Eerste uitwerking beleidsprogramma Cultuur en Erfgoed Beleef het mee!

Transcriptie

1 Bijlage bij Statenbrief zaaknummer Eerste uitwerking beleidsprogramma Cultuur en Erfgoed Beleef het mee! Op 29 juni 2016 hebben Provinciale Staten het beleidsprogramma Cultuur en Erfgoed Beleef het mee! vastgesteld (PS ). In deze notitie stellen wij de verder uitgewerkte kaders voor het festivalbeleid, het museumbeleid en de opgave en de afwegingskaders voor gebouwd erfgoed vast. Deze worden vertaald in een uitvoeringsprogramma 2017 en regelingen die wij naar verwachting op 22 november 2016 vaststellen. Bij de behandeling van het beleidsprogramma hebben de Staten verzocht om bij de uitwerking van een aantal beleidsonderwerpen betrokken te blijven. Er heeft een rondetafelgesprek met de woordvoerders cultuur van de Commissie BOC plaatsgevonden op 7 september 2016 waar de commissie geïnformeerd is over de uitwerking. De uitkomsten van dit gesprek zijn meegenomen in deze notitie. 1. Festivalbeleid Festivals zijn belangrijk voor een bloeiend cultuur- en erfgoedklimaat in Gelderland. Festivals trekken veel publiek en brengen een grote groep mensen in aanraking met verschillende vormen van cultuur en erfgoed. Door de vele bezoekers hebben ze een belangrijke economische betekenis. Ook bieden festivals een podium voor talentontwikkeling, innovatie en publieksbereik. Citaat uit: Hoofdstuk 3.1 van het beleidsprogramma cultuur en erfgoed ; Beleef het mee!. In Beleef het mee! is het festivalbeleid voor 2017 voor een deel uitgewerkt, maar voor een deel nog niet. In deze notitie werken we de beleidskaders verder uit. Hierin hebben we de kaders die we van PS hebben meegekregen verwerkt. Daar waar dat van toepassing is, betrekken we bij de uitwerking van de kaders in een regeling een aantal partners. Dat is voor de regeling producties en festivals al gebeurd. Wat betreft de keuze voor festivals die in navolging van motie 41 een aparte status krijgen, betrekken we deze festivals bij de uitwerking van de criteria waaraan de aanvragen moeten voldoen. Wat staat vast voor 2017? In 2017 ondersteunen wij in ieder geval de festivals die in de beleidsperiode structurele subsidie hebben ontvangen. Hierdoor kunnen deze festivals hun publieksactiviteiten in 2017 uitvoeren. Het gaat om de festivals Go Short, Music Meeting, Erfgoedfestival Gelderland, Biënnale Gelderland en Gebroeders van Limburg. Voor Sonsbeek en State of Fashion (afwisselend om de twee jaar) wordt op basis van de evaluatie van Sonsbeek 2016 en de Modebiënnale 2014 besloten of er subsidie wordt verstrekt. We reserveren hiervoor een bedrag van EUR binnen het flexibele budget van Cultuur maken en beleven. Festival De Wintertuin en NJO muziekzomer maken vanaf 2017 onderdeel uit van de activiteiten die de Nieuwe Oost en NJO vanuit hun positie in de Gelderse basis uitvoeren. Deze organisaties zijn niet vanwege hun festivals opgenomen in de basis, maar gezien hun basisfunctie als talentontwikkelingsorganisatie en Jeugdorkest. Uitgangspunten festivalbeleid In het vervolgvoorstel Beleidsprogramma Cultuur en Erfgoed; Beleef het mee! (PS ) hebben we de mogelijkheid aangegeven dat een aantal Gelderse festivals wordt opgenomen in de Gelderse basis. We zullen echter geen festivals benoemen als Gelders basis, maar bieden festivals de mogelijkheid om meerjarige subsidie aan te vragen. Dit is conform motie 41 (zie ook pagina 3).

2 De reden om geen afzonderlijke festivals tot de Gelderse basis te benoemen is als volgt: Tot de Gelderse basis behoren (wettelijke) taken, bestuurlijke afspraken en verschillende cultuur- en erfgoedinstellingen die Provinciale Staten onmisbaar achten voor een bloeiend cultuur en erfgoed klimaat in Gelderland. De Gelderse basis biedt voor vier jaar continuïteit in inhoud en in financiering. Door hun aard en omvang vervullen de instellingen een spilfunctie gedurende een lange reeks van jaren. Instellingen die tot de Gelderse basis behoren onderscheiden zich van andere instellingen omdat ze niet of niet alleen gesubsidieerd worden voor één of meer activiteiten of producties maar voor het vervullen van een onmisbare basisfunctie. Voor het onderdeel Cultuur maken en beleven bestaat de basis uit dans, jeugdtheater, toneel, talentontwikkeling, (jeugd) orkest, opera, festivals en bibliotheekwerk. In Beleef het mee! is per onderdeel beschreven wat onder de basis valt. De functie festival achten we van belang voor Gelderland en beschouwen daarmee als een basisfunctie. Deze functie kan echter op veel manieren en door veel verschillende instellingen vormgegeven worden. Een voorbeeld: De functie dans vinden we een basisfunctie en Introdans is dé instelling om invulling te geven aan deze functie. Als Introdans weg zou vallen, vervalt de functie ook. Omdat we Introdans van dusdanig belang achten voor de instandhouding van de dansfunctie, behoort Introdans tot de Gelderse basis. Als er bijvoorbeeld een festival weg zou vallen, dan valt daarmee de functie festival niet weg. Er zijn genoeg andere festivals die zorgen voor de instandhouding van de functie als geheel. Om deze reden benoemen wij geen afzonderlijke festivals tot de Gelderse basis. Festivals kunnen aanspraak maken op de flexibele programmeerruimte. Omdat de aard van festivals vraagt om meerjarige financiële zekerheid, maken we voor een aantal festivals een uitzondering: zij hebben (als enige discipline) de mogelijkheid om een subsidieaanvraag voor maximaal drie jaar binnen de flexibele programmeerruimte in te dienen. Bovenstaande gedachtegang sluit aan bij die van het Rijk: de basis bestaat voor het Rijk uit de BISinstellingen en via de fondsen wordt er meerjarig, flexibel geprogrammeerd. Uitwerking festivalbeleid Bij de vaststelling van Beleef het mee! hebben PS via motie 41 verzocht om binnen de flexibele programmeerruimte meerjarige subsidies mogelijk te maken, zodat de festivals Music Meeting en Go Short de komende jaren financieel ondersteund kunnen blijven. PS vragen om dit op te nemen in het festivalbeleid en gedurende de ontwikkelfase van het nieuwe festivalbeleid, voor Music Meeting en Go Short de subsidieverstrekking door te laten lopen. Aan dit laatste verzoek hebben wij al gehoor gegeven omdat beide festivals in 2017 in ieder geval financieel ondersteund worden. Wij ontwikkelen festivalbeleid waarbinnen een aantal, hieronder nader genoemde festivals voor maximaal 3 jaar subsidie kunnen aanvragen binnen de flexibele programmeerruimte. In navolging van de motie 41 krijgen Music Meeting en Go Short een aparte status. Dit betekent dat deze festivals in ieder geval een meerjarige subsidie ontvangen. In lijn met deze motie en de discussie met de leden van de Commissie BOC, krijgen ook de andere festivals die in de periode een structurele subsidie ontvingen, de mogelijkheid om een subsidie voor maximaal 3 jaar aan te vragen. Het gaat dan om: Het Erfgoedfestival (Gemaakt in Gelderland en eerdere Gelegerd in Gelderland), de Gebroeders van Limburg en Biënnale Gelderland. NJO Muziekzomer en het Wintertuinfestival zijn hiervan uitgezonderd, omdat zij, zoals hierboven beschreven, hun festivals vanuit hun positie in de Gelderse basis uitvoeren. Op basis van de uitkomsten van de evaluatie van de Sonsbeektentoonstelling en de Modebiënnale, kan bepaald worden of Sonsbeek/State of Fashion ook in aanmerking komt voor een driejarige subsidie. Voor al deze festivals geldt uiteraard de voorwaarde dat er kwalitatief goede aanvragen moeten liggen. Deze worden getoetst op de een aantal criteria, die worden bepaald op basis van de driehoek intrinsieke, maatschappelijke en economische waarde. We denken aan onderstaande criteria, die de komende tijd verder zullen worden verfijnd en uitgewerkt: 2

3 Intrinsieke waarde - Artistieke of inhoudelijke kwaliteit (eventueel beoordeeld door externe adviescommissie) - Beeldbepalend voor Gelderland of haar regio s - Bijdrage aan artistieke talentontwikkeling van de culturele sector als geheel en/of aan de ontwikkeling van de erfgoedsector als geheel Maatschappelijke waarde - Publieksbereik, waaronder aandacht voor het trekken van bezoekers uit de Duitse grensregio. - Toegankelijk (toegankelijkheid bestaat uit vier componenten: de mate waarin het festival interessant is voor het publiek, de mate waarin het festival bekend is bij het publiek, de mate waarin het betaalbaar is en de mate waarin het fysiek bereikbaar is). Economische waarde - Te verwachte economische spin-off - Aandeel eigen inkomsten Alle andere festivals kunnen in de regeling voor producties en festivals die wordt opengesteld een aanvraag doen voor 1 of 2 jaar. Hiervoor gelden de in de regeling opgenomen toetsingscriteria. Financieel kader De keuze om een aantal festivals meerjarig te subsidiëren heeft gevolgen voor de beschikbare flexibele middelen binnen de onderdelen Cultuur maken en beleven (hoofdstuk 3.1 van het beleidsprogramma) en Het verhaal van Gelderland (hoofdstuk 3.3. van het beleidsprogramma). In onderstaande tabel wordt weergegeven wat per onderdeel de flexibele ruimte is en wat er overblijft na aftrek van de middelen voor de festivals. Beschikbaar binnen de Middelen die al gereserveerd zijn flexibele programmeerruimte van Cultuur maken en beleven voor Go short voor Music Meeting voor Biënnale Gelderland voor Sonsbeek/State of Fashion voor bibliotheekwerk Beschikbaar binnen de Middelen die al gereserveerd zijn flexibele programmeerruimte van het verhaal van Gelderland , ,- voor ECAL (motie 37) ,- voor Erfgoedfestival ,- voor Gebroeders van Limburg ,- voor Gelderse school n.b alle genoemde bedragen in deze notitie zijn afgeronde bedragen Bedrag dat resteert Bedrag dat resteert

4 Het resterende bedrag van binnen Cultuur maken en beleven is bestemd voor Culturele producties, overige festivals. mode, beelden de kunst en vormgeving, talentontwikkeling en opdrachten. Het resterende bedrag van binnen Het verhaal van Gelderland wordt ingezet voor - projecten voor kleine en (middel)grote musea en de geschiedenis van Gelderland, voor opdrachten en voor overige erfgoedfestivals. Naast de verdeling van de flexibele middelen is het van belang dat de keuze om een aantal festivals meerjarig te ondersteunen moet passen binnen de structurele middelen die beschikbaar zijn voor de jaren In onderstaande tabel worden de structurele middelen en de incidentele middelen getoond. Voor de Gelderse Basis is gereserveerd, Daaraan worden tot en met 2020 jaarlijks middelen toegevoegd voor de genoemde festivals en voor uitvoering van motie 37 (ECAL) met een totaal bedrag van Dit past binnen de beschikbare structurele middelen Structurele middelen Coalitiemiddelen Totale middelen Museumbeleid In het beleidsprogramma Beleef het mee! is er aandacht voor de Gelderse musea: In Gelderland zijn circa 200 kleine en grote musea die allemaal een verhaal vertellen. Musea die iets vertellen over onze geschiedenis, beeldende kunst of over onze tradities en gebruiken. Naast de inhoudelijke kwaliteit is ook de maatschappelijke betekenis van musea groot. Musea, groot en klein, brengen ontmoetingen tussen mensen tot stand en verbinden mensen met verschillende sociale achtergronden (hoofdstuk 3.3 p.41-43). In de periode willen we de maatschappelijke rol van musea versterken. Dit is geformuleerd als specifiek doel voor de Gelderse musea (hoofdstuk 3.3 doel B). In deze notitie geven we de kaders aan waarmee we dit doel willen bereiken. De exacte invulling van het doel werken we de komende tijd samen met de museumsector verder uit. In hoofdstuk 3.3 van het beleidsprogramma zijn nog twee andere doelen geformuleerd die nauw samenhangen met museumbeleid, maar niet specifiek bedoeld zijn voor musea. Voor het doel verankeren van de geschiedenis van Gelderland in de identiteit van de Gelderse regio s (doel A) verlenen we in 2017 een opdracht voor het maken van een plan van aanpak voor 2018 en verder. De hoogleraar Gelderse geschiedenis en kenniscentrum Erfgoed Gelderland staan hierbij centraal. In het plan wordt uitgewerkt wat het (regionale) verhaal van Gelderland is en hoe hier uitwerking aan wordt gegeven. Ook wordt in 2017 een aantal voorbeeldprojecten uitgevoerd die het Gelderse verhaal onder de aandacht brengen. Hiervoor wordt een subsidieregeling gemaakt. Het andere doel heeft betrekking op de presentatie van kunst die verbonden is met de provincie, de Gelderse school (doel C). In 2017 verlenen we een opdracht aan een externe partij om samen met kunstenaars, presentatie instellingen, musea, kunsthistorici en de hoogleraar te onderzoeken hoe de kunst(scholen) in Gelderland er in het verleden, heden en toekomst eruit zien. Ook wordt een plan van aanpak voor 2018 en verder gemaakt. 4

5 De manier waarop musea een bijdrage leveren aan de maatschappij en de ondersteuning die ze hierbij nodig hebben verschilt. Daarom maken wij in het museumbeleid een onderscheid tussen kleine musea en (middel)grote musea. Voor een exact onderscheid tussen klein en (middel)groot en klein zullen wij in overleg met Erfgoed Gelderland een verdeling opstellen. Kleine musea In Beleef met mee! wordt het belang van de kleine musea toegelicht: Kleine musea zijn belangrijk voor de leefbaarheid in de gemeente en de regio. Vrijwilligers uit de directe omgeving van een museum beheren en presenteren hun erfgoed zelf. Historische verenigingen dragen voor een groot deel bij aan de informatievoorziening en collectiebeheer van het museum. De musea vervullen ook een educatieve rol. Kinderen in het basisonderwijs kunnen van dichtbij kennis nemen van het verleden van hun stad of dorp. Wij maken een subsidieregeling voor kleine musea. Musea kunnen een aanvraag indienen waarmee ze een inhoudelijke vernieuwing of verbetering voor het museum willen realiseren. De vernieuwing of verbetering kan betrekking hebben op bijvoorbeeld het publieksbereik of een samenwerkingsproject met andere instellingen in de gemeente zoals scholen. We denken aan een eenvoudige regeling waarbij de musea vaste subsidiebedragen kunnen aanvragen. De exacte bedragen en criteria worden in de regeling bepaald. De musea delen de projectresultaten via het forum cultuurenerfgoed.gelderland.nl. Door deze informatie open met elkaar te delen kunnen musea van elkaar leren en elkaar inspireren. (Middel)grote musea In Beleef het mee! staat over (middel)grote musea: In Gelderland zijn verschillende grote en middelgrote musea met een provinciale en Nationale betekenis. Deze musea zijn belangrijk voor de verscheidenheid van het museale aanbod en voor het cultuur toeristisch aanbod in de Gelderse steden en regio s. Ook kunnen grote musea van betekenis zijn voor de kleine musea in de zin van praktische ondersteuning, advisering, gezamenlijke depotbeheer of marketing. Musea hebben behoefte om een aantal vraagstukken dat van belang is voor de gehele museumsector, gezamenlijk op te pakken. Dit kwam onder meer naar voren tijdens de werkateliers (najaar 2015). De vraagstukken hadden vooral betrekking op het digitaliseren en ontsluiten van museale collecties en open data. Wij herkennen deze behoefte en nodigen musea uit om deze onderwerpen gezamenlijk op te pakken en met een plan te komen hoe met deze vraagstukken om te gaan. Als de ondersteuning van dit proces door de provincie gewenst is, gaan we daar graag over in gesprek. Wij maken een subsidieregeling voor de (middel)grote musea. Musea kunnen een aanvraag indienen voor projecten die vernieuwend zijn op het gebied van inhoudelijke kennis en publieksbereik of voor samenwerkingsprojecten met andere partijen van binnen of buiten de erfgoedsector. Anders dan bij de kleine musea, dient het project niet alleen vernieuwend zijn voor het museum zelf maar voor de gehele Gelderse museumsector. We willen musea uitdagen om buiten de muren van hun eigen museum te kijken en op innovatieve wijze een nieuw publiek aan zich te binden en bestaand publiek te behouden. Onderlinge samenwerking tussen musea en andere partijen wordt nadrukkelijk gestimuleerd, vooral in samenhang met de maatschappelijke opgaven van deze tijd. Onder deze regeling vallen ook de zogenaamde blockbusters. Dit zijn spraakmakende tentoonstellingen waarvan verwacht wordt dat ze veel (nieuwe) bezoekers trekken. Een recent voorbeeld is de Jeroen Bosch tentoonstelling in Den Bosch. Criteria voor de blockbusters zijn een aantoonbare verwachting van hoge bezoekersaantallen en een indicatie van positieve economische spin-off voor Gelderland. De 5

6 regeling voor (middel) grote musea waar de blockbusters een plaats in krijgen is specifiek bedoeld voor musea voor wie het een uitdaging is om een groot publiek te trekken door middel van bijzondere, vaak kostbare, exposities. We hopen dat de musea hierdoor voor een extra impuls voor het cultuurtoerisme in Gelderland kunnen zorgen. 3. Opgave en afwegingskader gebouwd erfgoed In het beleidsprogramma Beleef het mee! (hoofdstuk 3.2) geven we aan op welke manier we ons erfgoed willen ontwikkelen en beleven. Dat doen we onder meer door de functionaliteit van ons erfgoed te versterken (doel A). Erfgoed dat goed onderhouden en duurzaam gebruikt wordt, wordt optimaal beleefd. We willen leegstand van monumenten zoveel mogelijk beperken door herbestemming en revitalisering nadrukkelijk aan de orde te stellen. We weten dat de restauratie- en herbestemmingsopgave van gebouwde monumenten in Gelderland groot is. De provincie is niet als enige verantwoordelijk voor het aanpakken van de opgave. We moeten het probleem samen met andere partijen slechten. In deze notitie maken we een inschatting van de opgave en geven we onze ideeën voor een afwegingskader mee. De opgave In het beleidsprogramma Beleef het mee! hebben we de restauratiebehoefte geraamd op circa 170 miljoen voor de komende 10 jaar 1. Deze raming is gemaakt op basis van het aantal monumenten dat in het peiljaar 2014 een bouwkundige kwalificatie als slecht of matig heeft gekregen. Inmiddels hebben wij de raming nader uitgewerkt en verfijnd. Dit is nodig omdat de berekening van 170 miljoen alleen uitgaat van de restauratiebehoefte van monumenten die in slechte of matige bouwkundige staat verkeren. In die raming zijn dus de kosten voor herbestemming en verduurzaming van monumenten niet meegerekend. Ook zijn in deze raming de monumenten die in redelijke bouwkundige staat verkeren niet meegenomen. Om deze twee redenen is de behoefteraming van circa 170 miljoen niet volledig. Uit enkele onderzoeken die de laatste jaren zijn gedaan naar herbestemmingsprojecten komt een berekening naar voren van gemiddeld 1.200,- per m² voor projecten waarbij zowel restauratie, herbestemming als verduurzaming aan de orde is. Uitgaande van deze 1.200,- per m² zou de restauratie, herbestemmings- en verduurzamingsopgave voor Gelderse monumenten de komende 10 jaar circa 300 miljoen bedragen. Dus 30 miljoen per jaar. Een andere benadering, die uitgaat van bij ons bekende projectinitiatieven, leidt tot een vergelijkbare behoefteraming. In een notitie die in mei 2016 ter kennisneming aan de Commissie BOC is gestuurd (afspraak 9 van vergadering 23 maart 2016), is een beeld geschetst van de bij ons bekende initiatieven voor restauratie- en herbestemmingsprojecten. Gezamenlijk hebben deze initiatieven een opgave van 121,5 miljoen voor de komende beleidsperiode (4 jaar). Afgerond betekent dit een opgave van 30 miljoen per jaar. Laten we de grote restauratieopgaven bij de berekening van de opgave buiten beschouwing, dan bestaat de resterende opgave uit 121 ml. minus 69 ml. = 52 ml. voor de komende 4 jaar, ofwel 13 ml. per jaar. De grote restauratieopgaven zijn gebouwen die iconisch zijn voor Gelderland en een restauratiebehoefte hebben van minimaal 2 miljoen en een opgave hebben van 69 2 miljoen. Via de in 2012 gesloten bestuursovereenkomst tussen de provincies en OCenW zijn wij als provincie nu verantwoordelijk voor de restauratie van rijksmonumenten. Om deze restauraties te bekostigen ontvangen wij jaarlijks een dotatie in het provinciefonds van 1.7 ml. van het rijk. In deze 1 Provincie Gelderland (2015). Erfgoedmonitor Gelderland 2 Peilmaand maart

7 bestuursovereenkomst is ook afgesproken dat Gelderland eveneens jaarlijks een (koppel-)budget van 1.7 ml. beschikbaar stelt voor de restauratie van rijksmonumenten, in totaal dus 3.4. ml. In deze bestuursovereenkomst is daarnaast afgesproken dat voor de grote restauraties (voorheen kanjers genoemd) IPO en OCenW nog nader afspraken maken. In de Miljoenennota 2017 is opgenomen dat het rijk voor 2016 en 2017 in totaal 10 miljoen beschikbaar heeft gesteld voor 3 Nederlandse opgaven, waarvan 1 in Gelderland, namelijk de Eusebiuskerk. In beide ramingen is ook de geschatte investeringsbehoefte voor duurzaamheidsmaatregelen inbegrepen, die in combinatie met restauratie-en/of herbestemmingsmaatregelen worden getroffen. Op zichzelf staande duurzaamheidsinitiatieven zoals de Stevenskerk zijn in deze berekeningen echter niet opgenomen, omdat we deze via het programma Cultuur en Erfgoed niet ondersteunen. In bovenstaande ramingen is de categorie Beeldbepalende gebouwen 3 buiten beschouwing gelaten. Hoewel beeldbepalende gebouwen zonder monumentale status waardevol zijn vanuit architectonisch of stedenbouwkundig oogpunt, rekenen wij deze niet tot de kerntaak van het programma Cultuur en Erfgoed. De beschikbare middelen In het beleidsprogramma Beleef het mee! is voor de restauratie- en herbestemmingsopgave een cofinancieringsbudget beschikbaar van 6 miljoen per jaar. Dit budget is de optelling van ,- 4 uit de Gelderse basis en ,- uit het flexibele programmeerruimte (het overige flexibele budget voor erfgoed van ,- per jaar reserveren wij voor andere erfgoedtaken zoals het versterken van de samenwerking en stimuleren van innovaties). Voor de 6 miljoen stellen wij een regeling open waarvoor initiatiefnemers jaarlijks een financieringsaanvraag kunnen indienen. Hierbij moet echter in aanmerking genomen worden dat van deze 6 miljoen al 3.4. miljoen gelabeld is voor de restauratie van rijksmonumenten. Dat betekent dat 2.6 miljoen per jaar beschikbaar is voor de restauratie, herbestemming en verduurzaming van gemeentemonumenten, groen erfgoed en archeologie. Voor de grote restauratieopgaven is op dit moment en naar verwachting tot tenminste 2018 geen regeling of rijksbudget beschikbaar. Het staat buiten kijf dat de provincie niet als enige verantwoordelijk is voor de restauratie- en herbestemmingsopgave. Ook de eigenaren, gemeenten, Rijk en andere financiers hebben een (financiële) verantwoordelijkheid. In samenwerking met de andere partijen kunnen we al een deel van de problematiek slechten. Niettemin leidt het verschil tussen de geraamde totale opgave van 13 miljoen (waar de grote restauratieopgaven nog niet in meegenomen zijn) en de beschikbare 6 miljoen vanuit de provincie tot scherpe keuzes. De keuzes kunnen variëren van een zeer strenge inhoudelijke selectie tot het vaststellen van een aanzienlijk lager co-financieringspercentage. Afwegingskader Met het beleidsprogramma Beleef het mee! bevorderen we intrinsieke, maatschappelijke en economische waarden van erfgoed. Deze waarden bepalen in sterke mate ons afwegingskader. Initiatieven die tegemoet komen aan alle criteria in de driehoek van intrinsieke, maatschappelijk en economische waarde krijgen de beste beoordeling. Hoe meer criteria gecombineerd worden, hoe hoger de kans op cofinanciering vanuit de provincie. 3 Dit zijn gebouwen die door een combinatie van hun architectonische kwaliteit en plaats in de stedenbouwkundige structuur een belangrijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van het stads-of dorpsbeeld en als zodanig door de gemeente zijn aangewezen. 4 R restauratie van Gelderse Rijks miljoen provinciaal (koppel)budget. 7

8 Voordat we toetsen aan criteria, dient een project aan een aantal voorwaarden te voldoen. Deze voorwaarden zijn bijvoorbeeld dat het gebouw een monumentenstatus heeft of binnen één jaar moet krijgen. Vervolgens toetsen we de projectinitiatieven aan criteria. We denken aan de volgende: Intrinsieke criteria Het belangrijkste inhoudelijke criterium is dat er in het ontwerp en de uitvoering verantwoord wordt omgegaan met de monumentale waarden van het gebouw. Maatschappelijke criteria Hier kijken we naar de mate waarin het project bijdraagt aan de ruimtelijke kwaliteit van de omgeving, aan energiebesparing, aan het voorkomen of opheffen van leegstand en de maatschappelijke toegankelijkheid. Economische criteria Hier beoordelen we op een aantoonbaar bestendig gebruik van het monument, de businesscase en op de bijdrage aan directe en indirecte werkgelegenheid. Contouren instrumentarium Uit het Rekenkamerrapport en de evaluatie van de Robuuste Investeringsimpuls blijkt dat flexibiliteit in het instrumentarium en ruimte voor een goede voorbereiding van projectaanvragen van groot belang zijn voor het realiseren van het beoogde doel. Wij kiezen daarom voor een jaarlijkse programmering, waarbij ieder jaar een financieringsregeling wordt opengesteld. Hierbij geldt het principe wie het eerst komt, het eerst maalt. De regeling maakt het mogelijk om jaarlijks een aanvraag voor cofinanciering in te dienen voor de uitvoeringsfase van projecten. Initiatiefnemers kunnen daarnaast ook een aanvraag indienen voor cofinanciering van onderzoek, planontwikkeling en vernieuwing. Hiermee kunnen initiatieven die zich nog in de plan- en ontwikkelfase bevinden vooruit geholpen worden. Investeringen in monumentaal vastgoed liggen doorgaans hoger dan bij regulier vastgoed. Dit komt onder meer door het gebruik van hoogwaardige materialen, arbeidsintensieve technieken en de benodigde maatregelen om monumenten energiezuiniger te maken. Hierdoor ligt de onrendabele top gemiddeld hoger dan bij het reguliere vastgoed en is de behoefte aan cofinanciering hoger. In het beleidsprogramma lag het provinciale cofinancieringpercentage op maximaal 75% per project in plaats van de gangbare 50% bij andere programma s zoals Steengoed Benutten. Voor de nieuwe regeling kiezen we voor een maximumpercentage aan provinciale cofinanciering van 60%, met een maximum bedrag van Omdat bij het restaureren van monumentaal vastgoed de investeringen hoger liggen, is dit percentage dus ook hoger dan bij andere programma s. Dit percentage van 60% is nadrukkelijk een maximum. Bij de beoordeling van een cofinancieringsaanvraag kijken we of de aanvrager een aantoonbare maximale inspanning heeft gedaan om de gevraagde provinciale bijdrage zo laag mogelijk te houden. We kijken, meer dan tot nu toe, ook naar andere vormen van provinciale ondersteuning zoals leningen. Erfgoedfonds In de Commissie BOC is het idee aan de orde geweest een erfgoedfonds in het leven te roepen, waarin meerdere partijen participeren. Wij zien geen aanleiding of mogelijkheid voor een dergelijk nieuw erfgoedfonds. Het Rijk doteert haar jaarlijkse budget voor de restauratie van Rijksmonumenten al aan de provincies. Naast het Rijk en onszelf, zien wij geen andere partij die in een erfgoedfonds zou willen participeren. Daarnaast hebben we al een Gelders Restauratiefonds dat is ondergebracht bij het Nationaal restauratiefonds (NRF). Het NRF verleent al meer dan 10 jaar met veel succes laagrentende leningen aan restauratie- en herbestemmingsprojecten in Gelderland. Provinciale Staten 8

9 hebben in 2014 een bedrag van 6 miljoen gedoteerd aan het Gelderse Restauratiefonds. Binnen enkele maanden is dit budget volledig ingezet voor de ondersteuning van enkele tientallen Gelderse projecten. Hieruit blijkt een duidelijke behoefte aan leningen via dit fonds. Jaarlijks vloeit er ,- tot ,- terug in het fonds uit aflossingen. We stellen voor bij eventuele extra middelen het bestaande fonds te benutten in plaats van een nieuw in te richten erfgoedfonds. 9