Ik ben blij dat ik deze tentoonstelling in het kader van het Festival. Dit festival heeft een zeer breed artistiek profiel.

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Ik ben blij dat ik deze tentoonstelling in het kader van het Festival. Dit festival heeft een zeer breed artistiek profiel."

Louisa Jonker
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

Zondag 1 mei 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Expo Kunstenaars voor Vrede vzw Festival Ten Vrede Diksmuide Geachte aanwezigen, Dames en heren, Ik

1 Zondag 1 mei 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Expo Kunstenaars voor Vrede vzw Festival Ten Vrede Diksmuide Geachte aanwezigen, Dames en heren, Ik ben blij dat ik deze tentoonstelling in het kader van het Festival Ten Vrede mag openen. Dit festival heeft een zeer breed artistiek profiel. Het biedt ruimte voor muziek maar ook voor andere kunstdisciplines, als beeldende kunsten zoals u hier vandaag kunt zien. Het profiel en de missie van de organisatie gaan verder dan het artistieke, het is veeleer sociaalartistiek met de nadruk, mag ik wel zeggen, op het sociale. Voor zijn structurele werking krijgt het dan ook ondersteuning van de Vlaamse overheid. 1

2 Het engagement van de organisatie, en het thema van dit jaarlijkse gebeuren, spreekt duidelijk uit de naam: Ten Vrede een bewuste omkering van de, helaas nog steeds te vaak gebruikte, oproep ten oorlog of ten strijde. De mensheid heeft altijd de drang gekend om via artistieke expressie haar wens naar vrede een stem te geven. Het is een artistieke zoektocht naar hoe de waanzin en de zinloosheid van oorlog, geweld en lijden in beeld kunnen worden gebracht. Beelden kunnen bij uitstek door hun onmiddellijke en confronterende karakter een verhaal vertellen dat niet in woorden uit te drukken is. Het schilderij Guernica van Pablo Picasso en het beeldhouwwerk Het Treurende ouderpaar van Käthe Kollwitz zijn twee van de bekendste voorbeelden. Vele andere kunstenaars, ook vandaag nog, proberen in hun voetsporen te treden. In Brooklyn, New York, zet galerijhouder Lenny Goodstein dezer dagen nog een andere stap. Hij, zelf een Vietnam-veteraan, heeft een tentoonstelling opgezet met beelden, schilderijen en foto s van de 2

3 hand van oorlogsveteranen. Om het publiek te confronteren met de rauwheid van de oorlog heeft hij op de stoep voor zijn galerij een bunker met zandzakjes neergezet. Het is zijn poging om de werkelijkheid van de oorlog te verbeelden. Een inbraak op het empathische vermogen van de voorbijganger. Dames en heren, Nu zijn het de conflicten in Libië, Syrië, Jemen en Ivoorkust die onze dagelijkse actualiteit beheersen. Maar we weten dat er zovele strijdtonelen zijn en vuile oorlogen woeden die het nieuws niet halen. Bij een zoveelste bloedige bomaanslag in Irak of Afghanistan schrikken we al lang niet meer op. Tegen die banalisering van het geweld moeten we ons constant wapenen. De Nederlandse filosoof Hans Achterhuis schreef enkele jaren geleden: Zet twee kinderen bij elkaar in een ruimte met een paar speelgoedjes en ze willen allebei met hetzelfde speelgoedje spelen. Omdat de ander dat ook wil. Of omdat ze denken dat de ander dat wil, of omdat die ander er de vorige keer al mee speelde. Ze begeren 3

4 niet datgene wat ze mooi vinden of nodig hebben, maar datgene wat de ander begeert. Zo komt de zogenaamd kunstmatige schaarste vaak in de wereld. En zo n spiraal van mimetische begeerte kan gemakkelijk ontaarden in geweld. Ook dat zie je in zijn pure vorm bij kinderen. Daar lachen we dan om. Maar bij volwassenen kan een mimetische geweldscyclus leiden tot moord en zelfs tot oorlog en massavernietiging. (zijn boek: Met alle geweld: Van humanitaire interventie en staatsgeweld tot straatgeweld en terrorisme) Vrede, dames en heren, is méér dan louter de afwezigheid van oorlog, maar van alle vormen van zinloos geweld, zowel fysiek als psychisch, ja zelfs in de eigen ziel. Het is iets waar we allemaal naar moeten streven. Zoals kunstenaar Martin Uvijn onlangs zei: Gebruik van geweld is voornamelijk een teken van zwakheid. Winnaars zijn er nooit, enkel verliezers. De groeiende aandacht voor pestgedrag, en de verwoestende gevolgen ervan, zie ik dan ook als een positief signaal dat er nog mensen wakker liggen van de schade die geweld in al zijn vormen, 4

5 het aantasten van de menselijke integriteit en waardigheid, kan aanrichten en hoe dit voorkomen kan worden. Ik lees in de missie van de organisatie dat zij, in het streven naar maatschappelijke relevantie, niet enkel de samenleving in het vizier heeft. Ten Vrede wil ook, en ik citeer: een signaal naar overheden en beleidsmaker zijn. Wie artistiek aangelegd en sociaal geëngageerd is, is niet bang om van tijd tot tijd kritiek te geven. Het is goed dat dit kan gebeuren, gemotiveerd en met steekhoudende argumenten. Kunstenaars staan immers niet los of buiten de samenleving. Dit festival, met al zijn randactiviteiten, wil ook en vooral een link leggen naar hen die deze gruwel nog niet moesten meemaken: een brug slaan naar het verleden, in de hoop op een betere toekomst. In het westen wordt de groep mensen voor wie vrede relatief vanzelfsprekend is geworden, gelukkig met de dag groter mede door het Europese project. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Ten Vrede het solidariteitsprincipe hoog in het vaandel draagt. Vrede 5

6 enerzijds, en diversiteit en verdraagzaamheid anderzijds, gaan immers hand in hand die gedachte mogen we niet vergeten. Zoals de website van het festival zelf vertelt: echte vrede is iets waar elke dag actief aan gewerkt moet worden. De kunstenaars die meewerkten aan deze tentoonstelling, kunnen en willen ons hierbij helpen. Piet Wittewrongel zorgde voor de ideeën en de samenstelling van de tentoonstelling. Deze geëngageerde kunstenaar is bekend van zijn werk Co-exist, dat hij aan de stad New York wilde schenken naar aanleiding van een publiek debat over de aanwezigheid van een moskee dicht bij het zogenaamde Ground Zero. De beelden van Ria Valcke focussen op contrasten de contrasten tussen de verschillende materialen waarmee zij werkt, het contrast tussen het ruwe en het afgewerkte. We kennen haar werk onder andere van het beeld Vredesduif, dat zij met Piet Wittewrongel maakte. Het werk werd twee jaar geleden zelf het slachtoffer van geweld; maar beeld, boodschap en symboliek bleken niet zo gemakkelijk kapot te krijgen. 6

7 Met zijn project 85 burgemeesters tegen alle vormen van geweld, waarmee hij succesvol sensibiliseerde tot geweldloosheid, bewees de activistische Enca Caen dat ook hij thuishoort in deze tentoonstelling. Ook uit andere projecten, tegen kindermoord en vóór een grotere aandacht van slachtoffers van geweld, spreekt zijn verlangen dat de maatschappij nooit blind zou worden voor geweld. De zinloosheid van agressie is overigens nergens schrijnender dan wanneer kinderen het slachtoffer zijn. En de voorbeelden zijn, helaas, legio van kindermisbruik of mishandeling tot het inzetten van kindsoldaten in conflictgebieden. Dames en heren, Het wordt tijd om de werken voor zichzelf te laten spreken. Ik hoop dat de boodschap van vandaag niet enkel gehoord wordt door u, die hier aanwezig bent, maar dat initiatieven als dit ook mensen die het geloof in de vrede zijn kwijtgeraakt, de kracht geven om hun overtuiging terug te vinden. 7

8 Ik dank u. Joke Schauvliege Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur & Cultuur 8

Vergelijkbare documenten

Maandag 26 maart Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR

Maandag 26 maart Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Maandag 26 maart 2012 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Uitreiking Prijs van de Vlaamse Gemeenschap voor Cultuurmanagement i.s.m. Bilsen Fonds - Antwerpen