Masterclass Bedrijfsovername. Hartelijk welkom!

Transcriptie

1 Masterclass Bedrijfsovername Hartelijk welkom! Masterclass PFP Forum, Gooiland Hilversum, 25 januari 2017

2 Een aantal vragen Hoeveel DGA s heb jij als klant? Hoeveel van die klanten zijn ouder dan 50 jaar? Wat weet jij over hun opvolgingsplannen? Waarom is het voor jou als financieel planner interessant om dit te weten?

3 Even voorstellen Jan de Bruijn Centrum voor Bedrijfsopvolging B.V. Marcel Spaai 15 partners 2 vestigingen

4 Wanneer begin je? Het plannen van bedrijfsopvolging kan nooit vroeg genoeg starten. (herkenbaar?)

5 Stelling Een goede afstemming tussen de adviseur bedrijfsopvolging en de financial planner van een DGA is van essentieel belang om een goede financiële planning te kunnen maken. (waarom gebeurt dat dan zo weinig?)

6 Wanneer en in welke omvang? 1000 VERMOGENSONTWIKKELING jaar 55 jaar 60 jaar 65 jaar 70 jaar 75 jaar 80 jaar 85 jaar 90 jaar 95 jaar 100 jaar

7 September 2015 Onderzoek onder 200 ondernemers levert op: 71% denkt wel eens na over opvolging/verkoop 64% wil verkopen bij een goed bod 25% denkt te verkopen binnen 5 jaar

8 Toegevoegde waarde adviseur Objectief en onafhankelijk Vertrouwelijkheid gewaarborgd Waarde-indicatie voor start van het feitelijke proces Zekerheid (financieel) Controle over het proces (van begin tot eind) Fulltime bezig met dit werk Ondernemersbelang staat centraal Adviseur moet open staan voor samenwerking met (bestaande) adviseurs van ondernemer

9 Stappenplan LOI SPA Vooronderzoek Overdracht Verkoop memorandum Due Diligence Oriënterend gesprek VERKOOP PROCES BEGELEIDING Bedrijf klaar maken Searching & Selectie Financiering invullen Waarde Prijs Financiering Onderhandeling Uitwerking afspraken

10 De voorbereiding De stappen in het overnameproces (1) Vooronderzoek en voorbereidingen Boudewijn Brandon Masterclass Ondernemersbelang, donderdag 20 oktober

11 Onzekerheden Belangrijke vragen van een DGA: Gaan mijn kinderen mij opvolgen? Hoe is mijn pensioen geregeld? Naam op de gevel? Snel of gefaseerd overdragen? Welke zekerheden heb ik? Hoe gaat het met de werknemers? Hoe staat het met de continuïteit van de onderneming? Wat is de waarde van mijn onderneming? Is dit het juiste moment van verkopen? Hoe lang duurt een (aan-) verkoopproces? Alleen doen of met hulp en dan wie?

12 Het vooronderzoek (1) Geeft duidelijke onafhankelijke antwoorden op uw vragen: Wie volgt mij op? Ben ik voor mijn pensioen afhankelijk van de opbrengst? Hoe is mijn pensioen überhaupt geregeld? Hoe staat het met de continuïteit van de onderneming? Is dit het juiste moment van verkopen? Wat moet ik doen om de overname optimaal te laten verlopen? Hoe vind ik de geschikte overname kandidaat? Wat is de waarde van mijn onderneming? Hoe verandert de waarde in de loop van de tijd?

13 Vooronderzoek (2) Onderdelen in het onderzoek (zakelijk/persoonlijk) Persoonlijke omstandigheden Interviews met: Ondernemer Partner Kinderen Beoogd opvolger Zakelijke omstandigheden Interviews met: Ondernemer Management team Accountant DGA Kernkwadranten ondernemerschap

14 Vooronderzoek (3) DNA onderneming Analyse onderneming: Jaarrekeningen Toekomstverwachtingen Markt en productontwikkelingen Concurrentiepositie SWOT analyse

15 Vooronderzoek (4) Fiscaliteit Doorschuiffaciliteit Faciliteiten in omzet/overdrachts/schenk en erf belasting => Deze kunnen bij tijdige overdracht maximaal worden benut Juiste structuur (b.v. holdingstructuur) Financiële planning ondernemer Familie statuut / calamiteitenplan (testamentcheck) Masterclass Ondernemersbelang, donderdag 20 oktober 2016

16 Verkoopklaar maken Verhogen winstgevendheid Knelpunten oplossen Privé Fiscaal Onroerend goed Pensioen

17 Wat leert zo n vooronderzoek ons? Stelling: De vraagprijs is vaak een afgeleide van wat de DGA denkt aan pensioen nodig te hebben.

18 Van De stappen waarde in naar het prijs, overnameproces naar financiering (1) Vooronderzoek en voorbereidingen Evert van Nass Boudewijn Brandon Waarde, prijs,? Masterclass Ondernemersbelang, donderdag 20 oktober 2016

19 Citaat Price is what you pay, value is what you get. (Warren Buffet) (koper) Price is what you get, value is what you give (verkoper)

20 Het transactieproces als model Verkoper Financier Koper

21 Waarde, prijs, financiering Wat is mijn bedrijf waard en kan ik die prijs ervoor krijgen? Is dit inclusief onroerend goed of exclusief? Hoeveel heb ik nodig? Waarde en prijs zijn verschillende grootheden Waarde is op basis van waardering Prijs is wat men bereid is te betalen en kan financieren Zonder financiering geen overname Kan de koper de overname zelf financieren of is een (achtergestelde) lening van verkoper noodzakelijk? Kan de traditionele bank iets in financiering doen, of moeten ook andere mogelijkheden worden gezocht? Masterclass Ondernemersbelang, donderdag 20 oktober 2016

22 Discounted Cash Flow Methode De waarde van de onderneming wordt bepaald door de toekomstige vrije kasstromen. De toekomstige vrije kasstromen worden teruggerekend (verdisconteerd) naar de waarde van die kasstroom op dit moment. Het disconteringspercentage dat hiervoor wordt gebruikt is afhankelijk van het risicoprofiel van de onderneming. De bepaling hiervan is onderdeel van de waardering. Om van de waarde van de onderneming te komen naar de waarde van de aandelen, moet een correctie worden aangebracht voor overtollige liquiditeiten en rentedragende schulden.

23 De waarde van tijd Welke zak geld heb je het liefst; die van jaar 1 of van jaar 4? Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4

24 DCF: eenvoudig voorbeeld Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Vrije kasstroom WACC = 15% 0,870 0,756 0,658 0,572 0,497 Contante waarde nu Bij eeuwigdurende vrije kasstroom is DFC = 100/WACC = 666,67 (na 5 jaar 335)

25 Andere waarderingsmethoden Multipliers methoden K/W ( 6x de winst ) X maal de omzet EBIT of EBITDA multiplier Y maal klanten/abonnees Rentabiliteitswaarde Verbeterde rentabiliteitswaarde Intrinsieke waarde Onderbuikgevoel

26 Waardebepaling Waardebepaling door de DCF-methode: berekening van toekomstige cash-flow -/- schulden, is het meest zuiver Snelle methodes als 3-5 x winst, of 4 x EBIT zijn vaak te onzorgvuldig wat te doen met schulden, met risico s (groei-) prognoses, met technische ontwikkelingen, met financierbaarheid, met onroerend goed, etc. Slechts ná een gedegen vooronderzoek en ná een waardebepaling kunnen ondernemer en adviseur SAMEN, een goede vraagprijs bepalen

27 Prijs bepalen Waarde en prijs kunnen sterk verschillen. De prijsstelling is sterk afhankelijk van hét moment afhankelijk van de actuele marktsituatie Afhankelijk van de interesse van mogelijke koper De prijs is ook een gevolg van de keuze in de onderhandelingen Ineens direct afrekenen of op termijn nog delen ontvangen Wel of niet een earn-out (winstafhankelijk deel) Waarde en prijs zijn belangrijk maar financiering is noodzakelijk voor succes

28 Wat als vraagprijs >> waarde?

29 De reality-checks Bestaat er een wig tussen hoeveel heb ik nodig? en wat is mijn bedrijf waard? Financial planner i.s.m. opvolgingsadviseur Krijgt de koper het vertrouwen bij zijn financieringsaanvraag: 1. Ja, vanuit financier(s) als cijfers kloppen 2. Ja, als er vertrouwen is in de nieuwe ondernemer 3. Ja, als verkoper zijn vertrouwen toont door middel van een lening 4. En ja, als de koper zelf voldoende inbrengt (persoonlijk commitment)

30 Financieringsaanvraag Financieringsmogelijkheden bepalen de uiteindelijke prijs. Rol van de banken verkleint verder Andere alternatieven (kredietunies, crowdfunding, stapling) Eigen inbreng bij een bedrijfsovername Goed onderbouwd businessplan Steeds vaker dient verkoper deel van de koopsom te financieren ( Sellers Loan ) Hoogte lening bepaald door verwachte kasstromen en te verstrekken zekerheden

31 Financieringsmogelijkheden Financiering met een earn-out constructie met een looptijd van maximaal 5 jaar, Financiering binnen de familie met een onbegrensde looptijd, Financiering met een bank en /of participatiemaatschappij met een looptijd met een looptijd van maximaal 5 jaar.

32 Transactiestructuur (1) Het oprichten van een Newco : Eigenaar Newco Vastgoed Werkmaatschappij

33 Transactiestructuur (2) Bedrijfsopvolgingfaciliteit (BOR) Vrijstelling: 100 % tot ca. 1mio plus 83 % van meerdere. Onder de voorwaarden: de opvolger moet de onderneming vijf jaar voortzetten; de erflater moet één jaar eigenaar zijn, de schenker vijf jaar. Due diligence-onderzoek richt zich op het vaststellen van de juistheid van de aan de koper gepresenteerde informatie en het in beeld brengen van risico s en kansen van de over te nemen onderneming.

34 Zoeken, vinden en afsluiten Zoeken naar de meest geschikte overnamepartij Van longlist naar shortlist Anoniem verkenning uitvoeren Doorgaan tot een potentiele koper gevonden is Voeren van gesprekken met één of meerdere partijen Check financiële stabiliteit Faciliteren gesprekken verkoper en koper Onderhandelingen Financieringsmogelijkheden onderzoeken Experts op afstand beschikbaar Deal afronden en formaliseren

35 Interview Pieter van der Spek De deal is done! What next? Verkocht deze zomer zijn bedrijf Masterclass Ondernemersbelang, donderdag 20 oktober

36 Vermogen beschikbaar In één keer of in fasen (escrow garanties) Hier houdt de rol van de opvolgingsadviseur op. Wat zou nu de rol van de financial planner kunnen zijn?

37 Nogmaals de Stelling Een goede afstemming tussen de adviseur bedrijfsopvolging en de financial planner van een DGA is van essentieel belang om een goede financiële planning te kunnen maken. (Hoe kunnen we dit verbeteren?)

38 Voorstel De financial planner vraagt voortaan standaard bij DGA s naar zijn opvolgingsplannen De opvolgingsadviseur vraagt voortaan standaard bij DGA s naar zijn personal planning

39 Vragen?