Milieubewust tuinieren. Teeltplan

Transcriptie

1

2 Milieubewust tuinieren Teeltplan

3 H teeltplan Voor h merendeel van de groenten geldt dat we ze, voor een goede opbrengst en optimale gezondheid, h best jaarlijks laten wisselen van plek via een roulatiesysteem. Dit noemen we wisselteelt ofwel vruchtwisseling. Om dit te realiseren wordt een teeltplan opgesteld. Hierin wordt ni alleen vastgelegd waar de verschillende groenten komen te staan maar wordt tevens de behoeftes genoteerd van deze groenten. Dit maakt h mogelijk om de grond zo intensief mogelijk te benutten. Soms komt h de gezondheid van de gewassen ten goede, wanneer we ze in bepaalde combinaties bij elkaar zten, dit noemen we combinatieelt. Ook dit wordt in h teeltplan opgenomen. Ook de bemestingsbehoefte wordt op h teeltplan voorzien. Een goed teeltplan opstellen is ni eenvoudig zoals U zult merken.

4 h hoofddoel blijft op een milieubewuste wijze in de tuin bezig zijn en gezonde vruchten en groenten telen

5 Wat is milieubewust tuinieren? Zoeken naar mogelijkheden om de planten- en dierenwereld m elkaar in harmonie te brengen. Want de een kan ni zonder de ander. Vogels, egels, padden, hommels, bijen, lieveheersbeestjes en tal van andere insecten heb je nodig voor een gezonde tuin. Heel veel dieren zijn nuttig en zorgen voor een natuurlijk evenwicht. De plantenkeuze, tuininrichting en onderhoud bepalen hoe wij op een milieubewuste wijze groenten te telen.

6 H gebruik van chemische middelen gaat ni samen m onze doelstelling, zij verstoren h natuurlijk systeem. De aandacht ligt op h voorkomen van ziekten en plagen door maatregelen en plantenkeuze ons aangereikt door de natuur. Als er al bestreden mo worden, dan kan dat op een milieubewuste wijze. Als er bemest mo worden, dan gaat de voorkeur uit naar organische mest of compost.

7 Hoe gaan we nu te werk? welk is de juiste plek wat is de grondsoort wat gaan we telen wat m de bemesting wat is h teeltplan wat is wisselteelt wat is combinatieelt welk zijn de plantafstanden wat is voorteelt, hoofdteelt, nateelt waarom mulchen

8 Wat is De juiste plek? Waar de groenten sterk en gezond worden. We gaan bepalen welk de beschikbare plaats is en hoe wij hem gaan indelen. Een noord zuid richting is aangewezen

9 Grondsoorten Wat voor een tuingrond u ook hebt, op elke grondsoort kan uitstekend guinierd worden. De eigenschappen van veel gronden zijn te verberen door h toevoegen van organische materiaal zoals compost en/of dierlijke mest. Bodemonderzoek H kan nuttig en verhelderend zijn om eens een grondonderzoek te laten doen wanneer u merkt dat bepaalde gewassen h ni zo goed doen. Wellicht mist uw grond belangrijke voedingsstoffen.

10 bemesting Tuinieren begint bij de basis: de bodem waarop alles groeit. Een goed bodemleven is van essentieel belang. Een goede verzorging van de bodem m organisch materiaal is noodzakelijk om een goede structuur op te bouwen. We kunnen een actief gezond bodemleven stimuleren door voldoende organische stoffen terug te brengen in de grond. Extra bemesting in de vorm van (gedroogde) koemest of andere dierlijke mest kan nuttig zijn. En dat geldt dan vooral voor de moestuin, waar wij de natuurlijke kringloop doorbreken door wij regelmatig natuurlijk materiaal en voedingsstoffen in de vorm van groente en fruit afvoeren voor consumptie, waardoor uiteindelijk tekorten ontstaan die weer aangevuld moen worden.

11 Groentes zijn grofweg onder te verdelen in 3 groepen die elk hun eigen behoefte aan mest en eventueel kalk hebben. De indeling is: veel voedsel nodig: kool, augurken, tomaten, aardappels, prei en aardbeien minder nodig: rode bi, selderij, radijs, sla-soorten, spinazie, uien, bieslook, rammenas, eenjarige sierbloemen geen extra mest nodig: erwten, bonen en kruiden

12

13 Wisselteelt, nis meer of minder dan bepaalde groenten ni achter elkaar planten, krijgt minder aandacht dan h wel zou moen hebben. Daar elke plant een andere behoefte heeft gaan we zorgen dat onze teeltgrond zo is ingedeeld dat we pas om de zes à zeven jaar terug op dezelfde plaats telen dit om te vermijden dat onze grond zonder de noodzakelijke voedingsstoffen valt. Door wisselteelt toe te passen op de moestuin is h mogelijk om bepaalde ziekten bij gewassen te beperken en de voedingsstoffen in de bodem goed te benutten. De makkelijkste mhode is om de groenten in zes groepen te verdelen en deze elk jaar op een andere plek in de moestuin te planten.

14 De groepen worden dan : Peulgewassen Bladgewassen Vruchtgewassen Wortel of knolgewassen Koolgewassen Nachtschade

15 Peulgewassen Vruchtgewassen Nachtschade Capucijners Doperwten Peulen Pronkboon Snijboon Sperzieboon Spekboon Tuinboon Suikermais Aardbei Augurk Courgte Pattison Pompoen Komkommer Meloen Aardappel Tomaat Aubergine Paprika

16 Wortel gewassen Koolgewassen Bladgewassen Wortelen Rode kool Slasoorten Pastinaak Savooiekool Prei Radijs Spitskool Selderij Rammenas Knolvenkel Witlof Schorseneer Rode Bi Sjalot Ui Spruiten Boerenkool Paksoi Broccoli Koolrabi Koolraap Spinazie Tuinkers Andijvie Perselie Snijbi Kardoen Waterkers Knoflook Raapstelen Ruccola Postelijn

17 COMBINATIETEELT Bij combinatieelt kiezen we nauwkeurig planten uit die tegelijkertijd of voor of na elkaar groeien. planten en zaaien we gewassen dicht bij elkaar die goed m elkaar overweg kunnen en bijvoorbeeld de vruchtbaarheid verhogen of ongedierte en ziekten voorkomen. H bekend ook dat we moen vermijden om bekende vijanden naast elkaar te plaatsen.

18 Natuurlijk bestrijden Een gevariëerde beplanting trekt ni alleen veel verschillende dieren in de tuin aan, maar vermindert ook de kans op ziektes en plagen. In een echte natuurtuin tref je sowieso weinig ziektes en plagen aan, omdat de dieren afkomen op de uiteenlopende beplanting en onderling zorgen voor h natuurlijke evenwicht. Probeer daarom in eerste instantie schadelijke diertjes op een natuurlijke manier weg te houden van je plantenbedjes! Wat denk je van een bedje jonge worteltjes en uien of late wortels en prei? M deze combinaties heb je geen last meer van wortel- of uienvliegjes. Of bonenkruid dat je plant rond bien en stambonen om bladluizen op een afstand te houden? Tomaten beschermen kolen tegen koolwitjes. Plant je er tegelijkertijd selderie bij, dan kan je ze alle drie tegelijk m brandnelgier bemesten.

19 TE VERMIJDEN: Best ni dezelfde teelten na elkaar Na prei Na ui Na bonen Na erwten Na kolen, andijvie, spinazie, sla, knolselder, erwt Na aardappel Na aardappel, erwten of tuinbonen. zeker geen koolgewassen bijvoorbeeld om knolziekte te voorkomen. Geen ui Geen prei Geen erwten Geen bonen Geen witlof Geen wortel Geen ui

20 Planten die h goed doen naast elkaar, zijn: wortel en ui tomaat en wortel tomaat en basilicum rode bi en ui kropsla en ui paprika en ui (lijkt me wel is voor in een kas!) perselie en tomaat afrikaantjes m broccoli, sla of prei selderij m stambonen, tomaat of herfstwortels afrikaantjes naast herfstwortels salie naast bonen bonenkruid bij bonen weert bladluis dille tussen wortels (weert wortelvlieg) calendula naast erwten, tomaat, augurk of rode bi witte kool en ui

21 Welke groenten kun je ber ni combineren? sla en perselie prei naast wortel, tomaat of rode bi ui en prei naast bonen en erwten pompoen naast aardappels knoflook en aardbeien Wil je toch bijes en worteltjes naast elkaar zten, dan kun je bijvoorbeeld een klein rijtje dille ertussen zaaien, dat werkt prima.

22 Voor en nateelt In ons klimaat loopt h gewone teeltseizoen voor volle grondgroenten van pakweg half maart tot half oktober. In die 7 maanden mo h leeuwenaandeel van de buitenteelten zijn beslag krijgen. Heel wat teelten hebben die teeltperiode echter ni helemaal nodig en laten ruimte voor nog één of bij uitzondering zelf twee andere teelten in datzelfde jaar. Als de bijkomende teelt voor de hoofdteelt komt, spreken we van een voorteelt, als hij erna komt noemen we h een nateelt. In vele gevallen hangt h van de toegepaste teeltwijze af of er ruimte is voor- of nateelt. Bij wortelen b.v. is bij de winterteelt een voor- of nateelt praktisch uitgesloten, terwijl na wortelen in vroege teelt wel een nateelt kan volgen.

23 Vaak blijkt de theorische mogelijkheid om een voor- of nateelt toe te passen, doch in de praktijk geen haalbare kaart te zijn. Omdat men uitgaat van een optimistische timing: een mooi en vroeg voorjaar, een snelle gewasontwikkeling, een vroege en snel uitgevoerde oogst. Hoe meer men anderzijds op glas en plastiek beroep gaat doen, hoe groter de mogelijke teeltspreiding wordt en hoe meer kansen er bestaan om voor- of nateelten toe te passen.

24 ZIEKTEN EN OF PLAGEN Kruiden tegen schadelijke en of lastige bezoekers. Er zijn verschillende kruiden die ingez kunnen worden tegen ongewenste bezoekers. De sterke geur die wij als mens zo kunnen waarderen zijn voor vele ongewenste bezoekers ni te waarderen en jaagt deze dan ook weg. Wanneer bv de prachtig bloeiend salie ook nog eens de sla tegen de rupsen beschermt is dit toch mooi meegenomen. De vraag is echter wie wat waar do. - Tijm/ - Slakken - Salie/ - verschillende rupsen o.a. koolwitje / schimmels

25 En nu gaan we eens praktisch bekijken Wat wij hier allemaal verteld hebben

26 Wat gaan we telen Kijk eerst eens wat je allemaal lekker vind en maak een lijstje. Wie weinig ervaring heeft, kan ber eenvoudig beginnen m worteltjes, prei, uien, tomaten, sla, aardbeien en boontjes bijvoorbeeld. Er zijn genoeg eenvoudige groenten om uit te kiezen. Verbouw ook ni teveel van hzelfde. Ber een paar kooltjes die naar meer smaken dan een heleboel die je al snel beu bent.

27 De keuze van de groente hangt af van onze eigen behoefte Worteltjes Ui Boontjes Tomaten Prei Selder Knolselder Courgten spinazie witloof kervel perselie kolen venkel aardbeien SLA Aardappelen

28 vak 1: Kool Groenten: spitskool, rode kool, savooikool, radijsjes, raapstelen. Forse bemesting nodig Bijzonderheden: dit zijn allemaal vroege koolgewassen. Eind juli zal h stuk leeg zijn. Je zou dan nog een nateelt van sla, andijvie of bijvoorbeeld groenbemester kunnen doen Vak 2: Peul Groenten: late peulgewassen als sperciebonen, snijbonen, pronkbonen. Weinig of geen mest nodig. Bijzonderheden: eerste bonen mogen pas in mei worden gezaaid/geplant maar er is nauwelijks ruimte vor voorteelt aangezien je in vak 5 ook al andijvie en sla hebt gezaaid. vak 3:Tomaat Groenten: Aardbei Bemesting: veel Bijzonderheden: Ook dit vak zal h hele tuinseizoen bez zijn. vak 5: Tomaat

29 vak 4: Wortel vak 5: Aardbei vak 6: Blad Groenten: worteltjes, winterpeen, venkel, pastinaak. Weinig bemesting nodig, wel wat kali. Groenten: Mais, courgte, augurken, een paar tomaten waar in de kas geen plaats meer voor was en vroeg genoeg zijn voor buitenteelt. Gemiddelde tot forse bemesting nodig Groenten: Zomerprei, winterprei, snijbi,perselie, selderij, veldsla, spinazie, kervel. Gemiddelde bemesting nodig. Bijzonderheden: hier vooral geen bijes zaaien i.v.m. familie snijbi in vak 2. Ook geen uien, knoflook, sjalotten, c. i.v.m. familie prei in vak 2. Geen van de groenten in dit vak hebben mest nodig. Er is geen voor- of nateelt mogelijk. Bijzonderheden: Ook dit vak zal h hele tuinseizoen bez zijn. Er is in h voorjaar wel tot begin mei plaats voor voorteelt (de vruchtgewassen kunnen pas vanaf half mei uitgeplant worden) maar pas op; je hebt op vak 1 ook al andijvie en sla? Bijzonderheden: dit vak zal h hele jaar gebruikt worden, in de zomer zomerprei, kruiden c. In de win ter zal nog steeds winterprei, perselie, veldsla, c. te oogsten zijn.

30 Model van onze groente fiche Goede buren Groente Slechte buren Zaaitijd Oogst planttijd plantafstanden Bemesting BESCHERMING:

31 Model INGEVULD Bonen Goede buren: Dille, artisjok, maïs,bloemkool,sluitkool, komkommers, aardappelen, selderij Slechte buren :ui, venkel, tomaat, erwt Zaaitijd: mei - juli planttijd: half mei - juli Oogst; juli - augustus Plantafstanden: 50 x 50 Bemesting: weinig of geen BESCHERMING: Bonenkruid tegen bladluizen

32 teeltplan eigen groententuin A B C D E F G 2015 B C D E F G A 2016 C D E F G A B 2017 D E F G A B C 2018 E F G A B C D 2019 F G A B C D E 2020 G A B C D E F 2021 A vrij inzaaien klaver B prei C kool & knolselder & venkel D bonen & courgte & spinazie E tomaat & selder F wortel & ui G aardbei bemesting veel zeer veel weinig zeer veel weinig veel stikstof knolselder: 50 x 40 kool: 60 x x 10 venkel: spinazie: stikstof 60 x 15 selder: stikstof selder : 25 x 15 tomaat: 75 x 45 ui : 30 x1 1 : wortel : 15 x 3 geen kalk 55 x 40

33 Mulch je bodem en breng hem tot leven! Mulchen is h toedekken van de bodem m een laag organisch materiaal. Gebruik herfstbladeren, grasmaaisel, houtsnippers of compost. H is een heel natuurlijke ingreep. Denk maar aan de bladeren die in de herfst op de bodem van h bos terechtkomen. Zij beschermen de bodem en vormen een perfect deken voor een rijk ondergronds leven. H resultaat? Een kruimelige en lekker ruikende bodem. Een naakte, onbedekte bodem zal je in de natuur zelden aantreffen. Een blote bodem is een dode bodem

34 MULCHEN: EEN ZEGEN VOOR DE GROND Een laag bladeren, houtsnippers of grasmaaisel beschermt de bodem tegen slagregen, rechtstreekse zonnestralen en uitdrogende wind. Tijdens de zomer voorkomt deze mulchlaag h verdampen van h bodemvocht. Planten wortels en bodemorganismen varen er wel bij. Afbraakorganismen hebben enkele maanden tot meerdere jaren nodig om mulchmateriaal te verwerken. In die tijd komen humus en voedingselementen voor de planten vrij. Dat wordt samen m de bodemdeeltjes verwerkt tot een luchtige kruimelstructuur. De kruimelstructuur houdt water en voedingsstoffen vast. Tussen de kruimels stroomt h (overtollige) water gemakkelijk weg. Zo behoudt de bodem na hevige regenval toch zijn luchtigheid en na weken van droogte nog voldoende vocht. De kruimelstructuur legt de bodemdeeltjes vast. Dat voorkomt erosie.

35 Wanneer je over mulch loopt, vangt die de druk van je vo op. De bodem blijft ongedeerd. De mulchlaag tempert de grote temperatuursverschillen tussen dag en nacht. Dat is belangrijk voor de plantenwortels en h bodemleven. Mulchen helpt de bodem onkruidvrij te houden. Door de bodem onder de mulchlaag ongemoeid te laten, worden de onkruidzaden in de bodem ni geactiveerd. De zaden die wind en vogels aanvoeren, vallen op een laag dorre bladeren of droge snippers. Dat remt h ontkiemen af. Gebeurt dit toch, dan wortelen ze in de luchtige bodem onder de mulchlaag. Je kan h onkruid eenvoudig verwijderen. Doe dit echter voorzichtig, zonder grond naar boven te brengen. Ga zeker ni hakken. Vermijd grond en mulch te vermengen. In de grond die bovenop de mulch komt, gaan de zaadjes immers kiemen. Zo krijg je meer in plaats van minder onkruid

36 Vaak wordt plasticfolie gebruikt om de bodem af te dekken. Dat heeft ongwijfeld een aantal van de bovengenoemde fysische voordelen. Maar de folie verbert h leven in de bodem en de bodemstructuur ni. Vroeg of laat word je daarenboven geconfronteerd m (flarden) afvalplastic

37 Dan Nog enkele tips Perselie heeft een gunstige invloed op asperges. Tomaten beschermen asperges tegen de aspergekever Plant selderij naast kolen om h koolwitje af te weren. Bonen doen h goed in combinatie m wortelen en bloemkolen. Afrikaantjes (tages) bij bonen helpen tegen de bonenkever. Bonenkruid verbert de groei van bonen. Z geen ui-achtigen in de buurt van bonen. Aromatische planten doen h goed bij broccoli en andere koolsoorten (dille, selderij, salie, pepermunt, rozemarijn) Houtas rond erwtplanten helpt tegen bladluizen. Plant een lid van de ui-achtigen tussen de koolplanten om te verhinderen dat konijnen wroen in h perceel van de kolen.

38 Koolsoorten die ni goed kroppen kan wijzen op een gebrek aan kalk of kalium. Mierikswortel heeft een gunstig effect op aardappelen. Een thee van mierikswortel helpt om Monilia te bestrijden bij appelbomen. Ui, prei, rozemarijn, salie weren de wortelvlieg af. Pompoenen doen h goed bij maïs. Door rabarberbladeren in water te koken, bekomt men een gier die bescherming biedt tegen wortelknobbelaaltjes. Oost-Indische kers do h goed bij radijzen. Basilicum helpt bij h voorkomen van insecten en ziektes bij tomaten.

39 Honingbijen zijn verlekkerd op de bloemen van komkommerkruid (Borago) Bieslook vormt een goede combinatie m wortelen. Een thee van bieslook zou helpen bij meeldauw op kruisbessen en komkommers. Plant citroenkruid (Artemisia abrotanum) in de buurt van kolen tegen de koolvlinder en in de buurt van fruitbomen tegen fruitmot. Plant dille in de buurt van kolen. Knoflook is een effectief bestrijdingsmiddel tegen insecten. Koriander helpt bladluizen af te weren. Muntplanten weren h koolwitje af. Salie beschermt kolen tegen h koolwitje.

40 Tijm weert larven van de koolvlieg af. Thee van akkerpaardenstaart (Heermoes) helpt tegen meeldauw en schimmels op vruchtbomen en groenten. Tuinkers en radijzen helpen tegen de aardvlo. Perselie en tomaat helpen tegen witte vlieg Insectengaas gebuiken bij kolen. Brandnelgier tegen luizen en rupsen.

41 Dank u voor h vertrouwen en Uw aanwezigheid