Fonds Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen. D FWO in-zicht

Transcriptie

1 Fonds Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen D FWO in-zicht 2004

2 D Inhoud Fonds Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen D FWO in-zicht 5 Waarom dit jaarboek? 7 Opdracht 8 Geschiedenis 13 Bestuur 17 Administratie 18 Centrale administratie 20 Mandaten en Onderzoeksprojecten 22 Internationale Wetenschappelijke Contacten en Prijzen 23 Personeel 24 Boekhouding en Financiën 25 Informatica 26 Logistiek 29 Onderzoek 29 Onderzoeksinitiatieven 30 Wetenschappelijke adviesverlening 32 Aanvragen en toekenningen 2004 voor Bestand mandaten 41 Bestand onderzoeksprojecten 44 Prijzen, Mecenaat, Schenkingen en Erfenissen 46 Financiering en Aanwending Colofon 3

3 D Waarom dit jaarboek? FWO-Vlaanderen, het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek, is een instelling van openbaar nut - binnenkort een stichting - die via allerlei initiatieven financiële middelen toekent aan Vlaamse onderzoekers ter ondersteuning van hun fundamenteel onderzoek. De vorm van deze financiële steun is zeer uiteenlopend: van reiskredieten tot het stimuleren van wetenschappelijke onderzoeksgemeenschappen, het toekennen van mandaten en onderzoeksprojecten, het toewijzen van persoonlijke mandaten en zovele andere initiatieven. Voor de buitenstaander, of zelfs de regelmatige gebruiker, is het niet altijd duidelijk hoeveel aanvragen en verslagen opgevolgd en verwerkt moeten worden. Met dit jaarboek wil het FWO deze informatie voorstellen. De beneficianten zijn onderzoekers aan Vlaamse universiteiten en andere erkende onderzoeksinstellingen die ermee samenwerken. Ontelbare begunstigden hebben in het verleden carrière kunnen maken via het FWO-Vlaanderen. Jarenlang ontvingen zij, vanuit het FWO, briefwisseling van contactpersonen waarop ze geen identiteit kunnen plakken. Velen onder hen zijn bijna kennissen geworden, maar toch onbekend gebleven. Dit boek moet deze afstand enigszins verkleinen. Vele jonge academici kennen het FWO als werkgever, maar de mensen die in de Egmontstraat 5 in Brussel de dossiers administratief verwerken, kennen ze niet. Ook aan hen willen we het FWO voorstellen. Het is dus ook de bedoeling de personeelsleden binnen het FWO, die zich dagelijks 100% inzetten voor het onderzoeksgebeuren, te betrekken bij deze kennismaking. Daarnaast willen we ook onze verschillende activiteiten voorstellen en laten zien dat het FWO op elk moment van het jaar gonst van de bedrijvigheid. Onderzoekers vormen een veeleisende groep en het al dan niet toekennen van onderzoeksgelden is dan ook altijd een vrij delicate aangelegenheid die in verschillende stappen verloopt. Via dit beknopt document willen we hen graag jaarlijks op de hoogte houden van de evolutie binnen het FWO. Dit document wordt dan ook jaarlijks bijgewerkt en de belangrijkste gebeurtenissen krijgen extra aandacht. Ik wens u veel leesplezier, Em. Prof. Dr. M. Pensaert, Secretaris-generaal

4 D Opdracht Het doel van het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek is, historisch en statutair, het bevorderen van het wetenschappelijk onderzoek in de verschillende Gemeenschappen in België. Het FWO heeft geen filosofische of politieke doctrine en maakt geen enkel onderscheid tussen geleerden en vorsers op basis van geloof, opvattingen of de instelling waaraan ze verbonden zijn. In de laatste beheersovereenkomst tussen de Vlaamse Gemeenschap en het FWO-Vlaanderen van 28 mei 2004, wordt de volgende missie specifiek vermeld: De taak van het Fonds is het stimuleren en ondersteunen van het kennisgrensverleggend fundamenteel wetenschappelijk onderzoek in alle wetenschapsgebieden aan de universiteiten in de Vlaamse Gemeenschap (inclusief samenwerkingsverbanden tussen de Vlaamse universiteiten en andere onderzoeksinstellingen), op basis van wetenschappelijke interuniversitaire competitie. Dit fundamenteel onderzoek wordt gedragen door uitmuntende en hooggespecialiseerde onderzoekers. Het ligt aan de basis van nieuwe kennis en knowhow, en heeft een grote maatschappelijke en culturele waarde. Op langere termijn zal deze kennis en het gevormde menselijke kapitaal de basis leggen voor gericht, toegepast, technologisch, strategisch, beleidsondersteunend en voorbereidend onderzoek. Dit onderzoek komt dus de volledige gemeenschap en de maatschappij ten goede door het scheppen van welvaart en welzijn. In tegenstelling tot andere onderzoekstypes kan het fundamenteel onderzoek enkel rekenen op overheidssteun omdat het zelden op korte termijn tot economische valorisatie leidt. De mandaathouders van het Fonds worden erg streng geselecteerd en krijgen optimale kansen voor een vorming van internationaal erkend hoog niveau. Het mandatenbestand van het FWO-Vlaanderen is zowat de kweekschool van toekomstige academici en toponderzoekers. In Europa zijn de niet-gouvernementele research councils een traditie. De European Science Foundation (ESF) omvat 76 dergelijke instellingen uit 29 landen. Ook het FWO-Vlaanderen is lid van de ESF en betrokken bij verschillende Europese onderzoeksinitiatieven. De ESF telt zeer gevarieerde instellingen, maar de constante is de ondersteuning van het fundamenteel onderzoek met overheidsgeld via onafhankelijke instellingen. De inbreng van de wetenschappelijke gemeenschap als initiatiefnemer en evaluatieorgaan is daarbij een onmisbare factor. Het FWO-Vlaanderen is het centrale orgaan en de mediator tussen de overheid en de Vlaamse wetenschappelijke gemeenschap voor fundamenteel onderzoek op initiatief van de onderzoekers en via interuniversitaire wetenschappelijke competitie. De rol van het FWO-Vlaanderen wordt in deze publicatie verder geïllustreerd. 7

5 8 D Geschiedenis

6 D Het Fonds zag het levenslicht in de gebouwen van de Universitaire Stichting. Pionierswerk In 1927 roept Koning Albert I op tot het vinden van middelen die de wetenschap bevorderen en geleerden en vorsers aan moedigen. Zijn woorden klinken ook vandaag nog actueel: De wetenschap is een bron van rijkdom, maar is zelf arm. Wij moeten haar helpen. Onze poorten staan wijd open voor initiatieven. Laten we hopen dat deze initiatieven talrijk, krachtig en afdoend zijn. Daarom wordt tijdens de oorlogs- en bezettingsjaren een nieuwe parastatale instelling opgericht, specifiek voor het industriegericht onderzoek: het Instituut voor de aanmoediging van het Wetenschappelijk Onderzoek in de Nijverheid en Landbouw (IWONL). Dit wordt later IWT, het Instituut voor de aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen. Dit initiatief wordt ondersteund vanuit de Universitaire Stichting en warm onthaald door industriëlen, financiers, banken en de hele bevolking. Op zeer korte termijn wordt een basiskapitaal van meer dan 100 miljoen Belgische frank gestort voor het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (NFWO) dat op 2 juni 1928 bij Koninklijk Besluit als instelling van openbaar nut wordt opgericht. De inkomsten van het kapitaal financieren het eerste fundamenteel onderzoek van ons land. Het NFWO vervult een echte pioniersrol het wordt voorafgegaan door slechts enkele gelijkaardige buitenlandse fondsen. Het Fonds steunt het onderzoek in de meest uiteenlopende wetenschappelijke disciplines, zowel individueel als verbonden aan universiteiten en instellingen. De stratosfeervluchten van Professor Picard zijn de meest bekende experimenten die in deze beginperiode gesteund worden. D Stratosfeerballon van Prof. Picard. Op zoek naar middelen Door de naoorlogse muntdevaluatie raken de eigen middelen van het NFWO en het mecenaat stilaan uitgeput. De overheid verleent vanaf 1947 schoorvoetend de eerste toelagen en dit wordt in 1949 bij wet bestendigd. De initiatiefnemende kringen proberen de structuren en de activiteiten van het Fonds te beperken tot het zuiver en fundamenteel onderzoek. Dit is niet zo vanzelfsprekend omdat de geldschietende industriële wereld al snel om praktische resultaten vraagt. Dit pleidooi wordt sterker tijdens de economische crisis. D Oproep tot het publiek. Op zijn 25e verjaardag kan het NFWO een mooi resultaat voorleggen. Het heeft immers een voelbare impuls gegeven aan de bestaande wetenschappelijke structuren - het resultaat van een duidelijk omlijnd en veeleisend beleid. Maar de eerste naoorlogse jaren wegen zwaar door op de regering. Eerste Minister J.Van Houtte zegt in zijn toespraak op de academische zitting dat de wetenschap opnieuw een beroep moet doen op het privé-mecenaat. Daarvoor laat de regering trouwens de wet van 8 maart 1951 op fiscale vrijstelling van een reeks giften stemmen. 9

7 D Geschiedenis Een nieuw elan De wet op de universitaire expansie van 9 april 1965 zorgt voor een nieuwe impuls en geeft een nauwere omschrijving aan de taak van het NFWO. Het K.B. van 18 januari 1965 is hierbij heel belangrijk geweest. Drie fondsen, die met het NFWO geassocieerd zijn, krijgen middelen voor de ondersteuning van onderzoeksprojecten: D het in 1951 opgerichte Interuniversitair Instituut voor Kernwetenschappen (IIKW) (met toelagen van het Ministerie van Economische Zaken) D het in 1958 opgerichte Fonds voor Geneeskundig Wetenschappelijk Onderzoek (FGWO) (met toelagen van het Ministerie van Volksgezondheid) D het in 1965 opgerichte Fonds voor Kollektief Fundamenteel Onderzoek (FKFO) (met toelagen van het Ministerie van Nationale Opvoeding). Het Fonds past zich voortdurend aan aan de evoluerende staatsstructuur en de wetenschappelijke omgeving. In 1969 worden de wetenschappelijke commissies taalkundig paritair en worden nieuwe universitaire centra betrokken bij het bestuur. De jaren 80 en 90 Door de wet op de financiering van Gemeenschappen en Gewesten van 1988 wordt het Fonds voortaan voornamelijk gefinancierd door beide Gemeenschappen, een tendens die sindsdien nog versterkt. De subsidiëring van het Fonds wordt opnieuw losgekoppeld van de werkingskredieten van de universiteiten om een eigen dynamiek mogelijk te maken. Het principe van de staatsstructuur wordt vertaald in de nieuwe statuten, goedgekeurd bij Koninklijk Besluit op 5 maart 1992: een geheel met aparte raden van bestuur voor de Gemeenschappen, verenigd t.o.v. de Federale Overheid. Op 25 juni 1996 besluit de Vlaamse Raad van Bestuur van het NFWO om vanaf 1 oktober 1996 naar buiten te treden als Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek - Vlaanderen, afgekort FWO-Vlaanderen. Dit wordt in de algemene beschikkingen van het Organiek reglement vastgelegd onder invloed van de sterk verhoogde investeringen door de Vlaamse Gemeenschap. 10 Op 28 juli 1971 wordt de NFWO-toelage vastgelegd op 4,44% van de gewone uitgaven van de zes universiteiten. Dankzij dit plan D. Vandepitte krijgt het NFWO meer autonomie in haar functie ter ondersteuning van het wetenschappelijk onderzoek. In oktober 1972 verhuist het Fonds naar de nieuwbouw naast de Universitaire Stichting, het is de moederschoot ontgroeid. Op 1 juni 1997 wordt tussen de Vlaamse Gemeenschap en het FWO-Vlaanderen een eerste beheersovereenkomst afgesloten. Daarmee waarborgt de overheid regelmaat, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid voor het Fonds en de garantie van de realisatie van zijn waarden.

8 D Z.M. Koning Albert II en prominenten tijdens de academische zitting naar aanleiding van de 75ste verjaardag van het Fonds. Een nieuw millennium Na enkele verlengingen wordt op 28 mei 2004 een tweede beheersovereenkomst afgesloten. Het FWO-Vlaanderen wordt erkend als het kanaal voor de steun aan het kennisgrensverleggend wetenschappelijk onderzoek op initiatief van de onderzoekers en op basis van interuniversitaire wetenschappelijke competitie. Op de academische zitting naar aanleiding van de 75ste verjaardag van het Fonds, in aanwezigheid van Z.M. Koning Albert II, kondigt de Voogdijminister aan dat de wetenschappelijke onafhankelijkheid van het FWO gevrijwaard blijft en buiten de turbulentie van de nakende herstructurering van de administratie wordt gehouden. Het Fonds zal bijgevolg binnen de krijtlijnen van de overheid en met respect voor de politiek, meestal vooruitlopend op toekomstige verplichtingen, zo objectief mogelijk zijn bij de evaluatie en de beslissingen die, in het algemeen belang en los van institutionele invloeden, worden genomen. 11

9 D Bestuur FWO-Vlaanderen in zijn nationale context het FFWO De Raad van Bestuur van het FWO-Vlaanderen is verantwoordelijk voor het aanwenden van de middelen van de Vlaamse Gemeenschap en de Federale Overheid op basis van een taalkundige verdeelsleutel. In de Franse Gemeenschap bestaat symmetrisch het Fonds de la Recherche Scientifique FNRS. De Raden van Bestuur van beide instellingen besturen het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (NFWO) dat binnenkort omgedoopt wordt tot het Federaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FFWO). Het FFWO bestuurt de niet-verdeelbare middelen en enkele welomlijnde restbevoegdheden (de gemeenschappelijke ruimtes van de gebouwen, sommige prijzen, schenkingen en erfenissen). FWO-Vlaanderen als privaatrechtelijke instelling van openbaar nut Het volgende organigram geeft een overzicht van de verschillende structuren binnen het FWO-Vlaanderen. De wetenschappelijke en administratieve structurele ondersteuning wordt verder uitgelegd. D Rector A. De Leenheer Voorzitter okt okt

10 D Bestuur Raad van Bestuur Bureau Auditcomité van de Raad van Bestuur Voorzitter Wetenschappelijke Commissies Administratie Raadgevend Comité voor de Financiën Voorzitter (op 1 oktober 2004) Jaarlijks wordt op 1 oktober een nieuwe FWO-Voorzitter aangesteld. Volgens de statuten is dit om beurt één van de Rectoren van de vier grote Vlaamse universiteiten. Deze Rectoren maken ook deel uit van het Bureau. Bureau (op 1 oktober 2004) Het Bureau onderzoekt alle zaken waarover de Raad van Bestuur moet beraadslagen en legt die voor aan de Raad. Ze omvatten onder meer de begroting, de rekeningen, toekenningen van de aanvragen van de verschillende onderzoekstoelagen en de samenstelling van de commissies. Sinds 1 oktober 2004 bestaat het Bureau uit de volgende leden: D De Rectoren van de vier grote universiteiten KULeuven Prof. André Oosterlinck UGent Prof. Andreas De Leenheer VUB Prof. Benjamin Van Camp UA Prof. Francis Van Loon D De Vast Secretaris van de Kon. Vl. Acad. van België voor Wetenschappen en Kunsten Prof. Niceas Schamp D Twee leden van de Raad van Bestuur De h. Eric Stroobants Secretaris-generaal Min. Vl. Gemeenschap, Dept. Coördinatie N. 14

11 Raad van Bestuur (op 1 oktober 2004) De Raad van Bestuur beslist over de voorstellen van het Bureau i.v.m. adviezen van de wetenschappelijke commissies, werking FWO, begroting, rekeningen... De Raad is samengesteld uit afgevaardigden van volgende instellingen: D De Rectoren van de vier grote universiteiten KULeuven Prof. André Oosterlinck UGent Prof. Andreas De Leenheer VUB Prof. Benjamin Van Camp UA Prof. Francis Van Loon D Een tweede vertegenwoordiger van elk van deze instellingen, gewoonlijk de Vice-rector KULeuven Prof. Roger Bouillon UGent Prof. Marc De Clercq VUB Prof. Jan Cornelis UA Prof. Dirk Van Dyck D Een Rector in overleg afgevaardigd door LUC en KUBrussel (om de beurt) LUC Prof. Luc De Schepper D De Vast Secretaris van de Kon. Vl. Acad. van België voor Wetenschappen en Kunsten Prof. Niceas Schamp D De Voorzitter van de Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België Prof. Dirk Brutsaert D Negen gecoöpteerde leden Prof. Herman Balthazar De h. André Bergen De h. Ferdinand Chaffart Prof. Martin De Prycker De h. Guido Gryseels De h. Eric Stroobants De h. Godfried Thiers Mevr. Monica Van Kerrebroeck N. Gouverneur Oost-Vlaanderen Voorzitter Directiecomité KBC Bestuurder van vennootschappen Gedelegeerd Bestuurder Barco N.V. Directeur K.M.M.A. Secretaris-generaal Min. Vl. Gem., Dept. coördinatie Directeur W.I. Volksgezondheid Commissie onderwijs en wetenschap, Vlaams Parlement Ambtenaar-generaal Vl. Gem. D De Commandant van de Koninklijke Militaire School, als lid met raadgevende stem Generaal-majoor Michel Singelé D Waarnemers Rector KUBrussel Eerste Opdrachthouder AWI Afdelingshoofd Universiteiten Inspecteur-generaal Financiën Prof. Marc Van Hoecke (toerbeurt met LUC) Mevr. Veerle Lories De h. Noël Vercruysse De h. Georges Stienlet 15

12 D Administratie Op de volgende pagina s worden de taken van de verschillende diensten geschetst, samen met een overzicht van het personeelsbestand. Secretaris-generaal Directeur Centrale administratie Mandaten & Projecten Internationale Contacten & Congressen Personeel Boekhouding & Financiën Informatica Logistiek 17

13 D Centrale administratie D Secretaris-generaal: Em. Prof. Dr. Maurice Pensaert post@fwo.be D Secretariaat: Anne Vanderwegen Tel: 02/ vanderwegen@fwo.be Volgens art. 15 van de Statuten van de huidige instelling van openbaar nut NFWO/FNRS en art. 14 van de Statuten van de nieuwe stichting van openbaar nut FWO Vlaanderen, verzorgt de secretaris-generaal het dagelijks beheer van het Fonds onder de voorwaarden opgelegd door de Raad van Bestuur, waaraan hij verantwoording verschuldigd is. De secretaris-generaal staat ook in voor het secretariaat van Raad van Bestuur en Bureau. Deze opdracht houdt onder meer in: 18 Beleidsvoorbereiding, beleidsondersteuning van Raad van Bestuur en Bureau FWO-Vlaanderen en zijn geassocieerde fondsen. Coördinatie en planning, algemeen management van de FWO-diensten. Begeleiding vergaderingen van het Bureau, de Raad van Bestuur, de wetenschappelijke commissies en ad hoc werkgroepen. Relatie tussen wetenschappelijke commissies en bestuursorganen. Relatie tussen bestuursorganen en administratie. Vertegenwoordiging van de administratie van het Fonds in vele vergaderingen en instellingen. Contacten in de brede zin met de Vlaamse universiteiten, academici en overheid.

14 D Directeur: Dr. Benno Hinnekint De directeur richt zich eerder op administratieve taken en staat in voor de directe coördinatie van de verschillende diensten van het FWO en het toezicht op de logistieke diensten. Indien nodig vervangt hij de secretaris-generaal. Zijn belangrijkste taken zijn ondermeer: De opmaak van de begrotingsvooruitzichten, het begrotingsontwerp en de begroting van het overzicht van de aangegane verbintenissen (in samenwerking met de bedrijfsrevisor en de verschillende diensten). Daarbij moet rekening gehouden worden met de boekhouding en met beleidsbeslissingen en vooruitzichten. Verslaggeving aan de overheid. Relatie met overheidsadministratie en de Commissies van de Vlaamse Raad voor Wetenschapsbeleid. Penhouder voor beleidsvoorbereidende en beleidsondersteunende documenten en algemene richtlijnen en uitleg over het Fonds. Contactpersoon i.v.m. samenwerking, voornamelijk met de European Science Foundation (ESF), ERA-net samenwerking e.d. D Secretariaat: Lucienne Kerremans en Deborah Aelterman Tel: 02/

15 D Mandaten en Onderzoeksprojecten D Diensthoofd: Marie-Rose Duvivier Tel : 02/ duvivier@fwo.be 20 D Micheline Tielens, Anja De Pauw, Vera Leyman, Els Paternoster, Elsie Pernet, Chantal Remerie (vlnr)

16 Deze dienst omvat 5 onderdelen: Mandaten De cel mandaten is, samen met de personeelsdienst, verantwoordelijk voor de contacten met de mandaathouders, de administratieve afhandeling en de informatieverwerking van zowel de selectie van de aanvragen als de opvolging van de verslaggeving. Onderzoeksprojecten De cel projecten omvat onderzoeksprojecten en kredieten aan navorsers. Samen met de boekhoudkundige dienst is ze verantwoordelijk voor de contacten met de kredietgenieters, de administratieve afhandeling en de informatieverwerking van zowel de selectie als de opvolging van de verslaggeving. Wetenschappelijke Commissies De cel wetenschappelijke commissies staat, samen met de twee vorige cellen, in voor de begeleiding van de wetenschappelijke commissies, zoals de voorbereiding van alle noodzakelijke documenten ter ondersteuning van de commissies. Databank Deze cel houdt voor alle diensten de persoonsgebonden gegevens bij van zowel aanvragers als mandaat- en kredietgenieters. Documentatie en jaarverslag D Tanja Rubbrecht, Ingrid De Ridder, Hellen Boterbergh (boven vlnr) Annick Van De Pontseele, Anniek Sertin, Magda Beerens (Christiane Linthout ontbreekt) 21

17 D Internationale Wetenschappelijke Contacten en Prijzen Deze dienst beheert de volgende interventiecategorieën: Wetenschappelijke Onderzoeksgemeenschappen. Visiting postdoctoral fellowships. Kredieten voor deelname aan congressen en doorvoeren van studie- en stageverblijven in het buitenland. Organisatie van congressen in België. Wetenschappelijke opdrachten (sabbatical leave). Organisatie van de vijfjaarlijkse prijzen van het FWO. Contacten met mecenassen en beheer, organisatie en uitreiking van wetenschappelijke prijzen dankzijde steun van deze mecenassen. D Diensthoofd: Christiane Clinckx Tel: 02/ cclinckx@fwo.be 22 D Karin D Hoore, Marleen Wollaert, An Prové, Karolien Vermoesen, Christiane Kollman (vlnr)

18 D Personeel De personeelsdienst heeft de volgende taken: Het verzorgen in eigen beheer van alle werkzaamheden in verband met de verloning en de sociale administratie voor 50 administratieve medewerkers en 1200 mandaathouders. Ieder jaar op 1 oktober treden ongeveer 250 navorsers in dienst en evenveel uit dienst. Concreter gesteld is deze dienst verantwoordelijk voor: maandelijkse verloning, arbeidsovereenkomsten, sociale documenten, attesten loopbaan en vakantiegeld, cumulatieaanvragen, aangifte sociale zekerheid, aangifte bedrijfsvoorheffing, verzekeringen. Opvolgen van de sociale en fiscale wetgeving en de decreten van de Vlaamse Gemeenschap i.v.m. universiteiten. D Diensthoofd: Jean-Pierre Thijs Tel: 02/ jpthijs@fwo.be D Lieve Govaert (Sabine Emmerechts ontbreekt) 23

19 D Boekhouding en financiën D Diensthoofd: Louis Marissens Tel: 02/ lmarissens@fwo.be D Linda Depelsemaeker, Alain De Dobbeleer, Martine Willems De taken van de dienst boekhouding en financiën: Geldtransacties inzake verantwoordingsstukken en facturen. Begrotingsopvolging, thesauriebeheer. Rapportering van openstaande kredieten naar universiteiten. Bijhouden van dossiers en controle van verantwoordingsstukken. Aanmaak bestelbons. Relaties met financiële diensten en onthaalinstellingen. 24

20 D Informatica D Diensthoofd: Stephan Duray Tel: 02/ stephan.duray@fwo.be De informaticadienst houdt zich bezig met: Beheer van netwerk, hardware en software. Relatie met externe software-ondernemers (loonpakket, on line formulieren en monitoring netwerk). Beheer website. PC-support. Vorming FWO-personeel inzake bureautica. Programmatuur van de algemene databank, workflow-toelagen FWO, wedde-betalingen. D Pieter Opdekamp Joceline Degols Geert De Pauw (vlnr) 25

21 D Logistiek Deze cellen werken vrijwel autonoom onder leiding van het algemeen secretariaat. Het personeel heeft meestal verschillende taken te vervullen: Klassement, documentbeheer. Receptie, telefooncentrale, administratie zalen. Eetzaal, gastenmaaltijden, bediening zalen, chauffeur. Verzending en niet-technisch economaat, bode. Drukkerij en fotokopie. Onderhoud, technisch economaat, onderhoudscontracten. Deze diensten ondersteunen ook de Vlaamse Interuniversitaire Raad. D Oger Hollanders, Erik Dujardin, Willy Vanderhoeven, Alain Van De Velde, Ignace De Smet (boven vlnr) Jacky Desmet, Guido Biesemans (zittend) D Jean Vanhoeck, Ervé Lernout, Sonja Aptekers (boven vlnr) Agnes Mathues, Chantal Caignau, Guido Beerens (Daniëlle Bockstal en Ilse Lernout ontbreken) 26

22 D Onderzoek D Onderzoeksinitiatieven van het FWO Dit zijn de initiatieven die rechtstreeks of onrechtstreeks met onderzoek te maken hebben en waarvoor onderzoekers bij het FWO terechtkunnen: (De omschrijving van al deze initiatieven staat op de website: D Mandaten voor Aspiranten 2x2 jaar D Bijzondere Doctoraatsbeurzen 1 jaar D Klinische Doctoraatsbeurzen 2 jaar halftijds D Mandaten voor Postdoctorale Onderzoekers 3x3 jaar D Fundamenteel Klinische Mandaten 3x3 jaar halftijds D Kredieten aan Navorsers 1 jaar D Onderzoeksprojecten 3-4 jaar, verlengbaar (omvattend: personeel, werking en uitrusting), inclusief de ondersteuning van projecten aan grote internationale onderzoeksfaciliteiten o.a. CERN, ESRF-Grenoble met DUBBLE, Mercator telescoop-la Palma, DESY-Hamburg, HERA, D Middelgrote uitrusting (inbegrepen corpora en databanken) D Wetenschappelijke onderzoeksgemeenschappen D Organisatie van congressen in België D Reisbeurzen Bijwonen van congressen in en buiten Europa Korte en langere studieverblijven in en buiten Europa D Mobiliteit van onderzoekers Verblijf Postdoctorale Onderzoekers in buitenland (mobiliteitstoelagen) Visiting Postdoctoral Fellowships Bilaterale uitwisselingsprojecten D Sabbatical leaves voor Vlaamse professoren D Deelname aan onderzoeksinitiatieven en samenwerking met de European Science Foundation (ESF) European Collaborative Research Projects (EUROCORES) European Young Investigator awards (EURYI-awards) Exploratory workshops European Research Conferences Scientific Programmes (netwerken) Related expert groups 29

23 D Wetenschappelijke adviesverlening Het FWO doet een beroep op het advies van externe referenten voor de beoordeling van de aanvragen voor mandaten en onderzoeksprojecten. Voor het opstellen van wetenschappelijke adviezen over aanvragen en activiteitsverslagen kan het FWO rekenen op 31 wetenschappelijke commissies, werkzaam in alle disciplines. Deze adviesorganen worden eveneens ingezet voor het beoordelen van de wetenschappelijke verslagen van mandaathouders en projectleiders. In 2004 werden bvbv verslagen onderzocht. Aan deze evaluatie wordt evenveel aandacht besteed als aan de selectie. De commissies worden ondergebracht in zes wetenschapsgebieden. D Ieder wetenschapsgebied omvat dus meerdere commissies zoals verder opgesomd. Elke commissie bestaat uit 14 vooraanstaande academici, 6 Vlamingen en 8 niet-vlamingen, waaronder minstens 2 buitenlanders. Het mandaat van de commissieleden duurt 3 jaar en kan eventueel 2 x verlengd worden. Het oudste lid in anciënniteit neemt het voorzitterschap waar. D Deze commissies vergaderen tweemaal per jaar en brengen wetenschappelijke adviezen uit die worden voorgelegd aan het Bureau en de Raad van Bestuur. D Daarnaast is er een commissie internationale wetenschappelijke contacten die bestaat uit 13 Vlaamse leden van wetenschappelijke commissies uit de verschillende wetenschapsgebieden. Deze commissie geeft advies over aanvragen voor het bijwonen van congressen, verblijven in het buitenland, visiting postdoctoral fellowships, bilaterale samenwerkingsovereenkomsten, wetenschappelijke onderzoeksgemeenschappen, Europese projecten (netwerken, EUROCORES, ) en aanvragen voor organisatie van congressen in België. Deze commissie vergadert maandelijks. D Bovendien zijn er nog een aantal commissies die een specifieke opdracht hebben en advies geven binnen een specifiek kader (Jury klinische mandaten, Max-Wildiersfonds, Levenslijn) of binnen een bepaalde samenwerking (VNC, VLANEZO). Deze commissies vergaderen één of tweemaal per jaar naargelang de noodzaak. D Voor ethische adviezen inzake experimenten op mens en dier of het gebruik van genetische manipulatie, wordt beroep gedaan op de lokale ethische commissies van de universiteiten. Het medisch ethisch comité van het FWO kan instaan als reflectiecommissie. D In het raam van het dienstbetoon aan de overheid werd de commissie Onderwijskundig Beleids- en Praktijkgericht Onderzoek ingesteld die het Departement Onderwijs van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap wetenschappelijk advies verleent dat bijdraagt in de besluitvorming voor het verdelen van hun betrokken kredieten. 30

24 Gebied Biologische wetenschappen B1 Moleculaire en cellulaire biologie, genetica B2 Dieren- en plantenfysiologie B3 Systematiek, morfologie, ecologie B4 Toegepaste biologische wet. en milieutechnologie Gebied Gedrags- en maatschappijwetenschappen G1 Rechtswetenschappen G2 Economische wetenschappen en bedrijfskunde G3 Psychologie en pedagogiek G4 Sociale, politieke en communicatiewetenschappen Gebied Cultuur- en taalwetenschappen C1 Taal en literatuur C2 Geschiedenis, archeologie en kunstwetenschappen C3 Wijsbegeerte C4 Godsdienstwetenschappen Gebied Exacte wetenschappen E1 Wiskunde E2 Anorganische en analytische chemie E3 Organische, macro- en supramoleculaire chemie E4 Fysicochemie E5 Subatomaire fysica E6 Vaste-stoffysica E7 Fysica en sterrenkunde E8 Wetenschappen van de aarde E9 Informatica en kennistechnologie Gebied Medische wetenschappen M1 Medische biochemie M2 Medische celbiologie en genetica M3 Medische microbiologie, immunologie M4 Kankeronderzoek M5 Fysiologie en fysiopathologie van lichaamssystemen M6 Klinisch en epidemiologisch onderzoek M7 Geneesmiddelenonderzoek Gebied Toegepaste wetenschappen T1 Materiaalkunde en chemische ingenieurstechnieken T2 Civiele techniek en architectuur T3 Werktuigkunde, elektrotechniek en elektronica De leden van de wetenschappelijke commissies staan op de website: 31

25 D Aanvragen en toekenningen in 2004 voor 2005 Totaal FWO De toekenning van : 25 Visiting Postdoctoral Fellowships 6 Wetenschappelijke opdrachten 59 Wetenschappelijke onderzoeksgemeenschappen 76 Kredieten voor de organisatie van congressen in België werd hierin niet opgenomen Aangevraagd Toegekend 0 Aspiranten Postdoctoraal Onderzoekers Projecten & kredieten bedragen in EUR Reisbeurzen voor Congressen en verblijven in het buitenland 32

26 Per gebied 1. Biologische wetenschappen Aangevraagd Toegekend 0 Aspiranten Postdoctoraal Onderzoekers Projecten & kredieten bedragen in EUR Reisbeurzen voor Congressen en verblijven in het buitenland 33

27 D Aanvragen en toekenningen in 2004 voor Cultuur- en taalwetenschappen Aangevraagd Toegekend 0 Aspiranten Postdoctoraal Onderzoekers Projecten & kredieten bedragen in EUR Reisbeurzen voor Congressen en verblijven in het buitenland 34

28 3. Exacte wetenschappen Aangevraagd Toegekend 0 Aspiranten Postdoctoraal Onderzoekers Projecten & kredieten bedragen in EUR Reisbeurzen voor Congressen en verblijven in het buitenland 35

29 D Aanvragen en toekenningen in 2004 voor Gedrags- en maatschappijwetenschappen Aangevraagd Toegekend 0 Aspiranten Postdoctoraal Onderzoekers Projecten & kredieten bedragen in EUR Reisbeurzen voor Congressen en verblijven in het buitenland 36

30 5. Medische wetenschappen Aangevraagd Toegekend 0 Aspiranten Postdoctoraal Onderzoekers Projecten & kredieten bedragen in EUR Reisbeurzen voor Congressen en verblijven in het buitenland 37

31 D Aanvragen en toekenningen in 2004 voor Toegepaste wetenschappen Aangevraagd Toegekend 0 Aspiranten Postdoctoraal Onderzoekers Projecten & kredieten bedragen in EUR Reisbeurzen voor Congressen en verblijven in het buitenland 38

32 D Bestand mandaten (op 1 oktober 2004) Aantal mandaten FWO: totaal Aspiranten Overige Postdoctoraal Onderzoekers 520 Overigens zijn er: D 4 Bijzondere Doctoraatsbeurzen D 6 Klinische Doctoraatsbeurzen D 46 Fundamenteel Klinische Mandaten D 4 Onderzoeksleiders D 11 Onderzoeksdirecteurs in functie Totaal:

33 D Bestand mandaten (op 1 oktober 2004) Aantal Aspiranten: per gebied Biologische wetenschappen Cultuur- en taalwetenschappen Exacte wetenschappen Gedrags- en maatschappijwetenschappen Medische wetenschappen Toegepaste wetenschappen Aantal Postdoctoraal Onderzoekers: per gebied Biologische wetenschappen Cultuur- en taalwetenschappen Exacte wetenschappen Gedrags- en maatschappijwetenschappen Medische wetenschappen Toegepaste wetenschappen Totaal: Totaal:

34 D Bestand onderzoeksprojecten (op 1 januari 2005) Besteding aan projecten: totaal Personeel Uitrusting Werking Projecten per gebied: personeel Biologische wetenschappen Cultuur- en taalwetenschappen Exacte wetenschappen Gedrags- en maatschappijwetenschappen Medische wetenschappen Toegepaste wetenschappen Totaal: Totaal:

35 D Bestand onderzoeksprojecten Aantal wetenschappelijke personeelsleden per wetenschapsgebied (voltijds equivalenten) 59 Biologische wetenschappen Cultuur- en taalwetenschappen Exacte wetenschappen Gedrags- en maatschappijwetenschappen Medische wetenschappen Toegepaste wetenschappen Aantal technische personeelsleden per wetenschapsgebied (voltijds equivalenten) Biologische wetenschappen Cultuur- en taalwetenschappen (nihil) Exacte wetenschappen Gedrags- en maatschappijwetenschappen (nihil) Medische wetenschappen Toegepaste wetenschappen Totaal: Totaal:

36 Projecten per gebied: uitrusting Biologische wetenschappen Cultuur- en taalwetenschappen (nihil) Exacte wetenschappen Gedrags- en maatschappijwetenschappen Medische wetenschappen Toegepaste wetenschappen Projecten per gebied: werking Biologische wetenschappen Cultuur- en taalwetenschappen Exacte wetenschappen Gedrags- en maatschappijwetenschappen Medische wetenschappen Toegepaste wetenschappen Totaal: Totaal:

37 D Prijzen, Mecenaat, Schenkingen en Erfenissen Vijfjaarlijkse prijzen van het FWO-Vlaanderen Een vijfjaarlijkse prijs van het NFWO werd ingesteld door een legaat van Dr. Alphonse De Leeuw. Hij was conservator van de klinische verzamelingen van de faculteit geneeskunde van de Universiteit Brussel. De prijs werd voor het eerst uitgereikt in Later werden via andere legaten, een splitsing van de prijzen en de ontdubbeling per taalstelsel nog andere prijzen met een andere naam toegevoegd. Vanaf 2000 worden vijf prijzen van elk euro uitgereikt: D 2 prijzen Dr. A. De Leeuw-Damry-Bourlart, één voor de exacte wetenschappen en één voor de toegepaste wetenschappen D 2 prijzen Dr. Joseph Maisin, één voor de fundamenteel biomedische wetenschappen en één voor de klinisch biomedische wetenschappen D de prijs Ernest John Solvay voor de taal-, cultuur-, maatschappij- en gedragswetenschappen Vanaf 2005 zal elke prijs euro bedragen. We kunnen stellen dat deze Vijfjaarlijkse Prijzen wat betreft belangrijkheid beschouwd kunnen worden als Belgische Nobelprijzen. De Raad van Bestuur doet voor de wetenschappelijke evaluatie een beroep op jury s die uitsluitend samengesteld zijn uit buitenlandse geleerden. De prijzen worden, altijd samen met het FNRS, tijdens een officiële plechtigheid door Z.M. de Koning uitgereikt. 44

38 Prijzen via mecenaat Het privé-mecenaat is een kans voor bedrijven en instellingen om een relatie op te bouwen met het fundamenteel onderzoek binnen het FWO. Voor jonge onderzoekers kan dit een blik bieden op bedrijven en zo hun toekomstbeeld verruimen. Dankzij dit mecenaat worden mandaten en grants geschonken of wetenschappelijke verdiensten bekroond. De kandidaturen voor de prijzen worden geëvalueerd door een wetenschappelijke jury van het FWO. De uitreiking heeft plaats in aanwezigheid van de pers tijdens een plechtigheid die doorgaat in de gebouwen van het FWO of op de zetel van de firma. Volgende prijzen worden uitgereikt: Schenkingen en erfenissen Een deel van zijn opdracht vervult het Fonds dankzij middelen dat het ontvangt van schenkers en erflaters. Betrokkenen kunnen het doel en de aard van het wetenschappelijk onderzoek vastleggen in de bepalingen van de schenkingsakte of het testament vastleggen voor zover het onderzoeksonderwerp voldoende algemeen gehouden wordt. De overheid heeft er voor gezorgd dat deze gelden zeer weinig worden belast en dus quasi integraal aan wetenschappelijk onderzoek kunnen worden besteed door volgende faciliteiten: D Alcatel Bell ( euro) D AstraZeneca (COPD) ( euro) D Barco (5.000 euro + 3 x euro) D Effel (7.450 euro) D ExxonMobil Chemical European Science and Engineering ( euro) D ExxonMobil Chemical Travel Award (2x5.000 euro) D Fernand De Waele (6.200 euro) D IBM Belgium (3.000 euro) D Interbrew-Baillet Latour Prijs ( euro) D Iwan Åkerman ( euro) D McKinsey & Company (5.000 euro) D Oswald vander Veken ( euro) D Pfizer ( euro) D Rimaux-Bartier ( euro) D SCK.CEN Roger Van Geen ( euro) D Spa Foundation ( euro) D Studiecentrum Prinses Joséphine-Charlotte ( euro) D Erfenissen worden slechts belast met 6,6 % rechten, daar het FWO-Vlaanderen krachtens art. 59, 1 van het Wetboek der Successierechten als Instelling (stichting) van Openbaar Nut vermindering van successierechten geniet. D Giften in geld zijn fiscaal aftrekbaar krachtens art. 104, 3 b van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992, zo het bedrag hoger ligt dan 30 EUR (art. 107) en lager dan een te indexeren bedrag van EUR en niet méér dan 10 % van het netto belastbaar inkomen bedraagt (art. 109) of in het geval van vennootschappen, EUR en niet méér dan 5 % van het netto belastbaar inkomen (art. 200). Meer informatie kan u bekomen bij de centrale administratie van het FWO. 45

39 D Financiering en Aanwending 2004 Financiering FWO-Vlaanderen heeft verschillende financieringsbronnen om onderzoekers te steunen. Hieronder een overzicht met een benadering van de bedragen. De betoelaging voor 2004 bedroeg 116 miljoen euro en is als volgt onderverdeeld: D Vlaamse Gemeenschap Toelage, inclusief Vlaams-Nederlandse samenwerking 92,5 mio 79,8 % Toelage afkomstig van de Nationale Loterij 11,7 mio 10,1 % D Federale Overheid Wetenschapsbeleid 7,7 mio 6,7 % Sociale Zaken, Volksgezondheid 2,1 mio 1,8 % Economische Zaken en Energie 1,8 mio 1,6 % D Mecenaat Nationale Loterij: zie Vlaamse Gemeenschap Bijzondere acties: Actie Levenslijn, Actie Kom op tegen Kanker D Gunstmaatregelen Voor zijn mandatenbestand van postdoctoralen wordt het FWO voor 50% vrijgesteld van het doorstorten van de voorheffing aan de schatkist. Het FWO-Vlaanderen kan van inkomstenbelastingen vrijgestelde beurzen toekennen op grond van art. 90, 2 van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992 die onderworpen zijn aan het stelsel van de sociale zekerheid volgens art. 15, 2 van het Koninklijk Besluit van 28 november Besteding Mandaten Projecten Administratief beheer Reisbeurzen, internationale contacten ESF, EURYI, internationale samenwerking 50,0% 0,5% 1,5% 4,0% 44,0% 46

40 D Colofon Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek - Vlaanderen Egmontstraat Brussel Tel: 02/ Fax: 02/ post@fwo.be website: Verantwoordelijke uitgever: Em. Prof. Dr. Maurice Pensaert, Secretaris-generaal FWO Uitgegeven in februari

41