode). In tabel 2 staat de normweging, de bandbreedtes en de te ondernemen actie weergegeven ten aanzien van het renterisico. Tabel 2: Beleid renterisico 22 / 71

23 Normweging Minimale afdekking Maximale afdekkrng 90% 80% 100% De renteafdekking, ex-ante, mag fluctueren tussen 85% en 95% zonder dat er bijgestuurd wordt. Indien de rente afdekking zich bevindt tussen een afdekking van 80% en 85% of tussen 95% en 100% zal het bestuur maatregelen overwegen voor het geval de afdekking buiten de minimale of maximale bandbreedte komt. Valutarisico Het valutarisico wordt door het fonds gezien als een risico waar op lange termijn geen rendement tegenover staat. Dit geldt als strategisch uitgangspunt. Visie speelt bij dit risico geen rol. Valutarisico speelt alleen in het wereldwijde aandelenfonds een rol en deze wordt binnen het fonds volledig afgedekt. Invulling vastrentende portefeuille De vastrentende portefeuille vindt plaats door middel van euro staatsobligaties die voldoen aan de volgende criteria: 100% van de kasstromen worden zo goed als mogelijk gematched met staatsobligaties; Er wordt alleen gebruik gemaakt van euro staatsobligaties met een rating van minimaal AA (Duitsland, Nederland, Finland, Oostenrijk, België en Frankrijk); Het concentratierisico per land moet beperkt zijn tot maximaal 30%; Er moet sprake zijn van een minimaal aantal obligaties: circa 20 tot 40; De initiële verdeling tussen obligaties met een AAA en AA rating bedraagt 50%/50%. De allocatie naar obligaties met AA rating bedraagt maximaal 50%; De beleggingen moeten voldoende liquide zijn (voldoende omvang van de uitgifte, minimaal EUR 2 miljard); Lage aankoopkosten (bid-mid spread); De obligaties mogen geen optieachtige kenmerken hebben; Er mag niet belegd worden in inflatie gerelateerde obligaties; Er mag niet belegd worden in obligaties met een variabele coupon; Er mag belegd worden in zero-coupon obligaties; De minimale looptijd bedraagt 1 jaar; Het beleggingsuniversum wordt bepaald door de iboxx Euro Sovereign Index; De samenstelling wordt geoptimaliseerd op basis van de hoogste spread, ofwel de laagste aankoopwaarde. De initiële portefeuille ziet er als volgt uit: 23 / 71

24 Landen Allocatie in % Rating (marktwaarde) Duitsland 19% AAA Nederland 16% AAA Finland 16% AAA Frankrijk 19% AA Oostenrijk 9% AA België 21% AA Invulling aandelenportefeuille Doordat de andere participanten uit het wereldwijde aandelenfonds bij F&C zijn gestapt begin 2015 moest VPTECH op zoek naar een alternatief. Dit heeft zij gevonden in het nabootsen van de Eurostoxx 50 benchmark met een discretionaire aandelenportefeuille. De benchmark wordt passief gevolgd, periodiek zal de weging worden herijkt met de samenstelling van de benchmark, er wordt niet actief ingezet op afwijkende posities. Tactisch beleid Tactisch beleid betekent dat op basis van visie bewust wordt afgeweken van de benchmark om mogelijk extra rendement te behalen. Tactisch beleid kan plaatsvinden op verschillende niveaus: Tussen de vastrentende buy-and-holdportefeuille, de aandelenportefeuille en de hypotheken portefeuille wordt geen tactisch beleid gevoerd; Binnen de matchportefeuille wordt geen tactisch beleid gevoerd daar dit een buy-and-hold portefeuille betreft; Binnen de aandelenportefeuille wordt passief de benchmark gevolgd. Er wordt geen tactisch beleid gevoerd. Om het risico te beheersen is een geringe maximale ex-ante tracking error 1 bepaald. De hypotheken portefeuille is per definitie een actief beheerde portefeuille. Het bestuur monitort periodiek zowel de ex-ante versus de ex-post tracking error als de gerealiseerde resultaten versus de doelstelling. 1 De tracking error geeft aan in welke mate het rendement van een fonds kan afwijken van het rendement van de benchmark met een bepaalde kans. Ex-ante betekent vooraf, dus de vooraf maximaal vastgestelde afwijking. 24 / 71

25 7.5 Verantwoord beleggen Het fonds legt als lange termijn belegger de aandacht op de lange termijn doelstelling van de onderneming waarin het belegt in termen van duurzame economische groei. Het fonds betrekt informatie over duurzame economische groei vaak van niet-financiële aard bij zijn analyses van de kwaliteit van ondernemingen. Hierdoor worden kansen en risico s opgespoord die in het bijzonder relevant zijn voor een lange termijn belegger maar die onvoldoende waardering krijgen op de traditionele balans van een onderneming. 7.6 Waarderingsgrondslagen Alle beleggingen worden tegen marktwaarde gewaardeerd. 7.7 Verklaring inzake beleggingsbeginselen Deze is opgenomen in bijlage 2 bij deze nota. 25 / 71

26 8 Risicoparagraaf 8.1 Inleiding De risico s verbonden aan de pensioenregeling worden door het fonds zelf gedragen. Het pensioenfonds heeft de hoofdlijnen van het interne beheersingssysteem en van de opzet van de administratieve organisatie en interne controle vastgelegd in de ABTN. Het fonds heeft beleid vastgesteld met betrekking tot de beheersing van risico s die samenhangen met de uitbesteding. Met Syntrus Achmea Pensioenbeheer is het fonds een gedetailleerde Service Level Agreement (SLA) overeengekomen. Hierin wordt ook relevante managementinformatie verstrekt. Met de vermogensbeheerders zijn ook beheerafspraken gemaakt. In een mandaat worden jaarlijks de beheerafspraken vastgelegd. Deze afspraken betreffen onder andere de samenstelling van de portefeuille, de bandbreedtes, de performance meting, de benchmarks, het renteafdekkingsbeleid en het valuta- en derivatenbeleid, de risicometing en beheersing. In hoofdstuk 4 wordt nader ingegaan op de uitbesteding. 8.2 Risicohouding Tijdens de strategische herijking in 2013 is het uitgangspunt de risicohouding van de deelnemers, het bestuur, het karakter van de regeling en de positie van het fonds, geweest. Het ambitieniveau van het fonds is beperkt, dat wil zeggen dat er een nominale toezegging is, maar geen formele indexatieambitie. Het fonds is een gesloten vroegpensioenfonds. Karakteristiek aan dit fonds is het ontbreken van verdere actieve opbouw, het ontbreken van lang-leven risico en de gesloten groep van deelnemers. Dit leidt tot zeer voorspelbare kasstromen. De risicobereidheid van de deelnemers is te typeren als zeer gering, de behoefte aan zekerheid is heel groot. Het bestuur erkent die behoefte aan zekerheid en wenst niet in een situatie van korten te belanden. De risicobereidheid van het bestuur is, gezien het oordeel van de deelnemers, gering te noemen. Het bestuur heeft invulling gegeven aan die geringe risicobereidheid door in het beleggingsbeleid een strategie te implementeren waarmee alle toekomstige kasstromen door staatsobligaties zijn afgedekt. Het voornaamste risico dat de zekerheid voor de deelnemers bedreigt is het risico van wanbetaling door de landen waar we staatsleningen van hebben. Dit risico wordt dan ook uitgebreid en diepgaand gemonitord naast de andere risico s. 8.3 Invulling integraal risicomanagement Het bestuur brengt periodiek de risico s en de beheersmaatregelen in beeld. Dit proces leidt tot een risicobeheersingsbeleid. Het risicobeheersingsbeleid geeft aan op welke manier het fonds omgaat met risico s en risicobeheersing. De risico s worden onderscheiden in financiële en nietfinanciële risico s. In het vervolg van dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op een aantal risico s. 8.4 Uitgangspunten risicoanalyse Op basis van beschikbare fondsdocumenten, zoals beleggingsmandaat, rapportages, contracten, SLA s en gesprekken met de uitvoerders worden zowel de financiële als de niet financiële 26 / 71

27 risico s in kaart gebracht. Enerzijds wordt deze risicoanalyse gebaseerd op de risicocategorieën en subcategorieën van FIRM (Financiële Instellingen Risico Methode van DNB), anderzijds wordt gekeken naar aanvullende risico s die niet als zodanig binnen het FIRM-kader benoemd zijn. Het risicomanagement wordt nader vorm gegeven door het opstellen van een periodieke risicomonitor en het verkrijgen van aanvullende en meer frequente informatie van de uitvoerder en vermogensbeheerders. Het fonds hanteert genoemd risicomanagement kader voor de beleggingen en evalueert de werking hiervan periodiek. In het kader van de invulling van het integraal risicomanagement wordt periodiek een aanvullende risicorapportage opgeleverd over de niet-financiële risico s (zie paragraaf 8.5). Het bestuur analyseert periodiek de financiële en niet financiële risico s aan de hand van de risicorapportages. 8.5 Risicorapportage Ieder kwartaal monitort het bestuur de risico s aan de hand van de risicorapportages. Ieder kwartaal heeft het bestuur de risicorapportages nadrukkelijk op de agenda staan. Daarnaast heeft het bestuur via een app van Kas Bank dagelijks toegang tot informatie betreffende de beleggingsportefeuille en marktsignalen. De leden van het bestuur, de adviseur vermogensbeheer en de custodian werken nauw samen om de risico s verbonden aan de beleggingen te beheersen. Het risicomanagement van alle beleggingsrisico s is met de implementatie van het nieuwe beleid eind 2013 verder aangescherpt. De rangorde van de verschillende risico s alsmede de managementinformatie over die risico s zijn verbeterd en uitgebreid. Het aantal risico s is drastisch verminderd en de portefeuille is minder complex en meer transparant gemaakt. Het bestuur voert gesprekken met haar uitvoeringsorganisaties over de rapportages van het risicomanagement, hierbij wil het bestuur van alle financiële en niet-financiële risico s overzichtelijk in kaart gebracht hebben of de risico s zich binnen de gewenste marges bevinden. Binnen het risicomanagement-raamwerk worden de risico s in hun bruto omvang, de beheersmaatregelen, de doelniveau s van de netto omvang en de beheers- en rapportagecyclus beschreven. Het bestuur heeft in 2014 een aantal stappen voorwaarts kunnen zetten in het integraal risicomanagement van het fonds. Het bestuur ambieert een verdere kwantificering van het normenkader voor de niet-financiële risico s. Hierover hebben in 2014 en 2015 meerdere gesprekken plaatsgevonden met de pensioenuitvoeringsorganisatie en inmiddels zijn de eerste vruchten van deze gesprekken zichtbaar in de risicorapportages. 8.6 Risicobeheersing Het bestuur heeft in kaart gebracht welke risico s inherent zijn aan de activiteiten van het pensioenfonds. In de opgestelde risicomatrix wordt aangegeven hoe de gedefinieerde risico s worden beheerst en voor welke risico s beheersingsprocessen moeten worden ontwikkeld. De risico s worden onderscheiden in financiële en niet-financiële risico s. Financiële risico s: 27 / 71