Samen markten laten werken

Transcriptie

1 Spreektekst Pieter Kalbfleisch persconferentie NMa Agenda , 11:00 uur, Muzentoren, Den Haag (gesproken woord geldt) Samen markten laten werken Welkom 1. Geachte aanwezigen, gaarne heet ik u allen van harte welkom in de Muzentoren van de NMa bij de presentatie van de NMa Agenda 2006 en het Jaarbericht Een speciaal welkom richt ik aan de Minister van Economische Zaken, de heer Laurens Jan Brinkhorst, aan de aanwezige journalisten, en aan mijn vrienden van en in de NMa. 2. Deze presentatie zo vroeg in het nieuwe jaar geeft mij de kans om mijn nieuwjaarswens uit te spreken. Mijn wens is bijna hetzelfde als het vorige jaar en het volgende jaar: Markten laten werken de missie van de NMa. Dit jaar voeg ik er echter met nadruk aan toe: Samen markten laten werken. De NMa kan het immers niet alleen. 3. Samen markten laten werken dát is het thema van de NMa Agenda Samen met consumenten, met ondernemers en hun brancheverenigingen, met collega-toezichthouders en, last but not least, met de Minister van Economische Zaken. Op deze vormen van samenwerking zal ik vanochtend ingaan. 4. Een half jaar geleden, op 1 juli 2005 om precies te zijn, werd de NMa een zelfstandig bestuursorgaan. De DTe werd de directie toezicht energie en werd integraal onderdeel van de NMa, net als de Vervoerkamer. De leiding van de NMa ging over in een driehoofdige Raad van Bestuur, waarin René Jansen en Gert Zijl naast mij zitting

2 nemen. Sinds die 1 ste juli zijn we formeel op afstand geplaatst van de Minister van Economische Zaken. 5. Onafhankelijkheid verhoogt de geloofwaardigheid en de kwaliteit van het toezicht. We zijn nu weliswaar volledig onafhankelijk, maar leggen wèl verantwoording af, zowel aan het publiek, als aan de politiek en de wetenschap. De NMa Agenda is een voorbeeld: we stellen onze eigen agendapunten vast, maar we doen dat na een transparante consultatie van de samenleving en we verantwoorden ons toezicht voor het komende jaar ermee richting Minister en Tweede Kamer. Samen met ondernemers 6. Ondernemers hebben de belangrijkste rol bij het Samen laten werken van markten. Ik noem drie voorbeelden van hoe zij die rol kunnen vormgeven Met innovatief en creatief ondernemerschap worden nieuwe producten en productiemethoden ontwikkeld die concurrentie kunnen stimuleren én die ondernemingen concurrérend maken. Wij ondersteunen innovatief ondernemerschap en zijn blij met de erkenning dat concurrerende markten bijdragen aan de Lissabon Agenda. Een voorbeeld van hoe wij dat in 2005 hebben gedaan is de zaak Interpay, waar wij rekening hielden in de boeteoplegging met een innovatiefonds dat door de partijen was opgericht. 8. Voor ons betekent dit concreet dat wij oog hebben voor het mogelijke efféct van ons ingrijpen, voordát we ingrijpen, zeker in dynamische markten. Daarvoor is gedegen marktkennis en een proactieve houding nodig. Die zullen we bijvoorbeeld tonen in de dynamische media- en communicatiemarkten, die dit jaar voor het eerst op onze agenda staan. Het betekent óók dat we zullen

3 ingrijpen in sectoren daar waar de marktdynamiek door machtsmisbruik, kartels of mededingingsbeperkende concentraties wordt verstoord! De tweede kans die ondernemers hebben om een bijdrage te leveren aan het samen laten werken van markten, is het opstellen van compliance-regelingen, binnen bedrijf of bedrijfstak. Voor brancheverenigingen ligt hier een schone taak de naleving van de wet in hún branche te stimuleren. Zij weten inmiddels dat de NMa hen daarbij gevraagd bij kan staan De derde wijze waarop ondernemers hun rol kunnen vervullen is gebruikmakend van de clementie regeling. Bedrijven die in een kartel deelnemen kunnen schoon schip maken. Daarmee stoppen ze een illegale handeling die ten koste gaat van consumenten, én daarmee helpen zij bij het hernieuwd ruim baan verlenen voor gezonde marktwerking. 11. Dit gezegd hebbende constateer ik met vreugde het succes van ons clementieprogramma in de bouwsector: We zijn, samen met ondernemers én hun advocaten en adviseurs, druk bezig een hele sector schoon schip te laten maken. In 2006 werken we gestaag toe naar de afronding daarvan. Dat is een immense operatie waarbij de inzet van zowel de ondernemers en advocaten als onze mensen cruciaal en, tot nog toe, voortreffelijk is. 12. Om u een indruk te geven van het resultaat van de clementieregeling: In ruim 1500 (!) gevallen is met behulp van de gegevens uit clementieverzoeken bewijs verzameld van een wetsovertreding door een onderneming. Voorwaar een indrukwekkend resultaat.

4 13. Ik wijs op deze plaats echter ook op het feit dat de bouwsector casus aparte was! Een operatie waarbij pragmatisch en flexibel optreden, ook van onze kant, vereist was. We stelden versnelde procedures op, en specifieke boeterichtlijnen en we verschaften collega toezichthouders op voorhand duidelijkheid over de consequenties van onze aanpak. Daarnaast hadden we toch ook oog voor de gevolgen voor individuele ondernemingen. 14. Omdat de bouw-affaire een casus aparte was, betekent dat voor andere kartels gewoon de normale clementie- en boeterichtsnoeren gelden. Daarmee bedoel ik dat de eerste ondernemer die een kartel meldt, in aanmerking zal komen voor volledige boeteimmuniteit (als er nog er nog geen onderzoek loopt). De tweede en derde melder kunnen aanzienlijk minder voordeel behalen. We zijn daar uiterst streng en precies in: elke minuut telt! Bij het vragen van clementie bestaat de mogelijkheid om grote boetevermindering te krijgen, maar: Quid pro quo! Samen met consumenten 15. Uiteraard spelen consumenten én consumentenorganisaties een cruciale rol bij het Samen markten laten werken. Kritische consumenten hebben veel invloed op het functioneren van de markt. Bijvoorbeeld door prijzen en kwaliteit van aanbieders te vergelijken en te stemmen met de voeten. Samen hebben zij meer kracht dan een mededingingsautoriteit wat dat betreft, die bescheidenheid past ons zeker. 16. Het doet mij dan ook deugd om te vernemen dat veel mensen van zorgverzekeraar hebben gewisseld of dat van plan zijn. Het vergelijken van zorgverzekeraars is het gesprek van de dag bij veel consumenten. Het houdt de zorgverzekeraars scherp en het kan bovendien een echte besparing opleveren. Voor mij is dat een teken

5 dat consumenten niet alleen maar keuzemóe zijn. Wij blijven overigens uiterst alert toezicht houden de prijsvorming bij zorgverzekeraars, om kartelvorming te voorkomen. Ik kom later nog even terug op de zorgverzekeraars. In dialoog en debat 17. Het Samen markten laten werken klinkt aantrekkelijk, maar dat gaat natuurlijk lang niet altijd vanzelf. Het werk dat wij doen is gevoelig en complex, en vereist een goed contact met ondernemers, consumenten, de politiek en de wetenschap. Dat contact is bijvoorbeeld nodig om de juiste keuzes te maken. Wetenschap, en kennis van markten zijn daarvoor cruciaal. Die contacten moeten gemanaged worden. 18. Met contactmanagement bedoel ik bijvoorbeeld dat we de informatiestroom over misstanden óp de markt optimaliseren. Dát is de levensbron/informatiebron voor een mededingingsautoriteit. We houden onze Tiplijn, en de aansluiting bij Meldpunt M dan ook in eigen handen als we onze Informatielijn gaan integreren met de OPTA en de toekomstige Consumentenautoriteit. We doen dit om de aanvoer van tips ruim baan te geven. Tips zijn als het ware onze oren en ogen. En die zijn óók nodig voor een dialoog. 19. We zijn er als NMa trots op dat we door de jury van de F.G. Kordes trofee zijn uitgeroepen tot best practice over de wijze waarop wij in dialoog zijn met onze omgeving. We zien deze benoeming overigens als een aansporing om hier nog meer op in te zetten, ook in Een dialoog kan ook uitmonden in een debat, als de belangen groot en tegengesteld zijn. Dat debat schuwt de NMa niet! Wij leren er steeds beter op in te spelen. Een voorbeeld is de onafhankelijke

6 heldere boodschap die de NMa had in de discussie over kabeltarieven in Wij vonden dat de tarieven weliswaar hoog waren, maar níet excessief! En dát is het wettelijke kader waarmee wij moeten werken. Die boodschap brachten we transparant en helder, en met een rechte rug. 21. Bij een debat hoort ook dat men zich laat overtuigen. En dat deelnemers af en toe hun verlies nemen, een stap terug doen. Zeer recent was dat voor ons nog het geval. De rechter floot ons terug in de concentratiezaak van de zorgverzekeraars CZ en OZ. Wij hebben in die zaak besloten niet in hoger beroep te gaan. De uitspraak van de rechter was helder. Ik vermeld wel dat de gevolgen miniem zullen zijn, aangezien zorgverzekeraars vanaf 1 januari van dit jaar gewoon volledig onder het mededingingsrecht vallen. De Toezichthoudersdiscussie 22. Een ander debat dat wij als NMa met vertrouwen aangaan, is het debat over de vermeende overdaad aan toezichthouders. Wij juichen dat debat toe: het is goed het nut van je bestaan en het effect van je handelen met regelmaat tegen het licht te houden. We tekenen daarbij wel aan dat we graag nuance in de discussie brengen. Het zelfrijzend bakmeel houd ik graag in de keuken. In het publieke debat wil ik het graag over feiten hebben. 23. Wij hebben de Kaderstellende Visie op Toezicht van het kabinet bestudeerd. Daarin worden zes principes van goed toezicht geformuleerd. We hebben die op de volgende wijze ingevuld. En dat blijven we doen. Ik neem ze even met u door: (tel mee op de vingers) 1. Slagvaardig -> Ons instrumentenbeleid betekent: hard waar nodig, zacht waar mogelijk, dat staat ook in de NMa Agenda. Met die instrumenten

7 heeft de Minster van Economische Zaken ons opgetuigd, en daar complimenteer ik hem mee. 2. Selectief -> We zetten onze capaciteit dáár in, waar deze het effectiefst is. Daarom kiezen we ook aandachtsvelden en stellen we prioriteiten, ook bij het behandelen van zaken. Samenwerkend -> We werken vruchtbaar samen met collegatoezichthouders. Zeker met de toezichthouders die nauw met ons werk verwant zijn, zoals de OPTA en de op te richten Zorgautoriteit. We stemmen bijvoorbeeld onderzoeken af, zodat bedrijven niet dubbel belast worden. Én om te profiteren van de kwaliteit en kennis die er bij anderen is. Onafhankelijk -> Ik kom terug op wat ik eerder zei: we zijn zelfstandig en we stellen onze eigen Agenda dan ook op zonder last of ruggespraak. Wél na uitgebreide consultatie. Transparant -> We zijn helder en transparant, met ons Jaarbericht en Jaarverslag, en onze website. Maar we zijn ook transparant in het aangeven van onze beoordelingskaders, bijvoorbeeld in visiedocumenten, zowel materieel als formeel. En dat heeft efféct, want bedrijven anticiperen steeds beter op de lijnen die wij uitzetten. Dat blijkt uit recent onderzoek. Professioneel -> we investeren blijvend in professionaliteit, dit jaar onder meer mét een wetenschappelijk Economisch Bureau, dat, onder meer, effecten gaat meten om onze toezichtskeuzes verder te versterken. Daarnaast zijn wij veelvuldig aanwezig op wetenschappelijke congressen, waar wij onze visie uitten en die ook toetsen. De NMa Agenda Ik ga af ronden met de inhoud van datgene waar we hiervoor bij elkaar zijn: De NMa Agenda We kiezen dit jaar bijvoorbeeld

8 voor de inzet van instrumenten zoals clementie en complianceprogramma s. Instrumenten waarbij de inzet van ondernemers nadrukkelijk gevraagd wordt. 25. Daarnaast hebben we in 2006, naast uiteraard energie en vervoer, verhoogde aandacht voor de sectoren: zorg, media &communicatiemarkten, bouw, de financiële sector, en vrije beroepen. 26. Deze NMa Agenda is zoals gezegd een belangrijk onderdeel van de wijze waarop wij onze onafhankelijkheid tonen en tegelijkertijd verantwoordelijkheid afleggen. We zijn onafhankelijk in het toezicht op de naleving van de Mededingingswet en energie- en vervoerwetten. Maar dat betekent niet dat we maar wat doen. We zijn ook verantwoordelijk voor de góede uitvoering van dat toezicht, dat door de Minister van Economische Zaken is ingesteld. 27. Aan de hand van onze NMa Agenda leggen wij verantwoording af. Vandaar dat onze Agenda 2006 de vorm heeft van een bureauagenda. Om ons er elke dag in 2006 van te vergewissen wat er van ons verwacht mag worden! 28. Ik ben trots dat ik deze Agenda 2006 aan onze Minister van Economische Zaken mag overhandigen. (overhandiging Agenda aan Minister)