De Arbo-verplichtingen van zelfstandigen en meewerkende werkgevers

Transcriptie

1 De Arbo-verplichtingen van zelfstandigen en meewerkende werkgevers

2 INHOUDSOPGAVE INLEIDING 4 1. ALGEMENE VEREISTEN Algemene verplichtingen Bescherming derden Strafbepaling 6 2. INRICHTING ARBEIDSPLAATSEN Arbeidsplaatsen Bedrijfsgebouw Elektrische installaties Explosieve atmosferen Besloten ruimten Valgevaar Gevaar door voorwerpen, producten, vloeistoffen of gassen Aanvullende voorschriften voor bouwplaatsen Aanvullende voorwaarden voor de mijnbouwindustrie Duik- en caissonarbeid GEVAARLIJKE STOFFEN Algemene preventieve maatregelen Grenswaarden en arbeidshygiënische strategie Kankerverwekkende stoffen of processen Ontplofbare stoffen Asbest en asbesthoudende producten Specifieke gezondheidsschadelijke stoffen Vluchtige organische stoffen Biologische agentia en legionella PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN Algemeen Arbobesluit Gehoorbescherming Veiligheidsschoenen, helmen, veiligheidsbrillen, beschermende kleding, laskap etc Adembescherming ARBEIDSMIDDELEN Algemeen Mobiele arbeidsmiddelen algemeen Hijs- of hefwerktuigen Bepaling speciaal voor heftrucks 22 Arbo verplichtingen van zelfstandigen 2 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

3 5.5 Werkbakken Laden en lossen van schepen Arbeidsmiddelen op de bouwplaats Liften Tijdelijke werkzaamheden op hoogte Ladders en trappen Steigers Toegangs- en positioneringstechnieken met lijnen ZWANGERSCHAP EN BORSTVOEDING 29 Arbo verplichtingen van zelfstandigen 3 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

4 INLEIDING Algemeen Voor de zelfstandige en de werkgever die zelf arbeid verricht, gelden een groot aantal arboregels. De voorschriften die op hen van toepassing zijn, staan opgesomd in artikel 9.5 van het Arbobesluit. Het gaat hierbij om de verplichtingen met betrekking tot ernstige risico s, bijvoorbeeld het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen, het werken met gevaarlijke stoffen, het asbestverbod, het gebruiken van deugdelijke arbeidsmiddelen en de regels voor duikarbeid. De wetgever heeft deze regels gesteld om te voorkomen dat door zelfstandigen concurrentie ten koste van veiligheid plaatsvindt. Een andere beweegreden is derdenbescherming. De mogelijkheid om minder veilig te werken voor zelfstandigen of meewerkende werkgevers kan immers ook invloed hebben op de werkzaamheden en veiligheid van derden. Hoe gebruikt u deze notitie Om door de bomen het bos nog te kunnen zien, kunt u het beste eerst de inhoudsopgave raadplegen. Daarin vindt u een korte aanduiding van de onderwerpen die in deze notitie aan de orde komen. Voert u een activiteit niet uit of is het onderwerp anderszins niet op u van toepassing, dan kunt u het overslaan. In de tekst wordt vervolgens een korte aanduiding van de regels gegeven. De van toepassing zijnde artikelen uit de Arbowet, het Arbobesluit en de Arboregeling zijn tussen haakjes aangegeven. Als het om artikelen uit het Arbobesluit gaat, is dat niet apart vermeld; dan is volstaan met het aangeven van het artikelnummer. Hoe de verplichtingen in detail luiden, kunt u nagaan in de integrale tekst van de Arbowet, Arbobesluit of Arboregeling. Deze teksten kunt u raadplegen op In het zoekscherm vinkt u Wetten dan wel AMvB's en andere Koninklijke Besluiten, dan wel Ministeriële regelingen aan en als zoekterm voert u Arbeidsomstandighedenwet dan wel Arbeidsomstandigheden-besluit, dan wel Arbeidsomstandighedenregeling in. Een enkele maal is naar een beleidsregel verwezen. Deze vindt u door Beleidsregels aan te vinken en als zoekterm Arbeidsomstandighedenwetgeving in te geven. Daar waar in deze notitie de term zelfstandige wordt gebruikt, dient daaronder tevens de werkgever te worden begrepen. Arbo verplichtingen van zelfstandigen 4 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

5 Onder auspiciën van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid worden Arboinformatiebladen uitgegeven. Hierin kunt u meer informatie over diverse onderwerpen vinden. Deze bladen zijn te bestellen bij SDU Uitgevers, telefoonnr In de tekst van deze notitie wordt op diverse plaatsen naar deze AI-bladen verwezen. De in de tekst genoemde folders kunt u bestellen bij het secretariaat van de Afdeling Bestuursrechtelijk Ledenadvies. Ook zijn deze folders vaak in te zien via de Ledenportal op de website van de Koninklijke Metaalunie. Zoals u al uit de omvang van deze notitie kunt opmaken, bent u als zelfstandige voor een groot aantal arbozaken zelf verantwoordelijk. U moet daarvoor dus zelf maatregelen treffen of daarover duidelijke afspraken met uw opdrachtgevers maken. Voor meewerkende werkgevers geldt dat ook zij met inachtneming van de uit de wet voortvloeiende veiligheidsregels moeten werken. Mocht u nog vragen hebben, dan kunt u uiteraard met ons contact opnemen. Team Bestuursrechtelijk Advies Nieuwegein, oktober 2008 Arbo verplichtingen van zelfstandigen 5 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

6 1. ALGEMENE VEREISTEN 1.1 Algemene verplichtingen De zelfstandige is verplicht om in zijn doen en laten op de arbeidsplaats, overeenkomstig zijn opleiding en de gegeven instructies, naar vermogen zorg te dragen voor zijn eigen veiligheid en gezondheid en die van de andere betrokken personen. Met name is hij verplicht om arbeidsmiddelen en gevaarlijke stoffen en persoonlijke beschermingsmiddelen op de juiste wijze te gebruiken, de arbeidsmiddelen of anderszins aangebrachte beveiligingen niet te veranderen of buiten noodzaak weg te halen en mee te werken aan het voor hem georganiseerde onderricht. De door hem opgemerkte gevaren voor de veiligheid of de gezondheid moeten terstond ter kennis worden gebracht van degene die ter plaatse met de leiding is belast. U bent verder verplicht de preventiemedewerker en andere deskundige personen en de arbodienst, als dat nodig is, bij te staan bij de uitvoering van hun verplichtingen en taken op grond van de Arbowet (art. 11 Arbowet). 1.2 Bescherming derden Als bij of in rechtstreeks verband met de arbeid die de zelfstandige in een bedrijf of een inrichting of in de onmiddellijke omgeving daarvan verricht, gevaar kan ontstaan voor de veiligheid of de gezondheid van andere personen dan die daar werken, moet hij doeltreffende maatregelen nemen ter voorkoming van dat gevaar. Het niet naleven hiervan is een overtreding (art. 10 Arbowet). 1.3 Strafbepaling Het is de zelfstandige en de meewerkende werkgever verboden handelingen te verrichten of na te laten in strijd met de Arbowet of de daarop berustende bepalingen indien daardoor, naar hij weet of redelijkerwijs moet weten, levensgevaar of ernstige schade aan de gezondheid van een of meer werkenden ontstaat of te verwachten is. Het niet naleven hiervan is een misdrijf (art. 32 Arbowet). Arbo verplichtingen van zelfstandigen 6 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

7 2. INRICHTING ARBEIDSPLAATSEN 2.1 Arbeidsplaatsen Voor zelfstandigen en meewerkende werkgevers gelden de algemene veiligheidsregels voor de inrichting van arbeidsplaatsen (3.2 en 3.3). - Arbeidsplaatsen moeten veilig toegankelijk zijn en veilig kunnen worden verlaten. Ze moeten zodanig zijn ontworpen, gebouwd, uitgerust, in bedrijf gesteld, gebruikt en onderhouden zijn dat gevaar voor de veiligheid en de gezondheid van de werkenden zoveel mogelijk is voorkomen. Verder worden zij schoon, zoveel mogelijk vrij van stof en als dat voor de veiligheid van de arbeidsplaats is vereist, netjes gehouden - De arbeidsplaats moet zodanig zijn ingericht dat de daar aanwezige voorwerpen of stoffen geen gevaar voor de veiligheid of de gezondheid opleveren door instorten, verschuiven, omvallen of kantelen. Arbo-informatieblad AI-14 Bedrijfsruimten inrichting, transport, opslag 2.2 Bedrijfsgebouw - Een gebouw moet degelijk zijn gebouwd; er mag geen sprake zijn van instortingsgevaar (3.3) - Er moeten voldoende vluchtwegen en nooduitgangen in het gebouw aanwezig zijn. Deze wegen en uitgangen moeten veilig kunnen worden gebruikt. Er mogen geen obstakels aanwezig zijn die de toegang belemmeren (3.6, 3.7). Arbo-informatieblad AI-14 Bedrijfsruimten inrichting, transport, opslag 2.3 Elektrische installaties Alle regels over elektrische installaties en werkzaamheden aan of nabij elektrische installaties uit het Arbeidsomstandighedenbesluit zijn van toepassing (3.4). De installaties moeten veilig zijn. Hieraan kan worden voldaan door de normen toe te passen die in de beleidsregel bij artikel 3.4 zijn vermeld. Arbo-informatieblad AI-14 Bedrijfsruimten inrichting, transport, opslag Arbo verplichtingen van zelfstandigen 7 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

8 2.4 Explosieve atmosferen - Doeltreffende maatregelen moeten zijn genomen om het ontstaan van een explosieve atmosfeer op de arbeidsplaats te voorkomen; als dat niet mogelijk is, moet de ontsteking van de explosieve atmosfeer worden voorkomen en de schadelijke gevolgen van een explosie worden beperkt (3.5d). - In de zones waar explosieve atmosferen kunnen voorkomen, moeten de in het Arbeidsomstandighedenbesluit voorgeschreven maatregelen worden getroffen (3.5e). Folder: Veilig werken in een explosieve atmosfeer Arbo-informatieblad AI-34 Veilig werken in een explosieve atmosfeer 2.5 Besloten ruimten Voor zelfstandigen en meewerkende werkgevers gelden alle regels over het werken in besloten ruimten. Het gaat dan om plaatsen of ruimten waar vermoed wordt dat de atmosfeer in zodanige mate stoffen bevat dat gevaar bestaat voor verstikking, bedwelming, vergiftiging of brand. Er moet eerst onderzoek worden gedaan, voordat een dergelijke plaats of ruimte mag worden betreden (3.5g). Voor tankschepen gelden aparte regels die eveneens van toepassing zijn (3.5h). Arbo-informatieblad AI-5 Veilig werken in besloten ruimten 2.6 Valgevaar Valgevaar moet worden voorkomen. Als er tijdens de werkzaamheden valgevaar bestaat, moeten doeltreffende maatregelen worden genomen. Dit moet in ieder geval als er sprake is van risico verhogende omstandigheden, openingen in vloeren, of als het gevaar bestaat van 2,5 meter hoogte of meer te vallen. Het gevaar kan o.a. tegen worden gegaan door het aanbrengen van hekwerken, leuningen, steigers, stelling, bordes of werkvloer (3.16). Arbo-informatieblad AI-16 Beveiligen van wand- en vloeropeningen Arbo-informatieblad AI-15 Veilig werken op daken Arbo-informatieblad AI-21 Rolsteigers Folder: Werken op hoogte -> Ledenportal -> Info en advies -> Arbo -> Ladders, veilig werken op hoogte Arbo verplichtingen van zelfstandigen 8 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

9 2.7 Gevaar door voorwerpen, producten, vloeistoffen of gassen Het gevaar te worden getroffen door voorwerpen, producten of onderdelen daarvan dan wel door vloeistoffen of gassen, of het gevaar bekneld te raken tussen voorwerpen, producten of onderdelen daarvan, moet worden voorkomen en als dat niet mogelijk is, moet het zoveel mogelijk worden beperkt (3.17). 2.8 Aanvullende voorschriften voor bouwplaatsen - Werkplekken op een bouwplaats die niet op de begane grond zijn gelegen, moeten stabiel en stevig zijn, waarbij rekening moet worden gehouden met het aantal personen dat zich daar bevindt, de maximale belasting en de verdeling daarvan alsmede met externe invloeden. Zonodig zijn ten behoeve van de stabiliteit doeltreffende bevestigingsmiddelen aangebracht (3.28). - Bovengrondse elektriciteitsleidingen moeten zoveel mogelijk buiten de bouwplaats om worden geleid of spanningsloos worden gemaakt. Als dat niet mogelijk is, moeten hekken of waarschuwingsborden worden geplaatst. Er moeten verder doeltreffende maatregelen worden getroffen om gevaren van beschadiging van ondergrondse leidingen en kabels, zoals elektriciteitsleidingen, te voorkomen (3.29). - In een bouwput, een tunnel, bij een uitgraving of andere ondergrondse werkzaamheden moeten doeltreffende stut- of taludvoorzieningen zijn aangebracht ter voorkoming van instorting of overstroming. Bij grondverzetwerkzaamheden moet de uitgegraven aarde, het gebruikte materiaal en de daarbij gebruikte voertuigen op veilige afstand van de uitgraving worden gehouden (3.30). - Bekistingen, tijdelijke stutten en schoren moeten zonder gevaar voor de werkenden de krachten kunnen dragen waaraan zij blootstaan (3.31). 2.9 Aanvullende voorwaarden voor de mijnbouwindustrie - In zones waar de atmosfeer in zodanige mate stoffen bevat dat daardoor een gevaar voor explosie bestaat, moeten maatregelen worden genomen om dat gevaar te voorkomen (3.34). - Bovengrondse elektriciteitsleidingen moeten zoveel mogelijk buiten de bouwplaats om worden geleid of spanningsloos worden gemaakt. Als dat niet mogelijk is, worden hekken of waarschuwingsborden geplaatst. Doeltreffende maatregelen moeten worden genomen om de gevaren voor werkenden die zijn verbonden aan van de in het vierde lid bedoelde leidingen en kabels, zoveel mogelijk te voorkomen (3.29). Arbo verplichtingen van zelfstandigen 9 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

10 2.10 Duik- en caissonarbeid - Personen die worden belast met het verrichten van duikarbeid, caissonarbeid en overige arbeid onder overdruk moeten voor aanvang van die arbeid onderworpen worden aan een arbeidsgezondheidskundig onderzoek door een duikarts, dat gericht is op de bijzondere gevaren voor de gezondheid, waaraan zij bij de uitoefening van die arbeid kunnen blootstaan (6.14a). - Duikarbeid, caissonarbeid en overige arbeid onder overdruk mag alleen worden verricht door een zelfstandige die in het bezit is van een certificaat Onderhoudssysteem duik en caissonmateriaal, dat is afgegeven door de minister van SZW of een certificerende instelling. Dit certificaat (of een afschrift) is ook op de arbeidsplaats aanwezig (6.15a). - Duikarbeid mag alleen worden verricht als de duiker(s) worden bijgestaan door een reserveduiker en een ploegleider. De duikers moeten in het bezit zijn van de benodigde certificering (6.16). - Bij de Arbeidsinspectie moet een melding van duikarbeid worden gedaan als er duikarbeid wordt verricht op een diepte groter dan 9 meter, bij een stroomsnelheid groter dan 0.5 meter per seconde, met voorgenomen decompressie, met een ademgas anders dan lucht, als de duikarbeid langer duurt dan een week of plaatsvindt ten behoeve van de ondergrondse winningindustrie of de winningindustrie die delfstoffen wint met behulp van boringen (6.17). - Bij de plaats waar duikarbeid in water wordt verricht op een diepte van meer dan 15 m moet een geschikte compressiekamer aanwezig zijn, voorzien van een personenen medicijnsluis. Voornoemde faciliteiten zijn ook aanwezig bij caisson- of duikarbeid verricht onder een hogere druk dan 1,5.10 Pa boven de atmosferische druk (6.18 en 6.20). - Caissonarbeid moet door ten minste twee personen worden verricht (6.19). Arbo verplichtingen van zelfstandigen 10 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

11 3. GEVAARLIJKE STOFFEN 3.1 Algemene preventieve maatregelen De algemene preventieve maatregelen voor het werken met gevaarlijke stoffen die genoemd worden in het Arbobesluit zijn op zelfstandigen en meewerkende werkgevers van toepassing. Deze regels gelden ook voor werkzaamheden waarbij gevaarlijke stoffen vrijkomen of kunnen vrijkomen zoals bij lassen. Dit betekent: - De blootstelling aan gevaarlijke stoffen moet worden voorkomen of geminimaliseerd door o.a. gebruik te maken van adequate arbeidsmiddelen, het ontwerp en de organisatie van de arbeidssystemen op de werkplek, de mate en de duur van de blootstelling te minimaliseren, de hoeveelheid gevaarlijke stoffen te beperken, te zorgen dat op plaatsen waar gevaarlijke stoffen aanwezig zijn, niet wordt gerookt, gegeten, gedronken, geslapen of voedsel wordt bewaard etc. (zie voor volledige opsomming 4.1c). U moet in ieder geval ook de aanbevolen veiligheidsvoorschriften uit de Veiligheidsinformatiebladen (VIB) in acht nemen. Vraagt u deze bladen op bij uw leverancier of bij uw opdrachtgever als hij de stoffen/preparaten ter beschikking stelt. Arbo-informatieblad AI-6 Werken met kankerverwekkende stoffen en processen Arbo-informatieblad AI-31 Gezondheidsrisico s van gevaarlijke stoffen -> Ledenportal -> Info en advies -> Arbo -> Metaalbewerkingsvloeistoffen voor lasrook en oplosmiddelen 3.2 Grenswaarden en arbeidshygiënische strategie Als er geen wettelijke grenswaarde voor een bepaalde gevaarlijke stof is vastgesteld, moet de zelfstandige zelf een grenswaarde voor die stof vaststellen. Deze grenswaarde is op een zodanig niveau vastgesteld dat er geen schade kan ontstaan aan de gezondheid. Bij overschrijding van een grenswaarde moeten, met inachtneming van de arbeidshygiënische strategie (4.4), direct doeltreffende maatregelen worden genomen om de concentratie terug te brengen tot beneden die waarde. Zolang de maatregelen nog niet volledig ten uitvoer zijn gelegd of niet tot een doeltreffende bescherming leiden, mag de arbeid alleen worden voortgezet, als er doeltreffende maatregelen zijn genomen om schade aan de gezondheid te voorkomen (4.3). In de praktijk is dit voorschrift niet goed uitvoerbaar voor een zelfstandige. Arbo verplichtingen van zelfstandigen 11 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

12 Volg daarom in ieder geval de aanbevelingen van de branche en neem de veiligheidsmaatregelen uit de VIB s in acht. 3.3 Kankerverwekkende stoffen of processen - Verbod van recirculatie van gevaarlijke/kankerverwekkende stoffen, tenzij de concentratie van een stof ten hoogste een tiende deel van de voor die stof vastgestelde grenswaarde bevat (4.5). - Als er geen wettelijke grenswaarde voor een bepaalde kankerverwekkende of mutagene stof of stof die vrijkomt bij een kankerverwekkend proces is vastgesteld, moet de zelfstandige een zo laag mogelijke grenswaarde voor die stof vaststellen (4.16). Zie over de uitvoerbaarheid hiervan de opmerking onder grenswaarden. - Er moeten zodanige technische en organisatorische maatregelen zijn genomen dat de kans op blootstelling aan kankerverwekkende of mutagene stoffen of stoffen die vrijkomen bij kankerverwekkende processen zoveel mogelijk bij de bron daarvan wordt voorkomen. Met name door kankerverwekkende of mutagene stoffen en kankerverwekkende processen, voor zover dit technisch uitvoerbaar is, te vervangen door stoffen of processen waarbij degenen die ermee werken, gelet op de eigenschappen van die stoffen of processen, de aard van de arbeid, de werkmethoden en de werkomstandigheden, niet of minder aan gevaar voor hun veiligheid of gezondheid worden blootgesteld (4.17). - In gevallen waarbij men wordt of kan worden blootgesteld aan kankerverwekkende of mutagene stoffen of stoffen die vrijkomen bij kankerverwekkende processen moeten er maatregelen zijn getroffen. Zo moeten degenen die ermee werken voldoende vertrouwd zijn met de aard van hun werkzaamheden en voldoende kennis hebben, voorkomen dat anderen de arbeidsplaats betreden en gebruik maken van doeltreffende middelen (4.19). Probeer dus het werken met kankerverwekkende of mutagene stoffen te vermijden. Hetzelfde geldt voor stoffen die de voortplanting beïnvloeden. Voor het werken met gevaarlijke stoffen geldt altijd: zoek voor een toepassing een product met zo weinig mogelijk schadelijke stoffen. Arbo-informatieblad AI-6 werken met kankerverwekkende stoffen en processen Arbo-informatieblad AI-31 Gezondheidsrisico s van gevaarlijke stoffen voor lasrook en oplosmiddelen Arbo verplichtingen van zelfstandigen 12 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

13 3.4 Ontplofbare stoffen - Demolitie en onderhoudswerkzaamheden moeten volgens een vooraf opgesteld springplan of een opgesteld programma worden uitgevoerd onder toezicht van een vakbekwaam springmeester (4.8). - Arbeid waarbij professioneel vuurwerk wordt ontbrand moet worden verricht volgens een vooraf opgesteld werkplan (4.9). - Arbeid dat uit het opsporen van conventionele explosieven bestaat, mag alleen worden verricht door een bedrijf dat voor de te verrichten arbeid in het bezit is van een procescertificaat opsporen conventionele explosieven dat is afgegeven door onze minister of een certificerende instelling (4.10). 3.5 Asbest en asbesthoudende producten - De concentratie van asbeststof in de lucht moet zo ver mogelijk onder de grenswaarde worden gehouden (maatregelen zie 4.45). - De concentratie van asbeststof in de lucht mag de grenswaarde van 0,01 vezel per kubieke centimeter, berekend over een referentieperiode van acht uur niet overschrijden (4.46). - Na werkzaamheden met asbest moet voordat met andere werkzaamheden mag worden begonnen, op de betreffende arbeidsplaats een eindbeoordeling worden uitgevoerd (4.47b). - De werkzaamheden met asbest moeten worden gemeld aan de Arbeidsinspectie. Deze melding kan ook via plaatsvinden. In de melding moet staan om welke soort asbest het gaat, de risicoklasse van het asbest, de hoeveelheid en de werkzaamheden en werkmethoden. Bovendien moet worden aangegeven waar en wanneer de werkzaamheden plaats zullen vinden, hoe lang de werkzaamheden gaan duren en welke beschermingsmaatregelen zijn genomen. De melding moet voor aanvang van de werkzaamheden worden gedaan, zodat de Arbeidsinspectie nog voldoende tijd heeft om controles uit te voeren. Als gedurende de werkzaamheden de arbeidsomstandigheden zodanig wijzigen dat het risico op blootstelling aanzienlijk toeneemt, moet er een nieuwe melding worden gedaan waarin de nieuwe gegevens zijn verwerkt (4.47c). - Als de grenswaarde van asbest wordt overschreden moeten er waarschuwingsborden worden geplaatst en worden voorkomen dat het stof afkomstig van asbest of asbesthoudende materialen buiten de ruimten waar de werkzaamheden plaatsvinden wordt verspreid. Voordat men begint met andere werkzaamheden moet het asbest worden verwijderd, tenzij dit voor de werkenden een groter gevaar voor de veiligheid en gezondheid zou inhouden (4.48a). Arbo verplichtingen van zelfstandigen 13 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

14 - Na de werkzaamheden moet na de reiniging van de arbeidsplaats en voordat met andere werkzaamheden wordt begonnen, op de betreffende arbeidsplaats in een binnenruimte een eindbeoordeling worden uitgevoerd waarbij de monsterneming wordt uitgevoerd door een persoon die daarvoor vereiste deskundigheid bezit. Na de werkzaamheden wordt na reiniging van de arbeidsplaats en voordat met andere werkzaamheden wordt begonnen, op de betreffende arbeidsplaats in de buitenlucht door een bedrijf dat daartoe adequaat is toegerust een visuele inspectie uitgevoerd, waarbij moet worden vastgesteld dat de aanwezigheid van asbest niet meer zichtbaar is. Als de werkzaamheden in de buitenlucht betrekking hebben op asbesthoudende grond, moet na het beëindigen van die werkzaamheden door een bedrijf dat daartoe adequaat is toegerust, een visuele inspectie worden uitgevoerd op de aanwezigheid van asbest teneinde vast te stellen dat de concentratie asbest niet hoger is dan honderd milligram per kilogram droge stof. In de Arboregeling zijn nadere regels gesteld met betrekking tot de monsterneming, en de eindmeting (4.51a). In aanvulling hierop moet er tevens een eindbeoordeling worden uitgevoerd in de naast de arbeidsplaats gelegen ruimten (4.54) (zie paragraaf 4.5 Arboregeling). - De aanwezigheid van asbest of asbesthoudende producten moet volledig worden geïnventariseerd (certificaat asbestinventarisatie) voordat men aanvangt met de volgende werkzaamheden: het geheel of gedeeltelijk afbreken of uit elkaar nemen van bouwwerken, met uitzondering van grondwerken, of objecten waarin asbest of asbesthoudende producten is respectievelijk zijn verwerkt, het verwijderen van asbest of asbesthoudende producten uit bouwwerken of objecten, het opruimen van asbest of asbesthoudende producten die ten gevolge van een incident zijn vrijgekomen. Deze inventarisatie is in bepaalde gevallen niet nodig, bijvoorbeeld bij handelingen die worden uitgevoerd in of aan bouwwerken of objecten die op of na 1 januari 1994 zijn vervaardigd of bij het als geheel verwijderen van asbesthoudende verwarmingstoestellen (zie voor een volledige opsomming artikel 4.54b, of het Arboinformatieblad over asbest). - Er zijn werkzaamheden die moeten worden verricht door een bedrijf dat in het bezit is van een certificaat asbestverwijdering, dat is afgegeven door de minister of een certificerende instelling. Dit is het geval als de concentratie van asbeststof is ingedeeld in risicoklasse 2 of 3 en als er sprake is van werkzaamheden zoals het geheel of gedeeltelijk afbreken of uit elkaar nemen van bouwwerken, met uitzondering van grondwerken, of objecten waarin asbest of asbesthoudende producten zijn verwerkt enz. (zie voor een opsomming artikel 4.54d). Arbo verplichtingen van zelfstandigen 14 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

15 Werkt u met asbest of gaat u dat doen, dan doet u er verstandig aan het Arboinformatieblad hierover aan te schaffen. Arbo-informatieblad AI-3 Asbest Folder: Asbest: informatie voor werkgevers 3.6 Specifieke gezondheidsschadelijke stoffen Propaansulton, 2-naftylamine, 4 aminodifenyl, benzidine, 4-nitrodifenyl, zandsteen, kwarts, benzeen, gechloreerde koolwaterstoffen en loodwit: - Het is verboden om propaansulton te vervaardigen of te gebruiken of anders dan ten behoeve van doorvoer in voorraad te houden (4.58). - Het is verboden om 2-naftylamine, 4 aminodifenyl, benzidine en de zouten daarvan en 4-nitrodifenyl te vervaardigen of te gebruiken (4.59). Als hiervan vrijstelling wordt verleend wordt er aan de toezichthouder schriftelijk informatie over de stof gemeld (hoeveelheid, voorraad etc.) (9.15) - Het is verboden zandsteen te bewerken of te verwerken of in voorraad te houden. Hierop zijn een aantal uitzonderingen zoals bijv. het gebruik van zandsteen voor het behoud van monumenten (4.60). - Het is verboden te stralen met een stof die aan kwarts of een andere vorm van vrij kristallijn siliciumdioxyde meer dan 1% bevat. Ontzanden mag slechts plaatsvinden in voor dat doel bestemde gesloten toestellen of ruimten. Ontzanden mag slechts plaatsvinden in voor dat doel bestemde gesloten toestellen of ruimten. Het bij ontzanden ontstane stof moet op doelmatige wijze worden afgezogen, uit de luchtstroom afgescheiden en verzameld. Deze lucht mag niet worden afgevoerd naar een ruimte waarin personen verblijven (4.61). - Verbod van benzeen en bepaalde gechloreerde koolwaterstoffen (meer dan 1 volumeprocent) als oplos- reinigings- of verdunningsmiddel behalve als het gebruikt wordt in een gesloten systeem (4.61a). De hier bedoelde gechloreerde koolwaterstoffen zijn, tetrachloorkoolstof, pentachloorethaan en 1,1,2,2,- tetrachloorethaan. - Loodwitverbod bij het schilderen van binnenwerk van gebouwen of vaartuigen (4.61b). Arbo verplichtingen van zelfstandigen 15 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

16 3.7 Vluchtige organische stoffen - Bij bepaalde werkzaamheden moet het gevaar van blootstelling van werkenden aan vluchtige organische stoffen zoveel mogelijk worden voorkomen door vluchtige organische stoffen te vervangen door onschadelijke of minder schadelijke stoffen of door producten die vluchtige organische stoffen bevatten te vervangen door bij ministeriële regeling ten aanzien van die werkzaamheden aangewezen producten (4.62b). Dit betreft de volgende activiteiten: - het lijmen van bekleding op vloeren, trappen, wanden of plafonds van woningen of andere gebouwen, met inbegrip van de voorbewerking en; - het aanbrengen van lijmen, lakken, verven, vernissen, vulmiddelen e.d. in woningen of andere gebouwen, of op bestanddelen van woningen of andere gebouwen; - herstellen autoschade; - en nog een aantal andere, voor de metaalsector van minder belang zijnde werkzaamheden. De complete opsomming vindt u in paragraaf 4.8A Vluchtige organische stoffen van de Arboregeling. -> Ledenportal -> Info en advies -> Arbo -> Beslisschema binnenschilderwerk aan metalen bestanddelen oplosmiddelen 3.8 Biologische agentia en legionella Biologische agentia zijn bijvoorbeeld bacteriën die voedselvergiftiging veroorzaken, bacteriën in besmette teken die de ziekte van Lyme veroorzaken, ziekmakende virussen en ook de legionellabacterie (4.84). - Als de aard van de arbeid het toelaat, moeten schadelijke biologische agentia worden vervangen door biologische agentia die, gelet op de stand van de wetenschap en de techniek en de werkomstandigheden, niet of minder gevaarlijk zijn voor de veiligheid of gezondheid van de werkenden (4.87). - Als het bovenstaande niet mogelijk is moeten er zodanige andere maatregelen worden genomen dat blootstelling van werkenden aan biologische agentia wordt voorkomen (4.87a). Arbo verplichtingen van zelfstandigen 16 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

17 - Er moeten maatregelen ter voorkoming of beperking van blootstelling aan legionellabacteriën bij het in bedrijf nemen en houden van een luchtbevochtigingsinstallatie en een waterinstallatie worden genomen (4.87b). - Het is verboden te roken, drinken of eten op plaatsen waar gevaar bestaat voor blootstelling aan biologische agentia. Er zijn verder voldoende persoonlijke beschermingmiddelen voorhanden en er is doelmatig sanitair aanwezig (4.89). - Tenminste 30 dagen voordat voor de eerste maal arbeid met een of meer biologische agentia van categorie 2, 3 of 4 wordt verricht, moet hiervan een schriftelijke kennisgeving worden toegezonden aan de Arbeidsinspectie (4.94). - De Arbeidsinspectie of een door Onze Minister aan te wijzen andere instantie moet zo spoedig mogelijk schriftelijk op de hoogte gesteld van ieder ongeval of incident dat heeft geleid of zou kunnen hebben geleid tot het vrijkomen van een of meer biologische agentia van categorie 3 of 4 en waarbij besmetting van werkenden zou kunnen zijn opgetreden (4.95). Arbo-informatieblad 9 Biologische agentia Arbo-informatieblad-32 Legionella Arbo verplichtingen van zelfstandigen 17 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

18 4. PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN 4.1 Algemeen Een beschermingsmiddel moet in overeenstemming zijn met de betreffende bepalingen inzake ontwerp en constructie op het gebied van veiligheid en gezondheid bedoeld in het Warenwetbesluit persoonlijke beschermingsmiddelen en voorzien zijn van een CEmarkering. Persoonlijke beschermingsmiddelen moeten geschikt zijn voor de te vermijden gevaren (8.1). Voordat een persoonlijk beschermingsmiddel wordt gekozen, moet een beoordeling daarvan worden uitgevoerd. Er moet gekeken worden of het middel geschikt is voor de te vermijden gevaren, beantwoordt aan de bestaande omstandigheden op de arbeidsplaats, afgestemd is op de ergonomische eisen en de vereisten met betrekking tot de gezondheid en of het na de nodige aanpassingen geschikt is voor de drager (8.2). Belangrijk is ook dat een persoonlijk beschermingsmiddel nooit zelf enig gevaar mag vergroten. Als er gevaar voor de veiligheid of de gezondheid op de arbeidsplaats aanwezig is of kan ontstaan en u daaraan blootgesteld kunt worden, moet u zorgen dat u over de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen beschikt (8.3). 4.2 Arbobesluit Gehoorbescherming - Als de dagelijkse blootstelling aan lawaai 85 db(a) of hoger is of de piekgeluidsdruk 140 Pa of hoger is moet gehoorbescherming worden gebruikt (6.8) Veiligheidsschoenen, helmen, veiligheidsbrillen, beschermende kleding, laskap etc. - Deze moeten worden gedragen als er gevaar bestaat voor vallende voorwerpen, wegspringende metaalsplinters, vonken, straling e.d Adembescherming - Moet worden gebruikt bij het uitvoeren van bepaalde lasprocessen en bij het werken met gevaarlijke stoffen als blootstelling via inademing niet valt te voorkomen. Arbo verplichtingen van zelfstandigen 18 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

19 Folders: Werken met persoonlijke beschermingsmiddelen en Schadelijk geluid, informatie voor werk-nemers en werkgevers Arbo-informatieblad AI-4 Lawaai op de werkplaats schadelijk geluid Arbo verplichtingen van zelfstandigen 19 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

20 5. ARBEIDSMIDDELEN 5.1 Algemeen Voor zelfstandigen en meewerkende werkgevers gelden met betrekking tot het gebruik van arbeidsmiddelen grotendeels dezelfde regels als voor werknemers. Hieronder volgt een opsomming van die regels: - Als het redelijkerwijs niet mogelijk is de gevaren bij het gebruik van de arbeidsmiddelen te voorkomen, moeten zodanige maatregelen worden getroffen dat de gevaren zoveel mogelijk worden beperkt (7.3). - Een arbeidsmiddel moet van deugdelijk materiaal en constructie zijn (7.4). - Een arbeidsmiddel moet zodanig zijn geplaatst, bevestigd, ingericht en worden gebruikt dat het gevaar dat zich een ongewilde gebeurtenis voordoet zoals verschuiven, omvallen, kantelen, getroffen worden door het arbeidsmiddel of onderdelen daarvan, oververhitting, brand, ontploffen, blikseminslag en directe of indirecte aanraking met elektriciteit zoveel mogelijk is voorkomen (7.4). - Onderhouds-, reparatie- en reinigingswerkzaamheden en productie- en afstelwerkzaamheden met of aan een arbeidsmiddel mogen slechts worden uitgevoerd als het arbeidsmiddel is uitgeschakeld en drukloos of spanningsloos is gemaakt. Als dit niet mogelijk is worden doeltreffende maatregelen genomen om die werkzaamheden veilig te kunnen uitvoeren (7.5). - Montage en demontage van een arbeidsmiddel moet op veilige wijze plaatsvinden, met inachtneming van de eventuele aanwijzingen van de fabrikant (7.5). - Als bewegende delen van een arbeidsmiddel gevaar opleveren, moeten zij van zodanige schermen of beveiligingsinrichtingen zijn voorzien, dat het gevaar zoveel mogelijk wordt voorkomen (7.7). - Zoveel mogelijk moet worden voorkomen dat werkenden in de onmiddellijke nabijheid komen van een arbeidsmiddel of een onderdeel daarvan met een zeer hoge of zeer lage temperatuur. Als dat niet mogelijk is, moeten doeltreffende maatregelen worden genomen om aanraking van dat arbeidsmiddel dan wel van dat onderdeel daarvan te voorkomen (7.9). - Het na loskoppeling opnieuw aansluiten van een arbeidsmiddel op zijn krachtbron mag geen gevaar opleveren voor de werkenden (7.11). - Een arbeidsmiddel moet over een noodstopvoorziening beschikken, als dit met het oog op de gevaren van dat arbeidsmiddel en de normale tijd die nodig is om dat arbeidsmiddel stop te zetten noodzakelijk is (7.16). Voor een aantal specifieke arbeidsmiddelen gelden speciale regels. Arbo verplichtingen van zelfstandigen 20 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

21 5.2 Mobiele arbeidsmiddelen algemeen - Mobiele arbeidsmiddelen waarop één of meer personen kunnen worden vervoerd, moeten zodanig zijn uitgerust dat het gevaar voor deze personen tijdens het vervoer zoveel mogelijk wordt beperkt (7.17a) - Bij mobiele arbeidsmiddelen (met uitzondering van heftrucks) waarbij een of meer personen kunnen worden vervoerd moet men kantelen of omvallen van het arbeidsmiddel zoveel mogelijk beperken door een beschermingsconstructie die verhindert dat het mobiele arbeidsmiddel meer dan een kwartslag kantelt, en een constructie die ervoor zorgt dat er rond de te vervoeren personen voldoende vrije ruimte voorhanden is, wanneer het mobiele arbeidsmiddel zich meer dan een kwartslag kan bewegen of andere voorzieningen met een gelijk veiligheidsniveau (7.17a). - Mobiele arbeidsmiddelen moeten zijn uitgerust met: Voorzieningen om te vermijden dat zij door onbevoegden in werking kunnen worden gesteld. Doeltreffende voorzieningen ter beperking van de gevolgen van een eventuele botsing, een rem- en stopvoorziening en een noodrem. Doeltreffende hulpmiddelen, (zoals bijv. een achteruitkijkspiegel), die een toereikend zicht voor de bestuurder mogelijk maken als het directe gezichtsveld van hem ontoereikend is om de veiligheid van personen te waarborgen (7.17b). - Het meerijden op mobiele arbeidsmiddelen met eigen aandrijving is alleen toegestaan op speciaal daartoe ingerichte veilige plaatsen (7.17c). 5.3 Hijs- of hefwerktuigen - Met een hijs- of hefwerktuig dat uitsluitend is bestemd en ingericht voor het vervoer van goederen, mogen in de plaats van goederen, of samen met goederen, geen personen worden vervoerd (7.18). - Hijs- en hefwerktuigen moeten zodanig zijn opgesteld dat het gevaar wordt beperkt dat de lasten personen raken, op gevaarlijke wijze uit hun baan raken, in een vrije val raken of losraken (7.18). - Doeltreffende maatregelen moeten zijn genomen om ervoor te zorgen dat personen zich niet bevinden onder hangende lasten (7.18). - Bij het gebruik van een mobiel hijs- of hefwerktuig moeten doeltreffende maatregelen zijn genomen om te voorkomen dat het werktuig kantelt, ongewild in beweging komt of wegglijdt (7.18a). Arbo verplichtingen van zelfstandigen 21 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

22 - In de open lucht gebruikte hijs- en hefwerktuigen moeten worden stilgelegd zodra de weersomstandigheden zodanig verslechteren dat de bedrijfsveiligheid in gevaar komt en de werkenden aan gevaren worden blootgesteld. Ook moeten doeltreffende beschermingsmaatregelen worden genomen, in het bijzonder om te verhinderen dat het hijs- of hefwerktuig kantelt (7.18a). - Hijs- en hefwerktuigen die zijn bestemd en ingericht voor het hijsen of heffen van personen, moeten met zodanige voorzieningen zijn uitgerust dat zoveel mogelijk wordt voorkomen dat het hijs- of hefplatform voor personen naar beneden valt, personen van dit platform vallen, een persoon die van het hijs- of hefwerktuig gebruik maakt wordt verpletterd, beklemd raakt of wordt aangesloten, in het bijzonder als gevolg van een onopzettelijk contact met een voorwerp (7.18b). - Hijs- en hefgereedschap mag, behalve ten behoeve van beproeving, niet zwaarder worden belast dan de werklast of zwaarder dan een veilig gebruik toelaat (7.20). Arbo-informatieblad AI-17 Hijs- en hefgereedschap en veilig hijsen 5.4 Bepaling speciaal voor heftrucks - Heftrucks waarmee een of meer personen kunnen worden vervoerd, moeten zodanig zijn uitgerust, dat het gevaar van kantelen of de gevolgen daarvan zoveel mogelijk wordt beperkt door een bestuurderscabine, een inrichting die verhindert dat de heftruck kantelt, een inrichting die ervoor zorgt dat, indien de heftruck kantelt, er voor de te vervoeren personen voldoende vrije ruimte is tussen de grond en bepaalde delen van de heftruck, een inrichting op elke zitplaats van de heftruck, waarmee de op de truck aanwezige personen zich op de zitplaats kunnen vastzetten of andere voorzieningen met een gelijk veiligheidsniveau (7.17a). Folders: Heftrucks, hoe voorkom ik ongevallen en schade -> Ledenportal -> Info en advies -> Arbo-> Heftrucks, eisen Arbeidsinspectie Arbo verplichtingen van zelfstandigen 22 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

23 5.5 Werkbakken - Het vervoer van personen met behulp van een werkbak die is gekoppeld aan een hijsof hefwerktuig is uitsluitend toegestaan, als vanuit die werkbak werkzaamheden worden verricht die jaarlijks hooguit enkele keren plaatsvinden en die per keer niet langer duren dan vier uren. Verder moet het werk plaatsvinden op plekken die anders niet, of slechter bereikbaar zouden zijn als er géén gebruik zou worden gemaakt van werkbakken (7.23d). - Een werkbak mag alleen worden gebruikt als de werkbak is bevestigd aan een heftruck of soortgelijk mobiel hefwerktuig en de belasting van de volbelaste bak niet meer bedraagt dan de helft van de maximaal toegestane belasting van het hefwerktuig in zijn meest ongunstige stand (7.23d). - Als de werkbak is bevestigd aan een hijskraan, mag de belasting door de volbelaste werkbak en het bijbehorend hijsgereedschap niet méér bedragen dan 1/4 van de toelaatbare werklast van de hijskraan. Bij een vast opgestelde hijskraan of een op een permanente kraanbaan opgestelde hijskraan mag de last van de werkbak met inzittenden maximaal 3/4 van de maximale belasting van de kraan zijn (7.23d). - De bedieningsplaats van het hijs- of hefwerktuig moet permanent zijn bemand (7.23d). - Bij gebruik van een heftruck of soortgelijk mobiel hefwerktuig mag met een werkbak die meer dan 0,2 m is geheven, met maximaal van 2,5 k/m uur worden gereden. Voor een op een kraanbaan rijdende hijskraan met bemande werkbak geldt ook een maximumsnelheid van 2,5 km/uur (7.23d). Met een mobiele hijskraan, waaraan een bemande werkbak is bevestigd, mag helemaal niet gereden worden. - De personen die worden gehesen of geheven moeten beschikken over een doeltreffend communicatiemiddel en moeten bij gevaar kunnen worden geëvacueerd (7.23d). 5.6 Laden en lossen van schepen - Luiken die met behulp van hijs- of hefwerktuigen worden geplaatst of verwijderd, moeten zijn uitgerust met goed toegankelijke en geschikte bevestigingen voor het vastmaken van hijsgereedschap. Luiken mogen niet worden geplaatst of verwijderd, als er in het ruim onder de luikopening arbeid wordt verricht. Luiken die niet afdoende tegen verplaatsing zijn geborgd, moeten zijn verwijderd voordat met laad- en loswerkzaamheden wordt begonnen (7.25). Arbo verplichtingen van zelfstandigen 23 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

24 - Voor eenmalig gebruik bestemde bind- of hijsmiddelen mogen niet opnieuw gebruikt worden (7.27). - Tijdens het laden en lossen van containers moeten deugdelijke middelen aanwezig zijn die de veiligheid van de werkenden bij het aanbrengen of verwijderen van de sjorringen van de containers waarborgen (7.28). - Een torenkraan, mobiele kraan of funderingsmachine die behoort tot een bij ministeriële regeling omschreven categorie, mag slechts worden bediend door een persoon die in het bezit is van een certificaat van vakbekwaamheid (dit certificaat of afschrift is ook op de arbeidsplaats aanwezig) en in een zodanige lichamelijke en geestelijke toestand is dat hij in staat is de aan de bediening van het desbetreffende arbeidsmiddel verbonden gevaren te onderkennen en te voorkomen (7.32). - Als er gevaar voor de veiligheid of de gezondheid van een werkende op de arbeidsplaats aanwezig is of kan ontstaan moet ervoor worden gezorgd dat deze zijn persoonlijke beschermingsmiddelen gebruikt. Persoonlijke beschermingsmiddelen moeten worden onderhouden, gerepareerd en schoon gehouden. Voor het goed functioneren van persoonlijke beschermingsmiddelen moeten de noodzakelijke vervangingen daarvan plaatsvinden (8.3). 5.7 Arbeidsmiddelen op de bouwplaats - Een torenkraan, mobiele kraan of funderingsmachine die behoort tot een in de Arboregeling (zie paragraaf 7.3) omschreven categorie, mag slechts worden bediend door een persoon die in het bezit is van een certificaat van vakbekwaamheid (dit certificaat of afschrift is ook op de arbeidsplaats aanwezig) en in een zodanige lichamelijke en geestelijke toestand is dat hij in staat is de aan de bediening van het desbetreffende arbeidsmiddel verbonden gevaren te onderkennen en te voorkomen (7.32). Arbo-informatieblad AI-17 Hijs- en hefgereedschap en veilig hijsen Folder: 'Veilig werken op hoogte: Keuze van het juiste arbeidsmiddel: Overwegingen bij het beperken van de ladder als werkplek' 5.8 Liften - Als zich in een schacht twee of meer liften bevinden, moeten er voldoende technische maatregelen worden genomen om te voorkomen dat personen bij werkzaamheden in de schacht aan een van de liften, getroffen worden door onderdelen van een naastliggende lift. Als deze maatregelen niet mogelijk zijn dient de naastliggende lift te worden stilgezet (7.21). Arbo verplichtingen van zelfstandigen 24 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

25 5.9 Tijdelijke werkzaamheden op hoogte - Als tijdelijke werkzaamheden op hoogte niet veilig en niet onder passende ergonomische omstandigheden op een daartoe geschikte werkvloer kunnen worden uitgevoerd, moeten de meest geschikte arbeidsmiddelen worden gekozen om veilige arbeidsomstandigheden te waarborgen en te handhaven. Om dit te bereiken, krijgen collectieve veiligheidsmaatregelen voorrang boven persoonlijke veiligheidsmaatregelen. Ook moeten de afmetingen van de arbeidsmiddelen zijn afgestemd op de aard van de te verrichten werkzaamheden en zijn afgestemd op de voorzienbare belastingen en zodanig dat zonder gevaar doorgang mogelijk is. Verder moeten de meest geschikte toegangsmiddelen voor de tijdelijke arbeidsplaats op hoogte gekozen afhankelijk van het verkeer, de te overbruggen hoogte en de gebruiksduur zijn gekozen (7.23). - Bij dreigend gevaar moet het gekozen toegangsmiddel geëvacueerd kunnen worden. Het overstappen van een toegangsmiddel op platformen, vloeren of loopbruggen en omgekeerd mag geen extra valrisico s opleveren (7.23) - Het gebruik van ladders en trappen als arbeidsplaatsen op hoogte moet worden beperkt tot omstandigheden waarin het gebruik van andere, veiligere arbeidsmiddelen niet gerechtvaardigd is in verband met het geringe risico en vanwege de korte gebruiksduur of de bestaande kenmerken van de locaties die de werkgever niet kan veranderen (7.23). - Toegangs- en positioneringtechnieken met lijnen mogen alleen worden gebruikt onder omstandigheden waarin uit de risico-inventarisatie en evaluatie blijkt dat het werk veilig kan worden uitgevoerd en waarin gebruik van andere, veiliger arbeidsmiddelen redelijkerwijs niet mogelijk is. In dit geval moet rekening worden gehouden met de RIE, met de duur van de werkzaamheden en met de ergonomische vereisten van een zitje met geschikte toebehoren (7.23). - Afhankelijk van het te gebruiken arbeidsmiddel moet ter minimalisering van de aan dit arbeidsmiddel verbonden risico s voor de werkenden, de nodige maatregelen worden genomen. Zonodig moeten valbeveiligingen zijn aangebracht. Deze valbeveiliging moet voldoende geschikt en sterk zijn om een eventuele val te breken (7.23). - De collectieve valbeveiligingen mogen alleen zijn onderbroken daar waar zich een toegang tot een ladder of trap bevindt (7.23). - Wanneer de uitvoering van werkzaamheden vereist dat een collectieve valbeveiliging tijdelijk wordt verwijderd, moet zijn gezorgd voor doeltreffende, vervangende veiligheidsvoorzieningen. Zonder deze vervangende voorzieningen mag er geen werk worden uitgevoerd. Na het definitief of tijdelijk beëindigen van deze werkzaamheden moeten de collectieve valbeveiligingen weer aangebracht worden (7.23). Arbo verplichtingen van zelfstandigen 25 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

26 - Tijdelijke werkzaamheden op hoogte mogen slechts worden uitgevoerd wanneer de weersomstandigheden de veiligheid en gezondheid van de werkenden niet in gevaar brengen (7.23) Ladders en trappen - Ladders en trappen moeten zodanig zijn geplaatst dat hun stabiliteit tijdens het gebruik is gewaarborgd (zie 7.23a). - Bij het gebruik van ladders en trappen moeten in ieder geval de volgende maatregelen zijn genomen: het wegglijden van de voet van draagbare ladders en trappen tijdens het gebruik wordt tegengegaan door de boven of onderkant van de ladderbomen vast te zetten, of door middel van een antislipinrichting of een andere, even doeltreffende oplossing (7.23a). - Toegangsladders moeten tenminste 1 meter uitsteken boven het toegangsniveau, tenzij andere voorzieningen een veilig houvast mogelijk maken (7.23a). - Meerdelige ladders en schuifladders moeten zodanig worden gebruikt dat de verschillende delen niet ten opzichte van elkaar kunnen verschuiven (7.23a). - Verrolbare ladders en trappen moeten worden vastgezet voordat zij worden betreden (7.23a). - Ladders en trappen moeten zodanig worden gebruikt dat de gebruikers steeds veilige steun en houvast hebben. In elk geval mag het met de hand dragen van lasten op een ladder of een trap niet een veilig houvast belemmeren (7.23a) Steigers - Wanneer voor de gekozen steiger de sterkte- en stabiliteitsberekening niet beschikbaar is of de overwogen structuurconfiguraties in de berekening niet zijn voorzien, moet alsnog een sterkte- en stabiliteitsberekening worden uitgevoerd, behalve als de steiger wordt opgebouwd volgens een algemeen erkende standaardconfiguratie (7.23b). - Afhankelijk van de complexiteit van de gekozen steiger moet door een daartoe bevoegde persoon een montage-, demontage- en ombouwschema zijn opgesteld. Dit schema kan de vorm hebben van een algemeen uitvoeringsschema, dat voor specifieke steigers is aangevuld met detailtekeningen (7.23b). - De ondersteuningen van een steiger moeten worden beveiligd tegen wegglijden, het dragende oppervlak moet voldoende capaciteit hebben en de stabiliteit van de steiger moet verzekerd zijn. Verder moeten de afmetingen, de vorm en de ligging van de vloeren van een steiger aan de aard van de te verrichten werkzaamheden en aan de te dragen lasten zijn aangepast. Arbo verplichtingen van zelfstandigen 26 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008

27 De vloeren van de steigers moeten zodanig zijn gemonteerd dat hun onderdelen bij normaal gebruik niet kunnen bewegen. Tussen de onderdelen van de vloeren en de verticale inrichtingen van de collectieve valbeveiligingen mogen geen gevaarlijke openingen voorkomen (7.23b). - Als bepaalde gedeelten van een steiger niet gebruiksklaar zijn, moeten deze gedeelten zijn gemarkeerd met waarschuwingssignalen en behoorlijk zijn afgebakend door versperringen die de toegang tot de gevarenzone beletten (7.23b). - Een steiger mag niet worden overbelast. Lasten moeten zo gelijkmatig mogelijk over de steiger worden verdeeld. Verrijdbare steigers moeten zijn beveiligd tegen ongewilde verplaatsingen (7.34). - Steigers mogen alleen worden opgebouwd, afgebroken of ingrijpend veranderd onder leiding van een bevoegd persoon en door personen die voor de beoogde werkzaamheden een toereikende en specifieke opleiding hebben gevolgd met betrekking tot de specifieke risico s die in het bijzonder is gericht op: Het begrijpen van het montage-, demontage- en ombouwschema van de betreffende steiger. Het veilig monteren, demonteren of ombouwen van de betreffende steiger. Maatregelen ter preventie van het risico dat personen of voorwerpen vallen. Veiligheidsmaatregelen bij veranderende weersomstandigheden die afbreuk kunnen doen aan de veiligheid van de betrokken steigers. De toelaatbare belasting en ieder ander risico dat de montage- demontage of ombouwwerkzaamheden met zich mee kunnen brengen (7.23b). Verder moeten de bevoegde persoon en opgeleide medewerkers beschikken over het montage-, demontage- en ombouwschema Toegangs- en positioneringstechnieken met lijnen Bij het gebruik van toegangs- en positioneringtechnieken met lijnen moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan: - Het systeem moet bestaan uit minstens twee afzonderlijke verankerde lijnen, namelijk een werklijn die dient om op of uit de arbeidsplaats te komen en een veiligheidslijn die als reservelijn fungeert. - De gebruikers moeten gebruik maken van een geschikt harnas waarmee zij verbonden zijn met de veiligheidslijn. - De werklijn moet zijn voorzien van een veilig stijg- en afdaalmechanisme en een zelfblokkerend mechanisme waardoor de gebruiker, wanneer hij de controle verliest niet kan vallen. Arbo verplichtingen van zelfstandigen 27 Koninklijke Metaalunie, oktober 2008