Vastzetten van enkelgewricht. Enkelartrodese

Transcriptie

1 Vastzetten van enkelgewricht Enkelartrodese

2 Inhoud Inleiding 3 De enkel 3 De operatie 3 Risico s van de operatie 4 Na de operatie 6 Ontslag 8 Leefregels 8 Poliklinische controle 9 Vragen 11 Het Voetenteam 11

3 Inleiding In overleg met uw orthopedisch chirurg is besloten uw enkel vast te zetten: dit noemen we een enkelartrodese. Deze folder informeert u over de operatie en het herstel na de operatie. De enkel De enkel is het gewricht tussen het onderbeen en de voet. De gewrichten zijn bedekt met een laagje kraakbeen, de schok- en smeerlaag van het gewricht. Het kraakbeen zorgt ervoor dat het gewricht soepel is en dat schokken tijdens het lopen worden opgevangen. Als het kraakbeen verdwijnt met als gevolg dat het onderliggend bot bloot komt te liggen noemen we dit artrose. Artrose in de enkel wordt meestal veroorzaakt door een ongeval. In sommige gevallen spelen ziekten als reumatische artritis ook een rol. Artrose gaat vaak gepaard met (ernstige) pijnklachten, met name tijdens het afwikkelen van de voet. Niet operatieve behandeling Om de klachten in de enkel te verlichten zou een schoenvoorziening voorgeschreven kunnen worden. Deze schoen dient voldoende steun te geven rondom de enkel en een stugge ronde zool die het afwikkelen begeleid. De operatie Als een schoenaanpassing onvoldoende helpt, dan kan een enkelartrodese, of te wel het vast zetten van de enkel, overwogen worden. Het doel van deze operatie is met name om de pijnklachten te verminderen. Net voor de operatie krijgt u eenmalig antibiotica toegedient om de kans op infecties te verkleinen. Tijdens de operatie worden de versleten gewrichtsvlakken verwijderd. Vervolgens wordt het onderbeen vastgezet op het sprongbeen (één van de botten van de voet) met behulp van schroeven. Hierbij wordt nauwkeurig naar de nieuwe stand gekeken. De operatie duurt over het algemeen tussen de 90 en 120 minuten. In de maanden na de operatie groeien de botten aan elkaar vast. 3

4 Het vastgezette enkelgewricht kan vervolgens niet meer bewegen, waardoor de pijnklachten daar zullen worden verholpen. De beweging waarbij de voet naar u toe en van u af bewogen wordt is dan duidelijk minder ten opzichte van een gezonde voet. De voet bevat echter zoveel gewrichten en botjes dat de voet zelf nog steeds kan bewegen. U krijgt dus wel een stijve enkel, maar zeker geen stijve voet. De enkel vóór operatie De enkel na operatie Risico s van de operatie Tijdens iedere operatieve ingreep bestaat het risico op complicaties. Dit zijn onbedoelde, maar doorgaans niet te voorkomen, nadelige effecten na een operatie. Circa 10-15% van de mensen krijgt met complicaties te maken. Wij geven u hierbij een overzicht van de meest voorkomende complicaties bij enkeloperaties. Roken vertraagt de wond- en botgenezing. Om complicaties te voorkomen, raden wij u sterk aan om voor de operatie te stoppen met roken. In de folder Leefregels na ontslag (die u tijdens het ontslag van de verpleegkundige op de afdeling krijgt) staan telefoonnummers voor als u na de operatie vragen heeft over mogelijke complicaties. Wondinfectie De meest voorkomende complicatie is een wondlekkage of -infectie. Als er sprake is van een wondinfectie dan zult u regelmatig terug moeten komen naar de gipskamer om de wond te laten verzorgen. Het kan betekenen dat het langer duurt voordat u het geopereerde been kan 4

5 belasten én dat de totale genezingsduur wordt vertraagd. De verwachte termijn van genezing (zoals bij benadering vermeld in deze folder) zal dan langer zijn. Gekneusde zenuwtakjes Tijdens de operatie kunnen huidzenuwtakjes geraakt of gekneusd worden. Dan ervaart u een dof of tintelend gevoel van de huid. Dit wordt doorgaans in de loop van de tijd minder. Zenuwweefsel heeft soms een jaar nodig om te genezen. Na een jaar weet u dus wat voor soort gevoel u overhoudt in het been. Slechte doorbloeding Een goede doorbloeding van de voet is belangrijk. Dit wordt uiteraard voor de operatie beoordeeld, maar toch kan het voorkomen dat door de verandering voor en na de operatie, de doorbloeding in gevaar komt. Als u in de teen knijpt, moet de witte huid die daarna ontstaat binnen 2-3 seconden weer roze worden. Is dit niet het geval, neemt u dan contact op met de dienstdoende arts. Vertraagd of onvoldoende botherstel Bij het vastzetten van een gewricht moeten de verschillende botten aan elkaar vastgroeien. Alleen als deze één geheel vormen, wordt de enkel stabiel en pijnloos. In sommige gevallen duurt dit langer dan normaal. Dan moet de voet of enkel langer ondersteund worden met gips of de Walker. Wanneer de botten na langere tijd niet goed op elkaar vast groeien en er nog sprake is van pijn bij belasten, dan moet er soms opnieuw worden geopereerd. Dystrofie Bij een aantal mensen wordt het herstel belemmerd door een aandoening die dystrofie worden genoemd. Over de oorzaak van deze aandoening bestaat nog geen duidelijkheid. Het lijkt er op dat verschillende autogene systemen, of te wel systemen in het lichaam waar we geen invloed op hebben, worden ontregeld. Hierdoor kunnen symptomen ontstaan als pijn bij lichte aanraking, verkleuringen van de huid, zwelling, verschil in huidtemperatuur of stijfheid. 5

6 Om dystrofie te voorkomen, is het na de operatie belangrijk dat de pijn onder controle is. Daarnaast is het van belang dat u snel na de operatie de voet weer gaat gebruiken. Wanneer mensen last hebben van dystrofie dan is in sommige gevallen een behandeling op de afdeling anesthesie of revalidatie noodzakelijk. Trombosebeen Wanneer mensen minder mobiel zijn of niet in staat zijn om hun voet te bewegen omdat deze in het gips zit dan bestaat de kans dat de cirulatie in dat been verminderd en dat er bloed stolsels ontstaan. Dit kan erstige gevolgen hebben. Daarom is het van belang dat u bloedverdunnende middelen gebruikt zolang u gips heeft. Na de operatie Voor een goede botgenezing is het zeer belangrijk dat u er de eerste zes weken niet op uw voet steunt, staat of op loopt. U slaapt de eerste twee weken met uw been op een kussen, waarbij uw hiel helemaal vrij ligt. U zult zich de eerste weken moeten verplaatsen met krukken, looprek, rolstoel of ander hulpmiddel. Gipsspalk Direct na de operatie wordt op de operatiekamer een gipsspalk aangelegd. Met deze gipsspalk gaat u naar huis. Na twee weken wordt de gipsspalk verwijderd op de gipskamer en opnieuw aangelegd voor nog eens vier weken. Het gips mag niet nat worden. Voor het douchen kunt u op de gipskamer of in de thuiszorg winkel een speciale hoes kopen. Drain Bij operaties aan de enkel kan er tijdens de operatie een drain in de wond achter worden gelaten om bloed en wondvocht af te voeren. Deze wordt meestal de dag na de operatie weer verwijderd. 6

7 Schroeven De inwendige schroeven kunnen blijven zitten, tenzij deze op termijn klachten veroorzaken. Pijnstilling Het is belangrijk dat u min mogelijk pijn heeft na de operatie en gedurende het herstel. Vrijwel altijd wordt een regionale anesthesie gegeven; verdoving van het been of onderbeen, al of niet in combinatie met een lichte slaap. Deze methode geeft ook een goede pijnstilling na de operatie en heeft minder bijwerkingen ten opzichte van algehele narcose. Ook na de operatie wordt gezorgt voor goede pijnstilling. Is de pijn ondanks de medicatie onacceptabel, waarschuw dan een verpleegkundige. Op de plek van de regionale anesthesie kan, als u daarvoor in aanmerking komt, na de operatie, de Easypump worden aangesloten. Dit is een klein pompje waarmee lokaal pijnstilling gegeven kan worden. De voordelen van deze pomp zijn effectieve pijnstlling, weinig bijwerkingen en een snelle terugkeer naar huis. Als er geen easypump gebruikt kan worden dan zal u voor ontslag een pijntray meekrijgen om de pijn onder controle te houden. Hierin zitten pijnstillers voor de dag van de operatie en de dagen daarna. Aanvullende informatie staat in de folders anesthesie en pijnbehandeling rondom de operatie en Pijnpomp thuis na voet of enkel operatie. Bloedverdunnende middelen Enkele uren na de operatie begint u met het toedienen van bloedverdunnende middelen, door middel van injecties. Bloedverdunnende middelen gaan de vorming van stolsels (trombose) in de bloedvaten tegen. U blijft deze injecties toedienen zolang u in het gips zit. Instructies hiervoor ontvangt u van de verpleegkundige. 7

8 Het ontslag De verwachte opnameduur is 1 tot 3 dagen. De opnameduur kan variëren, dit is afhankelijk van uw herstel. De zaalarts of verpleegkundige bespreekt met u wanneer u na de operatie naar huis mag. U kunt met ontslag zodra de pijn onder controle is, u voldoende redzaam bent en eventuele thuiszorg of revalidatie geregeld is. Leefregels na ontslag Lees ook de folder Leefregels na ontslag. Zwelling van de voet Vooral in de eerste week na de operatie kan de voet pijnlijk en dik worden en gaan kloppen als u deze naar beneden houdt. Het is belangrijk om de voet zoveel mogelijk hoog te houden ter vermindering van de zwelling. Deze zwelling kan gemiddeld 3 tot 6 maanden aanhouden. Regelmatig van houding wisselen, de voet hoog leggen en de tenen bewegen helpt om het vocht af te voeren en vermindert tevens de kans op trombose. Herhaal deze oefening dagelijks steeds enige malen, zonder uzelf te forceren. Hervatten van activiteiten - Autorijden: Zodra u weer goed kunt lopen en zeker bent dat u de pedalen met de geopereerde voet goed kunt bedienen. Autorijden met gips of een Walker wordt ontraden vanwege de sterk verminderde controle over de pedalen. Na de periode van immobilisatie, is het belangrijk dat u voldoende kracht en snelheid heeft om te kunnen remmen voordat u de weg op gaat. - Werk (zittend): Zodra u voldoende mobiel bent om naar het werk te gaan en u de voet voldoende lang naar beneden kunt houden. - Werk (staand): Zodra u voelt dat u dit aankunt; eventueel in overleg met de bedrijfsarts. - Sport: Sporten kan als u merkt dat de geopereerde voet sterker wordt, niet meer pijnlijk is en minder dik. De enkel is dan sterk genoeg om vele sporten te beoefenen, op geleide van de pijnklachten. Om te sporten moet de walker goed zijn afgebouwd en moet u pijnvrij kunnen lopen. 8

9 U kunt met loopgips of de walker fietsen op de hometrainer in een laag verzet. Het is handig om de eerste keren het zadel lager te zetten, zodat u gemakkelijker bij de grond kunt komen. Zwemmen kan als de walker goed is afgebouwd, de wonden genezen zijn en u veilig het water in- en uit kunt stappen. Revalidatie Zodra uw loopgips verwijderd is en u een walker heeft, begint u met revalideren. U gaat uw enkel in toenemende mate belasten, zodat deze sterker wordt. Dit doet u in uw eigen tempo. Het is normaal dat u na de operatie nog enkele maanden hinder van de voet heeft. Hoe lang dit duurt en in welke mate u deze hinder ervaart, hangt af van hoe uitgebreid de operatie was. U kunt kortdurende steekjes en pijntjes voelen. Soms is er enige tijd sprake van een lichte verkleuring van de huid, overmatig transpireren en het anders aanvoelen van de voet. Deze klachten kunnen een jaar aanhouden en verdwijnen meestal geleidelijk. Fysiotherapie De meeste mensen zijn in staat om na de operatie zelfstandig de verschillende activiteiten weer uit te bouwen op geleide van pijn en functie. Als u toch behoefte hebben aan fysiotherapeutische begeleiding, dan heeft fysiotherapie de volgende doelen: - begeleiding bij oefeningen die stabiliteit en kracht vergroten - Opbouwen van functionaliteit tijdens staan en lopen. Let op: Manipulaties van de geopereerde gewrichten door de fysiotherapeut zijn niet toegestaan! Overige oefeningen voor revalidatie van de enkel Fietsen op de hometrainer Roeien op de roeimachine Poliklinische controle Twee weken na de operatie Na twee weken wordt op de gipskamer de gipsspalk verwijderd. De wond wordt gecontroleerd en de hechtingen worden verwijderd. U krijgt dan nog een gipsspalk voor vier weken. 9

10 Zes weken na de operatie Zes weken na de operatie komt u terug op de gipskamer. Er wordt een onbelaste röntgenfoto gemaakt zonder gips en vervolgens wordt uw voet gecontroleerd door de gipsverbandmeester. Wanneer de tekenen bij het lichamelijk onderzoek en het röntgenbeeld gunstig zijn, krijgt u een onderbeenloopgips voor zes weken. Met het onderbeenloopgips kunt u, op geleide van de pijn, met kleine pasjes lopen en staan. Deze belasting bouwt u langzaam op. Als u merkt dat de voet en been dikker worden, of u voelt stekende pijnen in de enkel, dan moet u het rustiger aan doen. U zult merken dat u in de loop van deze weken steeds meer kan doen. Twaalf weken na de operatie U komt weer terug op de gipskamer. U krijgt een onbelaste röntgenfoto en de enkel wordt gecontroleerd door een arts-assistent of Physician Assistant. Als de artrodese goed genoeg is vastgegroeid, krijgt u een zogenaamde Walker mee naar huis. De Walker is een afneembare steun om het onderbeen, waar u direct op mag lopen en staan. Tijdens de controleafspraak krijgt u uitleg over het gebruik van de walker. Deze Walker dient u gedurende vier weken op ieder moment te dragen waarneer u de enkel belast. Daarna bouwt u de walker af en gaat u tot de laatste controle op een stevige schoen lopen die het afwikkelen ondersteund. Vijf tot acht maanden na de operatie U komt op de polikliniek terug bij de orthopedisch chirurg. Voor deze controleafspraak wordt een belaste röntgenfoto gemaakt. De arts zal de functie van de voet en de röntgenfoto beoordelen en het resultaat met u bespreken. Alles op een rij Dag van de operatie: Na 2 weken Na 6 weken: Na 12 weken: Na 5-8 maanden: gipsspalk Controle op de gipskamer, hechtingen verwijderen en nieuwe gipsspalk Onbelaste rontgenfoto en wissel van gipsspalk naar loopgips Onbelaste röntgenfoto en wissel van loopgips naar walker controle polikliniek en belaste röntgenfoto 10

11 Vragen Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u deze stellen tijdens het preoperatief onderzoek of contact opnemen met de orthopedisch consulenten. Neem deze folder mee wanneer u wordt opgenomen. U kunt dan alle relevante informatie nog eens nalezen. Het Voetenteam: de Foot and Ankle Reconstruction Unit Op de afdeling orthopedie in Nijmegen werken zes orthopedisch chirurgen die gespecialiseerd zijn voet- en enkelproblematiek. Samen met de fellows, orthopedisch chirurgen in opleiding en Physician Assistants vormen zij het voetenteam en werken ze op de polikliniek en op de operatiekamer. Een fellow is een orthopedisch chirurg die zich verder specialiseert, in dit geval in de voetchirurgie. Een Physician Assistant heeft een uitgebreide en gespecialiseerde opleiding gevolgd en werkt onder de verantwoordelijkheid van de enkel- en voetchirurgen. De gespecialiseerde orthopeden hebben de eindverantwoordelijkheid over uw behandeling. 11

12 Meer informatie of vragen Colofon Voor vragen of meer informatie kunt u contact opnemen met de orthopedisch consulenten via telefoonnummer (024) of orthopedie.consulenten@maartenskliniek.nl Uitgave van de afdeling Communicatie, i.s.m. afdeling Orthopedie september 2016 Bestelcode Bezoekadres Hengstdal 3, 6574 NA Ubbergen (bij Nijmegen) Postadres Postbus 9011, 6500 GM Nijmegen Telefoon (024) Internet 12