De kortste weg naar het ziekenhuis...

Transcriptie

1 De kortste weg naar het ziekenhuis... De laatste dag van het jaar heeft traditioneel nog enkele andere gevaren in petto: dat drinken en rijden niet samengaan, weet u ongetwijfeld. En misschien is het die nacht spekglad, zodat u al uw rijkunst zult nodig hebben. Maar hebt u al eens stilgestaan bij de risico's van het ontsteken van vuurwerk? De laatste maanden werd twee keer meer vuurwerk verkocht dan de voorbije jaren. Al dat vuurwerk gaat natuurlijk de lucht in op 31 december. Ingewijden verwachten dan ook een ernstige stijging van het aantal ongevallen met vuurwerk. In de verschillende brandwondencentra staat oudejaarsavond dan ook al in vette letters in de agenda. Met de Nederlandse statistieken in het achterhoofd is dat ook nodig: eind '97 werden bij onze noorderburen mensen in een ziekenhuis verzorgd na een ongeval met vuurwerk. Twee personen kwamen om het leven. Bij ons loopt het gelukkig niet zo'n vaart. Toch is dat geen geruststelling: wie een ongeval met vuurwerk heeft, komt er vaak slecht vanaf. De meest getroffen lichaamsdelen zijn immers de hand (25%), de vingers (32%), het oog (15%) en het hoofd (13%). Eén slachtoffer op twee loopt brandwonden op. Pas ook op voor oorschade: de populaire strijker haalt 160 decibel of meer, zo maar even 20 decibel boven de pijngrens. Ter vergelijking: een opstijgend straalvliegtuig produceert op 100 meter afstand 125 decibel, discotheken zijn goed voor 110 decibel. Opvallend is dat in 84% van de gevallen een man het slachtoffer is. Jongeren tussen 10 en 19 jaar nemen bijna de helft van de ongevallen voor hun rekening. Met deze brochure willen we u wat interessante informatie geven over vuurwerk. U komt meer te weten over het juiste gebruik, de eerste hulp bij een ongeval, de wetgeving en waar u terechtkunt met gebruikt vuurwerk. Als iedereen nu nog een beetje oppast op 31 december, gaan de spoedgevallen een werkloze avond tegemoet. Maar dat vinden ze helemaal niet erg. Wij wensen u graag nog een voorspoedig 2003.

2 Spoedcursus vuurwerk veilig afsteken Wie al vuurwerk heeft gekocht om oud en nieuw te vieren, zal dat waarschijnlijk niet in de kast laten liggen na het lezen van deze brochure. "Dat overkomt mij toch niet" horen we u al zeggen. Kan best zijn, maar mag het nieuwe jaar ook goed beginnen voor uw vrienden en familieleden? We vermoeden dat u 2003 allemaal zonder brandwonden en met al uw vingers wilt inzetten. Als u de volgende tips in het achterhoofd houdt bij het afsteken van vuurwerk, lukt dat misschien wel. Hier gaan we! 1 Vuurwerk en alcohol zijn geen goede vrienden. Zorg voor een 'Bob' of laat de kurken pas na het vuurwerk knallen. 2 Ontsteek vuurwerk op een open en veilige plaats: dus bijvoorbeeld niet bij droog hout of op een plaats waar veel mensen samen zijn. 3 Houd toeschouwers op voldoende afstand van de plaats waar het vuurwerk wordt afgestoken. 4 Ontsteek vuurwerk met iets dat smeult, zoals een lont. Gebruik geen open vlam (lucifer of aansteker): de lont brandt dan sneller, zodat het vuurwerk vlugger ontploft. Houd de arm gestrekt bij het aansteken van de lont en buig het lichaam niet over het vuurwerk. 5 Plaats een vuurpijl in een buis die verticaal in de grond vastzit. De buis moet minstens even lang zijn als de stok van de vuurpijl. Flessen zijn niet geschikt voor het afschieten van vuurpijlen. 6 Ontsteek elk stuk vuurwerk afzonderlijk. 7 Vuurwerk dat niet ontploft, mag u nooit opnieuw aansteken. Giet er een emmer water over en laat het een nachtje liggen. Let erop dat kinderen niet met dit vuurwerk gaan spelen. 8 Loopt er toch iets mis? Bel dan de hulpdiensten (100 of, voor gsm's, 112). Spoel brandwonden uitgebreid met water. Zie ook het hoofdstuk over brandwonden in deze brochure. Hebt u nog geen vuurwerk gekocht, maar bent u het toch van plan, kies dan bij voorkeur siervuurwerk. Knalvuurwerk - dit is vuurwerk dat ontploft, zoals strijkers en piratten - is altijd gevaarlijk. Ook gevaarlijk zijn vuurfonteinen, bijvoorbeeld op taarten. Heel wat mensen denken dat dit 'koud vuur' is, maar niets is minder waar. De temperatuur van zo'n fontein loopt snel op tot 800 Celsius. Afblijven dus. En vergeet niet de tips hierboven te lezen.

3 Pech gehad? Water! >>> Eerste hulp bij ongevallen met vuurwerk <<< Soorten verwondingen Door een ongeluk met vuurwerk kunnen verschillende soorten letsels ontstaan: brandwonden, snijwonden en afrukkingen van weefsels (bijvoorbeeld een vingertop). Letsels aan ogen of oren vereisen een bijzondere behandeling (zie Oog- en oorletsels). Voor brandwonden geldt maar één regel: "Eerst water, de rest komt later." Snel en kort de wonde spoelen met ijskoud water neemt de pijn weg. Daarna spoelt u de wonde gedurende 10 à 15 minuten met (lauw) water van een aangename temperatuur om de opgestapelde warmte af te voeren. Wanneer het gaat om een duidelijk oppervlakkige verwonding (eerste of tweede graad) waarbij de wonde niet te groot is, kunt u de wonde zelf behandelen met een brandwondenzalfje. Smeer in geen geval boter of iets anders aan de wonde. Dat maakt het alleen maar erger. Lijkt de wonde dieper (derde graad) of is ze uitgebreider dan de grootte van een handpalm, dan wikkelt u ze in een zuiver verband en gaat u naar een dokter of het ziekenhuis. De adressen van alle Belgische brandwondencentra vindt u elders in deze brochure. Soorten brandwonden Eerste graad: De huid is nog heel, maar kleurt rood en voelt pijnlijk aan. Tweede graad: De huid is rood. Er vormen zich blaren en de wonde is erg pijnlijk. Derde graad: De huid ziet er grijs tot zwart uit en doet geen pijn. Oog- en oorletsels Als uw oog verbrand is of een stukje vuurwerk uw oog is binnengedrongen, moet u absoluut naar de oogarts. Kleef een verband over het geraakte oog zodat het afgeschermd wordt. Druppel niets in het oog en smeer geen zalf. Ook oorletsel kan ontstaan wanneer vuurwerk vlakbij uw hoofd ontploft. Zelf kunt u moeilijk de ernst hiervan inschatten. Raadpleeg dus een neus-, keel- en oorarts. Open wonden en afgerukte lichaamsdelen Wanneer u een open wonde in de huid hebt of een stuk vinger is afgerukt, moet u het geraakte lichaamsdeel bedekken met een verband en medische hulp zoeken. Een afgerukt lichaamsdeel moet u bewaren in een droge plastieken zak die u dichtknoopt. Vervolgens dompelt u deze zak onder in een bakje (teil, emmer,... ) of een ander zakje gevuld met water en ijsblokjes. Het afgerukte lichaamsdeel mag niet nat worden of bevriezen. Steek het ook niet in de mond. Is er een bloeding van een slagader waar het bloed in stootjes uitspuit, dan legt u het best geen knelverband aan, maar drukt u een verband op de wonde totdat u hulp bereikt. In geen geval mag u het slachtoffer iets laten drinken: als de patiënt in slaap moet gebracht worden voor een operatie, kan hij of zij maar het best nuchter zijn.

4 En wat met het afval? Net zoals sommige fuifnummers, ontwaakt ook het leefmilieu op nieuwjaar met een flinke kater. Een kater waaraan het zelf geen schuld heeft en waartegen geen enkele pijnstiller helpt. Daar zijn verschillende redenen voor: eerst en vooral blijft er een enorme afvalberg karton, papier en plastic achter na het afsteken van vuurwerk. In Nederland kan men op 1 januari niet minder dan 300 vuilniswagens vullen met vuurwerkafval. Daarnaast gaat het afsteken van vuurwerk gepaard met een enorme uitstoot van schadelijke stoffen. Door de uitstoot van kooldioxide draagt vuurwerk bij tot het broeikaseffect. Ook de zure regen vaart wel bij vuurwerk: er komt immers zwaveldioxide in de atmosfeer terecht. En alsof dat nog niet genoeg is, komen er ook zware metalen (zoals lood en zink) terecht in het oppervlaktewater, de bodem en het rioolslib. Voor wie nog niet helemaal overtuigd is, hebben we nog een reden om vuurwerk te laten voor wat het is. Elke winter krijgen we in het weerbericht informatie over smog. Dat zijn minuscule stofdeeltjes in de lucht. Er is geen enkel moment in het jaar waarop de atmosfeer zo vervuild is als op 1 januari tussen middernacht en één uur. Hoeft het gezegd dat wij allemaal die stofdeeltjes inademen? Bij mensen met een aandoening aan de luchtwegen of met een hart- en vaatziekte kan een en ander leiden tot acute klachten. U sorteert toch ook? Waar moet dat vuurwerkafval nu naartoe? Ook hier moet je sorteren: vuurwerk dat niet en vuurwerk dat wel is afgegaan. Dat laatste mag gewoon bij het restafval in de vuilniszak. Maar vuurwerk dat niet is afgegaan moet u lange tijd laten liggen: het bevat immers explosieven die nog kunnen ontploffen. Steek het in geen geval opnieuw aan! De meeste ongevallen gebeuren met mensen die vuurwerk een tweede keer aansteken. U kunt een emmer water over deze weigeraars gieten en ze een nachtje laten liggen. Vuurwerk dat niet is afgegaan, hoort niet in de vuilniszak, maar wel bij het KGA (klein gevaarlijk afval). Dat soort afval kunt u kwijt in het containerpark. Wat zegt de wet? Uiteraard bestaat er ook een wet over vuurwerk. Dat spreekt vanzelf: het gaat immers om explosieven. Hoeveel u in huis mag hebben, of u een vergunning nodig hebt en wat de eventuele sancties zijn bij een overtreding, u leest het hieronder. 1. Welke soorten feestvuurwerk zijn er? Er bestaan twee soorten feestvuurwerk: ontploffend vuurwerk en siervuurwerk. Het doel van ontploffend vuurwerk is een harde knal te produceren. Bij het publiek is het ook wel bekend als knalvuurwerk. Daarnaast is er ook nog siervuurwerk, fop- en schertsvuurwerk en pyrotechnisch speelgoed. Dat hoort thuis in de categorie 'overig vuurwerk'. Er bestaat ook spektakelvuurwerk of professioneel vuurwerk, maar dat is niet bestemd voor particulier gebruik. 2. Wat is pyrotechnisch sas? De stoffen in het vuurwerk die voor de effecten zorgen, worden pyrotechnische sassen genoemd. Wanneer ze verbrand worden, veroorzaken ze warmte-, licht-, geluids-, gas- of rookeffecten of een combinatie ervan.

5 3. Wie mag vuurwerk kopen? Het is verboden om aan minderjarigen van minder dan 16 jaar om het even welk vuurwerk te verkopen of zelfs maar af te geven. Uitzonderingen op deze regel zijn kamervuurwerk, knalerwten, knalgranaten en ander pyrotechnisch speelgoed (knalstenen en klappertjes, knalstroken en knalringen). 4. Hoeveel vuurwerk mag ik als particulier bezitten? De hoeveelheid vuurwerk die een particulier "onder zich mag hebben", mag niet meer dan 500 gram pyrotechnisch sas bevatten. Het pyrotechnisch sas vertegenwoordigt ongeveer 1/6de van het brutogewicht van het vuurwerk. U mag dus maximaal ongeveer 3 kilogram vuurwerk bezitten. Een handelaar mag u trouwens nooit meer vuurwerk geven dan u mag bezitten. Voor grotere hoeveelheden is een opslagvergunning vereist. Als particulier kunt u echter nooit zo'n vergunning krijgen. 5. Ik wil vuurwerk verkopen. Kan dat? Vuurwerk verkopen mag als u voldoet aan een hele resem strikte voorwaarden (o.a. over de opslagruimte). Daarnaast moet u natuurlijk ook een vergunning hebben. Voor meer informatie kunt u terecht bij het ministerie van Economische Zaken. 6. Heb ik een vergunning nodig voor het afsteken van vuurwerk? Als u ontploffend vuurwerk wilt afsteken, moet u daarvoor toestemming krijgen van de burgemeester. Het maakt niet uit hoeveel vuurwerk u wilt afsteken: ook voor één vuurpijl hebt u een vergunning nodig. 7. Hoe zit het met de gebruiksaanwijzing? Vuurwerk mag niet worden verkocht of afgegeven zonder een gebruiksaanwijzing. De gebruiksaanwijzing moet uiteraard zijn opgesteld in de taal of talen van het gebied waar de producten op de markt worden gebracht. Voor Vlaanderen is dat dus het Nederlands. 8. Zijn er sancties bij een overtreding? Wie de wet overtreedt, zal weten wat te doen met zijn eindejaarspremie: inbreuken kunnen bestraft worden met een?gevangenisstraf van 14 dagen tot 2 jaar? en/of een geldboete van 100 BEF tot BEF (vermenigvuldigd met de geldende opdeciemen). Momenteel bedragen deze opcentiemen 200. De niet toegestane goederen worden bovendien in beslag genomen en verbeurd verklaard. In de meeste gevallen wordt tevens de vernietiging ervan bevolen. Dat gebeurt op kosten van de overtreder.

6 Brandwondencentra Antwerpen Algemeen Ziekenhuis Stuivenberg Lange Beeldekensstraat Antwerpen Tel. (03) Gent Universitair Ziekenhuis De Pintelaan Gent Tel. (09) Luik Centre Hospitalier Universitaire Domaine du Sart Tilman 4000 Luik 1 Tel. (04) Brussel Militair Hospitaal Koningin Astrid Bruynstraat Neder-Over-Heembeek Tel. (02) Leuven U. Z. Gasthuisberg Herestraat Leuven Tel. (016) Loverval I.M.T.R. Rue de Villers Loverval Tel. (071) Voor meer informatie Het Greet Rouffaer Huis Bredabaan Merksem Tel. (075) Peeters.Raymond@skynet.be Nationale Stichting voor Hulp aan Zwaarverbranden Vleurgatsesteenweg Brussel Tel. (02) Fax: (02) info@brandwonden.be Website: Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie Gustave Schildknechtstraat Brussel Tel. (02) Fax. (02) vig@vig.be Noodnummers Ziekenwagen en brandweer: 100 of 112 (gsm) Rode Kruis Vlaanderen: 105 Antigifcentrum: