Lichtenvoorde 1 juni 2015

Transcriptie

1 Leven is ook doodgaan. Denk erover, praat erover. Lichtenvoorde 1 juni 2015

2 Opzet Opstarten Toelichting op STEM Introductie in leefstijlen bij sterven + casuïstiek-bespreking Oefenen Huiswerk Afsluiting

3 Aantal sterfgevallen in Nederland aantal sterfgevallen in Nederland

4

5 Oefening Maak drie stapeltjes van de kaarten, die betrekking hebben op de wat jij denkt belangrijk te vinden in de laatste fase van jouw leven: Één stapeltje: zeer belangrijk voor jou Éen stapeltje: minder belangrijk voor jou Één stapeltje: totaal onbelangrijk voor jou

6 Oefening Maak drie stapeltjes van de kaarten, die betrekking hebben op de wat jij denkt belangrijk te vinden in de laatste fase van jou leven: Kies de drie kaartjes die jij zo op het eerste oog het meest belangrijk vindt en de drie die totaal onbelangrijk voor je zijn;

7 Oefening 1. Maak drie stapeltjes van de kaarten, die betrekking hebben op de wat jij denkt belangrijk te vinden in de laatste fase van jou leven; 2. Kies de drie kaartjes die jij zo op het eerste oog het meest belangrijk vindt en de drie die totaal onbelangrijk voor je zijn; 3. Bespreek jouw volgorde met de mensen aan jouw tafeltje.

8 Ervaringen Leuk Mooi om te horen wat anderen denken Alle drie dezelfde kaartjes Bewuster worden dat we anders zijn en andere prioriteiten stelt

9 Wat vindt U onbelangrijk, als u nú nadenkt over de laatste dagen weken van uw leven? Dat je schoon blijft Hoe het lichaam verandert Alles uit het leven gehaald te hebben (2 keer) Om anderen te helpen Om vrij te zijn van angst (als de familie in de buurt is is het goed) Religieuze dingen (bidden - vrede met god - spiritueel )

10 Wat vindt U belangrijk, als u nú nadenkt over de laatste dagen weken van uw leven? Om alles uit het leven gehaald te hebben Kinderen groot zien worden Dat je er ook nog bij bent Thuis en op mijn werk waar anderen Familie dichtbij (ouders, broertjes misschien later mijn kinderen) Om ook nog te leven dat je dag leeft zoals die komt niet de hele tijd over ziek zijn genieten. Ruimte voor anderen die verder moeten Mezelf kunnen zijn Om in rust te zijn met mezelf controle over mezelf willen hebben overgave mezelf blijven vinden beheersen Schoon blijven

11 Hoe was het met mij? Hoe hebben we onze tijd en ruimte gebruikt? Hoeveel ruimte heb ik (weg) gegeven en hoeveel ruimte heb I ontvangen? Hoe nieuwsgierig was ik naar de ander? Hoe nieuwsgierig waren de anderen naar mijn verhaal? Wat deed ik op het moment dat ik de ander niet begreep? Wat heb ik gezien in en aan de lijven van anderen?

12 Wat vindt men belangrijk familie / vrienden 61 % geen pijn hebben 57 % mijn waardigheid behouden 41 % mogelijkheid om zelf te beslissen wanneer mijn leven eindigt 38 % goede verzorging 34 % afscheid nemen 32 % volledig bij bewustzijn zijn 30 % medische zorg 27 % in mijn eigen woning blijven wonen 26 % genieten 26 %

13 Opvallende aspecten Taboe Weerstand op het onderwerp, vermijding, vooruitschuiven, onzekerheid etc. Praten en denken over de dood Gericht, actief, bewust, uiten, confrontatie, etc. Sociaal sterven Verbondenheid, hele systeem, zorgzaamheid, stervende centraal, empathie, etc. Regie in de laatste levensfase Regie, autonomie, geen last, (medische) maakbaarheid, etc

14 STIJLEN Bezig zijn met en praten over de dood + - socialen pro-actieven vertrouwenden rationelen onbevangenen Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

15 Sterfstijl: vertrouwenden (12%) Bezig zijn met en praten over de dood + - vertrouwenden Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

16 Sterfstijl: vertrouwenden (12%) leven na de dood Mensen in deze groep zijn: minder bang en hebben al een bepaald beeld van de laatste levensfase. sterk gericht op het gezin de dood al een deel van het leven. Als patiënt: gevoelig voor autoriteit, niet veeleisend en tevreden met het standaardaanbod, volgzaam, R-R-R Wat helpt: informatie in hapklare brokken, niet teveel alternatieven, aandacht voor de spiritualiteit, uitnodigend zijn want men is niet zo initiatiefrijk.

17 Vertrouwenden Regie behoefte: Praten en denken: Sociaal sterven: Taboe: betrekkelijk laag helder geen taboe

18 Casus

19 Case Vertrouwende Hoe kom/blijf je in contact? Gaan zitten Wat maakt dat u zo denkt en vanochtend anders Hoe gaat het nu met u ingangetje vinden Hoe is het vanochtend met de arts geweest wat is de uitkomst balletje bij haar laten liggen Ik snap de vertwijfeling Ik zie dat je twijfelt aan de keuze

20 Case Vertrouwende Wat valt u op in de communicatie? Gaat zitten Stemgebruik: zachter stiltes lager langzamer Rust Open houding licht naar haar toegenegen gericht op de vrouw weglopen Glimlach Luisteren Geeft mogelijkheden: Ik neem

21 Als je proactief bent: Mevrouw dat moet u wel zelf écht willen Als je sociaal bent: Dan zorg ik als u terugkomt van de punctie dat er lievelingstoetje er staat Als je rationeel bent: De kans dat het helpt is 5% Als je onbevangen bent: Je moet doen wat je niet laten kan Als je vertrouwend bent: De dokter is een heel capabele vrouw

22 Sterfstijl: rationelen (15%) Bezig zijn met en praten over de dood + - vertrouwenden rationelen Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

23 Sterfstijl: rationelen (15%) control over de dood Mensen in deze groep: zoeken een balans tussen werken en genieten. Ziek zijn en dood passen niet goed in het levensbeeld bij deze groep mensen. Ze hebben moeite met het tonen van hun kwetsbaarheid. Als patiënt: gevoelig voor autoriteit, leunen op professionele kennis ze zijn op zoek naar zekerheden. Ondersteunend: heldere feitelijke informatie Niet te veel over gevoelens, praktisch en ondersteunend duidelijkheid over de rolverdeling

24 Rationelen Regie: Praten en denken: Sociaal sterven: Taboe: hoog - hier en nu beperkt niet helder taboe

25 Sterfstijl: socialen (33%) Bezig zijn met en praten over de dood + - vertrouwenden socialen rationelen Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

26 Mensen in deze groep: Sterfstijl: socialen (33%) bang voor de dood Gekenmerkt als volks en eigentijds, zorgeloos, Niet al te opvallend, doe maar gewoon Zij vinden het vooral belangrijk om te sterven tussen familie en vrienden. Daarbij verwachten zij dat zaken te zijner tijd voor hen geregeld worden. Als patiënt: vasthoudend aan het leven, behoefte aan troost, verlichting, uitstellen tot het niet meer kan (medicatie), doen niet zoveel uit zichzelf, mogelijk eenzaam (omdat het zo gek is voor anderen om er over in contact te zijn.) Ondersteunend: Informatie in kleine delen, regelmatig herhalen benoem emoties, geef ruimte voor ondersteuning

27 Casus

28 Case 1 Sociale Hoe kom/blijf je in contact? Gaan zitten Heb u echt last van de koffie of is er iets anders aan de hand Veel tekst weinig inhoud oppervlakte niet te bedreigend Benoemen wat je ziet: ik zie dat u buikklachten heeft Er een beetje omheen draaien ditjes en datjes familie er bij betrekken hoe ervaart u

29 Case 1 Sociale Wat valt u op in de communicatie? Laat iets van zichzelf zien - over haar eigen moeder (gedrag van de moeder normaal) Humor Ze was heel dichtbij Houding lacht een beetje dichterbij gebogen Herkenning Zelfdewoorden Het is normaal

30 Socialen Regie behoefte: Praten en denken: Sociaal sterven: Taboe: zeer laag beperkt helder liever niet

31 Sterfstijl: pro-actieven (18%) Bezig zijn met en praten over de dood + - socialen pro-actieven vertrouwenden rationelen Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

32 Sterfstijl: pro-actieven (18%) leven met de dood Mensen uit deze groep: kenmerken zich door een kritische houding als het gaat om de zorg in hun laatste levensfase. Voor hen is de dood geen taboe, er wordt over nagedacht en gesproken om zo de regie ook in deze fase in de hand te houden. Als patiënt: wil alles weten, mondig, goed geïnformeerd, Veeleisend en zelfredzaam en afkerig van zinloos handelen Ondersteunend: inzicht geven in de alle opties, geef regie, geef kaders verwijs naar andere informatie

33 Pro actieven Regie behoefte: Praten en denken: Sociaal sterven: Taboe: zeer hoog makkelijk helder geen taboe

34 Casus

35 Case 2 Proactieve Hoe kom/blijf je in contact? Hoe kom/blijf je in contact?

36 Case 2 Proactieve Wat valt u op in de communicatie?

37 Prikkel Antwoord

38 kiezen Prikkel Antwoord

39 kiezen Prikkel Antwoord Wat is goed voor mij Wat is goed voor de cliënt Wat hebben we afgesproken Wat vinden mijn collega s hiervan

40 Prikkel veel contact met cliënten collegiaal contact jezelf kennen oefenen STEM Etc. Antwoord

41 Hoe was het met mij? Hoe hebben we onze tijd en ruimte gebruikt? Hoeveel ruimte heb ik (weg) gegeven? Hoe nieuwsgierig was ik naar de ander? Hoe nieuwsgierig waren de anderen naar mijn verhaal? Wat deed ik op het moment dat ik de ander niet begreep? Heb ik doorgevraagd wat de ander bedoelde, op het moment dat ik het niet snapte? Heb ik gevoelsreflecties gegeven Wat heb ik gezien in en aan de lijven van anderen? Wat is de invloed van jouw belevenis op de manier waarop je zorg verleent?

42 Verdriet

43 Sterfstijl: onbevangenen (22%) Bezig zijn met en praten over de dood + - socialen vertrouwenden rationelen pro-actieven onbevangenen Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

44 Sterfstijl: onbevangenen (22%) leven zonder de dood Mensen uit deze groep: Voor hen is de dood niet direct een onderwerp. Zij houden van genieten en leven hun leven op een eigenzinnige manier. Als patiënt: dwarsig, grenzen zoekend, onrustig, veel vrienden willen zien, ongevoelig voor autoriteit, afstand van zorgverleners Ondersteunend: korte, concrete informatie, in het hier en nu zijn, check naar emoties (ipv er al in te duiken), recht voor zijn raap

45 Onbevangenen Regie: Praten en denken: Sociaal sterven: Taboe: gericht op hier en nu beperkt onduidelijk geen flauwekul

46 Hoe ben jij in contact met jouw patienten over hun laatste levensfase?

47 Een van de middelen..is de surprisequestion: Zou het mij verbazen als deze patient binnen nu en een jaar zou overlijden??

48 Hoe kom je in contact

49 Beginzinnen om met een bewoner te gaan praten In de afgelopen maanden heb ik van u gehoord / ervaren / gemerkt, dit.dit en dit. Zijn er nu nog andere dingen waar u naar verlangt? Zelfde zin alleen dan: waar ziet u nou het meest tegenop als u zo vooruitkijkt. Ik ben op training en ik zou graag met u eens over gedachten willen wisselen over wat u belangrijk vindt in deze laatste periode van uw leven. Waar hoopt u op? Wat is er belangrijk voor u in deze laatste fase van uw leven? Vindt u het goed als ik volgende week eens in alle rust met u een half uurtje kom praten over wat er voor u belangrijk is? Als het nu niet uitkomt, mag ik u er dan over een paar maanden nog eens naar vragen? Ik zou graag met u over uw leven hier willen spreken, hoe kan ik dat het beste aanpakken? Wat ik wel eens hoor is dat het tijdig bespreekbaar maken van wat mensen wel en niet willen in de laatste fase van hun leven, dat dat mensen erg ondersteunt. Hoe zou dat voor u zijn?

50 onbevangene hoe is het met je op dit moment wat zou je nog willen waar begin je mee bucketlist wat is belangrijk voor je wie zijn er op dit moment belangrijk voor je hoe denk je over de toekomst

51 rationele het beleid in dit huis is om uw wensen te kennen in de laatste levensfase nu u deze stap gezet heeft, wil ik toch vragen naar uw gedachten over de laatste levensfase statistieken wat is het beste welke zakelijke dingen zijn al op orde

52 sociale wanneer u kijkt naar Marie van Bert die vorige maand is overleden - wat denkt u over die begrafenis en wat zou u kunnen bedenken als het u zelf zou overkomen wat denkt u dat uw kinderen voor u gaan regelen in de laatste weken van uw leven hebben uw kinderen iets geregeld hoe is het contact met uw kinderen, wat doen ze kleine brokjes

53 vertrouwende wat zijn ervaringen in overlijdens bij uw familie waar u met goed gevoel (kans op wedervraag) op terugkijkt U bent nog samen, stel dat iemand wegvalt hoe gaat u of uw partner verder Wat zijn uw belangrijkste rituelen

54 Wat valt op?

55

56 Coping is de manier waarop iemand zowel gedragsmatig, verstandelijk als emotioneel op aanpassing vereisende omstandigheden reageert. Sociaal reageren Niets doen Afleiding zoeken Positief denken Wensdromen en cognitief gericht reageren Destructief reageren en het uiten van kwaadheid Gericht reageren steun zoeken en emoties uiten; De zorgen met iemand delen andere mensen de gevoelens tonen. afwachten, de situatie aanvaarden en het probleem vermijden; de zaak op zijn beloop laten, zich erbij neerleggen. nieuwe activiteiten zoeken om niet aan het probleem te hoeven denken en afleiding zoeken om de spanning te doorbreken. de zaak van de zonnige kant bekijken en zich gerust stellen doordat het wel mee zal vallen. hopen dat het in de toekomst beter gaat en dat alles goed komt. zin om alles stuk te slaan en dat niet doen, agressief worden. het probleem stap voor stap aanpakken, informatie zoeken bij anderen.

57 Reacties In het groene gedeelte is het allemaal wel te overzien In het rode gedeelte: Vechten (De beste behandeling afdwingen, de wereld afreizen, conflicten in relatie met naasten) Vluchten (Ontkennen, onttrekken/afkeren van voorgestelde behandelingen, alternatieve behandelingen) Bevriezen (inactiviteit, passiviteit)

58 Traumatische ervaring De grootste kans op (psychische) problemen ontstaat wanneer iemand onverbondenheid ervaart tijdens of kort een zeer heftige ervaring.

59 Reflectie + doorvragen Reflecteren in eigen woorden wat de patiënt heeft gezegd: Reflectief luisteren Open (door)vragen Ondersteunen in het ordenen van de gedachten en gevoelens van de patiënt Eventueel: wat is voor u het belangrijkste? Plan maken: wat kan u helpen?

60 Normaliseren Uw reactie is een begrijpelijke, normale reactie: Op deze abnormale situatie van de ziekte/ behandeling (situatie) Voor iemand zoals u (kenmerken van de persoon)

61 Valideren Benoem de krachtige kanten van de patiënt / naaste(n) in de strijd tegen de ziekte

62 Vooruit Ondersteun in het verwoorden van hoop en vrees in een wens naar naasten / het behandelteam

63 Oefenen met ander gedrag Haalbaar doel : 15 minuten Delen dat je aan het oefenen bent met elkaar Beloning (bloemetje biertje) Symbooltje

64 Voor vragen - opmerkingen Bert Buizert Telefoon Mail bert.buizert@stichtingstem.info Website: Website: