Voorbeeldprogramma werksessie kernboodschap formuleren (1 dagdeel)
|
|
- Emmanuel Wauters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Voorbeeldprogramma - 1 Voorbeeldprogramma Voorbeeldprogramma werksessie kernboodschap formuleren (1 dagdeel) Hier vindt u een voorbeeldprogramma voor een werksessie/trainingsmodule kernboodschappen Factor C, met een uitwerking van de doelstelling, instructie en aandachtspunten bij de verschillende stappen. Tijdindicatie Vooraf Stap Doel Werkvorm Faciliteiten 0 Bepalen onderwerp/dossier 10 min 1. Aftrap Enthousiasmeren, urgentie/belang Bepalen inhoudelijke inzet van organisatie 15 min 2. Inleiding op kernboodschappen Inzicht in instrument en mogelijkheden 5 min 3. Toelichting op het programma Inzicht in doel en verloop sessie 10 min 4. Kiezen doelgroep(en) Doelgroep(en) kiezen en duiden Korte tweegesprekjes Meeschrijven met input Flipover Presentatie, voorbeelden PowerPoint Instructie programma Discussie 15 min 5. Brainstorm kritiek (evt. in meerdere kleine groepen) 15 min 6. Brainstorm repliek (evt. in meerdere kleine groepen) 30 min 7. Slaan van de brug en selecteren elementen (evt. in meerdere kleine groepen) 30 min 8. Rangschikken elementen en formuleren kernboodschap Inventariseren meningen doelgroep Inventariseren antwoorden Bepalen match/conflict tussen kritiek en repliek En bepalen basiselementen Ordenen elementen tot redenering in aantal zinnen Brainstorm Flipover met schema Brainstorm Flipover met schema Discussie Flipover met schema Discussie Flipover 10 min 9. Testen en oefenen Ervaring gebruik kernboodschap 10 min 10. Afronding en werkafspraken Maken afspraken verdere uitwerking Korte evaluatie middag Korte rollenspellen Discussie olv projectleider Flipover Factor C staat voor communicatie in het hart van beleid. Het is een werkwijze waarin beleids- en communicatieadviseurs vanaf het begin van het beleidsproces nauw met elkaar samenwerken om de buitenwereld en de binnenwereld met elkaar te verbinden. Factor C is daarmee ook een methodiek die beleidsmakers ondersteunt bij het ontwikkelen van communicatief beleid.
2 Voorbeeldprogramma - 2 Vooraf 0. Bepalen onderwerp/dossier Bepalen onderwerp Belangrijk is te bepalen wat het doel is van de sessie: een kernboodschap voor 1 bepaald moment, vaak voor een specifiek publiek (wat zegt de minister volgende week over..., wat wordt de kernboodschap van een presentatie, wat van een folder/persbericht?) een kernboodschap voor een dossier en over langere periode en voor een breder publiek Verken ook van tevoren of het onderwerp: vroeg in het beleidsproces zit: inhoudelijk nog niet rond, kernboodschap is vaak procesmatig (wij gaan eraan werken en verwachten van u...) later in het proces zit na besluitvorming: inhoudelijk al grotendeels rond, een stellende inhoudelijke boodschap En verken de wensen t.a.v. het gebruik van de boodschap: als gespreksleidraad/communicatieleidraad voor beleidsmedewerkers (kernelementen in telegramstijl volstaan) als tekstuele basis voor communicatiemiddelen (vraagt uitgeschreven zinnen). De opdrachtgever Soms komt het initiatief van een beleidsafdeling, soms van de directie Communicatie. In beide gevallen is het aan te raden om op MT-niveau het opdrachtgeverschap te beleggen (projectleider, afdelingshoofd, MT-lid, o.i.d.), zodat het niet alleen van Communicatie is. Maak van tevoren afspraken over de rol van de opdrachtgever: tijdens de sessie: enthousiasmerende aftrap/belang benadrukken, eventueel meedoen maar anderen niet afkappen tijdens brainstorm, conclusies trekken, werkafspraken maken etc. na de sessie: bepalen verantwoordelijkheid voor verder uitwerken, wie moet de kernboodschap accorderen, voortdurend checken van het gebruik, etc. Deelnemers De deelnemers zijn een mix van: direct inhoudelijk betrokkenen gebruikers van de boodschap (ook MT-leden!) uitvoerders (kennen geluiden uit de praktijk en moeten de vertaalslag maken) de communicatiemedewerker die het onderwerp in portefeuille heeft evt. een of twee buitenstaanders, voor de frisse blik Geef in de uitnodiging goed aan wat het doel en de context is (werken aan kernboodschap voor beleidsdossier, niet te veel communicatie in de uitnodiging) Laat de opdrachtgever/leidinggevende de uitnodiging verzenden.
3 Voorbeeldprogramma min 1. Aftrap Enthousiasmeren, urgentie/belang Bepalen inhoudelijke inzet van organisatie Korte tweegesprekjes Meeschrijven met input Flipover Urgentie: Deelnemers zien in... dat het goed is om 1 rode lijn in de communicatie te hebben hoe lastig het is om een beknopt verhaal te houden over je eigen dossier hoe moeilijk het is om dit in gewone-mensentaal te doen dat het waarom in veel kernboodschappen ontbreekt dat relevantie voor doelgroep vaak ontbreekt. Bepalen inhoudelijke inzet: resultaat van deze stap is een flip met een aantal inhoudelijke stellingnames van de eigen organisatie over het onderwerp/dossier een idee van de maatschappelijke en politieke doelstellingen in het dossier. : Stel een aantal deelnemers aan de sessie vragen als: wat is de kern van het dossier? Waar draait het om? Waarom doet u dat? Waarom is dat zo belangrijk? Voor wie doet u het? Welk probleem lost u op? Waarom doet SZW dit? Waarom niet anderen? Wiens probleem is het eigenlijk? En waarom nu?...etc. Schrijf kern van de antwoorden mee op een flip: hier komen elementen te staan van de inzet van SZW. Dit is de interne positiebepaling; waar gaan wij voor? Stel deze inzet samen vast, zodat iedereen zich eraan committeert. Bij een kernboodschap op dossierniveau moet deze inzet afdelingsoverstijgend zijn. Merk (hardop en samen met de groep) op: Dat mensen vaak een erg instrumenteel/technisch betoog houden Dat de relevantie vooral intern is, en niet extern Dat het lastig is om het kort te houden Dat mensen verschillende verhalen vertellen over hetzelfde dossier : Benadruk dat er niets goed of fout is. Combineer dit rondje eventueel met een kennismakingsronde, waarbij de mensen, voorafgaand aan hun statement, hun naam en functie noemen.
4 Voorbeeldprogramma min 2. Inleiding op kernboodschappen Inzicht in instrument en mogelijkheden Presentatie, voorbeelden PowerPoint Kennisoverdracht: inzicht in wat een kernboodschap is en hoe je hem kunt gebruiken Vertalen naar de eigen context: herkennen van de mogelijkheden in eigen werk : Brug met de vorige stap: wat viel op en wat is dus belangrijk? Inventariseren van de opmerkingen (bijv. te veel jargon, te lang etc.) Een aantal goede voorbeelden (bijv. de Schipholboodschap uit Platform 1 of voorbeelden uit de eigen organisatie), vragen wat in deze voorbeelden opvalt. Opmerking steeds noteren in de vorm van eisen aan een kernboodschap. (flip) Clusteren, en verder aanvullen met presentatie, over bijvoorbeeld de volgende onderdelen: Functie van een kernboodschap: - Brug slaan tussen het eigen denkkader (frame) en het externe denkkader (frame) - Aanhaken op wat voor de ontvanger/doelgroep relevant is (van buiten naar binnen) - Een rode draad in de communicatie (allemaal hetzelfde verhaal) - Geheugensteun: kort en krachtig verhaal kunnen houden, meteen tot de kern - Inhoudelijke afbakening: niet alleen één lijn in de communicatie, maar ook beleidsinhoudelijk - Link leggen met missie eigen organisatie en beleidsagenda Eisen aan een kernboodschap: - Vanuit de relevantie voor de doelgroep en niet vanuit de eigen drijfveer - Gewone-mensentaal; geen abstracties - Kort en krachtig - Geeft antwoord op de vraag: waarom doen wij dit? Toepassingsniveaus van een kernboodschap: De manier waarop je de kernboodschap wilt gebruiken, bepaalt de vorm: Niveau Functie Kenmerk Vorm (voorbeelden) Organisatie (missie) richtinggevend abstract globaal politieke agenda, meerjarenprogramma, toelichting begroting Beleid (thema) beschrijvend compleet compact beleidsnota, kamerbrief, inspraakprocedure Contact (moment) appellerend specifiek situationeel campagne, perscontact, overleg, toespraak, publieksinformatie er is wel altijd een rode draad door alle niveaus: ook in een presentatie klinkt de missie van de organisatie door. Een interactieve vorm voor dit onderdeel, dus veel vragen en discussie tussendoor, voorkomt dat het te theoretisch wordt. Bij te veel vragen gewoon met de sessie beginnen: the proof of the pudding is in the eating.
5 Voorbeeldprogramma min 3. Toelichting op het programma Duidelijkheid over het verloop van de middag Inzicht in doel en verloop sessie Instructie programma Alle deelnemers hebben beknopt programma op papier Programma toelichten Kern van de aanpak: van buiten naar binnen kijken; door de bril van de doelgroep naar het dossier kijken. Geef aan dat het een ambitieus programma is; hard werken dus Verwachtingsmanagement: vaak ligt er aan het einde van het dagdeel geen glanzende kernboodschap, maar een eerste aanzet die verder verfijnd en uitgeschreven moet worden.
6 Voorbeeldprogramma min 4. Kiezen doelgroep(en) Doelgroep(en) kiezen en afbakening in de tijd Discussie Duidelijkheid over de doelgroep(en) voor wie de kernboodschap gaan formuleren. Vaststellen voor welke periode, specifiek moment of gelegenheid de kernboodschap geformuleerd wordt. Bij een kernboodschap op dossierniveau: twee of meer doelgroepen uitkiezen. De stappen kritiek/repliek doorloop je dan in subgroepen. Het resultaat uit beide groepen leg je naast elkaar. Zo bereik je dat de kernboodschap voor een breder publiek passend is. Van tevoren bepalen: Soms is het handig om al van tevoren de doelgroepen te bepalen, zeker als er weinig tijd is of doelgroepen er echt uitspringen Ter plekke doelgroepen bepalen: Inventariseer kort de belangrijkste doelgroepen Maak met elkaar een keuze; welke groep doet er nu echt toe? Of: Wie zit er in de zaal? Beschrijf met elkaar kort de doelgroep: Wat is hun relatie met het onderwerp? Welke rol/bijdrage heb je nodig om je beleidsdoel te bereiken? Bepaal voor welk tijdstip/voor welke periode je de kernboodschap bepaalt. Voor een specifiek moment is de kernboodschap concreter, voor een langere looptijd (bijv. een aantal maanden) kan de kernboodschap abstracter worden geformuleerd. Als hulpmiddel het volgende schema, dat toont hoe het toepassingsniveau van de boodschap mede de doelgroep bepaalt. Niveau Doelgroep Houdbaarheid Organisatie (missie) Beleid (thema) Contact (moment) Algemeen publiek Alle maatschappelijke partners Alle partijen die betrokken (willen of zullen) zijn De directe ontvangers van de boodschap op dit communicatiemoment. Bijvoorbeeld: de lezers van een brief of nota, de toehoorders in een zaal, de persoon aan de telefoon Meerdere jaren Meerdere maanden Op één specifiek moment
7 Voorbeeldprogramma min 5. Brainstorm kritiek (evt. in meerdere kleine groepen) Inventariseren meningen doelgroep Brainstorm Flipover met schema Je verplaatsen in de doelgroep en samen zicht krijgen op de meningen, gevoelens, verwachtingen, probleemperceptie etc. van de doelgroep. schets het kritiek-repliek schema op flip of whiteboard: Kritiek Doelgroep:.. Repliek Wij, de eigen organisatie nodig deelnemers in de huid van de doelgroep te kruipen en stel de vragen: Wat houdt jou bezig? Wat is het probleem, volgens jou? Wat verwacht je van het departement? Hoe zie je je eigen rol? Welke suggesties heb je? Mis je informatie? Etc. schrijf alle input in korte steekwoorden op. Vraag deelnemers in de ik-vorm te formuleren; dit helpt om in de huid te kruipen. Gebruik gewone-mensentaal: abstracties en ambtenarenbegrippen (innovatie, implementatie, inspanningen plegen) concretiseren in gewone woorden. Benut evt. onderzoeksresultaten, mits voorradig. Benadruk dat deze brainstorm is gebaseerd op de vooronderstellingen en beelden die de aanwezigen van de doelgroep hebben, en dat het goed is om deze te checken (bijv. door doelgroeponderzoek, media-analyse, gespreksronde oid). Leg eventueel materiaal (krantenknipsels, delen van de website, persberichten e.d.) neer, waaruit de mening van de doelgroep blijkt. Kenmerk van een brainstorm: iedereen komt aan bod, alles wat iedereen roept is goed. Dus geen discussie toelaten over of iets wel of niet zo is: dat komt later.
8 Voorbeeldprogramma min 6. Brainstorm repliek (evt. in meerdere kleine groepen) Inventariseren antwoorden Brainstorm Flipover met schema Inzicht krijgen in wat het antwoord vanuit de eigen organisatie zou kunnen zijn. Vul, weer dm. een brainstorm, ook de repliekkolom in. Formuleer op alle punten van kritiek een antwoord en schrijf de punten naast de kritiekpunten in de repliekkolom. Check de opbrengst of de volgende elementen erin zitten aan de hand van de volgende vraag en voegen eventueel punten toe: Waarom (achterliggend doel) Doen/denken/willen/vinden (inhoudelijke kern) Wij (waarom niet een ander) Dit (concrete activiteiten, maatregelen etc.)? Wees voorbereid op beleidsinhoudelijke discussies: vaak blijkt dat er (nog) geen goed antwoord is op de vragen vanuit de doelgroep, of meningen daarover verschillen. Parkeer, als het te lang duurt, deze beleidsinhoudelijke vraagstukken op een flap, en beperk je in de repliekkolom tot daar zijn we nog niet uit, daar werken we aan etc. Als je kritiek (nog) niet kunt beantwoorden, is het goed om een ander type informatie toe te voegen. Niet over de beleidsinhoud, maar over het proces (hoe werken we hieraan?) en over rollen (Wij doen dit en verwachten van u ) Hier kan wat weerstand ontstaan: waarschijnlijk verschillen de antwoorden in de repliek kolom van de antwoorden die men zelf, vanuit de organisatie zou geven. Maar dit is juist de kern van de oefening: een kernboodschap is een antwoord op een vraag, en niet een antwoord op zoek naar een vraag.
9 Voorbeeldprogramma min 7. Slaan van de brug en selecteren elementen (evt. in meerdere kleine groepen) Bepalen match/conflict tussen kritiek en repliek En bepalen basiselementen Discussie Flipover met schema Het vergelijken van kritiek en repliek en bepalen van overeenkomsten en dilemma s. Selecteren van 6-8 basiselementen voor de kernboodschap Introductie: een kernboodschap slaat de brug tussen het eigen verhaal en de informatiebehoefte en belevingswereld van de doelgroep. Tussen dat wat je kwijt wilt en dat wat de doelgroep weten wil. Dat betekent niet naar de mond praten. Dus zoeken naar de match en als die ontbreekt; dat benoemen. Bekijk samen de opbrengst op de flap en stel de volgende vragen: Check: hebben we op alle kritiekpunten een repliek? Waar komen kritiek en repliek overeen, waar is sprake van een conflict? Streep het conflict niet weg maar benoem het. Doen we recht aan ons eigen maatschappelijk/politieke doel? (zie flap stap 1) Eventueel elementen toevoegen in de repliekkolom. Streep de kritiekpunten die voldoende bentwoord zijn weg, tot ze allemaal beantwoord zijn. Benoem met elkaar de belangrijkste elementen (ca 8) voor de kernboodschap en markeer deze in de repliekkolom. Hulpvragen zijn: Waarmee trekken we de aandacht; wat is voor de doelgroep echt relevant? Wat was ook al weer onze politiek/maatschappelijke inzet? (Maar houd doelgroepperspectief voor ogen!) Wat zijn hoofdzaken en wat bijzaken? Scheid hoofd- van bijzaken (voorbeelden, cijfers etc.) Zeggen we iets over: - Inhoud (waar gaat het over) - Rol (wat doen wij, wat doet u) - Proces (hoe gaan we het aanpakken) Soms bestaat de neiging een kernboodschap alleen inhoudelijk te vullen. Gevoelens of beleving van de doelgroep worden daarmee niet altijd gehonoreerd. Neem ook een element op waarin je laat zien dat je weet wat de gevoelens zijn ( we begrijpen dat u dit niet leuk vindt ) Ga conflicten niet uit de weg, maar benoem ze. Dit geldt voor conflicterende belangen in de samenleving, maar ook om tegenstrijdige belagen van de eigen organisatie en de doelgroep. Blijf voortdurend toetsen aan de kritiekkolom. Zeker bij beleidsinhoudelijke discussies is de valkuil om het doelgroepperspectief uit het oog te verliezen groot. Bij de selectie van elementen kan het helpen om een invalshoek/tone of voice te kiezen, die samenhangt met de eigen rol/beleidsstijl en de beoogde bijdrage van de doelgroep. Hoe stellen we ons op: faciliterend, begrijpend, vragend, directief?
10 Voorbeeldprogramma min 8. Rangschikken elementen en formuleren kernboodschap Ordenen elementen tot redenering in aantal zinnen Discussie Flipover Opbouwen van een aansprekend en samenhangend betoog. Introduceer de basis voor een aansprekend betoog: Toelichting: een kernboodschap omvat alle drie de elementen: een mening heeft feitelijke onderbouwing nodig, een statement krijgt diepte door een vergezicht (visie). Visie, voornemen, besluit, voorstel Dus Ik denk Verklaring, feiten, argumenten Want Ik weet Vraagstuk, mening, standpunt Kijk Ik vind/zie Noteer deze drieslag op een flap en rangschik de geselecteerde elementen in de drieslag. Check of je uit de elementen een goede redenering kunt opbouwen, voeg evt. elementen van de repliekflap toe. Formuleer een aantal korte zinnen rond de kernelementen. Let daarbij op: Gebruiken we de woorden van de doelgroep (geen jargon)? Zitten er geen lege abstracties in (zijn woorden eenduidig en concreet genoeg)? Bij het rangschikken van de elementen blijken vaak elementen te ontbreken; ga dan terug naar de kritiek/repliek flap en kijk wat je daarvan nog kunt gebruiken. Ook hier geldt: wees voorbereid op beleidsinhoudelijke discussies: vaak blijkt dat er (nog) geen goed antwoord is op de vragen vanuit de doelgroep, of meningen daarover verschillen. Parkeer, als het te lang duurt, deze beleidsinhoudelijke vraagstukken op een flap. Het doelgroepperspectief moet echt leidend blijven. Leg het resultaat langs de zelfgeformuleerde eisen aan een goede kernboodschap uit stap 3.
11 Voorbeeldprogramma min 9. Testen en oefenen Ervaring gebruik kernboodschap Korte rollenspellen Deelnemers oefenen met de kernboodschap, ervaren hoe je hem kunt hanteren en testen tevens of de boodschap de doelgroep aanspreekt. : Vraag in welke situatie de deelnemers de kernboodschap binnenkort kunnen gebruiken. (bijvoorbeeld een presentatie, een telefoongesprek, een perscontact) Vraag een vrijwilliger die wil uitproberen; laat hem/haar de situatie omschrijven. Verbouw evt. de zaal tot de situatie in het korte rollenspel. Speel de situatie na: de vrijwilliger probeert de boodschap uit, de anderen representeren de doelgroep en reageren op het verhaal met vragen. De vrijwilliger houdt in zijn antwoorden vast aan de kernboodschap; dat is de basis waarna je steeds terugkeert. Stop na een paar minuten. Evalueer met de volgende vragen: Vrijwilliger: hoe beviel de boodschap? Kon je eraan vasthouden? Lag de redenatie voor de hand? Wat is nu het verschil met je verhaal in het begin van deze sessie? Anderen: welke elementen/woorden waren sterk, waar zaten de zwakkere punten. Wat betekent dat voor de kernboodschap? Herhaal de oefening eventueel met andere vrijwilligers of een andere situatie. : Korte variant is: doe zelf weer een aantal vraaggesprekjes, met dezelfde vragen als in stap 1. Merk samen met de deelnemers op dat het nu makkelijker is om kort en krachtig over het dossier te vertellen en dat iedereen eenzelfde verhaal heeft. Het is goed de mogelijkheden te schetsen voor het testen van kernboodschappen, bijvoorbeeld in focusgroepen.
12 Voorbeeldprogramma min 10. Afronding en werkafspraken Maken afspraken verdere uitwerking Korte evaluatie middag Discussie olv projectleider Flipover Zorgen voor duidelijke afspraken voor het verder uitwerken van de resultaten van de sessie. Korte terugblik op de sessie; hoe is het bevallen, zijn er nog vragen of bedenkingen? Korte ronde langs alle deelnemers aan de hand van bijvoorbeeld de volgende vragen: wat vond je het opvallendst? Wat vind je van het resultaat? Wat heb je geleerd? Maak een aantal werkafspraken over: uitwerken van de resultaten van de dag verdere ontwikkeling (bijv. testen boodschap onder de doelgroep, aanvullen van missende informatie, verder bespreken van de beleidsinhoudelijke punten op de parkeerflap verdere accordering (MT, directie communicatie) gebruik van de boodschap (uiteindelijke vorm van de boodschap, werken met Communicatiekalender, komende communicatiemomenten, voortdurende ijking van de boodschap) De communicatieadviseur kan een trekkersrol vervullen in het verder fijnslijpen van de boodschap. Deze boodschap is gemaakt op basis van een inschatting van de beleving van de doelgroep. Het kan goed zijn die aannames te verifiëren, of de boodschap te testen. Benadruk dat een boodschap net als een beleidsonderwerp voortdurend in ontwikkeling is. De boodschap moet steeds worden aangepast aan ontwikkelingen in het dossier en worden ingekleurd naar de doelgroep voor wie een communicatie-uiting bedoeld is. Ga bij de uiteindelijke vormgeving van de boodschap uit van de uiteindelijke gebruiker. Bijvoorbeeld: Uitgeschreven tekst: vooral voor voorlichtingsdoeleinden Kernelementen in een overzicht: vooral als spreeklijn voor medewerkers.
Voorbeeldprogramma werksessie communicatiekalender
Voorbeeldprogramma - 1 Voorbeeldprogramma Voorbeeldprogramma werksessie communicatiekalender Hier vindt u een voorbeeldprogramma voor een werksessie/trainingsmodule communicatiekalender Factor C, met een
Nadere informatieAgenderen en leren over Factor C door terugploegen van (communicatieve) sleutelmomenten met projectleiders/-team in beeldbepalend beleidsdossier
Voorbeeldprogramma - 1 Menukaart Factor C In dit document vindt u een overzicht van alle Factor C-modules en hoe u een volledig Factor C-programma kunt opbouwen voor een overheidsorganisatie, van start
Nadere informatieVoorbeeldprogramma werksessie omgevingsanalyse (1 dagdeel)
Voorbeeldprogramma - 1 Voorbeeldprogramma Voorbeeldprogramma werksessie omgevingsanalyse (1 dagdeel) Hieronder vindt u een voorbeeldprogramma voor een werksessie/trainingsmodule omgevingsanalyse voor Factor
Nadere informatieTraining. Vergaderen
Training Vergaderen Halide Temel 1-5-2014 Inhoudsopgave Inleiding 3 Doelen 4 Deelnemers 4 Werkvormen 4 Programma 4 Voorstellen & introductie 5 Opdracht Luciferspel 6 Theorie 7 Opdracht - Vergaderen 12
Nadere informatieKernboodschap: van beleid naar doelgroep. Annelies Kruijthoff, Lamar communicatie
Kernboodschap: van beleid naar doelgroep Annelies Kruijthoff, Lamar communicatie 6 november 2009 Workshop 1. Wat is een kernboodschap? 2. Waarom is een kernboodschap nodig? 3. Toepassingsniveaus van de
Nadere informatieDraaiboek voor een gastles
Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een
Nadere informatieDe Taxonomie van Bloom Toelichting
De Taxonomie van Bloom Toelichting Een van de meest gebruikte manier om verschillende kennisniveaus in te delen, is op basis van de taxonomie van Bloom. Deze is tussen 1948 en 1956 ontwikkeld door de onderwijspsycholoog
Nadere informatieEen overtuigende tekst schrijven
Een overtuigende tekst schrijven Taalhandeling: Betogen Betogen ervaarles Schrijftaak: Je mening geven over een andere manier van herdenken op school instructieles oefenlesles Lesdoel: Leerlingen kennen
Nadere informatieDUUR WAT HOE MATERIAAL
DUUR WAT HOE MATERIAAL 0.00 5 min Intro begeleiders Introductie thema agressiehantering Doelen simulatiespel Toelichting rollen Introduceer jezelf en het spel Introductie begeleiders Nodig deelnemers uit
Nadere informatieTuesday, February 8, 2011. Opleiding Interactieve Media
Opleiding Interactieve Media Inhoud Inleiding presenteren 1. Voorwerk 2. Middenstuk 3. Begin presentatie 4. Einde presentatie 5. Visuele middelen 6. Non-verbale communicatie 7. Opdracht 8. Criteria 1.
Nadere informatieGASTLES ONDERNEMERSCHAP. Handreiking. voor ondernemers. Ondernemerschap in de klas
GASTLES ONDERNEMERSCHAP Handreiking voor ondernemers Ondernemerschap in de klas Ondernemerschap in de klas WAAROM ALS GASTDOCENT VOOR DE KLAS Er zijn allerlei redenen te noemen waarom praktijkmensen als
Nadere informatieGASTLES ONDERNEMERSCHAP. Handreiking. voor ondernemers. Ondernemerschap in de klas
GASTLES ONDERNEMERSCHAP Handreiking voor ondernemers Ondernemerschap in de klas Ondernemerschap in de klas Waarom als gastdocent voor de klas Er zijn allerlei redenen te noemen waarom praktijkmensen als
Nadere informatieZelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W
Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument
Nadere informatieHandleiding Verbetercheck in teams
Handleiding Verbetercheck in teams Praktisch hulpmiddel om de Verbetercheck in een team toe te passen 22 maart 2011 Betrokken partijen: Teksten en advies: Huub Pennock en Alex van der Wal 1 Inleiding De
Nadere informatieTrainer aan het woord
Sessie 1: 1 2 3 4 5 Attentie! In de partnergroep spreken deelnemers vaak hardnekkig over of vanuit de patient i.p.v. over zichzelf. Zo zeggen mensen in de voorstelronde bijvoorbeeld: Ik ben Janine, mijn
Nadere informatieEen bespreking voorbereiden, notuleren en voorzitten
OPDRACHTFORMULIER Een bespreking voorbereiden, notuleren en voorzitten Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met een medestudent
Nadere informatieOPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID
OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID Beleid is alleen nodig als je iets gaat veranderen. INLEIDING Het beleid van een organisatie bepaalt hoe je moet werken en wat de bestuurders belangrijk vinden. Dat beleid
Nadere informatieRubrics voor de algemene vaardigheden - invulblad. 1. Zelfstandig leren Het kunnen sturen van het leerproces en daarop reflecteren.
ingevuld door :. Zelfstandig leren Het kunnen sturen van het leerproces en daarop reflecteren Aanpak kiezen en planning maken Ik verdiep me in een opdracht zodat ik overzicht heb. Ik kan een passende aanpak
Nadere informatieWorkshop voorbereiden Authentieke instructiemodel
Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft
Nadere informatieDe vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën:
> Categorieën De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: 1 > Poten, vleugels, vinnen 2 > Leren en werken 3 > Aarde, water,
Nadere informatie2: vergaderen VASTE VOORZITTER EN NOTULIST
2: vergaderen Als je lid bent van een studentenraad, vergader je vaak. Je hebt vergaderen met de studentenraad, maar ook vergaderingen met het College van Bestuur en de Ondernemingsraad (OR). Gemiddeld
Nadere informatie(Docentenhandleiding) Rollenspel
(Docentenhandleiding) Rollenspel Een rollenspel is als het ware een klein toneelstukje. In een rollenspel komen personages aan bod die bepaalde eigenschappen of een doel in het verhaal hebben. De bedoeling
Nadere informatieNationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld
Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal
Nadere informatieChecklist Gesprek voeren 2F - handleiding
Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de
Nadere informatieEffectief overleg start met effectief voorzitterschap WWW.OOSTERHOORNMZ.NL
Effectief overleg start met effectief voorzitterschap TIPS EN TRICKS Taken voorzitter De vergadering voorbereiding Zorgen dat de vergadering op tijd begint Taken toelichten en verantwoordelijkheden opleggen
Nadere informatie8 MEDIA EN SOCIALE MEDIA
53 8 MEDIA EN SOCIALE MEDIA Media Afhankelijk van de omstandigheden kan het verstandig zijn om de media proactief te benaderen op het moment dat een afdeling van de school zwak of zeer zwak wordt. Bij
Nadere informatieWaarom een samenvatting maken?
Waarom een samenvatting maken? Er zijn verschillende manieren om actief bezig te zijn met de leerstof. Het maken van huiswerk is een begin. De leerstof is al eens doorgenomen; de stof is gelezen en opdrachten
Nadere informatieWaarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen
week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau B, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de
Nadere informatieLaag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten
Blooms taxonomie Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten Evalueren Evalueren = de vaardigheid om de waarde van iets (literatuur, onderzoeksrapport, presentatie etc) te kunnen beoordelen
Nadere informatieWorkshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?
Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt
Nadere informatieHoe voer ik een onderzoek uit? Een stappenplan om te helpen een onderzoek uit te voeren.
Hoe voer ik een onderzoek uit? Een stappenplan om te helpen een onderzoek uit te voeren. Bij het doen van onderzoek onderscheid je vier fasen: 1 De fase van voorbereiding 2 De fase van uitvoering 3 De
Nadere informatieCommunicatie festival
Communicatie festival Workshop Factor C Maak je activiteit zichtbaar Climmy Hanssen - communicatiemanager festival 10 november 2017 Communicatie festival Welkom! Communicatie festival Betekenis communicatie
Nadere informatieMeedoen& Meetellen. Wat betekent het voor mensen met een verstandelijke beperking? Trainingsmodules voor professionals
Meedoen& Meetellen Wat betekent het voor mensen met een verstandelijke beperking? Trainingsmodules voor professionals Samenstelling trainingsmodule Eline Roelofsen Roel Schulte www.verwondering.nu Illustratie
Nadere informatieOvertuigend en Ontspannen Presenteren
Overtuigend en Ontspannen Presenteren voor technische professionals 20 juni 2013 Jullie doelen? Workshop Presenteren Minder zenuwen bij presentaties Makkelijker contact met het publiek Wat wél en beter
Nadere informatieHet schrijven van stukken. Een introductie
Het schrijven van stukken Een introductie SYSQA B.V. Almere Datum : Status : Opgesteld door : Organisatie SYSQA B.V. Pagina 2 van 6 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 1.1 Algemeen...
Nadere informatieTaxanomie van Bloom en de kunst van het vragen stellen. Anouk Mulder verschil in talent
Onthouden Kunnen ophalen van specifieke informatie, variërend van feiten tot complete theorieën Opslaan en ophalen van informatie (herkennen) Kennis van data, gebeurtenissen, plaatsen Kennis van belangrijkste
Nadere informatieLobbyen. Hoe begin je eraan? VOORBEREIDING. 1. Groepssamenstelling. 2. Klein beetje research
Lobbyen Lobbyen heeft een beetje een negatieve bijklank. Maar op zich is er niets vies aan. Wie het Debattle traject al wat langer volgt heeft misschien al lobby ervaring achter de rug ten tijde van de
Nadere informatieVOORBEELD CASUS. Wat is de winst van wachten tot het laatste moment? een socratisch gesprek uitgeschreven
VOORBEELD CASUS Wat is de winst van wachten tot het laatste moment? een socratisch gesprek uitgeschreven Hieronder tref je een beschrijving van een socratisch gesprek van ca. 1 1/2 uur, in 5 stappen. Voor
Nadere informatieVERGADEREN VOOR DUMMIES
VERGADEREN VOOR DUMMIES DE AGENDA VASTSTELLEN Er zijn verschillende soorten agendapunten: Open Bij open agendapunten zijn er nog geen plannen gemaakt, er is nog geen concreet voorstel. De discussie is
Nadere informatieDraaiboek voor het uitwerken van activiteiten 1
Draaiboek voor het uitwerken van activiteiten 1 Je hebt als groep ouders een idee van wat je rond cultuur, ouderbetrokkenheid en taalstimulering zou willen doen op de school van je kind(eren)? Dit doe
Nadere informatieLobbyen. Hoe begin je eraan? VOORBEREIDING. 1. Groepssamenstelling. 2. Klein beetje research
Lobbyen Lobbyen heeft een beetje een negatieve bijklank. Maar op zich is er niets vies aan. Het is een manier om samen beleid te maken. Een manier om de zaken die voor jou en je achterban van belang zijn
Nadere informatieMethode voor moreel beraad uit het moresprudentieproject
Methode voor moreel beraad uit het moresprudentieproject Moreel beraad is een dialogische werkvorm waarin het onderzoeken van een casus centraal staat. Het is een stappenplan waarin zowel houdingsgerichte
Nadere informatieWERKBOEK AANBIEDERS RONDE 1 WERKBOEK AANBIEDERS RONDE 1
WERKBOEK AANBIEDERS RONDE 1 2 /16 Beschrijving van het spel Doel van het spel Het spel Op Stap is bedoeld om gemeentelijke beleidsmakers en aanbieders van zorg en welzijn te helpen bij de voorbereiding
Nadere informatiePersona s maken in het sociale domein
Persona s maken in het sociale domein 10/8/2015 Else Boss vertelt - Waarom persona s maken in het sociale domein? - De stappen in het methode - De kracht van het methode - Wat kan je ermee? - Waar moet
Nadere informatieWerkvorm groepsgesprek professionals
Werkvorm groepsgesprek professionals Creëren van een stimulerende werkomgeving en het vergroten van professionele autonomie Deze werkvorm kan worden gebruikt om met medewerkers van Justitiële Jeugdinrichtingen
Nadere informatieAnalytisch denken Het oplossen van problemen door vragen te ontleden in kleinere delen, verbanden leggen en logische conclusies trekken.
Creatief denken Het flexibel kunnen inspelen op nieuwe omstandigheden. Associëren, brainstormen en het bedenken van nieuwe originele dingen en originele oplossingen voor problemen. Analytisch denken Het
Nadere informatieOpbrengstgericht werken bij andere vakken. Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan
Opbrengstgericht werken bij andere vakken Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan Doel Leerkrachten kunnen een les tekenen of geschiedenis ontwerpen volgens de uitgangspunten van OGW die ze direct
Nadere informatieWorkshop 1: Communiceren over zelfredzaamheid: daar is mijn volggroep!
Workshop 1: Communiceren over zelfredzaamheid: daar is mijn volggroep! Workshopleiders: Guido Rijnja, communicatieadviseur bij de Rijksvoorlichtingsdienst Ellen van Selm, projectleider Buurtvoorlichters
Nadere informatieKNLTB Stappenplan. beleidsplan tennisvereniging X
KNLTB Stappenplan beleidsplan tennisvereniging X Inleiding Iedere verenigingsbestuurder weet in het achterhoofd dat het belangrijk is om beleidsmatig en doelgericht te werken. Toch komen de meeste verenigingsbestuurders
Nadere informatie3: Inhoudsopgave Duidelijk overzicht. Strakke lay-out. Eerst lettertype, tab, pagina beschrijving?
OPZET DRAAIBOEK: Alle onderdelen waaraan gedacht kan worden nog eens op een rijtje gezet. Te gebruiken voor alle evenementen en activiteiten binnen de opleiding. 1: Voorkant - flyer evenement Dag + datum
Nadere informatieIn tien weken vaardig in Verbindende Communicatie Hoe? Zo!
In tien weken vaardig in Verbindende Communicatie Hoe? Zo! Geef tien weken bijzondere aandacht aan Verbindende Communicatie met behulp van onderstaande oefeningen. Bespreek je ervaringen in een buddygroepje.
Nadere informatieSolliciteren (2) Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? De sollicitatiebrief
Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over de sollicitatiebrief en het curriculum vitae (c.v.). Wat wordt er van je verwacht? Na het bestuderen van deze kaart kun je: vertellen wat je schrijft in
Nadere informatieOpruimen in de praktijk Ruimte voor de professional, die professional dat ben JIJ!
Opruimen in de praktijk Ruimte voor de professional, die professional dat ben JIJ! Niet alleen toevoegen maar ook opruimen Een handleiding van de Opruimdienst als hulpmiddel voor jouw team Handleiding
Nadere informatieVOORBEELD / CASUS. Een socratisch gesprek volledig uitgeschreven
Maakt geld gelukkig? VOORBEELD / CASUS Een socratisch gesprek volledig uitgeschreven Hieronder tref je een beschrijving van een socratisch gesprek van ca. 2 ½ uur. Voor de volledigheid hieronder eerst
Nadere informatieEen Goede Lezing. Hans L. Bodlaender
Een Goede Lezing Hans L. Bodlaender Dit verhaal Waar moet ik op letten als ik een lezing geef? Voldoet deze lezing aan wat hij zelf zegt? 2 Overzicht Voorbereiding van een lezing Algemene voorbereiding
Nadere informatieWaarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen
week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de
Nadere informatieBELEIDSEFFECTMETING - HANDLEIDING VOOR STATENCOMMISSIES
BELEIDSEFFECTMETING - HANDLEIDING VOOR STATENCOMMISSIES 26 APRIL 2006 CONTEXT EN AANLEIDING Sinds maart 2003 is de Wet dualisering provinciebestuur van kracht. Mede in dit kader heeft het Presidium van
Nadere informatieADHD en lessen sociale competentie
ADHD en lessen sociale competentie Geeft u lessen sociale competentie én heeft u een of meer kinderen met ADHD in de klas, dan kunt u hier lezen waar deze leerlingen tegen aan kunnen lopen en hoe u hier
Nadere informatie(Burger) participatie. De raad aan zet!? ZomerRaad Dinsdag 14 juli 2015 Tessa van den Berg
(Burger) participatie De raad aan zet!? ZomerRaad Dinsdag 14 juli Tessa van den Berg AGENDA - Welke soorten en vormen van (burger)participatie zijn er? - Een korte theoretische introductie - Wat is en
Nadere informatieLESBRIEF. Laat uw leerlingen 10 minuten lezen in 7Days. Uw leerlingen mogen zelf weten welke artikelen ze deze 10 minuten lezen.
Vrijdag 15 januari 016 Artikelen: Alle artikelen - 7Days week Inhoud: De leerlingen leren om kritisch te kijken naar de verschillende artikelen uit 7Days. De leerlingen leren strategieën toe te passen
Nadere informatieDit verhaal. Een Goede Lezing. Overzicht. Algemene voorbereiding
Dit verhaal Een Goede Lezing Waar moet ik op letten als ik een lezing geef? Voldoet deze lezing aan wat hij zelf zegt? Hans L. Bodlaender 2 Overzicht Voorbereiding van een lezing Algemene voorbereiding
Nadere informatieINTRODUCTIE. BASIS VOOR CULTUURPARTICIPATIE NEXT Regiopakket
INTRODUCTIE BASIS VOOR CULTUURPARTICIPATIE NEXT Regiopakket INTRODUCTIE De Basis voor Cultuurparticipatie In 2017 hebben op initiatief van het LKCA landelijk ruim 200 professionals meegedacht aan de Basis
Nadere informatieTest denkprofiel jongeren
Test denkprofiel jongeren Wat is jouw denkprofiel? Mensen denken op verschillende manieren. Jongeren ook. Volgens de theorie van Sternberg kun je voorkeur hebben voor analytisch, praktisch of creatief
Nadere informatieAlles is genade en Stel, ik zoek een kerk
Alles is genade en Stel, ik zoek een kerk De Werkgroep Vorming en Toerusting ontwikkelde een programma voor de parochies om te benutten bij de promotie dvd en het artikel Alles is genade uit het Identiteitsnummer
Nadere informatieHoud bij het beantwoorden van de vragen steeds je werk in gedachten. Ga na welk antwoord het meest bij je past. Volg je intuïtie!
Voorbij je eigen wijze: Effectief communiceren met metaprogramma s in professionele relaties. Een mooie uitdaging. We willen je als lezer daartoe graag de gelegenheid geven, door middels een zelfonderzoek
Nadere informatieHandleiding Vergadertechnieken
Handleiding Vergadertechnieken Zelfstudie en rapporteren Bij OGO leer je niet alleen via het actief deelnemen aan groepsdiscussies, maar ook via het individueel uitvoeren van zelfstudieopdrachten (ZSO).
Nadere informatieGESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG:
AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: - Kun je een verzorgde brief schrijven. - Kun je op een juiste manier werkwoorden vervoegen. - Schrijf je op een juiste manier in meervoud. - Gebruik je hoofdletters op een
Nadere informatieBeroepenwerkstuk 3 MAVO
Beroepenwerkstuk 3 MAVO 2015 2016 1 INLEIDING Het beroepenwerkstuk: Een van de onderdelen van het programma beroepenoriëntatie in 3 mavo is het maken van een beroepenwerkstuk en het presenteren hiervan
Nadere informatieSessieplan Ideeteams Dag 2 Innovatie driedaagse Gemeente Rotterdam
Sessieplan Ideeteams Dag 2 Innovatie driedaagse Gemeente Rotterdam Wat: Dag 2 van de ideeteams die tijdens de Innovatie driedaagse aan de slag gaan bij de gemeente Rotterdam Doelen dag 1: Het bepalen van
Nadere informatieOPBOUW ZELFSTANDIGE BASISHOUDING BIJ KINDEREN
OPBOUW ZELFSTANDIGE BASISHOUDING BIJ KINDEREN Afspraak 1. Maak samen met de kinderen afspraken over wat zelfstandig gedaan mag worden met betrekking tot naar de wc gaan, handen wassen, drinken, eten, de
Nadere informatieVoorbeeldprogramma startbijeenkomst
BIJLAGE 3 Voorbeeldprogramma startbijeenkomst Inleiding De startbijeenkomst vindt plaats vooraf aan iedere activiteit, ook wanneer jongeren al vaker mee hebben gedaan met M25. Natuurlijk kun je variëren
Nadere informatieWERVEN VAN VRIJWILLIGERS
WERVEN VAN VRIJWILLIGERS Situering In vele kerken en andere organisaties is men steeds weer op zoek naar nieuwe vrijwilligers. Zeker bij de kerken treedt de vergrijzing van de vrijwilligers sterk in. Het
Nadere informatieHOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe.
HOUT EN BOUW Activerende werkvormen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we na 14 dagen gemiddeld slechts 10 % hebben onthouden van datgene wat we gelezen hebben en 20 % van wat we hebben gehoord.
Nadere informatieIk geloof, geloof ik. Levensbeschouwelijk dossier Griftland college Bovenbouw. Mijn naam en klas:
Ik geloof, geloof ik Levensbeschouwelijk dossier Griftland college Bovenbouw Mijn naam en klas: Bezinningsmomenten In de godsdienstlessen stonden de afgelopen jaren verhalen centraal en de verschillende
Nadere informatieWeek 1 twee weken voorafgaand aan het Voorleesontbijt. Bijeenkomst 1. Materiaal
Introductie Deze lesmodule is geschreven voor een project van 5 bijeenkomsten van elk 60 minuten, waarvan de laatste bijeenkomst het werkelijke Voorleesontbijt is. Het aantal, de duur en inhoud van de
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieGELIJKE KANSEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK
GELIJKE KANSEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK 1. TOELICHTING Tijdens het bezoek aan de Democratiefabriek hebben jullie kunnen vaststellen dat bepaalde elementen essentieel zijn om tot democratie te komen.
Nadere informatieHet gedragmodel. 1. Inleiding
Het gedragmodel 1. Inleiding Het gedragmodel is een NLP-techiek, ontwikkeld door Peter Dalmeijer (zie www.vidarte.nl) en Paul Lenferink. Het model leert ons feedback te geven waarbij we anderen op hun
Nadere informatieChecklist Presentatie geven 2F - handleiding
Checklist Presentatie geven 2F - handleiding Inleiding De checklist Presentatie geven 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een presentatie moeten kunnen geven op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht
Nadere informatieDE ENERGIEKOFFER EN ONDERZOEKSVRAGEN VERZINNEN
ACTIEFICHE - SECUNDAIR DE ENERGIEKOFFER EN ONDERZOEKSVRAGEN VERZINNEN Soorten onderzoek: Bevestigend (vraag en methode door lkr, resultaat op voorhand gekend) Gestuurd (vraag en methode door lkr) Begeleid
Nadere informatieHandleiding bij de LOB-scan voor het mbo
Handleiding bij de LOB-scan voor het mbo Inleiding Voor u ligt de handleiding bij de LOB-scan voor het mbo. De LOB-scan voor het mbo is in opdracht van MBO Diensten ontwikkeld en is te vinden op www.mbodiensten.nl.
Nadere informatieSPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL
SPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL Bij werken, zowel betaald als vrijwillig, hoort leiding krijgen of leiding geven. De vraag wat effectief leiderschap is houdt dan ook veel mensen bezig. De meningen hierover
Nadere informatieTOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken.
Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. welkom Binnen een co-creatie ontwikkel je samen met een leerkracht een antwoord op de vraag van de school vanuit
Nadere informatieEen goed leven voor.
Een goed leven voor. Juultje Holla - Perspectief - maart 2013 Als onderdeel van het ZonMW project Zeggenschap en Inclusie Met dank aan Rob, die mij hierbij enorm geholpen heeft. Een goed leven voor. Een
Nadere informatiehoge stroming Fase Ontdek en onderzoek
Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Je werkt in een groepje van vier leerlingen. Iedereen in je groepje
Nadere informatieCursus Rekenspecialist. Amarantis derde bijeenkomst 22 mei 2012
Cursus Rekenspecialist Amarantis derde bijeenkomst 22 mei 2012 programma Vier middagen De kaders De rekendidactiek De praktijk Verdiepingsonderwerp en/of rekenbeleid TERUGBLIK Opbouw cijferen PROGRAMMA
Nadere informatieRijke Lessen. zetten je aan het denken. Handleiding(etje) Minka Dumont 26 november 2009 SLO - Landelijke Plusklasnetwerkdag
Rijke Lessen zetten je aan het denken Minka Dumont 2009 www.lesmateriaalvoorhoogbegaafden.com Handleiding(etje) Minka Dumont 26 november 2009 SLO - Landelijke Plusklasnetwerkdag Onthouden Kunnen ophalen
Nadere informatieATTRIBUEREN OF TOESCHRIJVEN
ATTRIBUEREN OF TOESCHRIJVEN De meeste mensen, en dus ook leerlingen, praten niet alleen met anderen, maar voeren ook gesprekken met en in zichzelf. De manier waarop leerlingen over, tegen en in zichzelf
Nadere informatieproject: Introductie Helpende Zorg & Welzijn
project: Introductie Helpende Zorg & Welzijn. > Cas us Vmbo Morgenland heeft een afdeling Zorg & Welzijn. De school merkt dat de leerlingen van deze afdeling graag wat meer willen weten over het beroep
Nadere informatieOefenen 1 punt verdienen Onderwerpen van de presentaties
Presenteren vmbo-4 Presenteren is aan de ene kant een kunst de één is er beter in dan de ander maar aan de andere kant valt of staat elke presentatie met een goede voorbereiding en veel oefening. Bij presenteren
Nadere informatieHet Nieuwe Werken en Werken Anno Nu
Het Nieuwe Werken en Werken Anno Nu Ardis Organisatie Ontwikkeling Het Nieuwe Werken en Werken Anno Nu Ardis Organisatie Ontwikkeling Na een afspraak niet terug naar kantoor, maar door naar huis waar je
Nadere informatieMediatraining ACADEMIE. www.pgosupport.nl
Mediatraining ACADEMIE ACADEMIE CONSULT WEB Over PGOsupport PGOsupport is een onafhankelijke netwerkorganisatie, die haar diensten aanbiedt aan alle pgo-organisaties. PGOsupport is hèt bureau voor versterking
Nadere informatieVoorbeelden van overleg en besluitvorming
Voorbeelden van overleg en besluitvorming Voorbeeld 1. Oplossingsgericht vergaderen 1 1. Vaste agendapunten a. Bespreken verslag van de vorige vergadering b. Mededelingen c. Rondvraag 2. Vaststellen van
Nadere informatieSchrijven kun je leren! Schrijven kun je leren! Leefmilieu, 4 oktober 2013. Peter Waterkoort info@waterkoort.nl. Agenda
Schrijven kun je leren! Leefmilieu, 4 oktober 2013 Peter Waterkoort info@waterkoort.nl Schrijven kun je leren! Agenda Kennismaken Schrijfopdracht Theorie Tekst uitbreiden Structuur, opbouw en afsluiting
Nadere informatieGespreksmodel Zicht op rollen
Gespreksmodel Zicht op rollen Onderdeel van toolkit Nieuw Participeren 1. Gespreksmodel Zicht op rollen Een model over het verwerven van gezamenlijk inzicht in de rollen en de bijdrage van medewerkers
Nadere informatie> NASLAG WERKWINKEL LEERLINGEN IN DE SCHOOLRAAD Studiedag Leerlingen en school: partners in crime? 24-04-3013
> NASLAG WERKWINKEL LEERLINGEN IN DE SCHOOLRAAD Studiedag Leerlingen en school: partners in crime? 24-04-3013 Leerlingen uit het secundair onderwijs mogen vertegenwoordigd zijn als partner op de schoolraad.
Nadere informatieO&O cyclus. Onderzoeken en ontwerpen
O&O cyclus Onderzoeken en ontwerpen O&O cyclus Waslijn O&O Deze platen kun je aan de muur hangen bij een onderzoeksopdracht of ontwerpopdracht. Tijdens het onderzoeken of ontwerpen staat het leerproces
Nadere informatieWorkshop Overtuigend en Ontspannen Presenteren. Voor technische professionals. Donderdag 20 juni 2013
Workshop Overtuigend en Ontspannen Presenteren Voor technische professionals Donderdag 20 juni 2013 Programma We behandelen achtereenvolgens de volgende thema's: 0. Kwaliteiten en presenteren 1. Omgaan
Nadere informatieBURGERPARTICIPATIE April 2013 (2 e versie)
BURGERPARTICIPATIE April 2013 (2 e versie) Inleiding: De gemeente Zederik wil haar burgers betrekken bij het beleid met als motto: De burger centraal. Deze nota gaat over de rol van de gemeente in relatie
Nadere informatieHoe kunt u passende sturing en ruimte geven aan uw team?
Hoe kunt u passende sturing en ruimte geven aan uw team? Leidinggevenden in het mbo hebben tijdens de werkplaats van SOM op 20 september gespard en ervaringen uitgewisseld over dagelijkse dilemma s rondom
Nadere informatie