Definities verbonden aan psychosociaal welzijn Visie van de bedrijfsarts. Dr. Ann De Muyt

Transcriptie

1 Definities verbonden aan psychosociaal welzijn Visie van de bedrijfsarts Dr. Ann De Muyt

2 Inhoud 1. KB 2. Stress en Burn-out 3. Besluit

3 KB 3

4 KB 10/04/2014 psychosociale risico s op het werk Art Afd. 4 Rol van de PA-AG Art 46: informatie aan WG en PAPS minstens 1x/jaar collectief en anoniem Art 47: indien risico gezondheid vastgesteld WN informeren over mogelijkheid om VP of PAPS te raadplegen of zelf doen mits akkoord WN Art 48: verwijzend naar art 57 van KB gezondheidstoezicht: overleg met PAPS mits akkoord WN Art 49: mededeling advies n.a.v. formeel verzoek door PAPS mits akkoord WN 4

5 KB 24/04/ wijziging KB 27/03/1998 van de externe diensten tot wijziging van diverse bepalingen Mogelijkheid voor de WG om tussenkomst te vragen van de AG als hij vindt dat de WN meer risico s loopt door zijn gedrag Mogelijkheid om discrete, spontane consultatie aan te vragen of bezoek voorafgaand aan de werkhervatting Mogelijkheid van overleg met collega s indien WN toestemt 5

6 Stress en burn-out 6

7 Stress en burn-out Enkele bedenkingen Een aantal cijfers Inzicht in het fenomeen stress/burn-out Oorzaken van stress/burn-out Differentiaal diagnose Gevolgen van stress/burn-out Preventiebeleid Re-integratie op het werk 7

8 Enkele bedenkingen 8

9 In de media 9

10 In de media Burn-out: als werknemers faken, kunnen we net zo goed stellen dat bedrijven het ook wel eens doen Werkbaar werken schiet in gang in 2017 Belgen met burn-out blijven steeds langer thuis Hoog tijd om te beseffen dat we thuis vaak veel meer onder druk staan dan op kantoor Vooral veertigers lopen risico op stress en burn-out 10

11 Een aantal cijfers 11

12 Een aantal cijfers rond stress en burn-out 12

13 Een aantal cijfers rond stress en burn-out

14 Een aantal cijfers rond stress en burn-out

15 Beroepsgroep 15

16 Sector 16

17 Inzicht in het fenomeen stress/burn-out 17

18 18

19 Inzicht in het fenomeen stress Stress = een onevenwicht tussen draaglast en draagkracht Dit onevenwicht ervaren wij als bedreigend

20 Stress en burn-out Gevolgen onevenwicht balans Fase 1 Mentale belasting/ spanningsklachten Onevenwicht draaglast- en kracht Moe maar voldaan Stressklachten = normale reactie = waarschuwing Bv. deadline Fase 2 Overspanning Falende coping Psychosomatische klachten = storing sociaal functioneren Gevoelens van onmacht Piekeren Tijdelijk out (+/-8 weken thuis) Fase 3 Burn-out Emotionele uitputting (EU) Depersonalisatie (DP) Persoonlijke bekwaamheid (PB) > 1 jaar 20

21 Conceptueel kader 21

22 Stress en burn-out Eindstadium: Wat is een burn-out? Burn-out is eindstadium Letterlijk: burn-out = opgebrand Je moet in VUUR en VLAM gestaan hebben om opgebrand te raken! 22

23 23

24 Stress en burn-out Wat is een burn-out? Emotionele uitputting Van energieknaar mentaal en fysiek moe Burn-out Depersonalisatie Van betrokkenheid naar cynisme Persoonlijke bekwaamheid Gevoel van te falen, meer fouten maken die men subjectief uitvergroot Kan ik deze job nog wel? 24

25 Definitie van burn-out Consensusdefinitie (Shaufeli et all. 1988, 2003) Negatieve, lang aanhoudende gemoedstoestand Werkgerelateerd Bij normale individuen, bij elk beroep

26 Oorzaken van stress/burn-out 26

27 Oorzaken of mogelijke verklaringen van stress en burn-out Maatschappelijke evolutie Verplichtingen werk en thuis Te hoge verwachtingen van werknemers? Te hoge verwachtingen van werkgevers? Te hoge verwachtingen van derden? Stijging emotionele belasting (vooral zorgsector) 27

28 Oorzaken 28

29 Individu - Bestaat een burn-outprofiel? Het goed willen doen Groot verantwoordelijkheidsgevoel Perfectionisme Moeite om hulp te vragen Verbeten doorgaan Gemakkelijk hulp aanbieden Niet willen teleurstellen Graag ja zeggen (bv, gevoel nuttig/nodig te zijn ) Moeite met opkomen voor jezelf Weinig aandacht voor de eigen noden

30 Werkgerelateerde oorzaken Arbeidsorganisatie Arbeidsinhoud Structuur Samenwerking tussen diensten Procedures Algemeen beleid Communicatie Managementstijl Aard van het werk Taakduidelijkheid Complexiteit en variatie aan taken Belasting (emotioneel, psychisch, fysiek)

31 Werkgerelateerde oorzaken Arbeidsinhoud Hoge taakeisen: - Emotioneel - Cognitief - Fysiek Ongunstige uitkomsten: - Burn-out - Absenteïsme - Geïrriteerdheid - Overspanning - Frustratie - - Regelmogelijkheden - Sociale steun

32 Werkgerelateerde oorzaken Arbeidsvoorwaarden Inrichting van de arbeidsplaats Uurrooster en arbeidsduur Opleidingsmogelijkheden Verloning Loopbaanmogelijkheden Evaluatieprocedures Arbeidsmiddelen Omgevingsfactoren Werkhoudingen

33 Werkgerelateerde oorzaken Interpersoonlijke relaties Relaties tussen collega s en leidinggevenden Relaties met derden Relaties tussen groepen Communicatie Ondersteuning

34 Privégerelateerde oorzaken 1. Gebrek aan steun van partner / problemen met de kinderen 2. Multitasking 3. Geen ontspanning 4. Geen afgrenzing werktijd / privé-tijd 5. Perfectionistisch in thuissituatie 34

35 Andere factoren Leeftijd Geslacht Burgerlijke staat Social media internetcultuur 35

36 Differentiaal diagnose 36

37 Stress en burn-out Burn-out versus depressie Burn-out Werkgerelateerd Wel willen, maar niet (meer) kunnen Energiestoornis Depressie Alle levensdomeinen Wel kunnen, maar niet meer willen Stemmingsstoornis 37

38 STRESS BURN-OUT Direct gevolg van professionele stressfactoren De zin van het werk staat niet centraal Is tijdelijk of chronisch Kan elke werknemer treffen Gaat niet noodzakelijk gepaard met negatieve houdingen t.o.v. anderen De sociale steun en copingstrategieënkunnen bemiddelentussen stress en burn-out Belangrijke rol van de zin van het werk in het opduiken van het syndroom Gevolg van langdurige blootstelling aan aanhoudende stress Treft vooral mensen die het werk zeer belangrijk vinden Negatieve houding en gedrag tegenover collega s, klanten cynisme

39 DEPRESSIE BURN-OUT Emotionele uitputting en prikkelbaarheid Raakt alle aspecten van het leven Gekenmerkt door een verlies van interesse en levenslust Lager zelfbeeld, doemdenken, minder vitaliteit Een voorgeschiedenis van depressie is mogelijk Emotionele uitputting en prikkelbaarheid Specifiek gebonden aan het werk Behoud van interesse in de aspecten van het leven die geen verband houden met het werk Beter zelfbeeld en realisme, meer vitaliteit dan bij een depressie Een burn-out kan afglijden in een depressie

40 Gevolgen van stress/burn-out 40

41 Stress en burn-out Gevolgen voor het individu(evenals signalen) Fysiek Slaapstoornissen Daling in energie Hartkloppingen Gastro-intestinale klachten Benauwdheid Emotioneel Daling controlegevoel Daling bekwaamheidsgevoel Daling motivatie Frustratie Angst Prikkelbaarheid Concentratiestoornissen Daling zelfwaarde Daling geheugen Stemmingswisselingen Onzekerheid over werk: verlaten of blijven? Gedragsmatig Attitudeverandering t.o.v. anderen (cynisme, afstandelijkheid) Zich afzonderen Frequenter en langer ziek Agressiever Bron: Onderzoek naar burn-out bij de Belgische beroepsbevolking: samenvatting van het eindverslag ( )

42 Stress en burn-out Gevolgen voor team Spanningen Verziekte sfeer Ontevredenheidsgevoel Geen vertrouwen in elkaar Afhaken van taken en verantwoordelijkheid Uitvergroten problemen Rigiditeit, overdreven belang aan regels Moeilijk consensus te bereiken (vb. verlof) Non-verbale communicatie Gevolgen voor organisatie Conflicten Absenteïsme Arbeidsongevallen en beroepsziekten Afname van kwaliteit en de productiviteit Verslechtering van het sociaal klimaat Stakingen Aantasting van het imago van de onderneming 42

43 En dan? 43

44 Fase 1: Signalen detecteren Fase 2: Informatie & erkenning Fase 3: Doorverwijzen + coaching Fase 4: Gezonde medewerker Burn-out Re-integratie op het werk Recuperatie Herstel 44

45 WAT? ROL DOORVERWIJZING Mentale belasting/ spanningsklachten Nog aan het werk, klachten, maar sociaal leven oké - Stimuleren recup+ bekijken balans - Stimuleren melding leidinggevende - Erkenning - Polsen naar steun - Cursus stressbeheersing - Vertrouwenspersoon - PAPS Overspannen Al dan niet nog aan het werk, uitputting, klachten belemmeren sociaal leven - Tips ter recup - Nood aan korte timeout? Contact HA? - Stimuleren gesprek leidinggevende = oplossingsgericht - Cursus stressbeheersing - Vertrouwenspersoon - PAPS - Huisarts - Korte eerstelijnsbegeleiding Burn-out Uitputting, cynisme, twijfel eigen kunnen, - Erkenning disbalans - Signalen benoemen - Eerst recup(niet langer dan 3m) - Info over coaching - Individuele gespecialiseerde begeleiding (gedragstherapie) 45

46 Preventiebeleid 46

47 Psychosociaal preventiebeleid 1. Primaire preventie Oorzaken elimineren 2. Secundaire preventie Vroegtijdig detecteren en behandelen 3. Tertiaire preventie Gevolgenvan burn-out beperken en terugkeer naar de werkvloer bevorderen 47

48 Primair Collectief Risicoanalyse Psy Loopbaanbegeleiding Draagkracht verhogen Draaglast beperken Secundair Alert zijn voor signalen Communicatie Informeren over zelfzorg Informatiebronnen benutten Tertiair Werkomgeving reorganiseren Mogelijkheden werkhervatting Overleg tussen verschillende actoren 48

49 Re-integratie op het werk 49

50 Werkhervatting 50

51 Rol van de arbeidsgeneesheer 51

52 To-do voor werknemer Rust ziekteverlof Inzicht oorzaken burn-out Sociale steun Bespreek terugkeer met huisarts, bedrijfsarts, hulpverlener, afstemmen op elkaar Bewaak je grenzen 52

53 To-do voor organisatie Contact houden! Kennis over burn-out Helderheid verschaffen rond mogelijkheden en toekomstperspectief Mogelijkheden rond re-integratie bekijken

54 To-do voor de leidinggevende Bereid terugkeer grondig voor Overleg met collega s waar ze kunnen ondersteunen Jobinhoud moet gekend zijn Bespreek onopgeloste conflicten en los deze vooraf op Bied structuur aan Maal degelijke afspraken Progressieve tewerkstelling voltijdse opdrachten uitvoeren

55 Besluit 55

56 Besluit Psychosociaal welzijn is niet enkel domein van PAPS Goede samenwerking met PAPS is essentieel! 56

57 10 dodelijke tips voor burn-out 1. Laat uw gevoel van eigenwaarde uitsluitend afhangen van perfect uitgevoerd werk. 2. Neem zo veel mogelijk extra werk aan om uw collega s te ontlasten. U weet zelf dat u het beter kan. 3. Werk zo veel en zo lang mogelijk, liefst ook nog s avonds en in het weekend. 4. Neem maximaal 1 keer per jaar vakantie. Eén week volstaat voor u. 5. Concentreer u op de lastige en moeilijke aspecten van uw werk en erger u er zo veel mogelijk aan. 57

58 10 dodelijke tips voor burn-out 6. Hou zeker voldoende afstand van uw collega s om u niet te verhinderen uw taken optimaal te vervullen. 7. Wees ervan overtuigd dat u absoluut elk probleem kunt oplossen als u maar genoeg inspanning levert. 8. Maak in uw vrije tijd geen plannen met vrienden en oefen geen hobbies uit. 9. Maak u geen zorgen over uw welzijn en lichamelijke en geestelijke gezondheid. 10.Het privéleven komt altijd op de laatste plaats. 58

59 Bedankt voor uw aandacht Zijn er vragen? 59