ECLI:NL:HR:2016:631. Uitspraak. Datum uitspraak Datum publicatie Zaaknummer 15/ Conclusie: ECLI:NL:PHR:2016:221, Gevolgd

Transcriptie

1 ECLI:NL:HR:2016:631 Instantie Hoge Raad Datum uitspraak Datum publicatie Zaaknummer 15/02812 Formele relaties Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie Conclusie: ECLI:NL:PHR:2016:221, Gevolgd Strafrecht Cassatie OM-cassatie. Vrijspraak medeplegen en medeplichtigheid moord/doodslag en zware mishandeling. 1. Medeplegen. Geklaagd wordt dat het in bedwang houden van so. bezwaarlijk anders kan worden uitgelegd dan als een vorm van samenwerking met geweldpleger(s). De HR herhaalt relevante overwegingen uit ECLI:NL:HR:2004:AO5061 m.b.t. selectie- en waarderingsvrijheid van de feitenrechter en ECLI:NL:HR:2014:3474 m.b.t. vereisten voor medeplegen. HR: het Hof heeft tot uitdrukking gebracht dat de verklaring van verdachte dat hij met het in bedwang houden van so. de bedoeling had te voorkomen dat so. geweld tegen X. zou gebruiken en dat hij X. niet in de gelegenheid zou hebben willen stellen om so. op enige wijze te mishandelen door hem korte tijd in bedwang te houden niet onaannemelijk is. Dat oordeel is niet onbegrijpelijk en s Hofs oordeel dat geen sprake is geweest van een nauwe en bewuste samenwerking t.z.v. aan verdachte tlgd. feiten getuigt niet van een onjuiste rechtsopvatting en is ook niet onbegrijpelijk. 2. Medeplichtigheid. HR: gelet op hetgeen het Hof heeft vastgesteld omtrent rol verdachte en hetgeen over medeplegen is overwogen, is s Hofs oordeel niet onbegrijpelijk, nog daargelaten dat het in bedwang houden van het so. niet is tenlastegelegd als gedraging waaruit de medeplichtigheid mede heeft bestaan. Vindplaatsen Rechtspraak.nl SR-Updates.nl NJB 2016/839 RvdW 2016/543 Uitspraak 12 april 2016 Strafkamer nr. S 15/02812 EC/IV Hoge Raad der Nederlanden

2 Arrest op het beroep in cassatie tegen een arrest van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, zittingsplaats Arnhem, van 11 december 2014, nummer 21/ , in de strafzaak tegen: [verdachte], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] Geding in cassatie Het beroep is ingesteld door de Advocaat-Generaal bij het Hof. Deze heeft bij schriftuur middelen van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit. De raadsman van de verdachte, A.A. Franken, advocaat te Amsterdam, heeft het beroep tegengesproken. De Advocaat-Generaal F.W. Bleichrodt heeft geconcludeerd tot verwerping van het beroep. 2 Tenlastelegging en motivering van de gegeven vrijspraak 2.1. Aan de verdachte is - voor zover in cassatie van belang - onder 1 tenlastegelegd dat: "1 primair: hij in of omstreeks de periode van 30 november 2011 tot en met 3 december 2011, althans in of omstreeks de maand(en) november/december 2011, te Velp, gemeente Rheden, en/of (elders) in Nederland, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, opzettelijk en met voorbedachten rade, althans opzettelijk, [slachtoffer] van het leven heeft beroofd, hierin bestaande dat verdachte en/of verdachtes mededader(s) opzettelijk, na kalm beraad en rustig overleg, althans na een (kort) tevoren genomen besluit, althans opzettelijk, [slachtoffer] een of meermalen met een mes, althans met een scherp voorwerp, in het hoofd, hals en/of het lichaam hebben/heeft gestoken en/of gesneden en/of [slachtoffer] met kracht met een (glazen) voorwerp op het hoofd hebben/heeft geslagen en/of heftig botsend geweld op het hoofd van [slachtoffer] hebben/heeft toegepast en/of [slachtoffer] meermalen met kracht hebben/heeft geschopt, geslagen en/of gestompt en/of [slachtoffer] hebben/heeft vastgepakt en/of vastgehouden en/of een snoer om de hals van [slachtoffer] hebben/heeft gedaan en/of (aan-)getrokken en/of een plastic zak over het hoofd van [slachtoffer] hebben/heeft gedaan en/of (vervolgens) hebben/heeft dichtgebonden en/of het lichaam van [slachtoffer] hebben/heeft blootgesteld aan onderkoeling en/of aan (uren durende) lichamelijke en psychische stress (ten gevolge van alle letsels samen), ten gevolge waarvan [slachtoffer] is overleden, en welk medeplegen van verdachte en/of verdachtes mededader(s) -naast hetgeen hiervoor is vermeld, tevens (onder meer)- hierin heeft bestaan dat verdachte en/of verdachtes mededader(s) in of omstreeks de periode van 30 november 2011 tot en met 3 december 2011 en/of in of omstreeks de maanden november/december 2011 te Velp, gemeente Rheden, en/of (elders) in Nederland, een sfeer van onverdraagzaamheid jegens [slachtoffer] hebben/heeft gecreëerd en/of doen/laten ontstaan en/of (vervolgens) hebben/heeft besloten "het probleem [slachtoffer]" op te lossen en/of -om die reden- (conform tevoren gemaakte afspraken) naar de woning van [slachtoffer] zijn/is gegaan en/of aldaar een samenkomst hebben/heeft geregeld en/of aldaar zijn/is gebleven en/of [slachtoffer] hebben/heeft opgewacht en/of -nadat het geweld tegen [slachtoffer] was begonnenzich niet hebben/heeft gedistantieerd (van de plannen en/of het geweld tegen [slachtoffer]) en/of niet hebben/heeft ingegrepen en/of de verdere- uitvoering van het geweld niet hebben/heeft verhinderd en/of geen afstand hiervan hebben/heeft genomen en/of (vervolgens) het lichaam van [slachtoffer] hebben/heeft weggevoerd en/of verborgen, en/of de woning van [slachtoffer]

3 hebben/heeft opgeruimd/schoongemaakt en/of sporen hebben/heeft gewist; 1 subsidiair: [medeverdachte 1] en/of [medeverdachte 2] in of omstreeks de periode van 30 november 2011 tot en met 3 december 2011, althans in of omstreeks de maand(en) november/december 2011, te Velp, gemeente Rheden, en/of (elders) in Nederland, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, opzettelijk en met voorbedachten rade, althans opzettelijk, [slachtoffer] van het leven hebben/heeft beroofd, hierin bestaande dat [medeverdachte 1] en/of [medeverdachte 2] en/of haar/hun mededader(s) opzettelijk, na kalm beraad en rustig overleg, althans na een (kort) tevoren genomen besluit, althans opzettelijk, [slachtoffer] een of meermalen met een mes, althans met een scherp voorwerp, in het hoofd, hals en/of het lichaam hebben/heeft gestoken en/of gesneden en/of [slachtoffer] met kracht met een (glazen) voorwerp op het hoofd hebben/heeft geslagen en/of heftig botsend geweld op het hoofd van [slachtoffer] hebben/heeft toegepast en/of [slachtoffer] meermalen met kracht hebben/heeft geschopt, geslagen en/of gestompt en/of [slachtoffer] hebben/heeft vastgepakt en/of vastgehouden en/of een snoer om de hals van [slachtoffer] hebben/heeft gedaan en/of (aan-)getrokken en/of een plastic zak over het hoofd van [slachtoffer] hebben/heeft gedaan en/of (vervolgens) hebben/heeft dichtgebonden en/of het lichaam van [slachtoffer] hebben/heeft blootgesteld aan onderkoeling en/of aan (uren durende) lichamelijke en psychische stress (ten gevolge van alle letsels samen), ten gevolge waarvan [slachtoffer] is overleden, tot en/of bij het plegen van welk misdrijf verdachte in of omstreeks de periode van 30 november 2011 tot en met 3 december 2011 en/of in of omstreeks maanden november/december 2011 te Velp, gemeente Rheden, en/of (elders) in Nederland medeplichtig is geweest door het opzettelijk verschaffen van gelegenheid, middelen en/of inlichtingen en/of door opzettelijk behulpzaam te zijn, welke medeplichtigheid (onder meer) hieruit heeft bestaan dat verdachte, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, een sfeer van onverdraagzaamheid jegens [slachtoffer] heeft gecreëerd en/of doen/laten ontstaan en/of (vervolgens) heeft besloten "het probleem [slachtoffer]" op te lossen en/of -om die reden- (conform tevoren gemaakte afspraken) naar de woning van [slachtoffer] is gegaan en/of aldaar een samenkomst heeft geregeld en/of aldaar is gebleven en/of [slachtoffer] heeft opgewacht en/of -nadat het geweld tegen [slachtoffer] was begonnen- zich niet heeft gedistantieerd (van de plannen en/of het geweld tegen [slachtoffer]) en/of niet heeft ingegrepen en/of de verdere- uitvoering van het geweld niet heeft verhinderd en/of geen afstand hiervan heeft genomen en/of (vervolgens) het lichaam van [slachtoffer] heeft weggevoerd en/of verborgen, en/of de woning van [slachtoffer] heeft opgeruimd/schoongemaakt en/of sporen heeft gewist; 1 meer subsidiair: hij in of omstreeks de periode van 30 november 2011 tot en met 3 december 2011, althans in of omstreeks de maand(en) november/december 2011, te Velp, gemeente Rheden, en/of (elders) in Nederland, tezamen en in vereniging met anderen of een ander, althans alleen, aan [slachtoffer] opzettelijk en met voorbedachten rade, althans opzettelijk, zwaar lichamelijk letsel heeft toegebracht, hierin bestaande dat verdachte en/of verdachtes mededader(s) opzettelijk, na kalm beraad en rustig overleg, althans na een (kort) tevoren genomen besluit, althans opzettelijk, [slachtoffer] een of meermalen met een mes, althans met een scherp voorwerp, in het hoofd, hals en/of het lichaam hebben/heeft gestoken en/of gesneden en/of [slachtoffer] met kracht met een (glazen) voorwerp op het hoofd hebben/heeft geslagen en/of heftig botsend geweld op het hoofd van [slachtoffer] hebben/heeft toegepast en/of [slachtoffer] meermalen met kracht hebben/heeft geschopt, geslagen en/of gestompt en/of [slachtoffer] hebben/heeft vastgepakt en/of vastgehouden en/of een snoer om de hals van [slachtoffer] hebben/heeft gedaan en/of (aan- )getrokken en/of een plastic zak over het hoofd van [slachtoffer] hebben/heeft gedaan en/of (vervolgens) hebben/heeft dichtgebonden en/of het lichaam van [slachtoffer] hebben/heeft blootgesteld aan onderkoeling en/of aan (uren durende) lichamelijke en psychische stress (ten gevolge van alle letsels samen), terwijl dat feit de dood van [slachtoffer] ten gevolge heeft gehad, en welk medeplegen van verdachte en/of verdachtes mededader(s) -naast hetgeen hiervoor is

4 vermeld, tevens (onder meer)- hierin heeft bestaan dat verdachte en/of verdachtes mededader(s) in of omstreeks de periode van 30 november 2011 tot en met 3 december 2011 en/of in of omstreeks de maanden november/december 2011 te Velp, gemeente Rheden, en/of (elders) in Nederland, een sfeer van onverdraagzaamheid jegens [slachtoffer] hebben/heeft gecreëerd en/of doen/laten ontstaan en/of (vervolgens) hebben/heeft besloten "het probleem [slachtoffer]" op te lossen en/of -om die reden- (conform tevoren gemaakte afspraken) naar de woning van [slachtoffer] zijn/is gegaan en/of aldaar een samenkomst hebben/heeft geregeld en/of aldaar zijn/is gebleven en/of [slachtoffer] hebben/heeft opgewacht en/of -nadat het geweld tegen [slachtoffer] was begonnen- zich niet hebben/heeft gedistantieerd (van de plannen en/of het geweld tegen [slachtoffer]) en/of niet hebben/heeft ingegrepen en/of de verdere- uitvoering van het geweld niet hebben/heeft verhinderd en/of geen afstand hiervan hebben/heeft genomen en/of (vervolgens) het lichaam van [slachtoffer] hebben/heeft weggevoerd en/of verborgen, en/of de woning van [slachtoffer] hebben/heeft opgeruimd/schoongemaakt en/of sporen hebben/heeft gewist; 1 meest subsidiair: [medeverdachte 1] en/of [medeverdachte 2] in of omstreeks de periode van 30 november 2011 tot en met 3 december 2011, althans in of omstreeks de maand(en) november/december 2011, te Velp, gemeente Rheden, en/of (elders) in Nederland, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, aan [slachtoffer] opzettelijk en met voorbedachten rade, althans opzettelijk, zwaar lichamelijk letsel hebben/heeft toegebracht, hierin bestaande dat [medeverdachte 1] en/of [medeverdachte 2] en/of haar/hun mededader(s) opzettelijk, na kalm beraad en rustig overleg, althans na een (kort) tevoren genomen besluit, althans opzettelijk, [slachtoffer] een of meermalen met een mes, althans met een scherp voorwerp, in het hoofd, hals en/of het lichaam hebben/heeft gestoken en/of gesneden en/of [slachtoffer] met kracht met een (glazen) voorwerp op het hoofd hebben/heeft geslagen en/of heftig botsend geweld op het hoofd van [slachtoffer] hebben/heeft toegepast en/of [slachtoffer] meermalen met kracht hebben/heeft geschopt, geslagen en/of gestompt en/of [slachtoffer] hebben/heeft vastgepakt en/of vastgehouden en/of een snoer om de hals van [slachtoffer] hebben/heeft gedaan en/of (aan- )getrokken en/of een plastic zak over het hoofd van [slachtoffer] hebben/heeft gedaan en/of (vervolgens) hebben/heeft dichtgebonden en/of het lichaam van [slachtoffer] hebben/heeft blootgesteld aan onderkoeling en/of aan (uren durende) lichamelijke en psychische stress (ten gevolge van alle letsels samen), terwijl dat feit de dood van [slachtoffer] ten gevolge heeft gehad, tot en/of bij het plegen van welk misdrijf verdachte in of omstreeks de periode van 30 november 2011 tot en met 3 december 2011 en/of in of omstreeks maanden november/december 2011 te Velp, gemeente Rheden, en/of (elders) in Nederland medeplichtig is geweest door het opzettelijk verschaffen van gelegenheid, middelen en/of inlichtingen en/of door opzettelijk behulpzaam te zijn, welke medeplichtigheid (onder meer) hieruit heeft bestaan dat verdachte, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, een sfeer van onverdraagzaamheid jegens [slachtoffer] heeft gecreëerd en/of doen/laten ontstaan en/of (vervolgens) heeft besloten "het probleem [slachtoffer]" op te lossen en/of -om die reden- (conform tevoren gemaakte afspraken) naar de woning van [slachtoffer] is gegaan en/of aldaar een samenkomst heeft geregeld en/of aldaar is gebleven en/of [slachtoffer] heeft opgewacht en/of -nadat het geweld tegen [slachtoffer] was begonnen- zich niet heeft gedistantieerd (van de plannen en/of het geweld tegen [slachtoffer]) en/of niet heeft ingegrepen en/of de -verdere- uitvoering van het geweld niet heeft verhinderd en/of geen afstand hiervan heeft genomen en/of (vervolgens) het lichaam van [slachtoffer] heeft weggevoerd en/of verborgen, en/of de woning van [slachtoffer] heeft opgeruimd/schoongemaakt en/of sporen heeft gewist." 2.2. Het Hof heeft de verdachte vrijgesproken van het onder 1 tenlastegelegde. Het bestreden arrest houdt ten aanzien van de vrijspraak, voor zover in cassatie van belang, het volgende in: "Standpunt van het openbaar ministerie De advocaat-generaal heeft zich op het standpunt gesteld dat verdachte zich tezamen met medeverdachten [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] schuldig heeft gemaakt aan moord.

5 Volgens de advocaat-generaal is er sprake geweest van een bewuste en nauwe samenwerking tussen de drie verdachten -die ten tijde van het tenlastegelegde allen in de woning van het slachtoffer aanwezig waren en die woning niet hebben verlaten- en hebben zij met voorbedachte raad gehandeld. In dit kader heeft de advocaat-generaal aangevoerd dat zij ervan uit gaat dat er verschillende geweldshandelingen zijn verricht in een periode van meerdere uren, ten gevolge waarvan het slachtoffer uiteindelijk is overleden. Gelet op deze periode van uren waarin geweld werd gebruikt, zijn er diverse momenten geweest waarop verdachte in de gelegenheid was zich te bezinnen op het (nog) te plegen geweld. Nu hij dit niet heeft gedaan, heeft hij zich schuldig gemaakt aan medeplegen van moord. Standpunt van de verdediging De raadsvrouw heeft -kort gezegd- betoogd dat geen sprake is geweest van voorbedachte raad, dat verdachte niet als medepleger van de gewelddadige dood van het slachtoffer [slachtoffer] (hierna: het slachtoffer) is aan te merken en dat hij daaraan evenmin medeplichtig is geweest. De raadsvrouw heeft voorts aangevoerd dat het resultaat van het onderzoek van J.W.M. Niessen (hierna: Niessen) niet als voldoende betrouwbaar kan gelden en dat zijn onderzoeksresultaten daarom niet als bewijsmiddel mogen worden gebezigd. De raadsvrouw doet het voorwaardelijke verzoek om de deskundigen F.R.W. van de Goot (hierna: Van de Goot) en Niessen ter terechtzitting te horen en te laten reageren op elkaars bevindingen en interpretaties en om een nieuwe deskundige te benoemen die in een nader op te maken rapportage zijn visie omtrent het toegebrachte letsel weergeeft, indien het hof ervan uit gaat dat er gedurende een urenlange periode actieve geweldshandelingen jegens het slachtoffer zijn verricht. Ten aanzien van de voorbedachte raad heeft de raadsvrouw opgemerkt dat verdachte na de eerste gewelddadige handelingen door medeverdachte [medeverdachte 1] (hierna: [medeverdachte 1]), die zich in een zeer kort tijdsbestek hebben afgespeeld, niet heeft beseft dat het slachtoffer nog leefde. Daarbij komt dat op grond van het dossier niet valt vast te stellen dat verdachte, na de geweldsexplosie door [medeverdachte 1], op enig moment de conclusie zou hebben getrokken dat het slachtoffer nog leefde en dat hij -of één van de medeverdachtendaarna (nogmaals) geweld zou hebben toegepast om het leven van het slachtoffer definitief te beëindigen. Ook blijkt uit het dossier niet dat verdachte zelf geweld heeft uitgeoefend jegens het slachtoffer en dat sprake is geweest van een vooropgezet plan om het slachtoffer van het leven te beroven. Ten aanzien van de deelnemingsvormen medeplegen en medeplichtigheid heeft de raadsvrouw opgemerkt dat steeds het voor medeplegen dan wel medeplichtigheid vereiste dubbele opzet heeft ontbroken. In het bijzonder heeft de raadsvrouw nog het volgende opgemerkt. In het voor verdachte meest belastende scenario heeft hij het slachtoffer slechts in de bank geduwd en heeft hij het slachtoffer losgelaten toen [medeverdachte 1] hem met de glazen vaasjes sloeg. Dit is onvoldoende om van medeplegen te kunnen spreken. Voor medeplegen is immers meer vereist dan enkel niet ingrijpen en geen afstand nemen. Een bewuste en nauwe samenwerking kan niet worden gebaseerd op de enkele vaststelling dat verdachte zich niet heeft gedistantieerd van de geweldshandelingen. Deze passiviteit maakt verdachte evenmin medeplichtig aan het tenlastegelegde. Voor verdachte bestond namelijk geen rechtsplicht tot handelen. In dit kader heeft de raadsvrouw opgemerkt dat passiviteit alleen tot het oordeel kan leiden dat sprake is van medeplichtigheid indien een dergelijke rechtsplicht bestaat. Verdachte moet worden vrijgesproken van alle onder 1 tenlastegelegde feiten. Oordeel hof Het hof heeft uit het onderzoek ter terechtzitting niet door de inhoud van wettige bewijsmiddelen de overtuiging bekomen dat verdachte het onder 1 primair, 1 subsidiair, 1 meer subsidiair en 1 meest subsidiair tenlastegelegde heeft begaan, zodat verdachte daarvan behoort te worden vrijgesproken. Het hof overweegt in het bijzonder als volgt.

6 Voorbedachte raad Het hof is met de raadsvrouw van oordeel dat verdachte niet met voorbedachte raad heeft gehandeld en overweegt hieromtrent als volgt. De verdachte heeft ter terechtzitting van het hof verklaard dat [medeverdachte 1] de bij het slachtoffer aangetroffen letsels in een korte tijdspanne heeft toegebracht door hem eerst met haar vuisten te slaan, daarna met glazen vaasjes op zijn hoofd te slaan en hem vervolgens meermalen met een mes te steken. Deze verklaring van verdachte vindt steun in de verklaringen van medeverdachten [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2], in die zin dat de door verdachte weergegeven volgorde van toebrengen van de verschillende letsels overeenkomt met de verklaring van [medeverdachte 1] en ook niet strijdig is met de door [medeverdachte 2] afgelegde verklaring hieromtrent. Daarbij zij opgemerkt dat [medeverdachte 1], evenals verdachte, heeft verklaard dat er sprake geweest is van een korte periode van geweldstoepassing. Het door de verdachten geschetste scenario van de gebeurtenissen kan niet zonder meer worden weerlegd met enig in het strafdossier aanwezig bewijsmiddel. Het hof merkt op dat er letseldateringen zijn verricht door verschillende deskundigen, waaruit zou kunnen volgen dat het slachtoffer gedurende een periode van enkele uren is blootgesteld aan geweldshandelingen. De door verdachten afgelegde verklaringen zouden dus mogelijk in strijd kunnen zijn met de bevindingen van de deskundigen naar aanleiding van deze letseldateringen. Het hof tekent hierbij echter aan dat de door de deskundigen weergegeven resultaten niet worden ondersteund door enig objectief in het strafdossier aanwezig bewijsmiddel. In dit verband wijst het hof op de door deskundige Van de Goot ter terechtzitting van het hof afgelegde verklaring, inhoudende dat er -in zijn visie- voorzichtigheid dient te worden betracht bij het bezigen van een conclusie van een deskundige in een letseldateringsrapportage als bewijsmiddel. Van de Goot heeft verklaard dat het zijns inziens noodzakelijk is dat de bevindingen van een deskundige worden ondersteund door overig objectief bewijsmateriaal, voordat deze bevindingen als bewijsmiddel worden gebezigd. Bovendien merkt het hof op dat Van de Goot te kennen heeft gegeven dat op basis van zijn bevindingen niet geconcludeerd kan worden dat het slachtoffer is blootgesteld aan urenlange lichamelijke stress. Nu de conclusies van de deskundigen in het kader van de verrichte letseldateringen in de onderhavige zaak niet ondersteund worden door overig objectief bewijsmateriaal, zal het hof deze conclusies niet overnemen. Gelet op het voorgaande gaat het hof ervan uit dat er sprake is geweest van een eenmalige explosie van geweld, waarbij [medeverdachte 1] kort na elkaar de verschillende letsels bij het slachtoffer heeft toegebracht. Het hof gaat er ook van uit dat het slachtoffer reeds was overleden toen hij werd ingepakt en naar de kelderbox werd overgebracht. Door verdachte is verklaard dat - voordat het slachtoffer werd ingepakt- hij gecontroleerd heeft of er nog een hartslag was waar te nemen bij het slachtoffer en of hij nog ademde. Verdachte heeft toen geen hartslag waargenomen en ook het glaasje dat hij bij zijn mond hield, besloeg niet. Hij heeft vervolgens de conclusie getrokken dat het slachtoffer niet meer leefde. Het hof ziet geen reden om te twijfelen aan de door verdachte afgelegde verklaring en gaat er aldus van uit dat het slachtoffer was overleden voordat hij werd ingepakt en naar de kelderbox werd overgebracht. Het strafdossier biedt overigens geen enkel aanknopingspunt waaruit zou kunnen blijken dat er bij één of meer van de verdachten sprake is geweest van een vooropgezet plan om het slachtoffer van het leven te beroven. In dit verband merkt het hof op dat het openbaar ministerie er ook niet van uit gaat dat de verdachten een vooropgezet plan hadden om het slachtoffer te vermoorden. Door [medeverdachte 1] is weliswaar verklaard dat zij het slachtoffer een paar klappen wilde geven, maar het hof acht dit onvoldoende om hieraan de conclusie te verbinden dat zij het slachtoffer van het leven wilde beroven dan wel dat zij van plan was het slachtoffer zwaar lichamelijk letsel toe te brengen. Zoals hiervoor reeds overwogen gaat het hof ervan uit dat er sprake is geweest van een eenmalige geweldsexplosie. Het hof is ook niet gebleken van enig vooropgezet plan bij één of meer van de verdachten om het slachtoffer op enige wijze zwaar lichamelijk letsel toe te brengen, zodat ook ter zake van het onder 1 meer en meest subsidiair tenlastegelegde geen sprake kan

7 zijn van voorbedachte raad. Het hof komt -gelet op bovenstaande- tot de conclusie dat in elk geval geen sprake is van moord en zware mishandeling met voorbedachte raad. Medeplegen Ten aanzien van het medeplegen overweegt het hof als volgt. Medeplegen veronderstelt een bewuste en nauwe samenwerking tussen verdachten, welke samenwerking gericht is op de totstandkoming van het strafbare feit. Aan de totstandkoming van dit feit dient de medepleger substantieel bij te dragen om als zodanig te kunnen worden aangemerkt. Een bewuste samenwerking houdt in dat het opzet zowel op de samenwerking moet zijn gericht als op het resultaat van die samenwerking (het strafbare feit). Met andere woorden: er is een dubbel opzetvereiste. Het hof stelt vast dat het aandeel van verdachte slechts heeft bestaan uit het kort in bedwang houden van het slachtoffer door hem terug te duwen in de bank op het moment dat [medeverdachte 1] met haar vuisten op het slachtoffer insloeg. Op het moment dat [medeverdachte 1] het slachtoffer met de glazen vaasjes begon te slaan heeft verdachte het slachtoffer -naar eigen zeggen- losgelaten omdat hij toen glasscherven in zijn gezicht kreeg. Uit de door medeverdachten [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] afgelegde verklaringen blijkt niet dat verdachte een groter aandeel heeft gehad in het tenlastegelegde dan hiervoor is weergegeven. Nu de drie verdachten het erover eens zijn dat verdachte zelf geen geweldshandelingen heeft verricht jegens het slachtoffer en het hof ook overigens op grond van het dossier niet heeft kunnen vaststellen dat verdachte geweld jegens het slachtoffer gebruikt heeft, gaat het hof ervan uit dat door verdachte geen geweldshandelingen zijn verricht. Met het in bedwang houden van het slachtoffer had verdachte -naar eigen zeggen- de bedoeling om te voorkomen dat het slachtoffer geweld jegens [medeverdachte 1] zou gebruiken. Verdachte zou [medeverdachte 1] niet in de gelegenheid hebben willen stellen om het slachtoffer op enige wijze te mishandelen door hem korte tijd in bedwang te houden. Deze verklaring van verdachte kan niet worden weerlegd met enig in het dossier aanwezig bewijsmiddel. Nu niet aantoonbaar is dat door verdachte geweldshandelingen zijn verricht en zijn rol louter heeft bestaan uit niet ingrijpen en geen afstand nemen, is het hof van oordeel dat hij geen strafrechtelijk relevant aandeel heeft gehad in de onder 1 primair tenlastegelegde doodslag en de onder 1 meer subsidiair tenlastegelegde zware mishandeling. In elk geval kan niet gesteld worden dat ter zake van deze feiten sprake is geweest van een bewuste en nauwe samenwerking met één van de medeverdachten, nu daarvoor meer nodig is dan enkel niet ingrijpen en zich niet distantiëren van het door [medeverdachte 1] uitgeoefende geweld. Van medeplegen van doodslag dan wel zware mishandeling is derhalve geen sprake. Medeplichtigheid Ten aanzien van de medeplichtigheid overweegt het hof als volgt. Voor medeplichtigheid geldt ook het hierboven genoemde dubbel opzetvereiste. Zoals het hof reeds heeft overwogen valt op grond van het dossier niet vast te stellen dat verdachte de bedoeling heeft gehad om het slachtoffer op enigerlei wijze geweld aan te doen of dat hij [medeverdachte 1] in de gelegenheid heeft gesteld om het slachtoffer geweld aan te doen. Ook is het hof niet gebleken dat verdachte [medeverdachte 1] anderszins opzettelijk behulpzaam is geweest bij de onder 1 tenlastegelegde feiten. Er is daarom niet voldaan aan het vereiste van dubbel opzet en verdachte kan dientengevolge ook niet als medeplichtige worden aangemerkt ter zake van de onder 1 subsidiair tenlastegelegde doodslag en de onder 1 meest subsidiair tenlastegelegde zware mishandeling. Conclusie Nu geen sprake is geweest van voorbedachte raad om het slachtoffer om het leven te brengen

8 dan wel zwaar te mishandelen en verdachte bovendien niet als medepleger dan wel medeplichtige ter zake van doodslag dan wel zware mishandeling kan worden aangemerkt, spreekt het hof verdachte vrij van alle onder 1 tenlastegelegde feiten." 3 Beoordeling van het eerste middel 3.1. Het middel klaagt over de vrijspraak van het onder 1 primair en 1 meer subsidiair tenlastegelegde medeplegen. Daartoe is onder meer aangevoerd dat het in bedwang houden van het slachtoffer door de verdachte "bezwaarlijk anders [kan] worden uitgelegd dan als een vorm van samenwerking met geweldpleger(s)" Bij de beoordeling van het middel moet het volgende worden vooropgesteld. In cassatie kan niet worden onderzocht of de feitenrechter die de verdachte op grond van zijn feitelijke waardering van het bewijsmateriaal heeft vrijgesproken, terecht tot dat oordeel is gekomen. Ingeval de rechter die over de feiten oordeelt het tenlastegelegde bewezen acht, is het aan die rechter voorbehouden om, binnen de door de wet getrokken grenzen, van het beschikbare materiaal datgene tot bewijs te bezigen wat deze uit een oogpunt van betrouwbaarheid daartoe dienstig voorkomt en terzijde te stellen wat hij voor het bewijs van geen waarde acht. Deze beslissing inzake die selectie en waardering, die - behoudens bijzondere gevallen - geen motivering behoeft, kan in cassatie niet met vrucht worden bestreden. Hetzelfde heeft te gelden in het tegenovergestelde geval dat de rechter op grond van de aan hem voorbehouden selectie en waardering van het bewijsmateriaal tot de slotsom komt dat vrijspraak moet volgen. Hieruit volgt dat het oordeel betreffende het al dan niet bewezen zijn van het tenlastegelegde, met de daartoe gegeven motivering, niet onbegrijpelijk genoemd zal kunnen worden op de grond dat het beschikbare bewijsmateriaal - al dan niet in verband met een andere uitleg van gegevens van feitelijke aard - een andere (bewijs)beslissing toelaat (vgl. HR 4 mei 2004, ECLI:NL:HR:2004:AO5061, NJ 2004/480) Voorts moet het volgende worden vooropgesteld. Voor de kwalificatie medeplegen is vereist dat sprake is van nauwe en bewuste samenwerking. Die kwalificatie is slechts gerechtvaardigd als de bewezenverklaarde - intellectuele en/of materiële - bijdrage aan het delict van de verdachte van voldoende gewicht is. Bij de vorming van zijn oordeel dat sprake is van de voor medeplegen vereiste nauwe en bewuste samenwerking, kan de rechter rekening houden met onder meer de intensiteit van de samenwerking, de onderlinge taakverdeling, de rol in de voorbereiding, de uitvoering of de afhandeling van het delict en het belang van de rol van de verdachte, diens aanwezigheid op belangrijke momenten en het zich niet terugtrekken op een daartoe geëigend tijdstip. Daarbij verdient overigens opmerking dat aan het zich niet distantiëren op zichzelf geen grote betekenis toekomt. Het gaat er immers om dat de verdachte een wezenlijke bijdrage moet hebben geleverd aan het delict. (Vgl. HR 2 december 2014, ECLI:NL:HR:2014:3474, NJ 2015/390.) Blijkens zijn hiervoor onder 2.2 weergegeven motivering van de vrijspraak heeft het Hof vastgesteld dat: (i) het dossier geen enkel aanknopingspunt biedt waaruit zou kunnen blijken dat bij één of meer van de verdachten sprake is geweest van een vooropgezet plan om het slachtoffer van het leven te beroven; (ii) dat sprake is geweest van een eenmalige explosie van geweld, waarbij de medeverdachte [medeverdachte 1] kort na elkaar de verschillende letsels bij het slachtoffer heeft toegebracht; (iii) dat "het aandeel van de verdachte slechts heeft bestaan uit het kort in bedwang houden van het slachtoffer door hem terug te duwen in de bank op het moment dat [medeverdachte 1] met haar vuisten op hem insloeg".

9 De hiervoor onder 2.2 weergegeven overwegingen, waaronder ook de overweging dat de verklaring van de verdachte niet kan worden weerlegd met enig in het dossier aanwezig bewijsmiddel, moeten aldus worden verstaan dat het Hof daarmee, zij het gelet op HR 16 maart 2010, ECLI:NL: HR:2010:BK3359, NJ 2010/314 in minder gelukkige bewoordingen, tot uitdrukking heeft gebracht dat de verklaring van de verdachte dat hij met het in bedwang houden van het slachtoffer de bedoeling had te voorkomen dat het slachtoffer geweld tegen [medeverdachte 1] zou gebruiken en dat hij "[medeverdachte 1] niet in de gelegenheid [zou] hebben willen stellen om het slachtoffer op enige wijze te mishandelen door hem korte tijd in bedwang te houden", niet onaannemelijk is. Dat oordeel is, mede gelet op hetgeen hiervoor onder is vooropgesteld, niet onbegrijpelijk. Gelet hierop, alsmede gelet op hetgeen het Hof overigens heeft vastgesteld omtrent de rol van de verdachte en in aanmerking genomen hetgeen hiervoor onder is vooropgesteld, getuigt het oordeel van het Hof dat geen sprake is geweest van een nauwe en bewuste samenwerking ter zake van de aan de verdachte onder 1 primair en 1 meer subsidiair tenlastegelegde feiten niet van een onjuiste rechtsopvatting. Dat oordeel is ook niet onbegrijpelijk Het middel faalt in zoverre. 4 Beoordeling van het tweede middel 4.1. Het middel klaagt over de vrijspraak van de onder 1 subsidiair en 1 meest subsidiair tenlastegelegde medeplichtigheid. Daartoe is onder meer aangevoerd dat het oordeel van het Hof dat niet is gebleken dat de verdachte opzettelijk behulpzaam is geweest bij het tenlastegelegde feit, niet zonder meer begrijpelijk is omdat de verdachte het slachtoffer tijdens de geweldsuitoefening door de medeverdachte in bedwang heeft gehouden Gelet op hetgeen het Hof - zoals hiervoor onder is weergegeven - heeft vastgesteld omtrent de rol van de verdachte en in aanmerking genomen hetgeen hiervoor onder is overwogen, is het oordeel van het Hof niet onbegrijpelijk, nog daargelaten dat het "in bedwang houden van het slachtoffer" niet is tenlastegelegd als - kort gezegd - gedraging waaruit de medeplichtigheid mede heeft bestaan Het middel faalt in zoverre. 5 Beoordeling van de middelen voor het overige De middelen kunnen ook voor het overige niet tot cassatie leiden. Dit behoeft, gezien art. 81, eerste lid, RO, geen nadere motivering nu de middelen in zoverre niet nopen tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling. 6 Beslissing De Hoge Raad verwerpt het beroep.

10 Dit arrest is gewezen door de vice-president A.J.A. van Dorst als voorzitter, en de raadsheren E.S.G.N.A.I. van de Griend en M.J. Borgers, in bijzijn van de waarnemend griffier E. Schnetz, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 12 april 2016.