5 Criteria maatstaven inkomensongelijkheid

Transcriptie

1 Ni O'J G? "-J 5 Criteria maatstaven inkomensongelijkheid Om een weloverwogen keuze te kunnen maken voor maatstaven voor inkomensongelijkheid en armoede hanteren we enkele criteria waarop we de verschillende maatstaven kunnen beoordelen. Ten eerste, de maatstaf moet eenvoudig te interpreteren zijn. Maatstaven zoals de Gini en Atkinson index, met een waarde tussen 0 (iedereen hetzelfde inkomen) en 1 (1 persoon bezit al het inkomen), voldoen hier het meest aan. Het tweede criterium is vergelijkbaarheid met andere studies naar inkomensongelijkheid. De Gini wordt wereldwijd het meest gebruikt en voldoet het meest aan dit criterium. Daarnaast worden ook de Theil index en decielenratio s vaak gebruikt. Het gebruik van de Atkinson index komt minder vaak voor. Het derde criterium is dat we een globale maastaf zoeken die alle inkomens in de populatie meenemen. Dit is het geval bij de Gini coëfficiënt, Atkinson index en GE-maatstaven. Decielenratio s richten zich echter alleen op een deel van de inkomensverdeling. Het vierde criterium is dat de maatstaf enigzins robuust dient te zijn. Een gevoeligheidsanalyse van de resultaten in Tabel 3 wijst uit (niet getoond in memo overigens) dat maastaven als Gini, GE(..) en Atkinson niet erg gevoelig zijn voor bepaalde selecties in ons microbestand. De decielenratio s zijn minder robuust. Het vijfde criterium is dat de maatstaf zich leent voor een decompositie van de inkomensongelijkheid over verschillende subgroepen. Zo kan de Theil index eenvoudig geschreven worden als de som van ongelijkheid tussen subgroepen. De inkomensongelijkheid is dan de gewogen som van ongelijkheden binnen de verschillende huishoudenstypen en ongehjkheden tussen de verschillende huishoudenstypen. Een dergelijke decompositie is complexer voor de Gini coëfficiënt. 6 Conclusie Op basis van bovenstaande analyse kunnen we concluderen dat de Gini coëfficiënt een goed beeld geeft van de ontwikkeling van de inkomensongelijkheid in de verschillende varianten. De globale maatstaven (Gini, GE(..) en Atkinson index) laten allemaal zien dat de inkomensongelijkheid het meest toeneemt in de variant WWB. Op basis van deze exercitie kunnen we stellen dat de Gini coëfficiënt een goed beeld geeft van de ontwikkeling van de inkomensongelijkheid in de verschillende varianten. n de wetenschappelijke literatuur komt echter wel naar voren dat de Gini coëfficiënt relatief gevoelig is voor het midden van de inkomensverdeling. Het CBS stelt daarom dat de Theil index een goede aanvulling biedt: De Theil coëfficiënt reageert sterker op veranderingen in de staarten van de inkomensverdeling dan de Gini coëfficiënt (CBS, 2007). De Theil index scoort ook goed op onze criteria en zou daarmee een goede aanvulling kunnen zijn. Tot slot kunnen we ook nog indicatoren voor armoede presenteren. Het voordeel van het gebruik van een absolute inkomensgrens is dat we hiermee aansluiting zoeken bij het CBS/SCP. De vraag is dan echter wel hoe we deze inkomensgrenzen gaan indexeren. Zo

2 presenteren we met MCSM structurele eflfecten op de lange termijn. ndexatie van de absolute inkomensgrenzen met de CP kan er op lange termijn toe leiden dat armoede in Nederland steeds verder daalt omdat de reële inkomenstijging groter is dan de CP. Een relatieve armoedegrens wordt internationaal gezien veel vaker gebruikt. Het gebruik van een relatieve armoedegrens stuit waarschijnlijk wel op verzet van de verschillende ministeries. Relatieve armoede is beleidsmatig minder makkehjk te beïnvloeden dan absolute armoede.

3 N.; 0".' K> Q '4 Centraal Planbureau CPB Memo Centraal Planbureau Van Stolkweg 14 Postbus GM Den Haag Contactpersoon Aanleiding is het verzoek om te bezien wat de mogelijkheden zijn om nog dit jaar een studie "Kansrijk arbeidsmarktbeleid uit te brengen. Er is overleg geweest tussen de voor de hand liggende contribuanten aan een dergelijke studie op S (programma BEL en SZ) en S3 (programma ARB). We zien eigenlijk 2 smaken: 1. Als de uitdrukkelijke wens is om dit iaar nog te publiceren, dan zal een kansrijk studie noodgedwongen niet meer kunnen bevatten dan spin-off van producten die toch al voorzien waren voor dit jaar, en het opnieuw oplepelen van effecten van beleid op terrein van sociale zekerheid die we afgelopen jaren hebben gehanteerd in kik/heroverwegingen (en waarvan we niet verwachten dat we veel voortschrijdend inzicht zullen hebben). Er is immers geen capaciteit ingeruimd in het werkplan 2014 van S en S3 om meer te doen dan al op het programma staat. n dit geval blijft de inhoud beperkt tot Micsim varianten (la, b en 2b) en eventueel het herkauwen van eerder gepresenteerde effecten voor ao / quota (2a). Deze studie zou dan de titel "Kansrijk fiscaal arbeidsmarktbeleid" of iets dergelijks moeten krijgen. 2. Het alternatief is een breed opgezette studie vergelijkbaar met (het eerste deel van) Reinventing. n een dergelijke studie zouden ook effecten van financiële prikkels voor ouderen en actuele en herziene inschattingen voor de effecten van reintegratiebeleid en loondoorbetaling bij ziekte, ontslagbescherming, actief arbeidsmarktbeleid, flexibele arbeid / zzp en AWen een plek kunnen krijgen. Een dergelijke studie zou, gezien het feit dat een belangrijk deel van het onderzoek ervoor in de eerste helft van volgend jaar zou moeten plaatsvinden, niet eerder dan het licht kunnen zien. Mogelijke inhoudsopgave "Kansrijk arbeidsmarktbeleid" KïüiH ït. i mm Onderwerp

4 1'

5 U5 0! ( M O Centraal Planbureau Verslag Managementteam overleg Datum: Tijd: Voorzitter: 27 maart uur Opening en mededelingen - Tijdens Kik heeft De Correspondent een medewerker geciteerd die niet gequote wilde worden. Afgesproken wordt dat de Correspondent voortaan altijd wordt doorverwezen naar DS.

6

7 NJ» U? 0"J Q t > --À

8 hj <T> K... g; H Berekening budgettaire effect t.o.v. WWZ met inbegrip weglek bijstand: x 1 miljoen Bruto lastenmutatie Weglek bijstand la Duur WW naar 12 maanden b Duur WW naar 12 maanden en hogere uitkering Duur WW naar 36 maanden a Opbouw WW terug naar 1 mnd per jaar b Opbouw WW naar halve maand per Jaar Berekening budgettaire effect t.o.v. WWZ met inbegrip weglek TW x 1 miljoen Bruto lastenmutatie Weglek TW 4 Verlaging uitkering naar 70% a Verlaging uitkering naar 60% Berekening budgettaire effect t.o.v. WWZ (varianten waar geen mutatie wegle k optreedt) Bruto lastenmutatie Weglek TW of bijst 6 Verlaging max dagloon naar modaal b Werkgevers verantwoordelijk voor e 6 mnd WW

9 Netto lastenmutatie Netto lastenmutatie Netto lastenmutatie

10 U? ÖT N,) G? h^opbouw recht zoals onder WWZ - JOpbouw recht zoals onder WWZ inverdieneffect bijstand inverdieneffect bijstand Weglek kan lager uitvallen, gezien kleine besparing. Beparing valt hoger uit. Weglek naar TW was te hoog ingeschat. Nu op 10% van besparing gezet. Variant heroverweging: voor vast 6 mnd loondoorbetaling.

11 K,) < > NJ O -g NORMALE ARBEDSDUUR N CAO'S Een werknemer die de leeftijd van 23 jaar heeft bereikt en die arbeid in een dienstbetrekking verricht, heeft volgens de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag recht op betaling van het minimumloon. Het n een onderneming of bedrijfstak betaalde minimumuurloon is gerelateerd aan de in de cao overeengekomen normale arbeidsduur. n art. 12 van de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag worct onder de normale arbeidsduur verstaan de arbeidsduur die geacht wordt een volledige dienstbetrekking te vormen. 5.1 Het begrip normale arbeidsduur Het begrip normale arbeidsduur wordt in cao's niet altijd eenduidig gehanteerd. Veelal geven de in de cao gehanteerde begrippen de gewenste duidelijkheid. Soms echter ontbreekt deze duidelijkheid en is het noodzakelijk om op basis van meerdere, met de arbeidsduur samenhangende begrippen (arbeidsduur, duur van de werkdag, roostervrije dagen, vakantiedagen, leeftijdsdagen) en hun onderlinge relaties te bepalen wat de normale arbeidsduur in cao's is Arbeidsduur in cao's De term arbeidsduur wordt in cao's op uiteenlopende wijze ingevuld. Veel gebruikte termen in cao's zijn de normale en gemiddelde arbeidsduur. Met de term normale arbeidsduur wordt in cao's veelal het aantal uren bedoeld dat een werknemer in de onderneming dagelijks werkzaamheden verricht. Het gaat hierbij om de door de werknemer volgens rooster verrichte uren arbeid. Het bedrijfsproces dient hierbij als uitgangspunt. Daarnaast wordt in cao's gesproken over de gemiddelde arbeidsduur. n specifieke banen met weekenddiensten of onregelmatige diensten is het mogelijk dat de wekelijkse arbeidsduur van de werknemer varieert. n een dergelijk geval wordt in de cao gesproken over een gemiddelde arbeidsduur die wordt berekend over een langere periode. Werknemers kunnen verder in overeenstemming met het bepaalde in de cao wekelijks een aantal roosten/rije uren opbouwen. De opgebouwde roostervrije uren, de uren die feitelijk wel worden gewerkt maar waarover geen loon wordt betaald, worden door de werknemer als vrije tijd opgespaard. De voor deze roostervrije uren gecorrigeerde arbeidsduur wordt aangeduid als de gemiddelde arbeidsduur. Dit komt overeen met de contractueel overeengekomen arbeidsduur of wel de uren waarvoor een werknemer wordt betaald.

12 5.1.2 Onderzoek naar arbeidsduur Het in dit hoofdstuk gehanteerde begrip gemiddelde arbeidsduur komt overeen met de in Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag gehanteerde definiëring van het begrip normale arbeidsduur: de contractueel vastgelegde arbeidsduur die geacht wordt een volledig dienstverband te vormen en waarvoor de werknemer loon ontvangt (artikel 12 van de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag). Het begrip gemiddelde wekelijkse arbeidsduur wordt berekend aan de hand van de door de werknemer bedongen jaarlijkse arbeidsduur. Dit wil zeggen het aantal uren waarvoor de voltijdwerknemer in dienst is genomen en waarover loon wordt betaald. Anders gezegd, de door een werknemer contractueel overeengekomen arbeidsduur. Tot de jaarlijks bedongen arbeidsduur behoren dan ook de vakantiedagen en doordeweekse feestdagen. Roostervrije (niet betaalde) dagen bekorten de werkweek en worden dan ook niet gerekend tot de jaarlijks bedongen arbeidsduur^ Door de jaarlijks bedongen arbeidsduur te delen door 52,2 weken wordt de gemiddelde wekelijkse arbeidsduur berekend. n dit hoofdstuk wordt verder het op deze wijze gedefinieerde begrip normale arbeidsduur gehanteerd. 5.2 Resultaten De normale (de gemiddelde wekelijkse) arbeidsduur wordt afgeleid van in de cao opgenomen bepalingen met betrekking tot de arbeidsduur, de duur van de werkdag, de roostervrije dagen en eventueel het aantal uren waarin een vakantiedag of de extra vakantiedagen voor jongere c.q. oudere werknemers worden uitgedrukt Normale arbeidsduur in cao's De normale arbeidsduur in de onderzochte cao's loopt uiteen van 36 tot 40 uur per week. n grafiek 5.1 zijn de cao's ingedeeld in vijf klassen. Op basis van de 96^ onderzochte cao's blijkt dat de normale arbeidsduur gemiddeld, gewogen met werknemersaantallen, 37,2 uur bedraagt^ (zie tabel V.1 in bijlage V voor de achterliggende gegevens). n geval roostervrije dagen in de cao zijn opgenomen waarover de werkgever het loon aan de werknemer doorbetaald, leidt roostervrije tijd niet tot het bekorten van de arbeidsduur. n deze rapportage is in verband hiermee voor een vijftal cao's de arbeidsduur verhoogd. Deze correcties zijn oorgevoerd in de sectoren landbouw, industrie, bouwnijverheid en vervoer. Hierdoor ligt in vergelijking met vorige rapportage met name in de sectoren landbouw en bouwnijverheid de gemiddelde normale arbeidsduur hoger. n de sectoren industrie en vervoer zijn de gevolgen van de correcties beperkt. De gevolgen van deze correcties zijn ook voor voorgaande jaren doorgerekend en leiden tot een aangepast beeld in paragraaf 5.3 over de ontwikkelingen in de jaren 2010 t/m Voor een viertal cao's zijn geen gegevens bekend: PostNL voor Postbezorgers, Postverspreiders, Uitzendkrachten ABU en NBBU Uitzendkrachten. Zie bijlage V voor een overzicht van de arbeidsduur per onderzochte cao.

13 K.) u:> O ) ro Q -4 Voor bijna de helft van de werknemers in Nederland, vallend onder 40 cao's, geldt een normale arbeidsduur die ligt tussen de 36 en 37 uur per week. Voor deze werknemers (47%) bedraagt de normale arbeidsduur gemiddeld 36,1 uur per week. n 37 cao's, die 37% van de werknemers vertegenwoordigen, ligt de normale arbeidsduur tussen de 38 tot 39 uur per week. Voor deze werknemers bedraagt de normale arbeidsduur gemiddeld 38 uur per week. Het aantal cao's met een normale arbeidsduur van 40 uur per week heeft naar werknemersaantallen gemeten een minder zwaar gewicht in het totaalcijfer. De 11 cao's met een normale arbeidsduur van 40 uur vertegenwoordigen 8% van de werknemers. Grafiek 5.1 Percentage werknemers (en gewogen gemiddelde wekelijkse arbeidsduur), uitgesplitst naar arbeidsduurklasse -% (39,0 uur). 8% (40 0 uur) 37% (38,0 uur) 47% (36,1 uur) 1 t/m 36,9 uren t/m 37,9 uren 1 t/m 38,9 uren 39,0 t/m 39,9 uren 40 uren 8% (37,1 uur) Normale arbeidsduur en WML Van 73 cao's, waarover in hoofdstuk 2 is gerapporteerd, zijn ultimo 2014 de loongegevens beschikbaar en daarnaast zijn van 23 cao's loongegevens uit eerdere jaren beschikbaar. n totaal zijn de gegevens van 96 cao's beschikbaar. n bijna 60% van deze cao's (57 cao's) ligt de laagste loonschaal (reguliere of aanloopschaal) op WML-niveau. n de overige 39 cao's ligt het laagste loon hoger dan het WML. n 18 van deze 57 cao's geldt een normale arbeidsduur van 36 uur, 24 van de 57 cao's kent een normale arbeidsduur van 38 uur en 5 van de 57 cao's heeft een normale arbeidsduur van 40 uur. n de overige 10 cao's komt een afwijkende normale arbeidsduur voor.

14 5.2.3 Normale arbeidsduur per economische sector n onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de normale arbeidsduur per economische sector. Dit zijn naar werknemersaantallen gewogen cijfers. Uit onderstaande tabel blijkt dat de normale arbeidsduur in de overige dienstverlening (overheid, onderwijs, zorg) met gemiddeld 36,3 uur het laagst is. n de sector vervoer en communicatie (openbaar vervoer, goederenvervoer, communicatie, informatie) is de normale arbeidsduur met gemiddeld 39,0 uur per week het hoogst. n bijlage V is een overzicht van de normale arbeidsduur per cao opgenomen. Tabel 5.1 Percentage werknemers en gewogen gemiddelde wekelijkse arbeidsduur, uitgespiitst naar economische sector economische sector landbouw en visserij industrie bouwnijverheid handel en horeca vervoer en communicatie zakelijke dienstverlening overige dienstverlening totaal 5.3 percentage werknemers klassengemiddelde normale arbeidsduur 38,0 37,6 38,9 37,7 39,1 37, , ,2 De ontwikkeling sinds 2010 n onderstaande grafiek wordt een beeld gegeven van de ontwikkeling van de gewogen gemiddelde normale arbeidsduur per week in de economische sectoren over de periode

15 0'> hj o "J Grafiek 5.2 De ontwikkeling van de gewogen gemiddelde wekelijkse arbeidsduur van 2010 t/m 2014 uren landbouw en visserij industrie bouwnijverheid handel en horeca ' Vervoer en commun catie zakelijke dienstverlening overige dienstverlening De grafiek laat zien dat de gemiddelde arbeidsduur per week in de verschillende economische sectoren in het algemeen vanaf 2010 stabiel is. n een aantal sectoren is in de jaren 2011 en 2014 ten opzichte van het jaar daarvoor wel sprake van een verandering van de gemiddelde arbeidsduur per week. Deze veranderingen hangen vooral samen met de gehanteerde methodiek ': er is in het algemeen geen sprake van veranderingen in arbeidsduur per week in cao's. n een paar cao's zijn in de afgelopen jaren wel aanpassingen in de arbeidsduur per week doorgevoerd. Zo is in de cao's in de Kleinmetaal in 2010 voor één jaar een arbeidsduurverkorting van 3,5 dagen ingevoerd. n de cao voor het GVB is in 2013 de arbeidsduur verhoogd van 36 naar 38 uur. n de cao voor de KPN daarentegen is de arbeidsduur per week verkort van 40 naar 37 uur Ontwikkelingen in 2014 Vanaf 2014 is in vergelijking met de voorgaande drie jaren sprake van een aangepaste steekproef. Gevolg van de looptijd en het werknemersaantal van een Wat de methodiek betreft spelen twee factoren een rol. n de eerste plaats de samenstelling van de groep cao's die voor cao-onderzoek wordt gebruikt. n de jaren is met een deels andere groep cao's gewerkt dan in de jaren en n de tweede plaats kan jaarlijks het aantal werknemers dat onder een cao valt, veranderen. Hierdoor verandert ook de factor waarmee wordt gewogen.

16 aantal cao's is dat in cao's uit de steekproef zijn verdwenen. Tevens zijn vanaf nieuwe cao's in de steekproef opgenomen. De steekproefwijzigingen hebben een beperkt effect op de cijfers. De cao's die uit de steekproef zijn verdwenen vertegenwoordigen dubbel zoveel werknemers als de cao's die nieuw in de steekproef zijn. n vergelijking met de rapportage Cao-afspraken 2013 zijn in de industrie en de bouwnijverheid de verschillen nihil. n de handel en horeca stijgt het gemiddelde met 0,1%-punt, n de sector vervoer en communicatie daalt het gemiddelde met 0,2%-punt en in de zakelijke en overige dienstverlening daalt het gemiddelde met 0,2%- resp. 0,1%-punt. Op basis van de gemiddelde arbeidsduur in de industrie- en bouwcao's zou het gemiddelde moeten dalen. Als gevolg van het relatief geringe gewicht van die cao's komt dit niet tot uitdrukking in de cijfers. n de handel en horeca is de stijging van het gemiddelde toe te schrijven een verandering van de werknemersaantallen en daarmee aan de weging. Dit geldt ook voor de zakelijke dienstverlening. n de overige dienstverlening is de daling van het gemiddelde toe te schrijven aan de nieuwe coa's die alle vier een 36-urige werkweek kennen.

17 Tabel 4 Werfcneniers met een baan onder of op bet wettelijk minimum loon op 31 december 2013, u sgroep, aector en wekelijkse arbeidsduur van de baan Totaal werknemers 0 wekelijkse arbeidsduur van de baan Totaal banen W.O. wekelijkse arbeidsduur van de baan ' 1 8 C C 36 uur 37 uur 36 uur 39 uur 40 uur > 40 uur 36 uur 37 uur 36 uur 39 uur 40 uur > 40 uur xfooo Totaal ,2 6,6 10,4 9, , ,5 6,6 10, , jaar en jonger w.o. sector ' A Landbouw, bosbouw en visserij B DelfsuffeiiwiMiiing C ndustrie D Energievoorziening E Waterbedhjven en afvalbeheer F Bouwnijverheid G Handel H Vervoer en opslag 1 Horeca J nformatie en communicatie K Finandëie dienstverlening L Verhuur en handel van onroerend goed M Specialistische zakelijke diensten N Verhuur en overige zakelijke diensten O Openbaar bestuur en overheidsdiensten P Onderwijs R Cultuur, sport en recreatie S Overige dienstvertening w.v. 23 jaar en ouder^ w.o. sector ' A Landbouw, bosbouw en visserij B Delfstoffenwinning C ndustrie D Energievoorziening E Waterbedrijven en afvalbeheer F Bouwnijverheid G Handel H Vervoer en opslag 1 Horeca J nformatie en communicatie K Financiële dienstverlening L Verhuur en handel van onroerertd goed M Specialistische zakelijke diensten N Verhuur en overige zakelijke diensten P Onderwijs Q Gezondheids- en welzijnszorg R Cultuur, sport en recreatie S Overige dienstverlening ,1 3,8 7,3 15, ,8 1,8 3, , ,1 0,3 0,0 0, ,0 0,0 0, , X 0, X 0, ,5 0,8 1,5 1, ,1 0, , X - 0,1 X X 0,1 X X X 0,0 X X X 0.0 X 0, , , , , ,8 0, , , ,9 1, , ,1 0, , , , ,2 0, , , , , ,0 0, ,2 0, , , , e.v 0,2 0, , ,8 15, ,2 0,2 0, , ,2 0, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,1 4, , , ,1 X X X ,1 X X X 0.0 0,1 16, , ,5 1,8 0, , ,8 0,2 X X 0,0 X ,2 X X 0,0 X 0.0 0,1 0,4 0,0 X 0, ,4 0,0 X 0.1 0, ,1 3, , ,6 0, ,3 0,2 0,7 0, ,9 0,6 1, , , , , ,6 0, , , , ,6 18,0 0, , , , , , , , , , , ,6 15, , , , , , , , ,8 16, ,8 6, , ,4 43, ,2 0, , , ,2 8, , , , , , ,1 0, , , Bron; CBS 1 ) Een werknemer met meerdere banen waarbij de wekelijkse arbeidsduur en/of de sector van elkaar verschillen, wordt vaker geteld: een werknemer met meerdere banen met dezelfde arbeidsduur en dezelfde sector wordt één keer geteld. 2) De wekelijkse arbeidsduur is afgerond op hele uren. 36 uur staal bijvoorbeeld voor 35,5 tot 36.5 uur. 3) Onbekenden, exlraterrhoriale organisaties en huishoudens zijn niet weergegeven. 4) nclusief personen met onbekende ieeflijd.

18 w u:> 0-^ hj o xj BJLAGE V NORMALE ARBEDSDUUR Landbouw en visserij Glastuinbouw 7,6 Open Teelten 7,6 Landbouwwerktuigen expl. ondernemingen 7,6 jaarlijks duur roostervrije bedongen normale werkdag dagen arbeidsduur arbeidsduur 38,0 38,0 38,0 ndustrie Bakkersbedrijf 7,6 Heineken Nederland Beheer 8,0 26,0 Mode-; interieur-; tapijt- en textielindustrie 7,6 Timmerindustrie 7,5 7,0 Grafimedia 7,2 DSM Limburg 8,0 Metalektro 8,0 13,0 Metalektro HP 8,0 13,0 Tata Steel 8,0 26,0 Metaalbewerking (metaal) 8,0 13,0 Philips 8,0 Carrosseriebedrijf (metaal) 8,0 13,0 Meubelindustrie en meubileringsbedrijven 7,5 Sociale werkvoorziening 7,2 Netwerkbedrijven 8,0 13,0 Bouwnijverheid Bouwnijverheid 8,0 Prorail 8,0 26,0 Technische installatiebedrijven (metaal) 8,0 13,0 Schilders- afwerkings- en glaszetbedrijf 7,5 Handel en horeca Motorvoertuigen en tweewielerbedrijven 8,0 13,0 Bloemen en planten (groothandel) 8,0 Albert Heijn Logistics 8,0 23,0 Vleessector 7,2 Technische groothandel 7,6 nformatie-; comm.- en kantoortechn.brancne 8,0 12,0 La Place 7,6 Vroom en Dreesmann 7,6 Levensmiddelen (grootwinkelbedrijven) 8,0 19,5 Levensmiddelenbedrijf 8,0 19,5 Slagersbedrijf 7,6 Tankstations en wasbedrijven 7^,6 1880, , ,0 1957, , , ,2 38, ,0

19 naam duur werkdag roosten/rije dagen jaarlijks bedongen arbeidsduur Doe-het-zelfbra nche 7,6 38,0 KEA Nederland 7,2 36,0 Boekhandel en Kantoorvakhandel 7,6 38,0 Apotheken 7,2 36,0 Fashion en Sport nretall 7,6 38,0 Horeca- en aanverwant bedrijf 7,6 38,0 Recreatie 7,6 38,0 Contractcatering bed rijf 8,0 13,0 1984,0 38,0 Vervoer en communicatie Nederlandse Spoorwegen 8,0 26,0 1880,0 36,0 GVB 7,2 36,0 Openbaar vervoer 8,0 17,0 1952,0 37,4 Taxivervoer 8,0 2088,0 40,0 Beroepsgoederenvervoer over de weg (NOB) 8,0 2088,0 40,0 DHL Express Nederland 8,0 2088,0 40,0 DHL Logistics Nederland 8,0 2088,0 40,0 Goederenvervoer Nederland (KNV) 8,0 2088,0 40,0 Selectvracht 8,0 12,5 1988,0 38,1 PostNL (voor postbezorgers) 8,0 2088,0... PostNL (voor PostNL) 7,4 1931,4 37,0 Postverspreiders 8,0 2088,0 KPN 7,4 1931,4 37,0 KPN Corporate Market 8,0 2088,0 40,0 Zakelijke dienstverlening ABN-AMRO 7,2 36,0 NG 7,2 36,0 RABO-bank 7,2 36,0 SNS Reaal 7,2 36,0 Achmea 7,2 36,0 AEGON Nederland N.V. 8,0 13,0 1984,0 38,0 Delta Lloyd 7,6 38,0 Verzekeringsbedrijf (binnendienst) 7,6 38,0 Woondiensten 7,2 36,0 Architectenbureaus 8,0 2088,0 40,0 Uitzendkrachten (ABU) 8,0 2088,0... Uitzendkrachten (NBBU) 8,0 2088,0 Reisbranche 7,8 2035,8 39,0 ANWB 8,0 13,0 1984,0 38,0 Beveiligingsorganisaties (particuliere) 7,6 38,0 Schoonmaak- en glazenwassersbedrijf 7,6 38,0 Hoveniersbedrijf 8,0 20,0 1928,0 36,9 Flora Holland 8,0 13,0 1984,0 38,0 normale arbeidsduur

20 K.) y? >T> O ' >J naam Overige dienstverlening Gemeenteambtenaren 7,2 Provinciepersoneel 7,2 Rijkspersoneel 7,2 Defensiepersoneel 7,6 Politiepersoneel 7,2 Sociale Verzekeringsbank 7,2 UWV 7,6 Primair Onderwijs 7,4 Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie 8,0 Ons Middelbaar Onderwijs 7,4 Voortgezet Onderwijs 7,4 Hoger beroepsonderv/ijs (HBO) 7,2 Nederlandse universiteiten 7,6 Universitair Medische Centra 7,2 Ziekenhuizen 7,2 Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) 7,2 Huisartsenzorg 7,6 Sanguin Bloedvoorziening 7,2 WT 7,2 Gehandicaptenzorg 7,2 Jeugdzorg 7,2 Kinderopvang 7,2 Welzijn en maatschappelijke dienstverlening 7,2 Bibliotheken, Openbare 7,2 Textielverzorging 7,2 jaarlijks duur roostervrije bedongen normale werkdag dagen arbeidsduur arbeidsduur 13, , ,0 36,0 36,9 36,9 36,9 36,0 36,0 36,0 36,0 36,0 36,0 36,0 36,0 Tabel V.1 Percentage werknemers en gewogen gemiddelde wekelijkse arbeidsduur, uitgespiitst naar arbeidsduurklasse kiassen percentage kiassengemiddeide normaie arbeidsduur werknemers normaie arbeidsduur 36,0 t/m 36, ,1 37,0 t/m 37,9 8 37,1 38,0 t/m 38, ,0 39,0 t/m 39,9 39,0-40,0 8 40, ,2