Een sociaal statuut voor alle opvanggezinnen. geldig sinds 1 april 2003 versie 1/03/05

Transcriptie

1 Een sociaal statuut voor alle opvanggezinnen. geldig sinds 1 april 2003 versie 1/03/05 1. Is een opvanggezin werknemer? Een opvanggezin geniet een beperkte sociale bescherming. Een opvanggezin wordt beschermd als fictieve werknemer maar men is echter geen werknemer. De dienst voor onthaalgezinnen is fictieve werkgever. Opvanggezinnen werden ingepast in de bestaande wetgeving door enkele aanpassingen voor de specifieke situatie waarin zij zich bevinden door te voeren. 2. Het fictieve loon. Een opvanggezin ontvangt geen loon maar een onkostenvergoeding. Hierdoor moeten er geen belastingen betaald worden. Voor de sociale zekerheid wordt er een fictief loon toegekend, evenredig met de opgevangen kinderen. Bij opvang van 4 kinderen stemt dit overeen met het gemiddelde minimum bruto maand- inkomen. (op 1 april 2004: 1186,31 ) Dit fictieve loon is de basis voor het bepalen van de sociale bijdragen en worden nooit berekend op basis van de reëel ontvangen onkostenvergoeding. Het betalen van de sociale bijdragen (de werkgevers en de werknemersbijdragen) wordt gesubsidieerd door Kind en Gezin en valt ten laste van de dienst. 3. Prestaties. De RSZ heeft werkuren van opvanggezinnen gelijkgesteld met: 1,9 RSZ-uren= 1 kind, 1 dag opvangen 7,6 RSZ-uren= 4 kinderen, 1 dag opvangen 38 RSZ-uren= 4 kinderen, 5 dagen opvangen (=voltijdse bezetting per week) 4. Gelijkgestelde dagen. Een opvanggezin bouwt ook rechten op bij: - dagen van ziekte, moederschapsrust - dagen van arbeidsongeschiktheid door arbeidsongeval of beroepsziekte - de eerste 20 dagen van sluiting (zie verder) - alle feestdagen die op een werkdag vallen (zie verder) - de uren waarvoor je uitkering ontvangt wegens afwezigheid van de kinderen 2O sluitingsdagen Verlof opnemen in de arbeidsrechtelijke zin van het woord kan niet. Tijdens verlof ontvangt het opvanggezin geen loon, noch vakantiegeld. Het opvanggezin mag zelf bepalen wanneer en hoeveel dagen er gesloten wordt. Alleen de eerste 2O dagen worden gelijkgesteld met werkdagen. Dit recht geldt altijd ongeacht het aantal opvangkinderen, ongeacht het aantal dagen dat men beschikbaar is, en ongeacht de maand van het jaar waarin het opvanggezin start. 1

2 Let wel: Een sluitingsdag kan alleen op een dag dat het opvanggezin beschikbaar is en er mag geen enkele prestatie verricht worden. Halve of derde sluitingsdagen kan niet. Feestdagen Sluiten op een feestdag kan enkel wanneer er die dag kinderen zouden opgevangen worden. De feestdag wordt dan gelijkgesteld met een werkdag. Als een feestdag valt op een dag dat een opvanggezin nooit werkt, is er geen gelijkstelling en kan deze ook niet gecompenseerd worden op een andere dag. Bijv.: 1 mei valt op een zondag geen gelijkstelling en niet mogelijk om maandag te sluiten. Het gaat om de tien wettelijke feestdagen: Nieuwjaar Paasmaandag Feest van de Arbeid O.H.Hemelvaart Pinkstermaandag Nationale Feestdag O.L.V. Hemelvaart Allerheiligen Wapenstilstand Kerstmis 5. Werkloosheid van toepassing? Een opvanggezin en dus fictieve werknemer krijgt geen belastbaar loon. Een opvanggezin kan nooit op de werkloosheid terugvallen bij ontslag als opvanggezin. Uitzondering!! Opvanggezinnen die, voor ze zich aansloten bij de dienst, toelaatbaar waren tot de werkloosheid blijven dit gedurende 9 jaar op voorwaarde dat ze min. 6 jaar actief zijn als opvanggezin. Deze regel geldt als het opvanggezin voordien werkloos was en indien men ontslag nam om als opvanggezin te starten. De opvanguitkering. 1. Wat is de opvanguikering? Deze uitkering is specifiek en bestaat alleen voor opvanggezinnen. De opvanguitkering is een soort vervangingsinkomen dat uitbetaald wordt door de RVA wanneer kinderen afwezig zijn. De grootte van de uitkering is afhankelijk van het verschil tussen de ingeschreven capaciteit (de geplande opvangdagen) en de effectief gepresteerde dagen. Voorwaarden: - afwezigheid buiten je wil bijv. ziekte kind, verlof ouders, - afwezigheid mag niet gecompenseerd worden op een andere dag (dit wordt per kind en per maand bekeken.) - opvangplan moet langer dan 4 weken duren - het opvangplan van het kind moet vooraf schriftelijk opgesteld worden - het opvanggezin moet die betreffende dag beschikbaar zijn - afwezigheid duurt niet langer dan 4 weken 2

3 De opvanguitkering is belastbaar als vervangingsinkomen. Er wordt een bedrijfsvoorheffing van 10,09 % ingehouden door de RVA. De aanvraag tot uitbetaling van opvanguitkeringen gebeurt bij een vakbond naar keuze door middel van het formulier C 220 A in te dienen. (afgeleverd door dienst) Het formulier C 220 B, met vermelding van het aantal werkloosheidsuren per maand, wordt ingevuld door de dienst. Op basis van dit formulier berekent en betaalt de vakbond de opvanguitkering. Wanneer het opvanggezin nog een andere winstgevende activiteit uitoefent op dagen dat ze niet beschikbaar is, moet dit vermeld worden op het formulier. Er bestaat een mogelijkheid om aan te kruisen dat het bedrag van de opvanguitkering moet begrensd worden. Bijv: wanneer de partner werkloos gezinshoofd is. 3. Wat is occasionele opvang? Occasionele opvang is - opvang die minder dan 4 weken duurt. - opvang waarbij de effectieve prestaties hoger liggen dan de dagen volgens het opvangplan. - opvang waarbij geen opvangplan gekend is. 4. Wat zijn omstandigheden buiten de wil? - afwezigheid van het kind wegens vakantie ouders - afwezigheid van het kind door stopzetting van de opvang - afwezigheid van het kind door stopzetting van de opvang vooraleer het effectief gestart is (enkel indien ouders opzeggen in de laatste maand voor de geplande opvang) - afwezigheid van het kind door ziekte in dit geval wordt de max. van 4 weken verlengd tot 3 maanden mits voorleggen van medisch attest - overmachtsituaties van het opvanggezin 5. Wat zijn overmachtsituaties? - brand, overstroming ( max. 4 weken ) - besmettelijke ziekte van een gezinslid van het opvanggezin (max. 4 weken) - overlijden van echtgenoot(e), kind, (schoon)ouder, stiefouder ( 3 dagen) - overlijden van een inwonende persoon ( 2 dagen ) - overlijden van (schoon)broer/zus, (over)grootouder, (achter)kleinkind, schoonzoon of schoondochter (dag van de begrafenis) - bijwonen van een familieraad - deelname jury - oproeping als getuige voor de rechtbank - preventieve schorsing als opvanggezin voorzover er geen schuld is ( 4 weken ) - de opvangvader heeft recht op vaderschapsverlof bij geboorte van een kind ( 3 dagen te nemen binnen de eerste 3O dagen na de geboorte) 3

4 Deze overmachtsituaties worden door de dienst op het formulier C 22O B vermeld door middel van een code. Bewijzen worden op de dienst bewaard. (doodsbrief, medisch attest, foto, ) 6. Welke situaties zijn geen overmacht? - opvanggezin is op grond van medisch attest verminderd arbeidsgeschikt - sluiting wegens vakantie, feestdagen - verplichte vorming van het opvanggezin - consult bij dokter - huwelijk van opvangouder of familielid - plechtige communie van een kind, een familiefeest 7. Hoe wordt de opvanguitkering berekend? Er wordt steeds uitgegaan van het opvangplan= dagen dat de kinderen zoals afgesproken in de overeenkomst zouden komen. ingeschreven capaciteit: IC = aantal dagen dat het opvanggezin zou werken volgens het opvangplan = aanwezigheidsdagen en afwezigheidsdagen samen ( met een aftopping van max. ) om dit in uren om te zetten delen door 1,9 gemiddelde opvang: K = IC gedeeld door aantal dagen dat OG beschikbaar was uren kindopvang: AU = aanwezigheden van de kinderen uren feestdagen+jaarlijks verlof met sociale rechten: FU = aantal feestdagen + aantal verlofdagen x 1.9 x K uren verlof zonder sociale rechten: VU = aantal verlofdagen x 1,9 x K uren arbeidsongeschikt: ZU = aantal ziektedagen x 1,9 x K uren moederschapsverlof: MU = aantal dagen verlof x 1,9 x K uren arbeidsongeval: OU = aantal dagen ongeval x 1,9 x K vergoedbare werkloosheidsuren: WU = IC AU FU VU ZU MU OU 4

5 De opvanguitkering kan zelf berekend worden: Het getal WU delen door 6,33 en vermenigvuldigen met 21,26 euro. Dit is de nettoopvanguitkering die geldig is sinds 1 juni Let wel: wanneer je WU deelt door 6,33 moet je afrondingsregels volgen voor het getal na de komma: 0,24 = 0 0,24 0,74 = 0,5 + 0,75 = 1 Kom je bijv. uit op 2,34 dan wordt het dus 2,5 x 21,26 euro 8. Mag er andere arbeid verricht worden? Indien het opvanggezin nog een andere activiteit uitoefent, wordt het aantal dagen van deze activiteit afgetrokken van het aantal dagen opvanguitkering. De dagen van activiteit moeten vermeld worden op het formulier C 220 B vooraleer dit binnen te brengen bij de uitbetalingsinstelling. 9. Cumulatie met andere inkomens mogelijk? De opvanguitkering is cumuleerbaar met: - onkostenvergoeding voor opvangprestaties - uitkering voor loopbaanonderbreking/tijdskrediet De opvanguitkering is niet cumuleerbaar met: - werkloosheidsuitkeringen - verbrekingsvergoedingen uit een vroegere tewerkstelling - vervangingsinkomen door ziekte, invaliditeit, moederschap, arbeidsongeval, beroepsziekte, rust of overlevingspensioen. Werklozen die hun uitkering stoppen om opvanggezin te worden, kunnen terug uitkering aanvragen als ze stoppen met werken op voorwaarde dat zij min. 6 jaar gewerkt hebben (als opvanggezin) en als ze de aanvraag doen binnen 9 jaar na de laatste werkloosheidsdag. 10. Heeft de activiteit als opvangouder invloed op het vervangingsinkomen van de partner? De partner is werkloos: De onkostenvergoeding wordt niet beschouwd als beroepsinkomen. De werkloze partner blijft gezinshoofd. Wanneer de opvanguitkeringen het bedrag van 444,80 (geïndexeerd) overschrijden verliest de partner het statuut van gezinshoofd en verminderd de werkloosheidsuitkering. Er kan gevraagd worden om de uitbetaling te beperken tot het cumuleerbare bedrag. Deze mogelijkheid bestaat niet voor andere vervanginginkomens maar je kan er wel afstand van doen. De partner geniet een gezinspensioen: De onkostenvergoeding wordt niet beschouwd als beroepsinkomen. Bij elk vervangingsinkomen als opvanggezin, ook opvanguitkering, verliest de partner het gezinspensioen (75%) en krijgt dat van alleenstaande (60%). 5

6 Ziekteverzekering. De ziekteverzekering bestaat uit twee delen: - terugbetaling van gezondheidskosten - vervangingsinkomen voor het opvanggezin die wegens ziekte of moederschapsrust niet kan werken 1. Voorwaarden. 1. aansluiten bij een ziekenfonds of hulpkas 2. betalen van een minimum aan bijdragen Hiervoor moeten er voldoende RSZ-uren gepresteerd worden. Dit wordt bereikt als er ongeveer 1,2 kindjes voltijds opgevangen worden. Als het minimumbedrag niet bereikt wordt, kan ervoor gekozen worden om ten laste te blijven van de partner of om een aanvullende bijdrage te betalen als titularis. Enkel als titularis is er een recht op uitkering, niet als persoon ten laste. 3. wachttijd van 6 maanden waarin 400 fictieve werkuren moeten gepresteerd worden (sluitingsdagen en dagen met opvanguitkering tellen mee, ziektedagen niet) Deze voorwaarde geldt niet als de kandidate voordien verzekerd was als werknemer. 4. bij ziekte het attest vertrouwelijk laten invullen door een arts en opsturen naar het ziekenfonds binnen de 2 werkdagen 2. Terugbetaling van gezondheidskosten. Terugbetaling van kosten die werden gemaakt om ziekte te voorkomen of te genezen. Bezoek aan dokter, tandarts, specialist, opname in ziekenhuis, aankoop van medicijnen. De terugbetaling geldt voor de titularis en eventuele personen ten laste. 3. Vervangingsinkomen bij arbeidsongeschiktheid. Het vervangingsinkomen wordt uitbetaald per dag dat een opvanggezin ziek is. Wel geldt het principe van de carensdag. D.w.z. dat de eerste dag van de arbeidsongeschiktheid niet wordt vergoed. De basis voor de berekening van de uitkering is het fictieve loon. Om dit fictieve loon te bepalen, kijkt het ziekenfonds naar het aantal gewerkte dagen + ziektedagen + sluitingsdagen van het vorige kwartaal. Een bijzondere vorm van uitkering is de moederschapsuitkering. De moederschapsrust duurt 15 weken, waarvan ten minste 1 en ten hoogste 7 weken voor de bevalling Je bent niet verplicht deze volledige termijn op te nemen. 6

7 Het is raadzaam altijd aangifte van ziekte te doen. Ook niet vergoede ziektedagen tellen later mee voor pensioen. Als een opvanggezin de wettelijke pensioenleeftijd heeft bereikt maar toch nog blijft werken als opvanggezin, is er slechts een beperkte ziekte-uitkering mogelijk. Wanneer de partner arbeidsongeschikt is, blijft hij/zij gezinshoofd. Er wordt geen rekening gehouden met de ontvangen onkostenvergoeding wel met de opvanguitkeringen en ziekte-uitkeringen. 4. Bijzondere situaties. 1. Is een progressieve werkhervatting mogelijk? Wanneer na een periode van volledige arbeidsongeschiktheid het werk om gezondheidsredenen slechts gedeeltelijk kan hervat worden, moet hiertoe vooraf de toestemming gevraagd worden aan de adviserend arts van het ziekenfonds. De Dienst voor Onthaalgezinnen kan de werkhervatting weigeren op basis van veiligheids- en kwaliteitseisen. 2. Is er nog recht op uitkeringen na het bereiken van de wettelijke pensioengerechtigde leeftijd? Wanneer een opvanggezin de wettelijke pensioenleeftijd bereikt en arbeidsongeschikt wordt, dan wordt de betaling stopgezet vanaf de eerste dag die volgt op de maand waarin deze leeftijd bereikt werd. Blijft een opvanggezin doorwerken na het bereiken van de wettelijke pensioenleeftijd, en dan arbeidsongeschikt wordt, is er nog een beperkt recht op uitkering tot de laatste dag van de maand die volgt op de maand waarin het opvanggezin arbeidsongeschiktheid is geworden. 3. Verliest de arbeidsongeschikte partner haar/zijn statuut als gezinshoofd? Een opvanggezin kan persoon ten laste blijven van zijn arbeidsongeschikt erkende partner. Het RIZIV bevestigt dat er geen rekening mag worden gehouden met het bedrag van kostenvergoeding maar wel met het bedrag van het vervangingsinkomen dat het opvanggezin ontvangt. 7

8 Arbeidsongevallen. De dienst is verplicht een verzekering voor arbeidsongevallen af te sluiten voor de aangesloten opvanggezinnen. De premie valt ten laste van de dienst. 1. Voorwaarden om te spreken over een arbeidsongeval * het gaat om een plotse gebeurtenis * het lichamelijk of mentale letsel geeft aanleiding tot medische verzorging maar is niet noodzakelijk een aanleiding tot werkonderbreking. * het letsel moet veroorzaakt zijn door de plotse gebeurtenis * het ongeval is gebeurd tijdens de uitvoering van de taak van opvanggezin, zowel in aanwezigheid van opvangkinderen als zonder aanwezigheid van opvangkinderen bv. ook tijdens vormingsavonden, boodschappen doen, Ook op weg van en naar is verzekerd. * het ongeval is gebeurd door uitvoering van de taak als opvanggezin. Het moet dus rechtstreeks verband houden met deze taak. Vb: verbranding tijdens het strijken van je persoonlijke spullen terwijl de kinderen liggen slapen is geen arbeidsongeval. Deze voorwaarden moet bewezen worden. Het is dus belangrijk - het ongeval onmiddellijk te melden aan de dienst - de letsels te laten vaststellen door een arts - arbeidsongeschiktheid te melden bij ziekenfonds - dat de dienst aangifte doet binnen de 10 werkdagen 2. Vergoeding. De vergoeding die uitbetaald wordt voor een tijdelijke arbeidsongeschiktheid wordt berekend op basis van het fictieve dagloon evenredig tot het aantal kinderen waarvoor het opvanggezin erkend is. De werkelijke bezetting op het moment van het ongeval speelt geen rol. Bij blijvende arbeidsongeschiktheid wordt er steeds rekening gehouden met de max. erkenning.(= 4 kinderen) Deze vergoeding is belastbaar. 3. Bijzondere situaties Opvanggezinnen worden niet uitgesloten van de regelingen inzake de gedeeltelijke werkhervatting na een arbeidsongeval. Wel is het zo dat er op dit ogenblik geen wettelijke regeling bestaat om de hoogte van de vergoeding vast te stellen. Bij opvanggezinnen die al een wettelijk pensioen genieten, wordt het basisloon op dezelfde manier berekend als bij andere opvanggezinnen, maar het wordt geplafonneerd op het loon dat wettelijk wordt toegestaan. De vergoedingen die een opvanggezin ontvangt voor blijvende arbeidsongeschiktheid(invaliditeit) zijn niet altijd belastbaar, de vergoedingen voor tijdelijke arbeidsongeschiktheid zijn wel volledig belastbaar. 8

9 Beroepsziekten. Bij een beroepsziekte of preventieve verwijdering wegens zwangerschap kan een vergoeding verkregen worden van het Fonds voor beroepsziekten. Ook de vaccinatie tegen hepatitis B kan vergoed worden. 1. Voorwaarde. *De ziekte komt voor op de lijst van erkende beroepsziekten en er is bewezen dat het opvanggezin wordt blootgesteld aan het risico. *Als de ziekte niet voorkomt op de lijst moet zelf het bewijs geleverd worden dat er een rechtstreeks verband is met de taak als opvanggezin. *Stopzetting van de taak omwille van zwangerschap is een beslissing van het opvanggezin en de gynaecoloog. De dienst mag hierover geen beslissing noch advies geven. De stopzetting moet wel gebeuren voor het einde van de 3 de maand van de zwangerschap. *aanvraag om schadeloosstelling moet gebeuren via standaarddocumenten in te vullen door opvanggezin, arts en dienst. Het is belangrijk om bij aangifte van beroepsziekte ook steeds aangifte te doen bij het ziekenfonds. 2.Vergoeding. De vergoeding is 90% van het fictieve basisloon evenredig met het aantal kinderen waarvoor het opvanggezin erkend is. 3. Bijzondere situaties. Het fonds voor de Beroepsziekten betaalt het vaccin tegen hepatitis B of het gecombineerde vaccin tegen hepatitis A en B terug aan opvanggezinnen omdat zij worden geacht een hoger risico te lopen. De aanvraag om terugbetaling moet gebeuren voor de toediening en met de specifieke formulieren. Gezinsbijslagen. De dienst is verplicht zich aan te sluiten bij een kinderbijslagfonds. Een opvanggezin heeft recht op kinderbijslag, geboortepremie en adoptiepremie. BV: als opvanggezin alleenstaande is of de partner zelfstandige. 9

10 1. Voorwaarde. Het opvanggezin moet minimaal 19 RSZ-uren (effectieve of gelijkgestelde) per week presteren. ( = 2 kinderen, 5 dagen opvangen) Deze gegevens worden opgevraagd via de kruispuntbank. Als er geen kinderen worden opgevangen wegens ziekte of pensioen blijft het kinderbijslag-fonds kinderbijslag uitbetalen. 2. Soorten bijslagen. - kraamgeld, aan te vragen vanaf 6 de maand zwangerschap - adoptiepremie - kinderbijslag bepaald door rang van het kind - wezenbijslag - aanvullende bijslagen (bv. in geval van langdurig ziekte partner) 3. Bijzondere situaties. *Als een opvanggezin met kinderen gehuwd is of samenwoont met een partner die zich in een zwakkere situatie bevindt (bijv.langdurig werkloos of ziek, gepensioneerd, ) kan het gezin recht hebben op een toeslag bij de kinderbijslag. Dit moet bewezen worden door elk jaar een formulier Betaling toeslag op kinderbijslag in te vullen. *Een kind van wie een (adoptie)ouder overleden is, kan recht hebben op verhoogde wezenbijslag vanaf de maand die volgt op het overlijden van de ouder. Deze wezenbijslag wordt betaald door het kinderbijslagfonds van de overledene. *Een jong opvanggezin-schoolverlater geeft geen recht meer op kinderbijslag. Pensioenen 1. Voorwaarden. Alle opvangdagen en gelijkgestelde dagen tellen mee voor het opbouwen van rustpensioen. Het pensioen kan aangevraagd worden bij voorkeur op het gemeentebestuur van haar/ zijn verblijfplaats en mag ingediend worden 1 jaar voordat de pensioenleeftijd bereikt is. Het gemeentebestuur geeft een ontvangstbewijs en verzendt het formulier naar de Rijksdienst voor Pensioenen Bij overlijden ontvangt de partner een overlevingspensioen. 2. Bijzondere situaties. Opvanggezinnen die een weduwepensioen of weduwnaarspensioen genieten volgens de gewone werknemersregeling, kunnen na het bereiken van de wettelijke pensioenleeftijd het overlevingspensioen beperkt samen met één of meer wettelijke rustpensioenen genieten. 10

11 Het bedrag van het rustpensioen voor een volledige loopbaan mag niet lager zijn dan een bepaald minimumbedrag. Als de loopbaan niet volledig is, maar minstens gelijk aan 2/3, dan wordt hetzelfde minimum, evenwel evenredig met de loopbaanbreuk, gewaarborgd. Vanaf 1 april 2003 worden de gewerkte periodes die erkend worden in een stelsel van de zelfstandigen, toegevoegd aan de periodes die in aanmerking komen in het stelsel van de werknemers, op voorwaarde dat de laatstgenoemde periodes geen 2/3 vormen van een volledige loopbaan. In dat geval wordt echter het gewaarborgde minimumbedrag voor zelfstandigen toegekend. 11