V.V: 30 november 2011 Datum 27 oktober 2011 Agendapuntnr. B.4 Bijlagen - besluit - bijlage 1 managementsamenvatting

Transcriptie

1 Aan de leden van de verenigde vergadering V.V: 30 november 2011 Datum 27 oktober 2011 Agendapuntnr. B.4 Bijlagen - besluit - bijlage 1 managementsamenvatting - bijlage 2 kostenverdeelsleutels - bijlage 3 overeenkomst KGR Onderwerp Organisatie muskusrattenbestrijding 1. Inleiding De muskus- en beverrattenbestrijding (verder te noemen: MBR) was tot 1 juli jl. een provinciale taak. De Eerste Kamer der Staten-Generaal heeft op 17 mei 2011 het voorstel tot wijziging van de Waterwet en de Waterschapswet (Spoedwet) aangenomen. Door deze wetswijzigingen is vastgelegd dat de MBR een verantwoordelijkheid wordt van de waterschappen. De provinciale muskusrattenbestrijders zijn per 1 juli 2011 in dienst van het waterschap waar zij hun werkzaamheden verrichten. Als de waterschappen geen nadere afspraken maken over samenwerking, moeten de waterschappen de taak individueel gaan uitvoeren. In de Memorie van toelichting is echter opgenomen dat geen versnippering van de bestrijdingsorganisatie mag plaatsvinden en dat daar waar mogelijk aangekoerst dient te worden op schaalvergroting. Tussen de in Noord- en Zuid-Holland gelegen waterschappen is in december 2010/januari 2011 op het niveau van de dagelijkse besturen overeenstemming bereikt over het plaatsen van de MBR bij de bestaande bestrijdingsorganisaties Rivierenland en de Stichtse Rijnlanden. Dit is gedaan onder de voorwaarde dat de nadere uitwerking tot een aanvaardbaar resultaat leidt. Bij de overdracht van de MBR van de provincies naar de waterschappen zijn twee sporen onderscheiden, te weten: - spoor 1. De periode tussen de inwerkingtreding van de Spoedwet en effectuering van het samenwerkingsmodel van de waterschappen; - spoor 2. De definitieve situatie: de periode na de effectuering van de samenwerking van de waterschappen. Voor de overgangsfase (spoor1) zijn tussen de provincies Noord- en Zuid-Holland en de betrokken waterschappen afspraken gemaakt, die vastgelegd zijn in een overeenkomst. In de overeenkomst spreken partijen met elkaar af dat de provincie de waterschappen in het overgangsjaar 2011 ondersteunt bij de uitvoering van de muskusrattenbestrijding om een ongestoorde continuering van de bestrijding en een zorgvuldige overgang van de betrokken medewerkers te waarborgen. Spoor 2 richt zich op de definitieve situatie. Er ontstaan dan volgens onderhavig voorstel twee bestrijdingsorganisaties bestaande uit de volgende waterschappen: 1. Rivierenland (inclusief gebied Alblasserwaard/Vijfheerenlanden), Rijn en IJssel, Veluwe, Vallei & Eem en Hollandse Delta; 2. De Stichtse Rijnlanden, Schieland en de Krimpenerwaard, Delfland, Rijnland, Hollands Noorderkwartier en Amstel, Gooi & Vecht. Inmiddels is het proces in spoor 2 zover gevorderd dat de planfase is afgerond. Dit betekent dat u thans een voorstel wordt voorgelegd voor de toekomstige situatie.

2 2. Voorstel - Instemmen met het voorstel dat Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden de muskusen beverrattenbestrijding met ingang van 1 januari 2012 van de Hoogheemraadschappen Schieland en de Krimpenerwaard, Delfland, Rijnland, Hollands Noorderkwartier en Amstel, Gooi & Vecht overnemen. - De bestuurlijke samenwerkingsvorm baseren op een overeenkomst van kosten voor gemene rekening en instemmen met de conceptovereenkomst. 3. Achtergrondinformatie In uw vergadering van 28 september jl. is naar aanleiding van de schriftelijke mededeling omtrent de organisatie van de muskusrattenbestrijding de vraag gesteld waarom samenwerking met andere waterschappen de voorkeur verdient boven het zelf als HHSK uitvoeren van deze taak. Businesscase Om een goed beeld te verkrijgen van de meerwaarde van de samenwerking tussen de waterschappen, is aan PwC opdracht gegeven een businesscase op te stellen. De managementsamenvatting treft u hierbij als bijlage aan. De businesscase gaat in op de meerwaarde van de samenwerking, het toekomstperspectief ten aanzien van doelmatigheid en de voorwaarden voor doelmatigheid. De meerwaarde van de samenwerking, ten opzichte van de situatie waarin waterschappen de bestrijding zelf uitvoeren, ligt op verschillende terreinen maar vooral op het vlak van efficiency. Kortheidshalve wordt verwezen naar de inhoud van de managementsamenvatting van PwC (bijlage 1). Kosten en kostenverdeling De kosten van de bestrijding worden grotendeels bepaald door de kosten die gerelateerd zijn aan de formatie. En de formatie is sterk gekoppeld aan de vangstresultaten (populatieomvang). Als uitgangspunt voor de kostenverdeling vanaf 2012 is uitgegaan van de begrotingen van de provincies Noord- en Zuid-Holland en de begrotingscijfers van de bestrijdingsorganisaties HDSR en WSRL. Onderstaand wordt nader ingegaan op de overhead en kostenverdeling. Voor de volledigheid wordt er op gewezen dat de gehanteerde begrotingscijfers alleen zijn gebruikt voor het maken van de kostenverdeling en dat dit niet het begrotingscijfer voor 2012 is. Kostenverdeelsleutel Een belangrijk item in de uitwerking van de mogelijke samenwerking is het vaststellen van de kostenverdeelsleutel geweest. Door de wijziging van de Waterwet is een nieuwe situatie ontstaan (bestrijders zijn toegewezen aan de waterschappen waar ze werkzaam zijn). Een kostenverdeling hierop gebaseerd zou volledig voorbijgaan aan solidariteit. Samenwerken bij de MBR en daarbij een passende kostenverdeling bepalen is vanzelfsprekend. Immers de muskusrat stopt niet bij (waterschapsgrenzen) en het kan noodzakelijk zijn dat in het ene gebied intensiever moet worden bestreden om andere gebieden schoon te houden. Het gezamenlijk dragen van de kosten voor die extra inzet is in belang van elk waterschap. Om tot een rechtvaardige kostenverdeling van de muskusrattenbestrijding te komen zijn verschillende varianten onderzocht. Uit het onderzoek komt als beste variant een verdeelsleutel naar voren die uitgaat van twee aspecten: een element van basisinzet en een element van inzet op basis van flexibiliteit (inzet boven de basisinzet). Deze denklijn is verder uitgewerkt. De nieuwe kostenverdeling is gebaseerd op duurzaamheid (bestendigheid) en sluit voor wat betreft de flexibele inzet aan op het model dat is bedacht voor het Hoogwaterbeschermingsprogramma. De verdeling ziet er schematisch als volgt uit: 2

3 Basisinzet Norm KM-watergang Kostenverdeelsleutel Flexibele inzet WOZ-waarde Ingezetenen Het hanteren van één norm voor de gehele bestrijdingsorganisatie, bijvoorbeeld 0,20 vangsten per kilometer watergang, doet geen recht aan de feitelijke situatie of de situatie die op korte termijn bereikt kan worden bij de verschillende waterschappen. In het ene gebied zitten immers meer dieren dan in het andere. In gebieden met meer vangsten per kilometer watergang (v/kmwtg) is dus meer inzet van personeel noodzakelijk. Om die reden is gekeken wat de huidige vangsten per waterschapsgebied zijn. Die cijfers zijn gebruikt als uitgangspunt, bij het vaststellen van de norm voor de kostenverdeling. Er zijn waterschappen die al op een lagere norm zitten (bijvoorbeeld op 0,10 v/km-wtg) en waterschappen die nog aanzienlijk hoger zitten met het aantal vangsten. Om hiermee rekening te houden is besloten om per waterschap een norm vast te stellen voor het berekenen van de kostenverdeling. De staffel gaat van een norm A t/m E en ziet er als volgt uit: A. bij norm van 0,07 vangsten per kilometer watergang is de benodigde inzet 0,8 uren per B. bij norm van 0,10 vangsten per kilometer watergang is de benodigde inzet 1,2 uren per B*. bij norm van 0,15 vangsten per kilometer watergang is de benodigde inzet 1,4 uren per C. bij norm van 0,20 vangsten per kilometer watergang is de benodigde inzet 1,75 uren per D. bij norm van 0,30 vangsten per kilometer watergang is de benodigde inzet 2,0 uren per E. bij norm van 0,40 vangsten per kilometer watergang is de benodigde inzet 2,2 uren per kilometer watergang. Bestrijdingsorganisatie WSRL Waterschap Norm voor de kostenverdeling Rivierenland C (0,20 v/kmwtg) Rijn en IJssel B (0,10 v/kmwtg) Veluwe B (0,10 v/kmwtg) Vallei en Eem B (0,10 v/kmwtg) Hollandse Delta D (0,30 v/kmwtg) Bestrijdingsorganisatie HDSR Waterschap Norm voor de kostenverdeling De Stichtse Rijnlanden E (0,40 v/km-wtg) Schieland Krimpenerwaard Delfland Rijnland C (0,20 v/km-wtg) B (0,10 v/km-wtg) B* (0,15 v/kmwtg) A (0,07 v/km-wtg) Hollands Noorderkwartier Amstel, Gooi en Vecht C (0,20 v/km-wtg) Er is voor de extra B* variant gekozen omdat het gebied van Rijnland qua populatie in twee delen ingedeeld moet worden. Een gebied met een lage populatie waar weinig inzet nodig is en een gebied met een hogere inzet De berekening van de verdeelsleutel zou jaarlijks gemaakt kunnen worden. Echter, net als bij het hoogwaterbeschermingsprogramma, wordt omwille van de eenvoud en beperking van administratieve lasten gepleit ervoor te kiezen om telkens voor een aantal jaar een constante verdeelsleutel te gebruiken. Daarom wordt een peildatum gehanteerd, zodat de bijdrage niet elk jaar opnieuw berekend hoeft te worden. De kostenverdeling is als bijlage 2 bij de stukken 3

4 gevoegd. In tabel één wordt de huidige kostenverdeling weergegeven. Voor de Zuidhollandse situatie is deze gebaseerd op ha beheersgebied. In tabel twee is de verdeling op basis van de spoedwet (aantal fte bestrijders) en in tabel 3 de kostenverdeling 2012 (gebaseerd op de begroting 2011 weergegeven. Tevens is afgesproken dat de extra ingehuurde bestrijders voor rekening komen in het gebied waar ze werken. In tabel 3a zijn de effecten hiervan verwerkt. Met de deelnemende waterschappen is afgesproken om in 2012 een taakstellende bezuiniging van 2,5% door te voeren. Door de belastingdienst Utrecht is aangegeven dat in de te sluiten overeenkomst de kostenverdeelsleutel niet tussentijds mag worden aangepast. Ook een jaarlijkse vaststelling wordt niet geaccepteerd. Dit mag wel om de 2 jaar. Om die reden is in de te sluiten overeenkomst (zie verder bij item bestuurlijke vormgeving) een looptijd van de overeenkomst opgenomen van 2 jaar. Overhead De ontvangende organisaties hebben, rekening houdend met de inzet van de ondersteunende diensten, nader berekend wat een reëel overheadpercentage is. Uit deze analyse blijkt dat 16% een reëel percentage is. Dit is lager dan dat de meeste waterschappen aan overheadpercentage hanteren. Deze ligt op 20% of meer. In bijlage 3 is te lezen welke componenten zijn meegenomen bij het berekenen van de hoogte van de overhead. Frictiekosten Bij de overdracht ontstaan incidentele frictiekosten. Dit zijn kosten welke ontstaan door afwijkende regelingen tussen de latende organisatie en de ontvangende organisatie. Gedacht hierbij wordt aan afwijkende rechtspositionele regelingen die in de nieuwe organisatie niet gelden zoals lunchvergoedingen, belastingvrije reiskosten, reistijd woon-werk in diensttijd e.d. en de overdracht van gebouwen, materieel, materialen en daarmee verband houdende contracten. Ook eventuele kosten voor versnelde afschrijving van roerend-, en onroerend goed worden hiertoe gerekend. De frictiekosten doen zich zowel voor op basis van de Spoedwet (overgang van de provincie naar de waterschappen) als bij de voorgestelde samenwerking. De hoogte van de frictiekosten is nog niet bekend; de kosten worden op een later moment verdeeld over de waterschappen. De verdeling van de frictiekosten tussen de waterschappen en de harmonisatie van de arbeidsvoorwaarden gebeurt op basis van het aantal fte, dat op grond van de Spoedwet aan de waterschappen is toebedeeld. Bestuurlijke vormgeving Onderzocht is hoe de samenwerking bij de bestrijding tussen de diverse waterschappen het beste kan worden geregeld. Hiervoor is gekeken naar de bijzondere karakteristieken van de MBR en welke samenwerkingsvorm daarbij het beste aansluit. De MBR wordt gekarakteriseerd door: uitvoeringsgerichtheid; de werkzaamheden vinden over het algemeen plaats in het veld; minimale overhead (het grootste deel van de begroting bestaat uit personeelskosten); relatief weinig beleidsgevoelig (met uitzondering van de manier van vangen); consistent door de jaren heen. De keuze voor de samenwerkingsvormen hangt nauw samen met deze karakteristieken. Er worden drie mogelijke samenwerkingsvormen onderscheiden die in aanmerking komen: 1. de gemeenschappelijke regeling; 2. de overeenkomst van kosten voor gemene rekening; 3. de stichting. De voor- en nadelen tegen elkaar afwegend wordt voorgesteld te besluiten tot het aangaan van een overeenkomst van kosten voor gemene rekening. Opgemerkt wordt dat deze samenwerkingsvorm zich in de praktijk ook al heeft bewezen, bij bijvoorbeeld de bestrijdingsorganisaties van Waterschap Rivierenland en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. De model-overeenkomst treft u aan als bijlage 4. 4

5 Rechtspositie Via een amendement in de Spoedwet is opgenomen dat tegelijk met de inwerkingtreding van de Waterwet de provinciale muskus- en beverratbestrijders van rechtswege in dienst komen van de waterschappen, met dezelfde salarispositie en rechtstoestand als bij de provincies. Hieraan ontlenen de betrokken medewerkers maximale rechtsbescherming. Aangezien sprake is van overgang van rechtswege van de provinciale muskusrattenbestrijders naar de betrokken waterschappen met behoud van de provinciale rechtspositie hoeft in het kader van spoor 1 met de vakorganisaties geen sociaal plan tot stand gebracht te worden. De personele gevolgen van de overgang (werkgelegenheid en rechtspositie) zijn immers al geregeld. Er is hier dus ook geen rol weggelegd voor het GO van de beide provincies. In spoor 2, de definitieve situatie ligt dit anders. De overgang van de muskusrattenbestrijders van de waterschappen in Zuid- en Noord-Holland naar Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en Waterschap Rivierenland heeft het karakter van een reorganisatie. Deze is gebaseerd op een eigen keus van de waterschapsbesturen c.q. vindt niet meer plaats op basis van de Spoedwet. Bij deze overgang worden ook de arbeidsvoorwaarden geharmoniseerd. Om een uniforme rechtspositie voor alle muskusrattenbestrijders te bereiken wordt met de vakorganisaties een sociaal plan afgesproken. Formeel participeren hierin alle acht waterschappen die in 2011 de provinciale muskusrattenbestrijders over krijgen. Een werkwijze kan zijn dat HDSR en WSRL als toekomstig werkgevers gemachtigd worden om het overleg mede namens de andere zes waterschappen te voeren en tot overeenstemming met de vakorganisaties te komen. De GO s van de betrokken waterschappen zijn akkoord gegaan met het instellen van een Bijzonder Georganiseer Overleg (BGO). Daarnaast wordt er voor de bestrijders van de bestrijdingsorganisatie HDSR, die nu werken in het gebied van Vallei en Eem en overgaan naar de bestrijdingsorganisatie WSRL, een separate afspraak met de vakorganisaties gemaakt. De gedachte is om met de vakorganisaties voor een pragmatische oplossing te kiezen. Deze kan wellicht bestaan uit individuele afspraken met de betreffende medewerkers op basis van het vigerend sociaal plan van HDSR of WSRL. Medezeggenschap Het overleg met en het verzoek om advies van de OR concentreert zich op de organisatorische en personele gevolgen van spoor 2. Daarbij richt het overleg zich bij de latende waterschappen vooral op de wijze waarop de overdracht van de taak en de medewerkers wordt geregeld. Het overleg met de ondernemingsraden van HDSR resp. WSRL gaat vooral over de vraag op welke wijze de overkomende taak met bijbehorende medewerkers in de resp. bestaande organisaties worden ingepast. Het overleg gaat ook over de vraag hoe de verschuiving van de taak met bijbehorende medewerkers voor het gebied van waterschap Vallei en Eem tussen HDSR en WSRL geregeld wordt. Gezien het feit, dat de MBR s van HDSR en WSRL al bestaan en in stand blijven zijn de WORbestuurders en ondernemingsraden van deze waterschappen bevoegd en is er geen aanleiding om een Bijzondere of Tijdelijke Ondernemingraad vanuit alle betrokken waterschappen in te stellen. Overigens wordt opgemerkt dat de ondernemingsraden op de hoogte zijn gebracht van de komende ontwikkelingen. De OR van HHSK heeft inmiddels een positief advies uitgebracht. Het verzoek om advies van de OR concentreert zich op de organisatorische en personele gevolgen van het voorgenomen besluit. Gezien het feit, dat de MBR s van HDSR en WSRL al bestaan en in stand blijven zijn de WOR-bestuurders en ondernemingsraden van deze waterschappen bevoegd en is er geen aanleiding om een Bijzondere of Tijdelijke Ondernemingraad vanuit alle betrokken waterschappen in te stellen. Het samenstelling van de betreffende personeelsleden vanuit HHSK, die over zullen gaan naar het hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, betreft 14 in aantal en fte in bezetting. Dertien hebben de functie van muskusrattenbestrijder en één heeft de functie van bureauhoofd. De OR heeft een positief advies gegeven en vraagt aandacht voor de volgende punten: 5

6 a) het sociaal plan en helderheid over de arbeidsvoorwaarden van muskusrattenbestrijders op het moment van de overgang naar de nieuwe organisatie (1 januari 2011); b) de belangen van de buitendienstmedewerkers van HHSK. De muskusrattenbestrijders kunnen tijdelijk ingezet worden voor andere werkzaamheden van het waterschap van de desbetreffende regio waarin zij werkzaam zijn, maar dat moet niet ten koste gaan van de (financiële) positie en het werkplezier van de medewerkers van HHSK; c) de uitplaatsing van de muskusrattenbestrijders en het functioneren van de nieuwe organisatie bij de Stichtse Rijnlanden dient geëvalueerd te worden, zodat bekeken kan worden of de meerwaarde van de samenwerking gerealiseerd wordt; d) aandacht voor de communicatie met de muskusrattenbestrijders over de voortgang van de reorganisatie en de communicatie met de interne organisatie over de ontwikkelingen. Hierop is vanuit het college van D&H als volgt gereageerd: Ad a) Het sociaal plan en de arbeidsvoorwaarden zijn onderwerpen die binnen het bijzonder georganiseerd overleg (BGO) zullen worden besproken. Tijdens de vergadering van 16 augustus heeft uw college mandaat verleend aan het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en het waterschap Rivierenland om mede namens de latende waterschappen het overleg over het sociaal plan met de vakbonden te voeren binnen het BGO. Het sociaal plan regelt de arbeidsvoorwaarden van de muskusrattenbestrijders in de ontvangende organisaties. Dat proces loopt en het is aan de partijen aan de onderhandelingstafel van het BGO om voor 1 januari 2012 die helderheid aan de betrokken medewerkers te verschaffen. Ad b) De belangen van de buitendienstmedewerkers van HHSK zullen niet worden geschaad door een tijdelijke inzet van de muskusrattenbestrijders. Tijdelijke inzet is alleen aan de orde als we naast ons eigen personeel extra mensen nodig hebben, waarbij de muskusrattenbestrijders hiervoor tijd beschikbaar hebben en we optimaal gebruik kunnen maken van hun gebiedskennis. Ad c) De uitplaatsing van de MBR en het functioneren ervan binnen de ontvangende waterschappen zal worden geëvalueerd. De looptijd van de samenwerkingsvorm onder gemene rekening dient minimaal 2 jaar te beslaan. Dat is een vereiste van de fiscus. Voor het einde van deze periode zal sprake zijn van een evaluatie, die mede bepalend zal zijn voor het voortzetten ervan. Ad d) De OR vraagt aandacht voor de communicatie met de muskusrattenbestrijders en met de interne organisatie. Een directielid van HHSK bezoekt ongeveer eenmaal per 4 à 6 weken de locatie van de muskusrattenbestrijders te Stolwijk, tijdens de periode tot de finale overgang naar de nieuwe MBR-organisatie. Af en toe schuift de portefeuillehouder aan bij dit overleg. Via Insite zal de interne organisatie geïnformeerd worden over de ontwikkelingen. Op deze wijze zijn de aandachtspunten van de OR voldoende meegenomen in het besluit en binnen het proces dat leidt tot de overgang van de muskusrattenbestrijders naar hun nieuwe organisatie. 4. Motivering voorstel Zie achtergrondinformatie. 5. Gevolgen/consequenties Financieel De financiële gevolgen zijn opgenomen in de begroting Uit bijlage 2 valt af te leiden dat de kosten voor HHSK stijgen. De kosten in 2011 stijgen ten opzichte van de kosten in 2010 aanzienlijk doordat de 50% bijdrage van de provincie is vervallen. De kosten voor 2012 stijgen ten opzichte van 2011 omdat gewerkt gaat worden met een andere verdeelsleutel. De forse kostenstijgingen zijn mede de reden geweest om een financieel plafond te bedingen. Personeel Zie achtergrondinformatie. 6

7 6. Aspecten voor de omgeving, communicatie en wijze van publiceren De consequenties voor de omgeving zijn beperkt aangezien de huidige werkwijze in het veld ongewijzigd wordt doorgezet. 7. Verdere aanpak, procedure, planning De planning is erop gericht dat bij een akkoord van alle betrokken algemene besturen de nieuwe organisatie met ingang van 1 januari 2012 van start kan gaan. De inspanningen om het het BGO overeenstemming te bereiken zijn hierop ook gericht. 8. Evaluatie De overeenkomst wordt aangegaan voor een periode van 2 jaar. Alvorens een nieuwe overeenkomst wordt gesloten vindt eerst een evaluatie plaats om vast te stellen of de gekozen samenwerking aan de beoogde doelstelling voldoet. Dijkgraaf en hoogheemraden van Schieland en de Krimpenerwaard, secretaris-directeur, w.g. M.J.H. van Kuijk dijkgraaf, w.g. mr. J.H. Oosters 7