Daltonboek. Basisschool de Wegwijzer

Transcriptie

1 Daltonboek Basisschool de Wegwijzer

2 Inhoud Inleiding... 3 Hoofdstuk 1: Geschiedenis en beleid Geschiedenis van basisschool De Wegwijzer Doelgroep daltonboek Relatie met andere beleidsstukken Schoolplan Schoolgids... 4 Hoofdstuk 2: Visie van de school Kenmerken van daltononderwijs Verantwoordelijkheid Samenwerking Effectiviteit Zelfstandigheid Reflectie Doelen van het daltononderwijs Hier staan wij voor Positie binnen de school De leerkracht Het team De leerlingenraad... 6 Hoofstuk 3: Daltononderwijs in de praktijk Dagkleuren Dagritmekaarten Kiesbord/Planbord De weektaak/keuzewerk Periodetaak Omgaan met uitgestelde aandacht Maatjeswerk Zelfcorrectie door leerkracht of het kind Werkplekken/Werkpassen Snappet Tutor rekenen Leerlingenraad Talentenmiddag Hoofdstuk 4: Ontwikkelingslijnen daltononderwijs Ontwikkelingslijn samenwerken Ontwikkelingslijn zelfstandigheid Ontwikkelingslijn verantwoordelijkheid... 18

3 4.4 Ontwikkelingslijn reflectie Hoofstuk 5: Daltononderwijs in ontwikkeling Taken van de dalton coördinator Terugblik Lange termijndoelen... 25

4 Inleiding Dit daltonboek is gemaakt voor iedereen die geïnteresseerd is in het daltononderwijs op basisschool De Wegwijzer. Wij willen u door middel van dit boek een kijkje geven in ons daltononderwijs, waar wij als team erg trots op zijn. In het eerste hoofdstuk is te lezen hoe basisschool De Wegwijzer een daltonschool is geworden en wat de relatie is van dit document met andere beleidsstukken. In het tweede hoofdstuk is de visie van de school uitgewerkt, waarbij de kenmerken en doelen van het daltononderwijs op basisschool De Wegwijzer worden genoemd. In hoofdstuk 3 zijn veelal praktische zaken beschreven als het werken met een weektaak, het werken op verschillende werkplekken en het samenwerken met een maatje. In hoofdstuk 4 zijn de leerlijnen uitgewerkt die aansluiten op de verschillende kernwaarden van het daltononderwijs; samenwerken, zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en reflectie. Tenslotte worden in hoofdstuk 5 de taken van de dalton coördinator en de (lange) termijndoelen beschreven. In de hoofdstuk wordt ook terug gekeken naar het afgelopen jaar als daltonschool. Wij hopen dat u na het lezen van het daltonboek een duidelijk beeld heeft van daltononderwijs op basisschool De Wegwijzer! Namens het team van basisschool De Wegwijzer, Els Bos, directeur Willeke Leverink, dalton coördinator Losser, februari 2016

5 Hoofdstuk 1: Geschiedenis en beleid 1.1 Geschiedenis van basisschool De Wegwijzer Op 28 mei jl. hebben we een teambijeenkomst belegd, waar onder meer een eerste aanzet werd gemaakt voor het schoolplan Visie en missie kwamen aan de orde. Vooral ook waar zien we De Wegwijzer over 5 jaar? Wat mist Losser als over 5 jaar De Wegwijzer niet meer zou bestaan? Onze conclusie was dat we ons als basisschool willen onderscheiden, profileren binnen Losser. Onze krachtige accenten, die we nog krachtiger willen maken, zijn: Samenwerkend leren, werken met maatjes, het werken met een taakbrief en het inzetten van een leerlingenraad binnen onze school. Zo komen we tot de conclusie dat we het de moeite waard vinden om te onderzoeken of het mogelijk is om van De Wegwijzer een Daltonschool te maken. Deze conclusie wordt getrokken, omdat grofmazig gezegd kan worden dat de drie Daltonpeilers bestaan uit: zelfstandigheid, vrijheid in gebondenheid/verantwoordelijkheid en samenwerken. De directie waardeert deze gedachten, maar is van mening dat deze voorbeelden vormen van invulling zijn, dus niet krachtig genoeg om duurzaam te profileren. De directie is van mening dat we deze duurzaamheid kunnen waarborgen door te onderzoeken of het mogelijk is om van De Wegwijzer een Daltonschool te maken. 1.1 Doelgroep daltonboek De doelgroep van dit daltonboek is vrij breed. Het daltonboek is gemaakt voor de school en haar team, ouders, schoolinspectie en overige belangstellenden. 1.2 Relatie met andere beleidsstukken Het daltonboek van basisschool De Wegwijzer staat in relatie met de volgende beleidsstukken: Schoolplan Alle scholen zijn verplicht een schoolplan te hebben opgesteld. In het schoolplan is te vinden op welke manier er wordt gewerkt binnen een bepaalde school, waarom er op die manier wordt gewerkt, wat hiervoor nodig is en wat het beleid voor de komende jaren is. Binnen het schoolplan wordt er op een breder niveau gekeken naar de school. In het daltonboek worden vooral de praktische afspraken beschreven die gemaakt zijn om te zorgen dat basisschool De Wegwijzer een daltonschool is en blijft Schoolgids In de schoolgids van basisschool De Wegwijzer staat beschreven waar onze school voor staat, en hoe wij één en ander trachten te realiseren, dit mede op het gebied van daltononderwijs. Er wordt aangegeven wat ouders van ons kunnen verwachten. Ook staat er een overzicht in van resultaten van het afgelopen schooljaar en overige relevante informatie over onze school. Hoofdstuk 2: Visie van de school 2.1 Kenmerken van daltononderwijs Het daltononderwijs gaat uit van vijf kernwaarden. Hieronder worden de kernwaarden genoemd en kort toegelicht: Verantwoordelijkheid Een leerling leert verantwoordelijkheid voor zichzelf en zijn omgeving te dragen, als zijn omgeving hem daarvoor de ruimte en mogelijkheden biedt. Op deze manier leren leerlingen eigen keuzes te maken en op deze manier zelfstandiger te worden. Leerlingen krijgen de ruimte om te

6 experimenteren, maar worden tegelijkertijd ook geconfronteerd met de relatie tussen wat ze doen en wat dat oplevert. Het is de taak van de leerkracht om iedere leerling een structuur te bieden om vrijheid binnen grenzen te laten hanteren Samenwerking Basisschool De Wegwijzer is een leeromgeving waarin leerlingen en leerkrachten met en van elkaar leren. Doordat leerlingen samen met leerkrachten en medeleerlingen aan hun taken werken, leren zij met elkaar om te gaan en leren zij dat zij elkaar kunnen helpen. Ze leren naar elkaar te luisteren en respect te hebben voor elkaar. Als leerlingen met elkaar samenwerken, ontwikkelen ze sociale vaardigheden en leren ze reflecteren op de manier waarop ze leren, zoals het beoordelen van een eigen inbreng en die van medeleerlingen Effectiviteit Door leerlingen zelfstandig en verantwoordelijk te maken voor hun eigen werk, wordt er op een effectieve manier gewerkt. Leerlingen leren veel op eigen niveau. Het daltononderwijs is gericht op een effectieve inzet van tijd, menskracht en middelen. Een taak op maat, aangepast aan de individuele leerling werkt doelmatig en functioneel Zelfstandigheid Zelfstandig leren en werken op basisschool De Wegwijzer is actief leren en werken. Een leerling wil doelgericht werken aan een taak en leert om tijdens dit leerproces zelf aan te geven wanneer hij/zij hulp nodig heeft. Om later als volwassene goed te kunnen functioneren moet een leerling leren beoordelen welke beslissingen hij/zij moet nemen en wat de gevolgen daarvan zijn Reflectie Door na te denken over wat je gaat doen, wat je aan het doen bent of wat je hebt gedaan, leert de leerling over het eigen gedrag en dat van de ander. De leerling leert zodoende zichzelf en de anderen te begrijpen. Leerlingen leren te reflecteren op leeropbrengsten en persoonlijke ontwikkeling. Elke leerkracht die werkt op een daltonschool reflecteert op zijn of haar handelen in de onderwijspraktijk. Op schoolniveau vindt reflectie voortdurend plaats. 2.2 Doelen van het daltononderwijs Het daltononderwijs stelt zich ten doel om het onderwijs efficiënter in te richten door de kerndoelen met betrekking tot de leerinhouden van het onderwijs af te stemmen op de behoeften, interesses en competenties van leerlingen. Een daltonleerkracht leidt dit leerproces waar het nodig is en begeleidt het waar dat kan. Hij of zij stelt zich ten doel om het zelf werken en het met elkaar werken van leerlingen in een veilig pedagogisch klimaat te bevorderen door hen daartoe de ruimte te geven. Een dalton-leerling stelt zich ten doel om op een ondernemende en onbevreesde wijze zich kennis en vaardigheden eigen te maken. 2.3 Hier staan wij voor Eenvoudig gezegd is daltondonderwijs een onderwijsvorm waarbij kinderen niet alleen maar geleerd wordt wat je wettelijk op school moet leren (zoals taal, rekenen, aardrijkskunde etc.). Op een daltonschool ontwikkelen kinderen zich breder. Daltonscholen proberen kinderen een stap verder te brengen op cognitief, cultureel, sportief en sociaal-emotioneel gebied. En uiteindelijk moet dat zorgen voor een goede persoonsontwikkeling. Op een daltonschool krijgen leerlingen dus niet alleen kennis en vaardigheden bijgebracht. Ze leren ook hoe ze die kennis en vaardigheden kunnen inzetten.

7 Basisschool De Wegwijzer wil een daltonschool zijn die kinderen in een veilige en prettige omgeving een stap verder helpt in de ontwikkeling naar een persoon die prima kan samenwerken, maar die ook zelfstandig is als de situatie dat vraagt. Een persoon die nadenkt over de eigen ontwikkeling en die in staat is om verantwoordelijkheid te dragen. 2.4 Positie binnen de school De leerkracht De leerkracht doet er toe. De leerkrachten van basisschool De Wegwijzer hebben een bepaalde houding, waarbij ze leerlingen stimuleren zelf problemen op te lossen, waarbij de leerkracht meerdere oplossingsstrategieën aan biedt, waarbij de leerkracht de leerlingen ruimte geeft zichzelf te ontwikkelen en waarbij de leerkracht openstaat voor de eigen inbreng van leerlingen Het team Ons team vormt de basis voor ons daltononderwijs. Het door hen gegeven onderwijs is een inspiratiebron voor het verbeteren van bestaande daltonaspecten en voor nieuwe ideeën die het onderwijs kunnen verbeteren. De leerkrachten van basisschool De Wegwijzer volgen vanaf maart 2015 een achttal daltonbijeenkomsten. Op deze manier staat de school garant voor een continue kwaliteit van het onderwijs De leerlingenraad Binnen basisschool De Wegwijzer is een leerlingenraad actief die bestaat uit acht leerlingen uit de groepen 5 t/m 8. De leerlingenraad heeft een eigen stem binnen de schoolorganisatie. De leerlingen ervaren hierbij wat realistisch en haalbaar is en ze leren op deze manier een beter inzicht te verkrijgen in de schoolorganisatie. Hoofstuk 3: Daltononderwijs in de praktijk 3.1 Dagkleuren In de school wordt iedere dag aangeven met een vaste kleur. Deze kleuren helpen structuur te bieden aan de week en het tijdsbesef van leerlingen wordt hiermee gestimuleerd. Ook helpen de kleuren bij het plannen van de verschillende taken en ook worden de kleuren gebruikt bij het reflecteren van de taken. Groep 1 en 2: De kleuren van de week komen terug in het kiezen op het kiesbord. De leerlingen pakken het magneetje met de kleur van die dag. Op deze manier kunnen de leerlingen zien welke hoeken nog beschikbaar zijn. Ook de dagen van de week worden op het planbord aangegeven met een kleurtje. Bij het reflecteren op de taakbrief worden ook de dagkleuren gebruikt. Groep 3 t/m 8: In de groepen 3 t/m 8 hangen de dagkleuren zichtbaar in de klas. De kleuren worden in deze groepen gebruikt om de te maken taken in te plannen. Ook worden de kleuren gebruikt om de afgeronde taken te registreren. Dit geeft de leerkracht inzicht in de manier van werken van de leerling en biedt mogelijkheden om hem/haar hierbij te begeleiden.

8 De dagkleuren zijn: Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Rood Geel Groen Blauw Zwart 3.2 Dagritmekaarten In alle groepen wordt de dagindeling aangegeven door middel van dagritmekaarten. In de groepen 1 en 2 zijn dit grote kaarten die goed zichtbaar in de klas hangen. Op de kaarten staan afbeeldingen die de activiteiten aangeven. In de groepen 3 t/m 8 zijn dit kleinere kaarten met pictogrammen van de verschillende vakgebieden. De kaarten bieden de leerlingen structuur en daardoor rust. Dagritmekaarten groep 1/2 Dagritmekaarten groep 4 t/m Kiesbord/Planbord In de groepen 1 en 2 wordt er gewerkt met een kiesbord en een planbord. Op het kiesbord kiezen de leerlingen elke ochtend en middag in welke hoek of met welk materiaal ze gaan spelen/werken. Ze doen dit door de magneet (met de kleur van de dag) bij de juiste activiteit te zetten. Op het kaartje van de activiteit staat aangegeven hoeveel leerlingen er in die hoek/met dat werkje mogen spelen/werken. De magneten blijven de gehele week hangen, waardoor de leerlingen elke activiteit maar één keer in de week kunnen kiezen. Het planbord wordt op maandag gevuld. De leerlingen kiezen op maandag wanneer ze het verplichte werkje van die week willen gaan doen. De leerlingen zetten het magneetje met hen eigen foto bij de juiste dag. Op deze manier wordt er ook gewerkt aan het tijdsbesef van de leerlingen. Kiesbord Planbord

9 In groep 3 wordt er gewerkt met het planbord van Veilig leren lezen. Dit planbord wordt ingezet nadat de leerlingen het werk van de methode af hebben. Op het planbord staan verschillende activiteiten die te maken hebben met het leren lezen. Het is een rouleer systeem, alle leerlingen komen bij alle activiteiten aan de beurt. 3.4 De weektaak/keuzewerk Vanaf midden groep 3 t/m groep 8 wordt er gewerkt met een weektaak. Op de weektaak staan opdrachten die de leerlingen kunnen doen wanneer ze met hun werk klaar zijn. Ook staat er een gezamenlijk doel op waar in die week aan wordt gewerkt bijvoorbeeld: Deze week let ik er op dat ik netjes werk. Op de weektaak staan methode gebonden en niet-methode gebonden opdrachten. De leerling plant aan het begin van de week wanneer hij/zij welke opdracht gaat doen. Dit geeft hij/zij aan met de kleuren van de dag. De leerkracht ondersteunt de leerling hierbij. Wanneer de leerling een opdracht heeft gedaan, geeft hij/zij dit aan op de weektaak door het rondje in te kleuren en aan te geven hoe de opdracht is gegaan. Ook het gezamenlijke doel wordt geëvalueerd. Wanneer de leerling klaar is met zijn/haar weektaak, mag hij/zij een opdracht kiezen uit het keuzewerk. Dit staat op de achterkant van de weektaak. Dit kan bijvoorbeeld een computer- of tekenopdracht zijn. 3.5 Periodetaak In de groepen 1 t/m 8 wordt er gewerkt aan een periodetaak. Een periodetaak houdt in dat dat de leerlingen een bepaalde periode werken aan één vaststaand doel, bijv. de tafel van 4, klokkijken etc. De leerlingen mogen op bepaalde momenten van de dag hieraan werken. Het materiaal wat de leerlingen hiervoor mogen gebruiken staat op een vaste afgesproken plek in het lokaal. De leerlingen bepalen zelf welk materiaal ze gebruiken om aan de periodetaak te werken en zodoende het doel te bereiken. Op een vaste plek in het lokaal hangt een blad, waarop te volgen is welke leerlingen het doel van de periodetaak al hebben behaald. 3.6 Omgaan met uitgestelde aandacht Onder uitgestelde aandacht verstaan we een periode waarin de leerkracht niet meteen beschikbaar is voor vragen of problemen van kinderen. Het zou kunnen zijn dat de leerkracht op dat moment aan het werk is met een klein groepje leerlingen. De leerlingen leren tijdens deze periode zelfstandig problemen op te lossen, alleen of met een maatje. Voordat de kinderen aan het werk gaan, loopt de leerkracht een vaste ronde om te kijken of iedereen zelfstandig aan het werk kan. Daarna gaat de periode van de uitgestelde aandacht in. In de groepen 1 en 2 wordt hiervoor de time-timer gebruikt. Deze wordt op een bepaalde tijd gezet dat de leerkracht niet gestoord kan worden. De leerlingen in de groepen 3 t/m 8 zetten op dat moment hen daltonblokje op tafel. Het dalton-blokje kent 3 kanten : Groene stip: Ik ben zelfstandig aan het werk, ik kan wel gestoord worden. Rode stip: Ik ben zelfstandig aan het werk, ik kan niet gestoord worden. Vraagteken: Ik ben zelfstandig aan het werk en heb een vraag/probleem. Ik kan mijn schoudermaatje vragen om mij te helpen, alleen wanneer zijn/haar blokje op groen staat. Wanneer dit niet zo is werk ik rustig verder met een andere opdracht en stel de vraag aan juf/meneer wanneer hij/zij bij me komt.

10 3.7 Maatjeswerk Binnen onze school wordt er gewerkt met maatjes. Elke leerling is gekoppeld aan een andere leerling. Samen met het maatje wordt er gewerkt aan verschillende opdrachten maar het maatje wordt bijvoorbeeld ook gebruikt bij het samen lopen in de rij. In elke groep hangt een maatjesbord. De maatjes worden in de groepen 1 en 2 na elke vakantie veranderd door de leerkracht, de maatjes in de groepen 3 t/m 8 worden elke week veranderd. 3.8 Zelfcorrectie door leerkracht of het kind Binnen de kleutergroepen is zelfcorrigerend materiaal aanwezig. Dit houdt in dat de leerlingen zelf kunnen bekijken of ze een bepaald werkje goed hebben gedaan. Voorbeelden hiervan zijn: Mini Loco en Pico Piccolo. In groep 3 beginnen de leerlingen met het zelfstandig nakijken van eigen werk, bijvoorbeeld een dictee. Hoe hoger de groep, hoe meer er door de leerlingen zelf wordt nagekeken. Zelfcorrectie heeft een aantal voordelen: - Het heeft een leereffect, leerlingen zien gelijk hen gemaakte fout en zal zich gelijk afvragen waardoor die fout is ontstaan. - Leerlingen krijgen inzicht waar ze nog extra hulp bij nodig hebben. - Er is gelijk feedback, leerlingen hoeven niet te wachten tot hen werk is nagekeken. 3.9 Werkplekken/Werkpassen Naast dat er in de vaste groepslokalen wordt gewerkt, wordt er ook gebruik gemaakt van andere plekken binnen de school om (samen) te werken. De groepen 1 en 2 maken gebruik van werkplekken in de gang, bij het eigen lokaal. Het tussenlokaal (het lokaal tussen de groep 5/6 en 7/8) en ook de hal wordt ingezet als werkplek. Wanneer de leerlingen hier werken, dragen zij een werkpas. Op deze manier is duidelijk dat de leerling(en) toestemming hebben van de leerkracht om in de hal te werken. Wanneer een leerling zich niet aan de regels houdt wb. het werken op de verschillende werkplekken, wordt de werkpas voor een week ingenomen. De werkpassen hebben per groep een andere kleur. In het tussenlokaal en in de hal staan ook computers. Wanneer de leerlingen hieraan werken, dragen zij een computerpas. De computerpas is voor alle groepen oranje.

11 3.10 Snappet In groep 7 en 8 wordt op basisschool de Wegwijzer gewerkt met Snappet. Dit zijn tablets waarmee de leerlingen de gehele ochtend werken. De software van de vakgebieden rekenen, taal en spelling staan op Snappet. Ook andere vakgebieden als studievaardigheden en automatiseren worden gevolgd via Snappet. Alle leerlingen werken met een eigen tablet en ook de leerkracht werkt met een tablet. De leerkracht kan tijdens het maken van de lesstof bekijken waar de moeilijkheden zitten en hier adequaat op reageren. Ook zien de leerlingen aan de score in hoeverre ze zijn gegroeid Tutor rekenen Tijdens het tutor rekenen begeleiden leerlingen uit groep 8 leerlingen uit de groepen 4, 5 en 6 bij het rekenen. De daltonkernwaarden verantwoordelijkheid, zelfstandigheid, samenwerken en reflectie worden hier geoefend. Iedere maandag en woensdag staat het tutor rekenen 15 minuten op het rooster. Er worden tafels geoefend en de optel- en aftreksommen worden geautomatiseerd. Het afgelopen schooljaar is aangetoond dat de opbrengsten van de tempotoetsen, mede door het tutor rekenen, zijn verbeterd Leerlingenraad Binnen onze school is er een leerlingenraad actief. Dit zodat leerlingen een stem hebben binnen de schoolorganisatie. Op deze manier wordt de betrokkenheid van de leerlingen bevorderd en maken de leerlingen spelenderwijs kennis met democratische beginselen. Uit de groepen 5, 6, 7 en 8 worden aan het begin van het schooljaar twee leerlingen gekozen die namens de groep het woord voeren in de leerlingenraad. De leerlingenraad komt eens per twee maanden maximaal één uur onder schooltijd bij elkaar en nemen ideeën mee vanuit de groep. De directeur is bij iedere vergadering aanwezig en bewaakt het vergaderproces. De leden van de leerlingenraad lichten genomen besluiten in de eigen groep toe. De leerlingen vergaderen bijvoorbeeld over: - De inrichting van het schoolplein. - Adviezen geven voor het schoolreisje. - Advies geven bij verschillende festiviteiten Talentenmiddag Vier keer in het jaar wordt binnen onze school een talentenmiddag georganiseerd. Tijdens deze middag nemen de leerlingen deel aan een activiteit waar ze zelf voor hebben gekozen, om zo hun eigen talenten te ontdekken. De leerlingen hebben de keus uit 5/6 activiteiten, hierbij denkend aan; koken, drama, schaken etc. Bij elke activiteit is een leerkracht/ouder aanwezig die de activiteit begeleidt. De talentenmiddag voor de groepen 1, 2 en 3 is op een andere dag dan de talentenmiddag voor de groepen 4 t/m 8.

12 Ontwikkelingslijn samenwerken Hoofdstuk 4: Ontwikkelingslijnen daltononderwijs In dit hoofdstuk is per ontwikkelingslijn uitgewerkt aan welke doelen de leerlingen per groep werken op de verschillende daltongebieden. De ontwikkelingslijnen zijn beschreven in de ik-vorm. 4.1 Ontwikkelingslijn samenwerken Binnen de ontwikkelingslijn samenwerken wordt er geleerd om van en met elkaar te leren. Door situaties te creëren leren leerlingen stapsgewijs samen te werken. Het maatjeswerk is hier een mooi voorbeeld van. In de groepen 1 en 2 worden er verschillende situaties gecreëerd door de leerkracht met samenwerken als doel. Leerlingen hebben al een maatje, waarmee ze samenwerken. Maatjes helpen elkaar ook. In de groepen 3 en 4 wordt er met maatjes gewerkt. Minimaal één van de taken, vermeld op de taakbrief wordt met het maatje uitgevoerd. Leerlingen moeten dit zelfstandig proberen te plannen. In de groepen 5 en 6 wordt er met maatjes gewerkt en is er gestart met het tutor leren. Leerlingen werken dan samen met leerlingen uit andere groepen, leren met en van elkaar. In de groepen 7 en 8 zal er meer gezamenlijk worden gewerkt in de vorm van presentaties en werkstukken. Door leerlingen te laten samenwerken leren ze een overwogen keuze te maken hoe en met wie er wordt gewerkt. Het rekening houden met elkaar is van belang. Activiteiten wordt zo gepland dat de sociale vaardigheden, waaronder overleggen met elkaar, worden getraind. Door samenwerking worden gezamenlijk gestelde doelen bereikt. De samenwerking stijgt in onze school boven de groep uit. Er kan gewerkt worden met zowel oudere als jongere leerlingen.

13 Groep 2 Groep 4 Groep 6 Groep 8 Ik Ik Ik Ik - kan iemand bij de naam benoemen. - kan iemand bij de naam benoemen. - kan iemand om hulp vragen. - kan iemand om hulp vragen. - kan samen met iemand een gesprekje voeren. - kan samen met iemand een gesprekje voeren. - kan andere kinderen aankijken tijdens het spreken. - kan andere kinderen aankijken tijdens het spreken. - kan andere kinderen aankijken tijdens het spreken. - kan andere kinderen aankijken tijdens het spreken. - kan naar iemand luisteren en diegene uit laten praten. - kan naar iemand luisteren en diegene uit laten praten. - kan iemand om hulp vragen. - kan iemand om hulp vragen. - kan materiaal delen met andere leerlingen. - kan materiaal delen met andere leerlingen. - kan naar iemand luisteren en diegene uit laten praten. - kan naar iemand luisteren en diegene uit laten praten. - kan samen met een maatje een opdracht uitvoeren. - kan samen met een maatje een opdracht uitvoeren. - kan materiaal delen met andere leerlingen. - kan samen met een maatje een opdracht uitvoeren. - heb eigen inbreng in een samenwerkingsopdrac ht. - kan passend reageren op wat een ander zegt en/of doet. - kan materiaal delen met andere leerlingen. - kan samen met een maatje een opdracht uitvoeren. - heb eigen inbreng in een samenwerkingsopdrac ht. - kan passend reageren op wat een ander zegt en/of doet. - kan andere leerlingen een complimentje geven. - kan aangeven wat ik wel/niet prettig vindt tijdens het samenwerken. - kan me excuses aanbieden en deze aanvaarden. - kan andere kinderen helpen zonder het voor - heb eigen inbreng in een samenwerkingsopdrac ht. - kan passend reageren op wat een ander zegt en/of doet. - kan (van) andere leerlingen een complimentje geven/ontvangen. - voel me verantwoordelijk voor groepssfeer binnen ons samenwerkingsgroepje. - kan me excuses aanbieden en deze aanvaarden. - ken de verschillende rollen binnen het groepswerk (zoals voorzitter, tijdbewaker etc.). - kan andere kinderen helpen zonder het voor - heb eigen inbreng in een samenwerkingsopdrac ht. - kan passend reageren op wat een ander zegt en/of doet. - kan (van) andere leerlingen een complimentje geven/ontvangen. - voel me verantwoordelijk voor groepssfeer binnen ons samenwerkingsgroepje. - kan me excuses aanbieden en deze aanvaarden. - ken de verschillende rollen binnen het groepswerk (zoals voorzitter, tijdbewaker etc.). - kan andere kinderen helpen zonder het voor

14 te zeggen. - kan aan de taak doorwerken tot deze af is. - kan duidelijk praten waardoor klasgenoten me goed kunnen verstaan. - kan samenwerken met alle groepsgenoten. - kan gemaakte afspraken nakomen. te zeggen. - kan aan de taak doorwerken tot deze af is. - kan duidelijk praten waardoor klasgenoten me goed kunnen verstaan. - kan herhalen wat een ander zegt en vragen hardop te denken. - kan iemand aanmoedigen mee te werken. - kan terugblikken op het werk en besluiten hoe we verder gaan. - kan samenwerken met alle groepsgenoten. - kan een presentatie geven over de samenwerkingsopdrac ht. - kan gemaakte afspraken nakomen. - kan een ander helpen tot een oplossing/strategie te komen. - kan taken verdelen binnen onze samenwerkingsgroep. - kan zijn of haar mening vertellen en onderbouwen. - kan op een juiste manier feedback geven en ontvangen. te zeggen. - kan aan de taak doorwerken tot deze af is. - kan duidelijk praten waardoor klasgenoten me goed kunnen verstaan. - kan herhalen wat een ander zegt en vragen hardop te denken. - kan iemand aanmoedigen mee te werken. - kan richting geven aan de uitvoering van de zaak. - kan terugblikken op het werk en besluiten hoe we verder gaan. - kan samenwerken met alle groepsgenoten. - kan een presentatie geven over de samenwerkingsopdrac ht. - kan gemaakte afspraken nakomen. - kan reflecteren op mijn eigen gedrag binnen de samenwerkingsgroep. - kan een ander helpen tot een oplossing/strategie te komen. - kan taken verdelen en een plan van aanpak maken binnen onze samenwerkingsgroep.

15 - kan zijn of haar mening vertellen en onderbouwen. - kan op een juiste manier feedback geven en ontvangen. - kan een tutor zijn voor het jongere kind. - kan problemen bespreekbaar maken.

16 Leerlijn zelfstandigheid 4.2 Ontwikkelingslijn zelfstandigheid Binnen deze ontwikkelingslijn zelfstandigheid wordt de leerling geleerd zelfstandig te werken, te plannen en te organiseren. De ontwikkelingslijn zelfstandigheid begint in groep 1 en 2. Hier wordt de leerlingen geleerd om om te gaan met uitgestelde aandacht en wordt gestart met het plannen en organiseren van het werk. In de groepen 3 en 4 wordt het plannen, organiseren uitgebreid, wordt er meer van de leerlingen verwacht. Leerlingen kunnen in deze groepen zelfstandig werken gedurende een korte periode. In de groepen 5 en 6 leren de leerlingen van zelfstandig werken naar zelfstandig leren te gaan. Hierbij leren ze verantwoordelijkheid te dragen voor de manier waarop ze kennis tot zich nemen en taken indelen. Het formuleren van leerdoelen wordt geoefend. In de groepen 7 en 8 wordt er gewerkt aan het zelfsturend leren. Hierbij stelt de leerling zelf doelen ten aanzien van het gewenste eindresultaat en het ambitieniveau. Ze maken keuzes over de manier waarop ze de gestelde doelen willen bereiken.

17 Groep 2 Groep 4 Groep 6 Groep 8 Ik Ik Ik Ik - kan zelfstandig werken gedurende 15 minuten. - kan zelfstandig spelen gedurende 20 minuten. - kan hulp vragen aan een maatje als juf niet beschikbaar is. - kan in één week 2 werkjes plannen. - kan het gemaakte werk zelf aftekenen op een aftekenlijst. - kan zelfstandig een keuze maken uit de kieskaartjes. - kan na de instructie zelfstandig een opdracht uitvoeren. - kan werken met zelfcorrigeren d materiaal. - kan zelf de benodigde spullen pakken. - kan zelf de spullen weer schoonmaken en opruimen. - kan mezelf zelfstandig - kan zelfstandig werken gedurende 20 minuten (gr. 3) - kan 30 minuten zelfstandig werken aan één taak (gr. 4) - kan hulp vragen aan een tafelgroepje/schoudermaat je. - durf hulp te vragen aan de leerkracht. - kan na instructie zelfstandig opdrachten uitvoeren. - kan een weektaak plannen. - kan op de weektaak het gemaakte werk aftekenen. - kan er voor zorgen dat mijn dagtaak van de weektaak af is en werk maximaal één taak vooruit. - kan op mijn weektaak registreren of mijn werk wel/niet af is. - kan per weektaak één samenwerkingsopdracht uitvoeren met mijn maatje. - kan mijn eigen werk correct nakijken. - lever mijn eigen werk in. - kan zelfstandig een keuze maken uit de kieskaartjes. - kan hulp vragen en geven. - probeer zelf een conflict op te lossen. - ken het gebruik van de time-timer. - kan omgaan met uitgestelde aandacht d.m.v. het dalton blokje. - kan mijn eigen werkplek kiezen, afhankelijk van de taak. - kan werken in wisselende groepsgroottes. - kan werken met zelfcorrigerend materiaal. - durf het te zeggen als ik het ergens niet mee eens - kan zelfstandig werken gedurende 30 minuten (gr. 5) - kan zelfstandig werken gedurende 40 minuten (gr. 6) - kan hulp vragen aan een tafelgroepje/schoudermaat je. - durf hulp te vragen aan de leerkracht. - kan andere hulpmiddelen inzetten, om tot een oplossing te komen. - kan na instructie zelfstandig opdrachten uitvoeren. - kan zelfstandig werk nakijken en corrigeren. - kan een weektaak plannen. - kan op de weektaak het gemaakte werk aftekenen. - kan er voor zorgen dat mijn dagtaak van de weektaak af is en werk maximaal één taak vooruit. - kan op mijn weektaak registreren of mijn werk wel/niet af is. - kan per weektaak twee samenwerkingsopdrachten uitvoeren met mijn maatje. - kan leer strategieën toepassen. - kan soms al een conflict oplossen. - kan omgaan met uitgestelde aandacht d.m.v. het dalton blokje. - ken het gebruik van de time-timer. - kan het huiswerk thuis uitvoeren. - kan mijn eigen mening verwoorden. - kan geclusterde instructie aan. - kan mijn eigen werkplek kiezen, afhankelijk van de - kan zelfstandig werken gedurende 50 minuten (gr. 7) - kan zelfstandig werken gedurende 60 minuten (gr. 8) - kan zelfstandig nakijken, corrigeren en oppervlakkig analyseren. - kan andere hulpmiddelen inzetten, om tot een oplossing te komen. - kan een weektaak plannen. - kan op de weektaak het gemaakte werk aftekenen. - kan er voor zorgen dat mijn dagtaak van de weektaak af is, en werk maximaal één taak vooruit. - kan per weektaak twee samenwerkingsopdracht en uitvoeren met mijn maatje. - kan leer strategieën toepassen. - kan omgaan met uitgestelde aandacht d.m.v. het dalton blokje. - kan om hulp vragen, en ook geven. - kan handelingswijzers gebruiken. - ken mijn eigen leerstijl. - kan werken met verschillende verwerkingstechnieken. - kan op positieve wijze feedback geven en ontvangen. - kan flexibel met tijd en planning omgaan. - kan om hulp vragen, en ook geven. - ken het gebruik van de time-timer. - kan het huiswerk thuis

18 aan- en uitkleden (gym). - kan zelfstandig naar het toilet gaan. - kan omgaan met uitgestelde aandacht gedurende 10 minuten. Dit zie ik doordat het dalton blok op rood staat, op tafel bij juf. - kan zelfstandig op de gang werken. - durf te zeggen dat ik het ergens niet mee eens ben. - durf hulp te vragen aan de juf/meneer. - houd me aan de regels en afspraken. ben. - houd me aan regels en afspraken. taak. - kan werken in wisselende groepsgroottes. - kan zelf mijn leerdoelen benoemen op mijn weektaak. - kan kiezen uit de aangeboden verrijkingsstof. - kan op positieve wijze feedback geven en ontvangen. - durf het te zeggen als ik het ergens niet mee eens ben. - houd me aan regels en afspraken. - kan mijn eigen functioneren evalueren. - ben me bewust van mijn eigen leerproces. structureel uitvoeren. - ken mijn eigen kwaliteiten en kan indien mogelijk dit toepassen binnen mijn werk. - kan geclusterde instructie aan. - kan mijn eigen werkplek kiezen, afhankelijk van de taak. - kan werken in wisselende groepsgroottes. - kan zelf mijn leerdoelen benoemen op mijn weektaak. - kan kiezen uit de aangeboden verrijkingsstof. - kan mijn eigen mening verwoorden. - houd me aan regels en afspraken. - kan mijn eigen functioneren evalueren. - ben me bewust van mijn eigen leerproces.

19 4.3 Ontwikkelingslijn verantwoordelijkheid Binnen de ontwikkelingslijn verantwoordelijkheid wordt een leerling geleerd om bewust om te gaan met zelfsturing en zelforganisatie. De ontwikkelingslijn verantwoordelijkheid begint in groep 1 en 2. Hierbij wordt onder meer gedacht aan het vragen van hulp aan een ander. De leerlingen leren zich verantwoordelijk te voelen voor hun eigen gedrag, het maken van bepaalde eigen keuzes, het omgaan met uitgestelde aandacht en voor een deel het bepalen van de volgorde van het werk. Deze vaardigheden zullen geleerd moeten worden. In groep 3 en 4 worden deze vaardigheden uitgebreid. Leerlingen krijgen meer keuzevrijheid, kunnen een eigen werkplek kiezen, kunnen verantwoording afleggen over hetgeen is gekozen, kunnen zelf bewust een werkplek kiezen en kunnen verantwoording afleggen over hun doen en laten. De leerlingen in de groepen 3 en 4 geven al meer invulling aan hun eigen taken. De leerlingen van de groepen 5 en 6 werken vooral aan het planmatige binnen deze ontwikkelingslijn. Vooraf denken ze al na over hoe lang een taak in beslag zal nemen en hoe ze met de taak aan de slag gaan. Hiernaast roept het zelf nakijken van het werk en het leren van de fouten een verantwoordelijkheidsgevoel op. In de groepen 7 en 8 zijn de leerlingen zelf verantwoordelijk voor het kiezen tussen alleen werken en het samenwerken. Deze keuze kunnen ze onderbouwen. Hiernaast zijn ze zelf verantwoordelijk voor de taakverdeling bij groepsopdrachten.

20 Ontwikkelingslijn verantwoordelijkheid Groep 2 Groep 4 Groep 6 Groep 8 Ik Ik Ik Ik - kan twee werkjes per week inplannen. - kan vragen stellen over de taken. - kan de geplande taak uitvoeren na de instructie van de leerkracht. - kan me aan klassenregels houden. - kan zorg dragen voor materialen en omgeving. - ben alleen maar waar ik hoor te zijn. - ruim spullen die ik heb gebruikt netjes op. - kan goed omgaan met materiaal. - kan rustig werken en praten. - kan zelfstandig buiten de klas werken. - evalueer de periodetaak samen met de leerkracht. - zorg dat ik mijn spullen aan het eind van de dag mee naar huis neem. - spreek een ander aan op klassenregels. - kan vier taken per week inplannen. - kan vragen stellen over de taken. - kan de geplande taak uitvoeren na de instructie van de leerkracht. - kan me aan klassenregels houden. - kan zorg dragen voor materialen en omgeving. - ben alleen maar waar ik hoor te zijn. - kan rustig werken en praten. - kan zelfstandig buiten de klas werken. - kan het afgesproken werk nakijken. - kan er voor zorgen dat aan het einde van de dag mijn tafel is opgeruimd. - heb oog van mijn maatje en ook voor de groep. - spreek een ander aan op klassenregels. - kan zes taken per week inplannen. - kan vragen stellen over de taken. - kan de geplande taak uitvoeren na de instructie van de leerkracht. - kan me aan klassenregels houden. - kan zorg dragen voor materialen en omgeving. - ben alleen maar waar ik hoor te zijn. - kan zelf inschatten hoelang taken van de weektaak duren. - teken mijn taak af op de weektaak en evalueer. - kan goed omgaan met materiaal. - kan rustig werken en praten. - kan zelf bepalen waar ik wil werken tijdens de weektaak. - kan zelfstandig buiten de klas werken. - kan mijn eigen werk nakijken. - kan er voor zorgen dat aan het einde van de dag mijn tafel is opgeruimd. - heb oog van mijn maatje en ook voor de groep. - spreek een ander aan op klassenregels. - kan terugkijken op mijn functioneren. - kan acht taken per week inplannen. - kan vragen stellen over de taken. - kan de geplande taak uitvoeren na de instructie van de leerkracht. - kan me aan klassenregels houden. - kan zorg dragen voor materialen en omgeving. - ben alleen maar waar ik hoor te zijn. - kan uitleggen waarom ik voor een bepaalde planning kies. - kan goed omgaan met materiaal. - kan rustig werken en praten. - kan zelf bepalen waar ik wil werken tijdens weektaak. - kan na instructie zelf bepalen of ik zelfstandig verder kan. - kan zelf bepalen waar ik wil werken tijdens de weektaak. - kan zelfstandig buiten de klas werken. - kan mijn eigen werk nakijken. - kan er voor zorgen dat aan het einde van de dag mijn tafel is opgeruimd. - heb oog van mijn maatje en ook voor de groep. - kan mijn eigen leerdoel bepalen en hierop reflecteren. - zorg ervoor dat mijn huiswerk af is en op tijd wordt geleerd/ingeleverd. -spreek een ander aan op klassenregels. - ben me bewust van mijn

21 eigen normen en waarden.

22 Ontwikkelingslijn reflectie 4.4 Ontwikkelingslijn reflectie Binnen de ontwikkelingslijn reflectie wordt de leerlingen geleerd om na te denken over zichzelf, het gedrag of een activiteit. Reflecteren kan een belangrijk instrument zijn voor leren, groei en ontwikkeling. Leerlingen wordt geleerd systematisch zelfstandig of met medeleerlingen te reflecteren. Op het leren en handelen in de klas. Reflecteren kan op individueel niveau, groepjes niveau en groepsniveau. In de groepen 1 en 2 leren de leerlingen eenvoudig te reflecteren op een taak, die ze hebben uitgevoerd. In de groepen 3 en 4 leren leerlingen op meerdere taken te reflecteren. Er wordt een start gemaakt met het reflecteren op een gesteld doel. Reflecteren kan voor, tijdens en na de taak plaatsvinden. In de groepen 5 en 6 wordt het reflecteren voor, tijdens en na de taak uitgebreid door te reflecteren op de opbrengst van de taak. Zo leert de leerling onder meer hulp te vragen nadat het werk is gecorrigeerd. Hiernaast wordt er aandacht besteed aan reflectie op samenwerking. In de groepen 7 en 8 wordt onder meer aandacht besteed aan reflectiegesprekken. `Wat zijn passende reflectievragen, hoe bereik ik mijn doel`?

23 Groep 2 Groep 4 Groep 6 Groep 8 Ik Ik Ik Ik Vooraf: - denk na over materiaal dat nodig is om een taak voldoende te kunnen volbrengen. - weet waar ik mijn materiaal kan vinden. - kies waar ik kan werken. - kan de verplichte werkjes plannen. - kan benoemen wat ik nodig heb om een taak te kunnen starten. - kan benoemen wat ik moet doen. - kan kiezen tussen meerdere opdrachten. - kan inschatten of ik een opdracht kan uitvoeren. - kan aangeven wat ik van een taak vind. - kan vooraf de juiste vragen stellen. Vooraf: - bedenkt welk materiaal nodig is bij het maken van de taak. - bepaal hoeveel tijd aan de taak gewerkt kan worden. - kan de taken per dag plannen. - weet wat het doel is van de les/taak. - kan mezelf doelen per dag stellen. - weet wat van mij op een dag verwacht wordt. Vooraf: - denk na over de invulling van de tijd die nodig is voor de taak. - weet hoe ik moet plannen per week. - denk na over de volgorde van de taken. - denk na over de aanpak van de taak. - kan meerdere taken overzien. - denk na over de taken die nog komen. - weet wat er van mij verwacht wordt. - ben me bewust van mijn kwaliteiten. - kan meerdere dagen achter elkaar plannen en overzien. - weet wat het doel is van de les. Tijdens: - weet hoe ik hulp moet vragen als iets niet lukt. - begrijp waar ik mee bezig ben. - kan eventuele problemen oplossen, zelfstandig of met hulp van anderen. - kan omgaan met uitgestelde aandacht. - denk na over wat (niet) goed gaat. - kan mijn vragen goed verwoorden. Na: - kan verwoorden hoe mijn werk is gegaan, wat wel en niet goed lukte. - kan zeggen wat ik van een taak vond (d.m.v. smileys). - kan vertellen wat ik geleerd heb. - kan vertellen aan mijn juf of mijn werkje gelukt is. - kan vertellen of ik een werkje moeilijk of makkelijk Tijdens: - weet hoe ik hulp moet vragen. - kan de planning bijstellen als dat nodig is. - denk na over de uitvoering van de taak en kan dit verwoorden. Na: - kan verwoorden hoe mijn werk is gegaan, wat wel en niet goed lukte. - kan vertellen wat ik geleerd heb. - kan na het nakijken beslissen of ik hulp moet vragen aan de juf. - kan aangeven waarom het samenwerken wel/niet goed gaat. - kan aangeven of en waarom de taak goed is uitgevoerd. - probeer mijn gevoel over de taak na afloop goed Tijdens: - kan een planning bijstellen als dat nodig is. - kan vooraf en tijdens de opdracht aangeven of hulp nodig is en in welke vorm. - kan een oplossing bedenken als het niet goed gaat. Na: - kan verwoorden of ik tevreden ben met mijn product/proces. - kan verbeterpunten aangeven n.a.v. het nakijken. - kan vertellen wat ik geleerd heb. - kan aangeven hoe het geleerde Vooraf: - kan overzien wat er van mij wordt verwacht binnen een taak: materiaal, tijd en doel en denk hier van te voren goed over na. - kan bedenken wat ik nodig heb wanneer mij iets niet lukt. - kan een weekplanning maken en overzien. - kan een planning maken op basis van mijn competenties. - kan inschatten of instructie/hulp nodig is. - kan per week plannen in een agenda. Tijdens: - kan eventueel dingen bijstellen tijdens een taak. - kan iets wat ik wil leren en niet lukt, anders organiseren. - ben in staat tijdens de uitvoering van de taak kritisch te kijken naar werktempo, concentratie en motivatie. Na: - kan aangeven of mijn doel bereikt is. - kan aangeven waarom het samenwerken wel/niet goed gaat. - kan leerpunten bedenken voor de volgende keer en

24 vond. - kan vertellen hoe het samenwerken/samenspelen is gegaan. - kan werkjes samen met de juf nakijken. - kan aangeven of ik verdrietig ben of blij en waarom. onder woorden brengen. - kan leerpunten bedenken voor de volgende keer. - kan vertellen of ik een werkje moeilijk of makkelijk vond en waarom. toegepast kan worden in andere situaties. - kan aangeven waarom het samenwerken wel/niet goed gaat. - kan leerpunten bedenken voor de volgende keer. - kan vertellen of ik een taak moeilijk of makkelijk vond en waarom. aangeven wat ik daarvoor nodig heb. - kan vertellen wat ik geleerd heb. - kan vertellen of ik een taak moeilijk of makkelijk vond en waarom. - kan aangeven of ik nog meer verrijking van de stof nodig heb.

25 Hoofstuk 5: Daltononderwijs in ontwikkeling 5.1 Taken van de dalton coördinator Algemeen De dalton coördinator is de eerste aanspreekbare persoon voor alle zaken die betrekking hebben op Dalton. Daarbij valt te denken aan de kernwaarden van Dalton; Verantwoordelijkheid, samenwerken, effectiviteit, zelfstandigheid en reflectie maar ook zeker aan zaken als het daltonrapport, klassenmanagement en vernieuwingen binnen de school op het gebied van dalton. Hij/zij zorgt samen met de directie voor de organisatorische aansturing van alle daltonaspecten, welke het functioneren van de school aangaan en verbeteren. Tevens draagt de dalton coördinator mede zorg voor de pedagogisch en de onderwijsinhoudelijke voortgang ten aanzien van de onderlinge afstemming tussen alle groepen. Positie in de organisatie De dalton coördinator wordt aangestuurd door de directie De dalton coördinator is een leerkracht met een speciale taak: hier is een benoemingsomvang wenselijk voor Bevoegdheden en taken De dalton coördinator: Is het eerste aanspreekpunt binnen de school wat betreft dalton. Bewaakt en borgt (nieuwe) daltonontwikkelingen binnen de school. Is verantwoordelijk voor het daltonboek en past deze aan wanneer nodig. Organiseert dalton-studiedagen en zorgt voor een regelmatige terugkeer in de vergaderingen. Coacht/begeleidt nieuwe collega s en enthousiasmeert zittende collega s. Bezoekt regio en/of -netwerkbijeenkomsten van de NDV. Deelt (nieuw) verkregen dalton informatie met het team. Coördineert en organiseert (collegiale) consultaties. Bereidt samen met de directie de visitatie voor. Overlegt met de directie over de voortgang/ontwikkelingen op daltongebied. Evalueert (schriftelijk) aan het eind van ieder school de lange- termijn doelen en herziet dit (eventueel) voor de komende jaren. Communicatie De dalton coördinator: Coacht en begeleidt teamleden en maakt hierbij gebruik van coaching gesprekken. Consulteert bij collega s in de groep a.d.h.v. de kijkwijzer en signaleert hiermee (eventueel aanwezige) problemen. Benoemt (eventuele) gebreken twee keer, bij geen verandering wordt het gemeld bij de directie.

26 5.2 Terugblik Maart 2015 Daltonbijeenkomst 1 Na de 1 e bijeenkomst zijn dopgroepen gecreëerd die dit gehele schooljaar bezig zijn met het uitwerken van de verschillende daltonaspecten. Mei 2015 Daltonbijeenkomst 2 Werkpassen/Computerpassen September 2015 Daltonbijeenkomst 3 Periodetaak Keuzewerk Doorgaande lijn dagritme kaarten November 2015 Daltonbijeenkomst 4 Ontwikkelen nieuw daltonrapport Januari 2016 Dalton-informatie avond Februari 2016 Nieuwe daltonrapport in gebruik Maart 2016 Daltonbijeenkomst Lange termijndoelen Doorgaande lijn in de taakbrief Keuzewerk uitbreiden

27