Interregionale Vakbondsraad Rijn-Ijssel. Verklaring van Kleve: Samenwerking verdiepen en uitbreiden

Transcriptie

1 Interregionale Vakbondsraad Rijn-Ijssel Verklaring van Kleve: Samenwerking verdiepen en uitbreiden Het grensgebied de arbeidsmarkt Er was zelden zoveel toekomst in Europa als nu. De onderlinge verwevenheid van de economieën, de toenemende mobiliteit van de werknemers en de ontwikkelingen op het gebied van klimaat en energie brengen ieder voor zich enorme beleidstaken met zich mee. In de Lissabonstrategie van de Europese Raad is de overkoepelende doelstelling vastgelegd: een duurzame groei van de economie en de werkgelegenheid. De IVR Rijn-Ijssel en de andere IVR en langs de grens willen op interregionaal niveau mede gestalte geven aan de Lissabonstrategie. Zij willen invloed uitoefenen op grensoverschrijdende sociaal-economische problemen op het gebied van opleiding, werk, arbeidsbetrekkingen en de daarmee samenhangende sociale wetgeving, alsmede op de vereiste maatregelen op het gebied van het structuur- en economisch beleid. Het is ons doel de belangen van werknemers in de grensgebieden gezamenlijk te formuleren en de concrete samenwerking te waarborgen. Een gedeelde verantwoordelijkheid bestaat met name voor werknemers die grensoverschrijdend werken en wonen. Ondanks alle fundamentele overeenkomsten tussen de maatschappelijke stelsels van Nederland en Duitsland blijken er in de praktijk ook duidelijke verschillen te bestaan in de uitwerking van de fiscale, arbeidsrechtelijke en sociale systemen, die grensoverschrijdend werken tot een uitgesproken moeizame aangelegenheid kunnen maken en voor de individuele burger nog steeds een uitdaging vormen. Een belangrijk instrument voor de toekomstige invulling van de nieuwe taken zou de sociale dialoog moeten zijn, die ook al als basis heeft gefungeerd voor het Rheinischer Kapitalismus en het poldermodel. Wij accepteren de gegrondheid van de nationale regulering van de arbeids- en economische betrekkingen, maar bekritiseren onnodige mobiliteitsbelemmeringen ten laste van de werknemers.

2 De Euregio s langs de Duits-Nederlandse grens met hun ca. 10 miljoen inwoners, een gevarieerde economische structuur en een sterk ontwikkeld wetenschappelijk landschap hebben een groot ontwikkelingspotentieel. De openstelling van de grenzen heeft ertoe geleid dat de mensen aan beide zijden van de grens zich nog meer grenslanders zijn gaan voelen. Des te belangrijker is het voor de ontwikkeling van de grensregio s om bestaande barrières in kaart te brengen en te elimineren. Europa mag niet tot de economische dimensie worden gereduceerd. Voor de mensen aan weerszijden van de grens is ook het grensgebied gewoon het gebied waarin hun dagelijks leven zich afspeelt. Met name in het grensgebied worden vergemakkelijkingen heel concreet als positief ervaren, net zoals het ontbreken daarvan als pijnlijk gemis wordt gevoeld. Om de positieve ontwikkeling te stimuleren zetten de IVR`en in op de regionale sociale dialoog tussen de sociale partners en de politiek, op een coöperatieve, participatie- en consensusgerichte wijze. Economische verwevenheid Nederland - Duitsland Veel Nederlandse en Duitse burgers zijn zich er helemaal niet van bewust hoe nauw de twee landen op dit moment al economisch met elkaar zijn verweven. Ongeveer een kwart van de Nederlandse export gaat naar Duitsland en ca. een vijfde van de Nederlandse import komt uit Duitsland. Voor Duitsland is Nederland exportland nr. 5 en importland nr. 2. Alleen al in het jaar 2010 nam het handelsvolume met ca. 25% toe tot 132 mld. In de regel loopt de economische ontwikkeling in de twee landen vaak parallel, maar op het tweede gezicht worden ook verschillen zichtbaar. Een voorbeeld: de Nederlandse bouwsector ontwikkelt zich momenteel matig, terwijl de situatie in Duitsland alweer een positieve wending heeft genomen. Dit zou met name juist voor de grensregio kansen kunnen bieden. De grensregio: sterke punten ontwikkelen, zwakke punten elimineren De Duits-Nederlandse grensregio is een gebied met veel potentieel. Er is in dit gebied ook al veel positiefs gebeurd. Zo is tussen Aken en Heerlen AVANTIS European Science and Business Park gerealiseerd, het eerste grensoverschrijdende Duits-Nederlandse bedrijvenpark. De regio is in allerlei opzichten in beweging gekomen, bijvoorbeeld: Studentenmobiliteit: in 2011 studeren Duitse studenten aan Nederlandse hogescholen en universiteiten. Werknemersmobiliteit: het percentage grensgangers, met name vanaf de Duitse zijde, is de afgelopen tien jaar sterk gestegen. Woonmobiliteit: het aantal verhuizingen van Duitsers naar Nederland en met name van Nederlanders vlak over de grens is duidelijk toegenomen. Zo wordt het heel normaal om samen te leven en verdwijnen wederzijdse culturele vooroordelen uit het leven van alledag. 2

3 Tegelijkertijd zijn er op verschillende beleidsterreinen nog steeds maatregelen nodig. Drie voorbeelden: Onderwijs: de diploma s/ certificaten van Nederlandse en Duitse medewerkers in opleiding in de grensregio zouden automatisch de informatie kunnen bevatten met welke diploma s/ certificaten in het buurland de opleiding in kwestie is gelijkgesteld. Stages: redelijke, grensoverschrijdende stageplaatsen voor leerlingen, studenten, werkenden en werkzoekenden, zodat zij kennis kunnen maken met de werkomgeving en de taal in het buurland en hun actieradius kunnen vergroten. Fiscaal beleid: vernieuwing van het Duits-Nederlands verdrag ter voorkoming van dubbele belasting (1959). Op dit punt worden vooral leraren en werknemers in het vrachtvervoer met problemen geconfronteerd. Als voorbeeld kan een compensatieregeling dienen zoals die in het Belgisch- Nederlands grensgebied bestaat. Grensoverschrijdend arbeidsmarktbeleid: de verschillende instrumenten van het (grensoverschrijdend) arbeidsmarktbeleid moeten grensoverschrijdend en in onderlinge afstemming worden toegepast, om de mobiliteit in de grensregio te bevorderen. Uitdagingen gezamenlijk aangaan De Euregio s brengen de gedachte van grensoverschrijdende samenwerking op een voortreffelijke manier in de praktijk. Nagegaan zou moeten worden of en hoe nog effectiever en met nog meer oog voor de buren gestalte kan worden gegeven aan een grensoverschrijdend structuurbeleid, welke (constellaties van) actoren - met actieve betrokkenheid van bedrijfsleven en vakbonden - het proces kunnen bevorderen en waar de centrale actiegebieden liggen. Dit proces dient op dynamische wijze te worden ontwikkeld. Veel tekortkomingen zijn al bekend, o.a. Gebrek aan transparantie in aangelegenheden betreffende de grensoverschrijdende arbeidsmarkt voor grensgangers en hun ondernemingen, Hiaten en doodlopende verbindingen in het openbaar vervoer, bureaucratische hordes in het onderwijs, en taalbarrières. 3

4 In veel gevallen hoeft het wiel helemaal niet opnieuw te worden uitgevonden, omdat de oplossingen allang bekend zijn en deels ook al worden uitgevoerd. Dat illustreren de volgende praktijkvoorbeelden voor het actiegebied Voorlichting en advisering van grensgangers en ondernemingen : Het Team Grensoverschrijdend Werken en Ondernemen (Team GWO) in Maastricht verstrekt algemene informatie over Nederlandse fiscale kwesties in grensoverschrijdende situaties met Duitsland en België. Ook kunt u bij het Team GWO terecht met vragen over het Belgische en Duitse belastingsysteem bij grensoverschrijdende situaties met Nederland. In het Team GWO werken Duitse (Finanzamt NRW), Belgische en Nederlandse belastingautoriteiten samen. Het Bureau voor Duitse Zaken (BDZ SVB) in Nijmegen met spreekuren langs de Nederlands-Duitse grens adviseert Nederlandse burgers die in Duitsland wonen of werken. Het is de bedoeling deze instantie uit te breiden tot een centraal contactpunt voor de Nederlands/Duitse sociale verzekering, gefinancierd door de Nederlandse en Duitse sociale-verzekeringsinstanties. Adviescentra voor grenspendelaars bestaan bijv. in de EUREGIO Enschede- Gronau en in de Region Aachen (EURES). Het netwerk van EURES-adviseurs dient verder te worden versterkt. Om dichter bij de burger te komen en ten behoeve van meer transparantie verdient het aanbeveling dat deze instanties met elkaar samenwerken. Mobiliteit vereist infrastructuur Hiaten en doodlopende verbindingen in het openbaar vervoer belemmeren de mobiliteit van mensen en goederen in het grensgebied. Ontbrekende of slechte openbaarvervoerverbindingen (busverbindingen) in de buurt van de grens zijn een permanente bron van ergernis voor grensgangers, en vooral ook voor degenen die grensganger willen worden. Grensoverschrijdende verbindingen in het spoorverkeer moeten recht doen aan de eisen die een Europa zonder grenzen aan het verkeer stelt. Daarom verlangen wij: Euregionale spoorwegverbindingen tussen o Nijmegen-Kleve (met aansluiting naar Rijn/Ruhr), o Hengelo-Bentheim (verbinding bestaat al, met overstap), o Arnhem-Emmerich (met aansluiting naar Rijn/Ruhr), o Via Avantis (Heerlen-Avantis-RWTH-Aachen) en een o Lightrail-verbinding Roermond-Mönchengladbach, alsmede Intercity-verbindingen tussen o Eindhoven-Venlo-Düsseldorf o Eindhoven-Heerlen-Aachen en 4

5 De wederinvoering van de ICE-halte in Emmerich. Ter verbetering van de goederenstromen verlangen wij bovendien: het snel doortrekken van de BETUWE-lijn, en de reactivering van de IJzeren Rijn, op sociaal verantwoorde wijze en met inachtneming van de belangen van aanwonenden. Ook de ontwikkeling van de luchthavens Maastricht/Aachen en Niederrhein/Weeze dient onverminderd te worden bevorderd. Ook dit dient op sociaal verantwoorde wijze en met inachtneming van de belangen van aanwonenden te gebeuren. De grensoverschrijdende samenwerking van de diverse logistieke centra (luchthavens, spoorweg en water/havens) tussen Duisburg, Nijmegen/Arnhem, Venlo en oostelijk België moet worden bevorderd en verder worden ontwikkeld. Ideeën ontwikkelen problemen aanpakken kansen benutten! De grensregio is een laboratorium voor de Europese samenwerking, zoals ook uit de genoemde voorbeelden blijkt. Het zou geen enkele moeite kosten om meer goede voorbeelden te vinden. We hebben ideeën en daadkracht nodig, zodat de nieuwe mogelijkheden ook daadwerkelijk worden benut. Met onze bijeenkomst op 18 mei in Kleve willen we de aanzet geven tot een dialoog en een impuls geven voor gezamenlijk handelen. De regio en de mensen die er wonen, zijn het waard. 5

6 Bijlage De arbeidsmarkt in de grensregio Aantal werknemers (2010) Overijssel Gelderland Limburg NRW 5,89 mln. Werklozen maart 2011 Overijssel % Gelderland ,8% Limburg ,1% NRW ,5% Werklozen verandering maart 2010 => maart 2011 Overijssel ,3% Gelderland ,7% Limburg ,9% NRW ,2% Daten Niederlande: Bron: LISA (2011) Daten Deutschland: Arbeitsagentur NRW( ) 6