SWO Uniek Sporten gemeente Wijchen Alleen ter besluitvorming door het College. X Conform advies Aanhouden Anders, nl.

Transcriptie

1 Collegevoorstel Openbaar Onderwerp SWO Uniek Sporten gemeente Wijchen Programma Sport & Accommodaties Portefeuillehouder R. Helmer-Englebert Samenvatting Uniek Sporten is een concept dat wij toepassen om mensen met een beperking in staat te stellen makkelijker te participeren in sport. De aanpak omvat een website waar vraag & aanbod samenkomt ( een ondersteuningspakket voor sportverenigingen bestaande uit onder andere informatie en trainingen, en de inzet van een speciale combinatiefunctionaris Uniek Sporten die de aanpak coördineert en op de kaart zet. De gemeente Wijchen wil graag aansluiten bij deze aanpak. BW-nummer Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr. MO10, Nick Pijnappels, Datum ambtelijk voorstel 11 mei 2016 Registratienummer Ter besluitvorming door het college 1. De Samenwerkingsovereenkomst Uniek Sporten gemeente Wijchen-Nijmegen aan te gaan. Ter besluitvorming door de burgemeester 2. Machtiging te verlenen voor het ondertekenen van de overeenkomst aan wethouder Helmer-Englebert. Steller Nick Pijnappels Paraaf akkoord Datum Alleen ter besluitvorming door het College Besluit B&W d.d. 24 mei 2016 X Conform advies Aanhouden Anders, nl. nummer: 4.2 Bestuursagenda Paraaf akkoord Datum Portefeuillehouder CV SWO Uniek Sporten gemeente Wijchen

2 Collegevoorstel 1 Probleemstelling Uniek Sporten is een regionaal sportloket aangepast sporten en helpt mensen met een beperking een geschikte vorm van sport of bewegen te vinden. Ook helpen we bij vragen over financiële ondersteuning, hulpmiddelen of het zoeken van een maatje. Aan de andere kant begeleiden en ondersteunen we sportaanbieders die een aangepast sportaanbod hebben of hiermee willen starten. Dit alles doen we in samenwerking met onze partners vanuit onder andere (speciaal) onderwijs, zorg en overheden. Het doel hierbij is om iedereen met een beperking aan het bewegen te krijgen. De gemeente Wijchen wil zich graag aansluiten bij dit concept en stelt per jaar beschikbaar voor deelname aan een deel van de aanpak, inclusief inzet van een combinatiefunctionaris voor één dagdeel per week, voor de duur van de overeenkomst. 2 Juridische aspecten Beslispunt 1 wordt beheerst door de regels van het Burgerlijk Wetboek. Op beslispunt 2 zijn de bepalingen van hoofdstuk 10 van de Algemene wet bestuursrecht van toepassing. De te sluiten overeenkomst wordt beheerst door het Burgerlijk Wetboek. 3 Doelstelling De Samenwerkingsovereenkomst Uniek Sporten gemeente Wijchen-Nijmegen vast te stellen. 4 Argumenten Sport voor onze Nijmeegse inwoners stopt niet bij de grenzen van de gemeente. Met name aangepast sporten kent een minder breed aanbod en is zodoende meer regionaal georiënteerd. Wij ondersteunen om deze reden de ambitie om Uniek Sporten regionaal op de kaart te zetten en gezamenlijk met de regiogemeenten sport voor iedereen toegankelijk te maken. 5 Financiën Gemeente Wijchen stelt jaarlijks 4000,- ter beschikking aan Gemeente Nijmegen ter vergoeding van een deel van het totaalpakket Uniek Sporten, zoals opgenomen in het document Uniek Sporten: de Aanpak. Dit bedrag komt o.a. ten goede aan de inzet van de coördinator Aangepast Sporten en de activiteiten die hij/zij onderneemt in het kader van Uniek Sporten. De vergoeding is gebaseerd op een arbeidsinzet ten behoeve van Gemeente Wijchen van gemiddeld drie uur per week, totaal 141 uur per jaar. Deze inzet wordt periodiek geëvalueerd. 6 Participatie en Communicatie Dit voorstel zal bekend worden gemaakt na besluitvorming op 24 mei. De kick-off van de samenwerking vindt plaats in Wijchen op 30 mei. 7 Uitvoering en evaluatie Nijmegen gebruikt de bijdrage van de gemeente Wijchen voor de inzet van de combinatiefunctionaris Uniek Sporten voor één dagdeel per week. De inzet, kosten, en opbrengsten zullen periodiek met de deelnemende gemeenten aan Uniek Sporten worden geëvalueerd. 8 Risico Dit voorstel kent geen risico s. Bijlage(n): SWO Uniek Sporten gemeente Wijchen-Nijmegen;

3 Uniek Sporten: De aanpak

4 1. Inleiding Een jongen met autisme komt heel voorzichtig de atletiekbaan op lopen. Een nieuwe ervaring voor hem, die zichtbaar spanning met zich meebrengt. Hij vindt de kennismakingsclinic leuk, maar het is allemaal wel wennen! Fijn dat zijn moeder er bij kan zijn en dat ze ook blijft kijken. Nu, een jaar later, zijn de kinderen en jongeren met autisme bij aankomst al bezig met hun warming-up. De jongen die een jaar geleden aanwezig was bij de clinic is inmiddels lid en sport wekelijks bij de vereniging. Er is alleen wel iets veranderd bij hem. Hij komt, binnen zijn mogelijkheden, zelfverzekerd over en neemt heel ontspannen deel aan alle trainingsonderdelen. In gesprek met de trainer blijkt zelfs dat zijn moeder hem nu afzet bij de accommodatie en dat hij zelf naar de baan loopt. De trainer vertelt verder dat sinds enkele weken ook een nieuw jongetje aangesloten is bij de groep. Moeder zit langs de kant en kijkt aandachtig hoe haar zoontje over kleine horden springt. Ik had nooit verwacht dat hij, zonder ondersteuning, over de horden zou springen. Hij is nog nooit zelfstandig ergens over heen gesprongen, vertelt moeder, terwijl ze hem trots blijft aanmoedigen. Het jongetje kijkt met een grote glimlach naar zijn moeder om zich vervolgens weer geconcentreerd te richten op de volgende horde. Op deze atletiekbaan werd weer eens duidelijk hoeveel waarde sport heeft. De kinderen en jongeren leven op en krijgen meer zelfvertrouwen. Ze hebben positieve ervaringen en ouders zien hun kind opbloeien. Voor mensen met een beperking heeft sport een belangrijke meerwaarde. Natuurlijk is sport en bewegen belangrijk als preventief middel voor gezondheidszorg en voor welzijnsdoelstellingen. Maar nog veel belangrijker is dat sport goed is voor de sociale contacten en dat het spanning, ontspanning en veel plezier biedt. Sport heeft een belangrijke rol als het gaat om de participatie van mensen met een beperking in de maatschappij. Door middel van sport leggen mensen met een beperking contacten en maken ze onderdeel uit van een vereniging. Hierdoor is sport een middel om de integratie te vergroten. Uniek Sporten is een aanpak die als doel heeft om meer mensen met een beperking structureel te laten sporten. Hierdoor kan op lokaal en regionaal niveau een invulling gegeven worden aan de hierboven beschreven waarden van sport. Dit wordt gedaan door op regionaal niveau een sportservicepunt te realiseren. Uniek Sporten is daarmee het sportloket (front-office) voor het beantwoorden van sportvragen van mensen met een beperking en het coördineren van begeleiding bij het vinden van de juiste sport. Daarnaast worden partijen die een sportaanbod willen creëren van advies voorzien. Het huidige sportaanbod wordt optimaal gehouden door middel van verenigingsondersteuning en deskundigheidsbevordering van trainers, coaches en begeleiders. Uniek Sporten is dus de verbindende schakel tussen de sportvraag en het sportaanbod. Bij dit alles wordt de samenwerking gezocht met al bestaande programma s zoals Special Heroes, Zo kan het ook! en Revalidatie, Sport en Bewegen. Uniek Sporten sluit volledig aan op de regeling voor de combinatiefunctionaris/buurtsportcoach en het beleid vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Daarnaast zit de kracht van Uniek Sporten in een sterke samenwerking tussen overheden, zorg, (speciaal) onderwijs en ondersteunende organisaties. Uniek Sporten heeft in dit alles de rol van verbindende aanjager en zet hiermee een beweging in gang die op lokaal en regionaal niveau het sporten voor mensen met een beperking blijvend versterkt. Uniek Sporten: De aanpak 1 van 8

5 2. Beginsituatie Uit onderzoek blijkt dat de sportparticipatie en het aantal lidmaatschappen van een vereniging onder mensen met een beperking, achterblijft ten opzichte van mensen zonder beperking ((On)beperkt sportief 2013 en diverse onderzoeken van Uniek Sporten). Daarnaast blijkt uit deze onderzoek dat het van groot belang is om mensen met een beperking en hun directe sociale omgeving te informeren en te stimuleren om tot sportdeelname over te gaan. Het geringe sportaanbod in de omgeving wordt zowel door mensen met een fysieke- als een verstandelijke beperking als een knelpunt ervaren. Sportbonden en sportaanbieders geven echter aan dat zij mensen met een beperking niet weten te bereiken. Tevens blijkt er vaak geen overzicht van het sport- en beweegaanbod en is er te weinig samenwerking tussen organisaties die bij mensen met een beperking betrokken zijn. Een groeiend aantal gemeenten, provincies, onderwijsorganisaties, zorginstellingen en andere verwante organisaties houdt zich momenteel bezig met aangepast sporten. Het ontbreekt in veel gevallen aan afstemming en kennis over werkzaamheden van andere betrokken partijen, terwijl die elkaar juist kunnen versterken door in elkaars keuken te kijken. Bovendien wordt het er op deze manier niet duidelijker op voor een persoon met een beperking of een sportaanbieder met een vraag. Ik weet niet waar ik kan sporten is nog steeds een veel gehoord argument om niet te gaan sporten. Sporters uit de ene plaats komen sporten bij sportaanbieders in een andere plaats. Binnen (speciaal onderwijs) scholen, revalidatiecentra en wooninstellingen, zitten potentiële sporters uit de hele regio. Dit vormt op gemeentelijk niveau een belemmering voor de ontwikkeling en continuering van een specifiek sport- en/of beweegaanbod en daardoor ook direct een belemmering voor de sportbeoefening van mensen met een beperking. De noodzaak tot shoppen bij sport- of beweegaanbieders binnen de regio is dus bij mensen met een beperking adequaat aanwezig. Daarnaast betekent dit dat regionaal keuzes gemaakt dienen te worden welke sporten wel en welke niet aangeboden worden. Het schaarse budget van de gemiddelde gemeente is echter vaak te beperkt om effectief een stimuleringsimpuls te geven aan sport en bewegen voor mensen met een beperking. Hierdoor kan een gemeente niet optimaal voldoen aan de door de landelijke overheid opgedragen wettelijke taken in algemene zin en aan specifieke vraagstukken aangaande mensen met een beperking in het bijzonder. Daarnaast vormt dit een struikelblok om aan een gedifferentieerde sport- en beweegvraag van mensen met een beperking te kunnen voldoen. Juist door het bundelen van bovenstaande middelen kunnen de afzonderlijke gemeenten een aantal knelpunten verhelpen. Door een gezamenlijke aanpak kan de sport- en/of beweegachterstand onder mensen met een beperking weggewerkt worden. Uniek Sporten: De aanpak 2 van 8

6 3. Regionale samenwerking In het vorige hoofdstuk is de huidige situatie rondom aangepast sporten en het belang van intergemeentelijk samenwerken beschreven. Veel gemeenten zitten echter met de vraag welke aanpak en welk samenwerkingsmodel in een regio tot stand moet worden gebracht, zodat sporten voor mensen met een beperking verbetert. Daarnaast zoeken gemeenten naar een aanpak die aansluit bij het huidige beleid, zoals de combinatiefunctionaris/buurtsportcoach, de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en sportstimuleringsprogramma s zoals Special Heroes. In de regio Arnhem is de afgelopen jaren veel ervaring opgedaan op dit vlak. Hieruit blijkt dat een regionaal sportservicepunt essentieel is om te komen tot een goede regionale infrastructuur voor aangepast sporten. In de regio Arnhem én nu ook in de regio Nijmegen is dit uitgemond in Uniek Sporten. Bij Uniek Sporten kunnen mensen met een beperking en sportaanbieders terecht voor al hun vragen omtrent aangepast sporten. Het dient als spin in het web en legt verbindingen tussen de verschillende sectoren die werkzaam zijn met mensen met een beperking. Het zorgt voor een goede spreiding van het sportaanbod over de regio, waarbij een goede afstemming tussen vraag en aanbod centraal staat. Maar bovenal legt Uniek Sporten de verbinding tussen de vindplaats van mensen met een beperking enerzijds en de sportsector anderzijds. Op die manier worden mensen met een beperking aangezet tot structurele sportdeelname en wordt de weg naar de sportaanbieders voor deze mensen ontsloten. 4. Wat is Uniek Sporten? De basis van Uniek Sporten vormt de aanstelling van een coördinator aangepast sporten op regionaal niveau. Deze aanstelling kan gefinancierd worden vanuit het sportbudget, maar de aanstelling sluit ook volledig aan op de regeling van de combinatiefunctionaris/ buurtsportcoach en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De ureninzet van deze persoon is afhankelijk van de regionale situatie en het aantal deelnemende gemeenten. De coördinator geeft invulling aan de doelstellingen en taken van Uniek Sporten en vervult hiermee direct de spin in het web functie. Maar deze persoon heeft ook een functie van aanjager en wil dus een beweging tot stand brengen. Een beweging waarbij meer mensen met een beperking structureel gaan sporten. Het vervolg hierop is de vorming van het loket. In veel gevallen vervult de coördinator deze loketfunctie, maar ook via de website wordt hieraan invulling gegeven. De coördinator is verantwoordelijk voor het beantwoorden van sportvragen van mensen met een beperking en het coördineren van begeleiding bij het vinden van de juiste sport. Sportaanbieders die een aanbod hebben of willen creëren worden van advies voorzien. Verenigingsondersteuning en deskundigheidsbevordering vormen hierbij de basis. Daarnaast is het opbouwen van een goede samenwerking essentieel. Binnen de aanpak van Uniek Sporten wordt daarbij altijd gestreefd naar een samenwerking tussen partijen vanuit het (speciaal) onderwijs, de zorg, overheden en ondersteunende organisaties. Samenwerken op werkvloer niveau is in dit alles het uitgangspunt. Uniek Sporten werkt samen met combinatiefunctionarissen, sportcoaches en coördinatoren vanuit (speciaal) Uniek Sporten: De aanpak 3 van 8

7 onderwijs, wooninstellingen, activiteitencentra en revalidatiecentra. Vanuit deze werkvelden worden mensen met een beperking direct aangezet tot sportdeelname. Figuur 1 is een schematische weergave van de samenwerkingen die door middel van Uniek Sporten op regionaal niveau worden opgezet. Uniek Sporten speelt in dit alles een coördinerende en verbindende rol. Onderwijs Essentieel: - speciaal onderwijs - regulier onderwijs Optioneel: - beroepsonderwijs Zorg Essentieel: - wooninstellingen - activiteitencentra - revalidatiecentra Optioneel: - ziekenhuizen - praktijken Overheden Essentieel: - Gemeenten - Provincie - Sportraad Ondersteunend Essentieel: - MEE-organisatie - sportstimuleringsorganisaties Optioneel: - fondsen/stichtingen - bedrijfsleven Sportaanbod REGIO Essentieel: - reguliere verenigingen - speciale verenigingen - commerciële aanbieders Optioneel: - sportbonden Figuur 1: schematische weergave van de samenwerkingen binnen Uniek Sporten Uniek Sporten: De aanpak 4 van 8

8 Als laatste is goede communicatie een randvoorwaarde. Uniek Sporten communiceert vanuit één naam en één logo, zodat er duidelijkheid is voor mensen met een beperking. De website met een eigen sport-zoek-functie is binnen de communicatie één van de belangrijkste pijlers. Daarnaast is er een flyer, digitale nieuwsbrief en worden sociale media ingezet om mensen met een beperking en het werkveld op de hoogte te houden. Ook bij de communicatie wordt ingezet op de praktijk: directe communicatie met mensen met een beperking, met mensen die werkzaam zijn binnen (speciaal) onderwijs, zorg en revalidatie en met de sportaanbieders. 5. Voor wie is Uniek Sporten? Bij de bepaling van het antwoord op deze vraag zijn de lokale/regionale situatie, de politieke keuzes en de daarmee samenhangende gelden het uitgangspunt. Afhankelijk van de lokale situatie en prioriteiten wordt in overleg gekeken naar een eventuele afbakening. Uniek Sporten hanteert hierbij het uitgangspunt dat het bij aangepast sporten gaat om mensen tot 65 jaar met een: lichamelijke beperking: o motorische beperking o auditieve beperking (doof/slechthorend) o visuele beperking (blind/slechtziend) verstandelijke beperking meervoudige beperking psychische beperking niet aangeboren hersenletsel gedragsproblematiek organische beperking of chronische aandoening 6. Wat levert Uniek Sporten op? Doelstellingen: Groei van de sportparticipatie (groeidoelen zijn afhankelijk van de regionale situatie); Iedereen met een beperking heeft in een straal van tien kilometer een sportaanbod; Kwalitatief en kwantitatief goed sportaanbod. Resultaten: Aanstelling van een coördinator aangepast sporten; Herkenbare plek voor alle vragen en ondersteuning met betrekking tot aangepast sporten; Actueel overzicht van het aanbod opgenomen in een database en gecommuniceerd via diverse kanalen zoals de website; Uniek Sporten: De aanpak 5 van 8

9 Blijvende samenwerking tussen de sportsector, overheden, (speciaal) onderwijs, zorg en ondersteunende organisaties, waarbij afstemming en bundeling van krachten centraal staan; Verbinding tussen bestaande programma s zoals Special Heroes, Zo kan het ook!, Revalidatie, Sport en Bewegen. Enkele resultaten uit de regio Arnhem - Eén naam, één logo, één loket, zodat mensen met een beperking en sportaanbieders precies weten waar ze terecht kunnen, namelijk Uniek Sporten; - In minder dan twee jaar: ruim 200 individuele sportadviezen; - 84 sportaanbieders die een aanbod hebben voor mensen met een beperking (deze sportaanbieders bieden ruim 129 activiteiten aan, in totaal 36 verschillende sporten); - Samenwerking met veertien partijen vanuit overheden, zorg, (speciaal) onderwijs en ondersteunende organisaties; - Drie maal per jaar een overleg aangepast sporten met de mensen uit het werkveld; - Een website waarop mensen met een beperking via een speciale sport-zoekfunctie een geschikt sportaanbod kunnen vinden (in minder dan anderhalf jaar bijna bezoekers, waarvan unieke bezoekers) ; - In twee jaar tijd zijn ruim 130 trainers en coaches aanwezig bij verenigingsavonden op het gebied van deskundigheidsbevordering; - Ruim 500 mensen met en zonder beperking maakten in 2012 en 2013 kennis met aangepast sporten tijdens evenementen waar Uniek Sporten aan meewerkte. Uniek Sporten: De aanpak 6 van 8

10 7. Wat doet Uniek Sporten? Loketfunctie (front-office) voor sportvragen en sportadviezen; Vraag en aanbod bij elkaar brengen; Ondersteuning sportaanbieders door middel van verenigingsondersteuning (o.a. ledenwerving, starten met nieuw aanbod, werving van trainers, coaches en begeleiders, subsidie aanvraag, fondsenwerving, sponsoring en borging aangepast sporten); Deskundigheidsbevordering van trainers, coaches en begeleiders; Randvoorwaarden optimaliseren (financiële ondersteuning sporters, subsidies en toegankelijkheid accommodaties); PR en voorlichting door middel van: - eigen website met actueel sportaanbod; - flyer; - maandelijkse nieuwsbrief; - sociale media; - contact met (lokale) media; Zorg dragen voor afstemming, samenwerking en verbinding van partners en in dit kader initiëren en coördineren van samenwerking (kennisdeling, themabijeenkomsten en netwerkbijeenkomsten organiseren); Aansluiten bij bestaande sportstimuleringsprogramma s zoals Special Heroes, Zo kan het ook!, Revalidatie, Sport en Bewegen, De Sportimpuls en de combinatiefunctionaris/buurtsportcoach; Evenementen organiseren en aansluiten bij bestaande initiatieven (plaatselijke sportweken, schoolsporttoernooien, regionale Special Olympics, Week Chronisch Zieken en Week van de Toegankelijkheid); Criteria formuleren op basis waarvan de gemeente beleid kan maken (criteria voor subsidie aan sportaanbieders en/of mensen met een beperking en verbetering accommodaties); Zorg dragen voor regionaal beleid door de gemeenten en initiëren van intern overleg over integraal beleid, bijvoorbeeld tussen beleidsmakers sport en Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning); Aangepast sporten op de agenda zetten van het regionale overleg met beleidsmedewerkers sport van de provincie; Onderzoek verrichten met betrekking tot de sportdeelname, sportaanbieders en randvoorwaarden. Uniek Sporten: De aanpak 7 van 8

11 8. Slotwoord Voor mensen met een beperking heeft sport een belangrijke meerwaarde. Sport is gezond, goed voor de sociale contacten, zorgt voor participatie in de maatschappij en biedt spanning, ontspanning en veel plezier. Uit onderzoek blijkt echter dat de sportparticipatie onder mensen met een beperking achterblijft. Uniek Sporten is een aanpak die als doel heeft om meer mensen met een beperking structureel te laten sporten. Dit wordt gedaan door op regionaal niveau een sportservicepunt te realiseren. Uniek Sporten is de verbindende schakel tussen de sportvraag en het sportaanbod. Het sluit volledig aan op het huidige gemeentelijke beleid. Daarnaast zit de kracht van Uniek Sporten in een sterke samenwerking tussen overheden, zorg, (speciaal) onderwijs en ondersteunende organisaties. 9. Colofon 2015 Uniek Sporten De Routekaart Uniek Sporten is een uitgave van Uniek Sporten. Uniek Sporten Mariënburg 30, 6511 PS Nijmegen Postbus 9105, 6500 HG Nijmegen T M Uniek Sporten: De aanpak 8 van 8