Jaarverslag Validatie NDFF 2012

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jaarverslag Validatie NDFF 2012"

Transcriptie

1 Jaarverslag Validatie NDFF 2012

2 Jaarverslag validatie NDFF 2012 Tekst Albert Vliegenthart Met medewerking van Leo Bot, Raymond Creemers, Adriaan Gmelig-Meyling, Hans Hollander, Menno Hornman, Ties Huigens, Roy Kleukers, Baudewijn Odé, Laurens Sparrius Rapportnummer Projectnummer Productie De Vlinderstichting Mennonietenweg 10 Postbus AM Wageningen T E info@vlinderstichting.nl Opdrachtgever Gegevensautoriteit Natuur Deze publicatie kan worden geciteerd als Vliegenthart, A. (2013). Jaarverslag Validatie NDFF Rapport VS , De Vlinderstichting, Wageningen. Trefwoorden NDFF, validatie, validatieteams Mei 2013 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigden/of openbaar gemaakt d.m.v. druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van De Vlinderstichting, noch mag het zonder een dergelijke toestemming gebruikt worden voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd.

3 Inhoud Inleiding... 4 Resultaat... 4 Validatie... 5 Validatorendag... 5 Waardering... 7 Handleiding... 7 Commissie kwaliteitsborging... 8 De indeling van de validatieteams... 9 Samenvatting per validatieteam Validatieteam Macro-nachtvlinders Validatie van Microlepidoptera Validatieteam Vaatplanten Validatieteam vogels Validatieteam Sprinkhanen Validatieteam Libellen Validatieteam Zoogdieren Validatieteam Mossen en Korstmossen Validatieteam Dagvlinders Validatieteam Weekdieren Validatieteam Reptielen, Amfibieën en Vissen Conclusie en aanbevelingen De Vlinderstichting 2013 / Validatie

4 Inleiding De validatieteams voor de NDFF zijn van groot belang voor de kwaliteit van de NDFF. Dit rapport geeft een overzicht van de activiteiten die de validatieteams afgelopen jaar hebben verricht. Dit project omvat het structureel onderhouden van de NDFF validatieteams die in 2012 actief waren met de validatie van de waarnemingen die bij de NDFF niet door de automatische validatie zijn gekomen. Dit rapport geeft een overzicht van deze behaalde resultaten in de handmatige validatie die voor 12 soortgroepen zijn uitgevoerd. In 2012 waren de 12 validatieteams actief op zowel het validatieportaal van de NDFF als op Waarneming.nl. Deze teams dekken nog niet alle soortgroepen en beperken zich tot: vogels, vaatplanten, dagvlinders, reptielen/amfibieën/vissen, macro-nachtvlinders, micro-nachtvlinders, libellen en zoogdieren, sprinkhanen/krekels, weekdieren en mossen/korstmossen. De overige beleidsrelevante soorten wordt nog beperkt tot de kreeften en vliegend hert. Vanwege deze nog kleine groep is dit hiervoor een klein validatieteam beschikbaar. Voor de validatie van de paddenstoelen is contact geweest met de NMV, maar dit heeft nog niet tot een concreet validatieteam geleid. Resultaat De validatie coördinator (Albert Vliegenthart) onderhield contacten met alle soortgroepcoördinatoren. Hierbij werden de technische en functionele knelpunten besproken en opgelost en doorgaans via de helpdesk afgehandeld. Daarnaast werden de soortgroepcoördinatoren geregeld bijgepraat en aangespoord om hun team te activeren, indien de getallen voor handmatige validatie opliepen. Bij vrijwel alle bijeenkomsten van de commissie kwaliteitsborging werden de overzichten van de handmatige validatie voorgelegd waarbij een toelichting werd gegeven over de voortgang. De samenstelling van de validatieteams staat in bijlage 1. In 2012 waren er ruim 140 validatoren actief met handmatige validatie op het NDFF-portaal en Waarneming.nl. Hierbij zijn de regio-admins niet meegerekend. Dit zijn ongeveer xxx mensen die valideren op regionaal niveau. Hierbij worden vooral regionale bijzonderheden gevalideerd. Op de validatorendag in oktober 2012 waren alle soortgroepcoördinatoren aanwezig en werd de voortgang van de validatie op de NDFF toegelicht. De algehele sfeer was zeer positief en ieders enthousiasme werd gebruikt om met de afzonderlijke validatieteams de voortgang te bespreken. Het validatieteam micro-nachtvlinders is in 2012 opgestart, de activiteit op het validatieportaal is merkbaar, de inspanning berust echter nu nog op slechts één persoon. Meer over de voortgang van de handmatige validatie staat in de desbetreffende samenvattingen van de validatieteams in deze rapportage. De Vlinderstichting 2013 / Validatie

5 Validatie In 2012 zijn er waarnemingen aan de NDFF toegevoegd vanuit allerlei bronnen en portalen. Daarvan zijn ruim 7 miljoen waarnemingen over alle soortgroepen gevalideerd binnen de verschillende systemen van de NDFF. De overige waarnemingen waren al extern gevalideerd (828609), of zijn wel geladen maar moeten nog ter beoordeling worden aangeboden of zijn nog in behandeling (780075). De automatische validatie van de NDFF en op Waarneming.nl ving 87% van de waarnemingen af en keurde deze goed middels de ingestelde kennisregels. De overige 13% werd handmatig beoordeeld, waarnemingen in totaal. Hiervan werd ruim 2/3 deel beoordeeld binnen Waarneming.nl, de rest via het validatieportaal van de NDFF. De bulk van de autovalidatie, ruim 90% werd uitgevoerd binnen de NDFF, op Waarneming.nl werd in de loop van het jaar de automatische validatie ingericht. Tabel 1 geeft een overzicht van de handmatig en automatisch gevalideerde waarnemingen per soortgroep. soortgroep NDFF Autovalidatie NDFF Handmatig W.nl Autovalidatie W.nl Handmatig Totaal: paddenstoelen mossen korstmossen microlepidoptera vaatplanten nachtvlinders dagvlinders libellen sprinkhanen en krekels amfibieen reptielen vissen vogels zoogdieren Totaal: totaal gevalideerd binnen de NDFF: totaal aantal nieuwe records in 2012: Validatorendag Op 12 oktober 2012 is in dierenpark Amersfoort de eerste landelijke validatorendag georganiseerd. Deze werd door Jan van Groenendael geopend. Renée Bekker, Albert Vliegenthart, Hisko de Vries en Baudewijn Odé gaven een voordracht over respectievelijk de rol en achtergronden van de GaN, het validatieproces op het portaal, automatische validatie op Waarneming.nl en de validatie vanuit een soortgroep. Er waren ongeveer 60 mensen aanwezig en daarmee ongeveer 35% van de validatoren De Vlinderstichting 2013 / Validatie

6 De middag werd besteed door met de afzonderlijke teams samen te komen en om kennis te maken met collega validatoren, kennis en anekdotes uitwisselen en om meer te leren over het hele validatie proces. Nog niet alle knel- en actiepunten zijn opgelost. Deze meldingen zijn via de Helpdesk gemeld. Hier wordt prioritering gegeven aan ieder te nemen actie, waarbij rekening is gehouden met de ondersteunende capaciteit. Enkele uitkomsten van de discussie middag: Er ligt een voorkeur om de determinatie onderdelen van het forum beter aanspreekbaar te maken vanuit de validatie omgeving. Hoe dit het best kan worden ingebouwd en wanneer moet nog worden onderzocht. Validatoren van zeer specifieke soortgroepen, mogen hun eigen waarnemingen niet valideren. Maar er zijn nauwelijks andere experts die dan de waarnemingen van de (vaak enige) validator kan valideren. De Commissie Kwaliteitsborging zal zich hier over beraden en de betreffende validatoren informeren. Waarnemingen in het portaal overdragen naar een andere soortgroep werkt nog niet naar wens. Dit wordt gemeld voor het beheer (IT) van het validatieportaal. Binnen het libellenteam zijn de procedures voor habitatrichtlijnsoorten verduidelijkt. De validatieprocedure hier omheen wordt heringericht. De CWNO gaat ook met een navraagformulier werken. Validatierechten voor validatoren moeten op beide portalen worden ingesteld. Actiepunt Albert Binnen de nachtvlinders moet een overleg komen tussen De Vlinderstichting en Noctua over het uitleveren van gegevens. Actiepunt Ties en Albert Na het vertrek van Johan Thissen bij de Zoogdiervereniging, heeft Martijn van Oene zich kandidaat gesteld als soortgroepcoördinator validatieteam zoogdieren. Na intern overleg zal dit moeten worden bevestigd. Actiepunt zoogdiervereniging Een verzoek om het landenoverzicht in het validatieportaal standaard op Nederland te zetten. Actiepunt Albert Taxonomie Weekdieren en slakken moet gelijk worden afgestemd. Stichting Anemoon gaat een correcte lijst aanleveren voor de NDFF die gelijk is aan Waarneming.nl en andere bronnen. Actiepunt Stichting Anemoon De validatie-instructie wordt door alle teams goed gevolgd. Alle waarnemingen met extra bewijs (foto, geluid etc.) worden handmatig beoordeeld, wettelijk beschermde en zeldzame soorten worden snel weggewerkt. In het NDFF validatieportaal kunnen we zien dat er ook nog wat oudere waarnemingen op beoordeling wachten. Het is voor waarnemers leuk als ook die oude waarnemingen een eindoordeel gaan krijgen, sommigen wachten hier al lang op. In het bijgevoegde overzicht (zie onder) is voor alle soortgroepen te zien hoeveel waarnemingen, uit welke categorie en van welk jaar nog te behandelen staan. We moeten we nog even melden dat wanneer een waarneming wordt afgekeurd, dit enkel na communicatie met de waarnemer mag gebeuren, dit om waarnemers serieus te nemen en gemotiveerd te houden natuurlijk. In lastige gevallen, als waarnemers grenzen van fatsoen overschrijden graag doorsluizen naar Albert/Renée, ook waarnemers dienen validatoren respectvol te behandelen. De Vlinderstichting 2013 / Validatie

7 Spelregels voor Validatoren/Admins op beide portalen: Via de toegang tot de validatieportaal is het mogelijk data in te zien en op kaart te tonen. Anders dan in het uitvoerportaal of de verschillende invoerportalen (waaronder telmee.nl en waarneming.nl) zijn op deze manier alle gegevens onvervaagd in het basisarchief van de NDFF in te zien. Het is niet toegestaan deze gegevens voor enig eigen commercieel of professioneel gebruik* aan te wenden dan wel deze aan te bieden aan derden. De toegang die aan validatoren wordt verleend is ruim om het valideren zo zorgvuldig en gemakkelijk mogelijk te laten verlopen, misbruik hiervan is echter te strengste verboden en leidt na ontdekking tot het onmiddellijk blokkeren van de toegang tot alle onderdelen van de NDFF. De kaartjes mogen naast direct gebruik voor validatiedoeleinden worden gebruikt voor: a) Opname in waarnemer gerelateerde publicaties (bijv. kaartje in PGO-tijdschrift of districtnieuwsbrief) onder vermelding van copyright NDFF en datum van extractie. b) Voor het coördineren van vrijwilligersactiviteiten (bijv. kaartje ten behoeve van actualiseren soortwaarnemingen) onder vermelding van copyright NDFF en datum van extractie. NB: Locaties van bijzondere soorten mogen voor eigen gebruik/belang worden bezocht ter verificatie t.b.v. validatie houdend de toegangsregels van de terreineigenaar en in acht nemend de kwetsbaarheid van ecologische waarden voor verstoring. Locaties mogen niet worden gedeeld, doorgegeven aan derden via sociale media als Twitter, Facebook etc., etc.! Deze dag werd door iedereen zeer gewaardeerd en als zeer leuk ervaren. Mensen werden gemotiveerd en de positieve sfeer was goed. De discussies uit de opstartfase lijken verleden tijd en men ziet juist nu de voordelen van het valideren. Een groot compliment. Waardering Alle validatoren die zich hebben ingezet in 2012 en meer dan 500 waarnemingen hebben gevalideerd zijn gewaardeerd met een keuze uit de Crossbill Guides selectie. In totaal werden 136 gidsen verdeeld (figuur 1). Validatoren die niet actief zijn geweest hebben geen attentie ontvangen. Deze mensen worden in 2013 gevraagd naar hun actieve rol in het validatie proces en mogelijk worden hun rechten voor validatie opgeheven. Figuur 1: Overzicht van de verdeelde Crossbill Guides Handleiding De Vlinderstichting 2013 / Validatie

8 In 2012 is een hernieuwde uitgave van de handleiding voor valideren op het NDFF validatieportaal uitgegeven. Hierin zijn nieuwe functie s t.o.v. de vorige uitgave toegelicht. Deze update is digitaal beschikbaar voor alle validatoren. Commissie kwaliteitsborging Voor commissie kwaliteitsborging zijn overzichten gegenereerd, waarbij de Alle soortgroepcoördinatoren van de eerste zes soortgroepen zijn bij de vergadering van de commissie kwaliteitsborging aangeschoven om hun ervaringen met de commissieleden te delen. In het komende jaar zal de commissie ook weer actief coördinatoren uitnodigen bij commissievergaderingen. In 2011 was het voor veel mensen, soms ook voor de validatiecoördinator niet altijd duidelijk wie welke verantwoordelijkheden droeg. In 2012 was dit grotendeels verholpen en was er vooral behoefte aan de kennisregelmodule. Deze module wordt door Geodan gebouwd, maar heeft inmiddels een flinke vertraging opgelopen. In 2013 moet deze module worden opgeleverd. De Vlinderstichting 2013 / Validatie

9 De indeling van de validatieteams Voor de concrete invulling van de validatieteams wordt in maart 2013 een nieuw schema op de website van de GaN geplaatst. Op deze herziene lijst van validatoren zijn de mensen die niet meer actief waren, of wilde zijn, niet meer opgenomen als validator. Per team zijn de volgende soortgroepcoördinatoren benoemd: 1. Dagvlinders: Albert Vliegenthart 2. Macro-nachtvlinders: Ties Huigens 3. Micro-Nachtvlinder: Joop Kuchlein 4. Libellen: Vincent Kalkman 5. Sprinkhanen en krekels: Roy Kleukers 6. Vaatplanten: Baudewijn Odé 7. Mossen en korstmossen: Laurens Sparrius 8. Zoogdieren: Hans Hollander 9. Reptielen, amfibieën & vissen: Raymond Creemers 10. Vogels: Menno Hornman 11. Weekdieren: Adriaan Gmelig Meyling De kreeften worden gevalideerd door Bram Koese, maar zijn gezien de omvang van de soortgroep en het aantal waarnemingen niet ondergebracht in een speciaal validatieteam. De snuitkevers en aaskevers worden respectievelijk door Theodoor Heijerman en Ed Colijn gevalideerd. Er wordt gestreefd om in 2013 een validatieteam paddenstoelen op te zetten. Op dit moment wordt een beperkt aantal waarnemingen door paddenstoelexperts op Waarneming.nl gevalideerd. De Vlinderstichting 2013 / Validatie

10 Samenvatting per validatieteam Validatieteam Macro-nachtvlinders Het validatieteam voor de macro-nachtvlinders is in 2012 van samenstelling veranderd. Nadat Albert Vliegenthart in het begin van het jaar de coördinatie van dit team van Dick Groenendijk had overgenomen, is Ties Huigens sinds Juni 2012 de nieuwe coördinator. Hij werkt sindsdien als projectleider bij De Vlinderstichting op het gebied van nachtvlinders. Daarvoor was hij onderzoeker op het Laboratorium voor Entomologie van de Wageningen Universiteit, waar hij lange tijd onderzoek heeft gedaan naar ecologische interacties tussen nachtvlinders, dagvlinders en sluipwespen. Drie validatoren (Han Endt, Bas Verhoeven en Ad Sonnemans) hebben in 2012 aangegeven helaas geen tijd meer te hebben voor het validatiewerk. In de tussentijd zijn diverse admins die waarnemingen valideren op Waarneming.nl toegevoegd aan het team. Het team ziet er nu als volgt uit: Het validatieteam heeft in 2012 op volle toeren gedraaid en er voor gezorgd dat de oorspronkelijke achterstand van ruim nog te valideren waarnemingen eind mei was teruggebracht tot Momenteel (febr. 2013) is er zelfs helemaal geen achterstand meer en kunnen de binnengekomen waarnemingen druppelsgewijs worden gevalideerd. Op de NDFF validatorendag van 12 Oktober 2012 in Amersfoort is het team bij elkaar geweest. Dit was ten dele voor kennismaking, met name tussen de NDFF validatoren en de admins van Waarneming.nl. Er is toen besloten om nauwer samen te werken. De admins van Waarneming.nl worden nu ook echt als onderdeel van het hele validatieteam gezien. Er is op de validatorendag verder gesproken over kennisregels voor automatische validatie zoals die in de NDFF (Telmee.nl) zijn ingebouwd. Het doel is nu om voor Waarneming.nl dezelfde kennisregels toe te passen. Die kennisregels waren ruim 1,5 jaar geleden voor 841 soorten macro-nachtvlinders in een bestand opgesteld door Dick Groenendijk. Voor elke soort staat daarin de vliegperiode genoemd (vroegste en laatste dag in het jaar), de maximale afstand buiten het huidige De Vlinderstichting 2013 / Validatie

11 verspreidingsgebied en het maximaal aantal exemplaren per waarneming. Van zeldzame en lastig te determineren soorten zijn foto s noodzakelijk voor de validatie. Een van de admins op Waaneming.nl. Niek Louwers, wil de kennisregels voor de NDFF (Telmee.nl) naar de nieuwste waarnemingen toepassen op Waarneming.nl, in nauw overleg met Ties Huigens en Willem Ellis van de werkgroep Vlinderfaunistiek (beheerder van het nachtvlinderbestand Noctua ). In 2013 wil het validatieteam bij elkaar komen voor een workshop Validatie macro-nachtvlinders. Het plan is om deze workshop te organiseren in het natuurhistorisch museum Naturalis in Leiden om toegang te hebben tot de grootste nachtvlindercollectie van Nederland. Het plan is dat de curator van deze collectie, Rob de Vos (lid van de beoordelingscommissie binnen het validatieteam), aan de hand van museumexemplaren een workshop zal geven voor een aantal zeer lastig te determineren soortcomplexen binnen de macronachtvlinders. Dit zal de kwaliteit van de handmatige validatie en de interacties tussen de validatoren verder stimuleren. Ties Huigens soortgroepcoördinator Macro-nachtvlinders De Vlinderstichting 2013 / Validatie

12 Validatie van microlepidoptera, door Leo Bot In 2009 is vanuit de stichting Tinea een werkgroep in het leven geroepen met het oog op de continuïteit van gegevensverzameling en determinatie op het gebied van de microlepidoptera. De bedoeling is, onder meer via het maken van soortteksten voor de website de kennis onder de leden van de werkgroep uit te breiden. De groep komt tenminste tweemaal per jaar bijeen. In het voorjaar van 2011 kwam de validatie op Telmee aan de orde. In oktober is een lijst van validatoren opgestuurd en werden rechten toegekend. Dat in de handleiding toegang via Telmee.nl werd aangegeven en niet via het validatieportaal, bespoedigde de zaak overigens niet. Enkele leden hebben weliswaar af en toe gevalideerd, maar achteraf gezien met onvoldoende structuur. Daardoor is het min of meer verzand. Het is ook lang niet altijd gemakkelijk (en soms onmogelijk) om micro s van een foto te determineren. In maart 2012 heeft Hans Donner tijdens een bijeenkomst een demonstratie gegeven. Toen stond echter het veldseizoen alweer voor de deur. Met het oog daarop en vanwege het feit dat ik problemen had in het validatieportaal te komen, ben ik er toen nog niet aan begonnen. In oktober 2012 hebben we nogmaals aandacht besteed aan de validatie. Er stond toen een aantal van ruimschoots meer dan waarnemingen op beoordeling te wachten. Het was duidelijk dat er iets moest gebeuren. Aangezien ik toen voldoende tijd had, ben ik voorzichtig met de validatie begonnen. Aanvankelijk moest even worden gezocht naar de juiste aanpak. Het bleek al gauw dat beoordeling per soort het beste werkte. Ik kreeg daardoor goed vat op de kenmerken van zo n soort en de verschillen met verwante soorten. Die kennis gebruikte ik ook om foto s op waarneming.nl te bekijken en daaruit een flink aantal fouten te halen. Dit gaf nog eens extra inzicht in de fouten die gemaakt kunnen worden. Omdat een aantal waarnemers sommige (maar niet alle) waarnemingen van een foto voorziet, is het voor inzicht in de kennis van de waarnemer van belang deze zoveel mogelijk samen te beoordelen. Mijns inziens is het dus niet goed om alleen waarnemingen mét foto te beoordelen. Wanneer uit de foto s blijkt dat de waarnemer vat heeft op een bepaalde soort, kunnen ook meldingen van die soort zónder foto goed worden beoordeeld. Hoewel in de handleiding wordt geadviseerd zoveel mogelijk standaard antwoorden te gebruiken, heb ik toch in veel gevallen geprobeerd aan te geven waarom het bijv. een andere soort betrof. Voor de waarnemer is dit beslist meer bevredigend. Het kost bovendien slechts weinig extra tijd. Aangezien de winter lang en het weer vaak onaangenaam was, ben ik flink opgeschoten, ook al omdat ik het geen vervelende klus vond. In de bijeenkomst van maart j.l. heb ik mijn bevindingen in de werkgroep uiteengezet, in de hoop wat van mijn enthousiasme over te brengen. Nu, na de winter, staan er nog 3410 waarnemingen te wachten, terwijl er in die tussentijd nieuwe waarnemingen zijn ingevoerd. Een deel van de resterende records zal moeilijk te beoordelen zijn, vooral wanneer het om slecht herkenbare soorten gaat en er geen foto is bijgevoegd. Over de aanpak daarvan zal nog worden overlegd. Natuurlijk is het stimulerend voor de waarnemer als zijn/haar waarnemingen worden behandeld, maar door de soortgerichte aanpak bleek het werk ook heel leerzaam voor de validator. Wordt dus vervolgd. De Vlinderstichting 2013 / Validatie

13 Validatieteam Vaatplanten Het validatieteam voor vaatplanten bestaat uit 40 validatoren, een groot deel valideert alleen op NDFF. Er is in het algemeen weinig verloop. In 2012 twee bijeenkomsten met Districtscoördinatoren (maart en november) van FLORON, die tevens de regionale coördinatoren voor validatie zijn. Op deze bijeenkomsten is validatie standaard agendapunt. Dit jaar extra uitdaging in snel wegwerken achterstanden i.v.m. analyses voor nieuwe rode lijst. Daarbij goed resultaat geboekt. In de loop van het jaar zijn diverse mensen door de soortgroep coördinator verder op weg geholpen met gebruik validatieportaal en gedragsregels bij valideren. Geboekt resultaat wordt ook door validatoren als prettig ervaren. Valideren hoort tot standaardpakket van Districtteams FLORON. Op de validatorendag in 2012 heeft de soortgroepcoördinator een presentatie gegeven over het valideren bij Vaatplanten. Gevoelde knelpunten die door de validatoren gedeeld worden: Mensen kunnen door verschillende ID s niet alleen niet bij (een deel van) de eigen gegevens, maar ook de communicatie rondom validatieproblemen verloopt stroef als je niet via de portal kunt communiceren. Soortgroepcoördinator voelt zich soms wat onprettig bij de steeds niet nagekomen beloften waarover hij communiceert binnen de groep (o.a. nieuwe portal met toegang tot validatieregels en nieuwe handleiding). Coördineren van twee groepen validatoren (wrn.nl en NDFF) is niet handig, noch optimaal. Coördinator heeft nog steeds geen validatiecommissie opgericht. Baudewijn Odé soortgroepcoördinator Vaatplanten De Vlinderstichting 2013 / Validatie

14 Validatieteam vogels In het verslag van 2011 is ruim aandacht besteed aan het in de praktijk afhaken van veel teamleden, waarvan vrijwel iedereen meeste ook valideren via waarneming.nl. Nu vorig jaar het validatieproces aanzienlijk sneller is gaan werken en ook de kennisregels fenologie en zeldzame soorten sterk was verbeterd waren in ieder geval enkele kritiekpunten weggewerkt. Blijvend speerpunt was om de opgelopen achterstand van nog te valideren waarnemingen zo goed als mogelijk weg te werken. Echter, dankzij de nieuwe, strengere kennisregels is het aantal te valideren waarnemingen weer opgelopen. Bovendien zijn enkele kader bestanden geladen die eveneens voor een oplopend aantal te valideren waarnemingen heeft gezorgd. Desondanks zijn er recent zo n 2500 waarnemingen weggewerkt. Validatieteam Het feitelijke validatieteam voor het NDFF validatieportaal bestaat nog steeds uit drie mensen: Robert van der Meer, Mathijs Broere en Menno Hornman. Hoewel er circa 7500 waarnemingen die nog wachten te behappen zijn is uitbreiding wenselijk. In 2013 zal geprobeerd worden het team uit te breiden (en niet alleen op papier). Onder andere door de late opdrachtverstrekking is in 2012 geen veldexcursie georganiseerd voor het miniteam. Hopelijk kan dit in 2013 wel gebeuren, het liefst met enkele (potentiële) nieuwe validatoren. Autovalidatie In 2012 is relatief veel tijd besteed aan het autovalidatieproces op basis van een referentiebestand. Een belangrijk deel van de niet-systematisch verzamelde vogelwaarnemingen is afkomstig van waarneming.nl, in veel mindere mate van Telmee.nl. Daarom is vooral aandacht besteed aan het proces bij de eerste. Autovalidatie bij de soortgroep vogels is bij de admins een gevoelig onderwerp. Zie daarvoor ook het verslag van vorig jaar. In 2013 zal worden geprobeerd voor de NDFF een autovalidatiesysteem op te zetten dat niet alleen gebruik maakt van kennisregels fenologie en zeldzaamheid, maar ook van een referentiebestand (aantallen en verspreiding). Dat is tot nu toe nog niet gebeurd. Het idee is om daarvoor de reeds gevalideerde bestanden van Sovon van het Meetnet Broedvogels en Meetnet Watervogels. Een betere basis is haast niet denkbaar en deze is veel breder en heeft een vele malen betere basis dan het systeem dat waarneming.nl gebruikt (o.b.v expert gevalideerde waarnemingen (vooral met foto s). Het inbouwen van deze referentiebasis zal echter vermoedelijk wel enige tijd vergen van de programmeurs. Ik heb geen inzicht of die tijd er ook daadwerkelijk is. NEM Meetnetten Validatie van vogeldata voor de NDFF is ingewikkelder dan puur voor waarneming.nl en ook Telmee.nl. Dat heeft te maken met een relatief groot aandeel van gegevens uit verschillende NEM meetnetten van Sovon. Enkele problemen voor het portaal zijn broedvogelgegevens. Territoria voor een bepaald jaar hebben geen exacte datum, maar vaak een datumperiode van 1 januari t/m 31 december. Dat geldt ook voor zomergasten, die daardoor en masse in de expertvalidatie kwamen. Immers de datum van 1-1 komt voor deze soorten in de knel met de kennisregels fenologie. Dankzij de nieuwe selectiecriteria kaders kon een flink deel relatief snel alsnog (handmatig) worden gevalideerd. Een inconsistentie in dit filter is recent opgelost waardoor ook het resterend deel in bijna één klap kon worden gevalideerd. Doordat data uit deze NEM meetnetten voorgenoemde problemen kan geven mag gezegd worden dat dit filter van groot belang voor de vogelvalidatie. Menno Hornman soortgroepcoördinator Vogels De Vlinderstichting 2013 / Validatie

15 Validatieteam Sprinkhanen Voor de sprinkhanen is in 2011 een atlasproject gestart, waarbij wordt samengewerkt met Waarneming.nl. Dit levert zeer veel nieuwe waarnemingen op. In 2011 werden ruim gegevens verzameld, in 2012 ruim Het aantal ligt wat lager in 2012, vooral door het slechtere weer. Het validatieteam bestaat uit: Wim Bakker (NDFF, waarneming.nl) Jaap Bouwman (waarneming.nl) Floris Brekelmans (NDFF, waarneming.nl) Rob Felix (NDFF, waarneming.nl) Roy Kleukers (NDFF) Het merendeel van waarnemingen komt uit waarneming.nl. Alle data van zowel waarneming.nl als NDFF zijn gevalideerd. Er zijn geen achterstanden. Een deel van het validatieteam heeft overlegd op de validatiedag op 12 oktober in Amersfoort. Er werd geconstateerd dat de validatie prima verloopt en dat vooralsnog geen aanpassingen nodig zijn. Voor de lastige gevallen is een commissie (BZON) ingesteld. Deze commissie bestaat uit dezelfde leden als het validatieteam. De communicatie verloopt vooralsnog via Dropbox. Hierin hebben zitting: Wim Bakker, Jaap Bouwman, Floris Brekelmans, Rob Felix en Roy. Er zijn slechts weinig waarnemingen die het oordeel van de commissie behoeven. Over 2011 waren dat circa 20 waarnemingen ( 062). Over 2012 ligt dat in dezelfde orde van grootte. Roy Kleukers soortgroepcoördinator Sprinkhanen De Vlinderstichting 2013 / Validatie

16 Validatieteam Libellen Voor de libellen wordt regulier gegevens ingewonnen via de portals waarneming.nl en telmee.nl. Deze worden allen automatisch dan wel handmatig gevalideerd. Bijzondere gevallen worden gekeurd door de CWNO. In totaal kwamen er in 2012 ruim records binnen. Het validatieteam bestond in 2012 uit: Weia Reinboud (waarneming.nl, CWNO) Tim Termaat (CWNO) Kees Goudsmits (CWNO) Johan van t Bosch (CWNO) Gerard Abbingh (CWNO) Ewoud van der Ploeg (waarneming.nl, speciaal huidjes) Martin Borsboom (waarneming.nl) Ed Colijn (NDFF) Matthijs Courbois (NDFF) Kees van Bochove (NDFF) De meeste waarnemingen komen via waarneming.nl binnen. Er waren behoorlijke achterstanden in validatie en keuring van gegevens die binnen de NDFF gevalideerd/gekeurd dienen te worden. Hiervoor zijn in 2012 twee nieuwe validatoren geworven, maar ze zijn nog niet actief geweest, ondanks persoonlijke instructie op het EIS-bureau. Als noodgreep heeft Ed Colijn de achterstand daarom persoonlijk weg gewerkt. Een deel van het validatieteam heeft overlegd op de validatiedag op 12 oktober in Amersfoort. Een verslag werd verspreid op 16 oktober; Verslag bespreking libellenvalidatie en keuring (12 oktober 2012, Amersfoort) Het libellenvalidatieteam heeft momenteel de volgende samenstelling: Weia Reinboud (waarneming.nl, CWNO), Tim Termaat (CWNO), Kees Goudsmits (CWNO), Johan van t Bosch (CWNO), Gerard Abbingh (CWNO), Ewoud van der Ploeg (waarneming.nl, speciaal huidjes), Martin Borsboom (waarneming.nl), Gert Veuring (waarneming.nl, binnenkort), Ed Colijn (NDFF), Matthijs Courbois (NDFF), Kees van Bochove (NDFF). Jaarlijks worden zeer vele libellenwaarnemingen gevalideerd, met name op waarneming.nl. Dit loopt zeer goed. Binnen de NDFF is Ed de enige die valideert. We hebben wel enkele validatoren gevraagd om het team te versterken, maar deze zijn nog niet actief. Voor volgend seizoen willen we dit graag verbeteren. De keuringen door het CWNO beginnen zowel op waarneming.nl als NDFF wat achterstand op te lopen. De reden ligt deels in de verwarring die is ontstaan door de mails die de leden via de NDFF ontvangen. Die hebben deels betrekking op waarnemingen die niet door de CWNO beoordeeld hoeven te worden (die bv. in waarneming.nl al gekeurd waren). Dit probleem is inmiddels opgelost. De leden van de CWNO wordt verzocht de mails te negeren en gewoon in het portaal naar de CWNO-keuringen te kijken. Roy geeft aan dat binnenkort het Verspreidingsonderzoek 2012 moet worden afgerond, evenals de voorbereidingen voor Het zou daarvoor prettig zijn als de CWNO de achterstand inhaalt, zowel bij waarneming.nl als de De Vlinderstichting 2013 / Validatie

17 NDFF (zo n 80 waarnemingen). Als dat niet lukt zullen we tijdelijke keuringen doen voor de overgebleven gevallen. Groene glazenmaker: de groene glazenmaker werd oorspronkelijk alleen door de CWNO beoordeeld buiten bekende gebieden. In overleg met Renée Bekker is bepaald dat deze soort via de automatische validatie goedgekeurd mag worden, mits de waarneming gedaan is op een bekende plek (kleine straal: 500 m). Daarnaast moet alles handmatig bekeken worden. De soort hoeft niet worden gekeurd door de CWNO, tenzij de validator dit wenselijk vindt. Idem gevlekte witsnuit. Tim staat weliswaar als voorzitter van de CWNO in het NDFFsysteem, maar de CWNO heeft geen voorzitter (alle leden zijn gelijk). Alleen is er binnen de NDFF iemand nodig die de waarnemingen afmaakt als iedereen gekeurd heeft. Bij waarneming.nl mag iedereen dit doen. Alle CWNO-leden zullen ook als validator NDFF worden opgenomen, zodat de CWNO-leden makkelijker kunnen communiceren over waarnemingen. Aan Albert zal worden gevraagd of alle waarnemingen (dus ook de CWNOwaarnemingen) door de validatoren behandeld mogen worden. Roy denkt na over een bedankje voor Anne Hueber. CWNO (Tim?) stuurt Albert het goedgekeurde navraagformulier. Albert zorgt voor implementatie. Zowel validatoren als CWNOleden kunnen hier gebruik van maken om op gestructureerde wijze navraag te doen. De CWNO zou liever zien dat de leden inzicht hebben in elkaars stemmingen. Als dit niet makkelijk geregeld kan worden, dan kan ook wel met de huidige werkwijze gewerkt worden, zeker omdat het slechts om weinig waarnemingen gaat. Roy Kleukers soortgroepcoördinator Libellen Opmerking: In 2013 is Vincent Kalkman soortgroepcoordinator geworden en is in maart 2013 de achterstand weggewerkt De Vlinderstichting 2013 / Validatie

18 Validatieteam Zoogdieren In 2012 heeft de Zoogdiervereniging weer het team voor handmatige validatie van waarnemingen van zoogdieren in de NDFF gecoördineerd en de juiste structuur voor deze validatie verder ontwikkeld. In oktober 2012 heeft Johan Thissen de zoogdiervereniging verlaten. Hans Hollander zal in de toekomst zijn rol als soortgroepcoördinator overnemen. In 2012 heeft er een enorme inhaalslag plaatsgevonden, waardoor de nog openstaande te valideren waarnemingen goed te overzien zijn. In totaal zijn er ongeveer waarnemingen handmatig via het validatieportaal gevalideerd. Via de automatische validatie zijn er ruim waarnemingen gevalideerd. Lokaal bij de Zoogdiervereniging zijn er ruim waarnemingen gevalideerd. Hierbij gaat het voornamelijk om waarnemingen uit het verspreidingsonderzoek, de meetnetten en waarnemingen direct geleverd aan de Zoogdiervereniging. Knelpunt waar we tegenaan lopen is dat tijdens het veldseizoen de validatoren weinig tijd kunnen vrijmaken om te valideren. Mede door de traagheid van het systeem was dit vanuit het veld niet optimaal om mee bezig te zijn. Met de in december 2012 geplaatste nieuwe server en de al ondervonden betere snelheid verwachten we voor 2013 dat hier zich minder problemen gaan voordoen. Op de validatorendag op 12 oktober 2012 hebben verschillende validatoren met elkaar gesproken. Hierbij is ook de intentie uitgesproken om in 2013 een bijeenkomst te organiseren voor de validatoren van Waarneming.nl en het NDFF Validatieportaal. Een ander punt waar dit jaar over gesproken is, zijn de regels voor automatische validatie. Er is afgesproken dat we deze aankomend jaar zullen evalueren en in samenspraak (Waarneming.nl / NDFF Validatieportaal) eventueel gaan verbeteren. Hans Hollander soortgroepcoördinator Zoogdieren De Vlinderstichting 2013 / Validatie

19 Validatieteam Mossen en Korstmossen In 2012 heeft de BLWG zich ingespannen om de validatie van mossen en korstmossen binnen de NDFF te coördineren. In 2012 is het in 2011 opgerichte validatieteam telmee/waarneming.nl ongewijzigd gebleven van samenstelling (+/- 5 actieve validatoren). Er is één bijeenkomst geweest waar de belangrijkste knelpunten werden besproken. Dit had met name betrekking op het valideren bij waarneming.nl, waar automatische validatie ontbreekt en het percentage fouten of onduidelijk fotomateriaal erg hoog ligt. Besloten is dit om veelgemaakte fouten via het waarneming.nl-forum onder de aandacht te brengen. De validatiecapaciteit was in 2012 voldoende. Zodoende is er eind 2012 geen achterstand bij het valideren. Per validator staan er slechts enkele tientallen waarnemingen in de werklijst. In totaal zijn naar schatting waarnemingen handmatig gevalideerd in De BLWG is niet uitgenodigd voor een vergadering van de commissie Kwaliteitsborging. De tijd is gebruikt om een piekaanbod van te valideren waarnemingen voor mossen en korstmossen vanuit de landelijke vegetatiedatabank weg te werken. Laurens Sparrius soortgroepcoördinator Mossen en Korstmossen De Vlinderstichting 2013 / Validatie

20 Validatieteam Dagvlinders In 2012 heeft het validatieteam dagvlinders zowel op het validatieportaal van de NDFF als op Waarneming.nl de validatie bijgehouden. Hierdoor zijn er geen achterstanden opgetreden. In 2012 is Bram Omon toegevoegd als validator. Hij is een rupsenexpert en valideert alle dagvlinderrupsen op beide portalen. Ook Hetty Soetekouw wilde graag toetreden als validator. Na een aantal steekproeven is gebleken dat de kennis nog iets moet toenemen om volwaardig validator te worden. Op dit moment is er voldoende capaciteit voor de validatie. De beoordelingscommissie (BBD) heeft afgelopen jaar alle te beoordelen waarnemingen voornamelijk digitaal afgehandeld. Er ligt nog een kleine achterstand van een twintigtal waarnemingen die niet via de portalen konden worden beoordeeld (papieren formulieren etc.) Het validatieteam heeft frequent overleg over afhandeling van waarnemingen, soortnamen en heeft in 2012 weer enkele steekproeven genomen op de data. Op de validatorendag werd enthousiast vergaderd over het team en haar rol op Waarneming.nl. Er werden enkel soorten gecorrigeerd op basis van de verspreiding. Hiervoor is extra navraag gedaan, dat meestal verbeterde waarnemingen opleverde. Zo zijn onder andere het oranje zandoogje en geelsprietdikkopje met extra aandacht gevalideerd. Albert Vliegenthart soortgroepcoördinator Dagvlinders De Vlinderstichting 2013 / Validatie

21 Validatieteam Weekdieren Het team Het validatieteam bestaat uit de volgende personen Adriaan Gmelig Meyling (coördinator van het validatieteam, aanspreekpunt en validatie mariene weekdieren), Inge van Lente (assistent coördinator, en validatie mariene soorten), Arno Boesveld (validator Brabant, Utrecht, Gelderland en rest Zuid-Holland, en geheel Nederland voor wat betreft waarnemingen die via het HabSlak-project binnen komen), Bert Jansen (Provincie Flevoland), Wim Kuijper (validator Duinen vanaf Noordzee Kanaal t/m Scheveningen brakwater soorten), Tello Neckheim (Noord-Hollandse duinen en Nederland voor wat betreft Waarnemingen.nl), Harry Raad (Zeeland), Sylvia van Leeuwen (Waddeneilanden ook marien), Herman Roode (Noord-Holland, exclusief duinen), Stef Keulen (Limburg), Rykel de Bruyne (validator geheel Nederland, moeilijke gevallen en mariene weekdieren). Uitbreiding van de taak van het Team in 2012 Het validatieteam is oorspronkelijk opgericht om waarnemingen van land- en zoetwaterweekdieren te valideren. Met oog op het uitbrengen van de Atlas van Mariene Weekdieren in 2013 heeft het validatieteam zich in 2012 ook gestort op de mariene weekdieren. Besloten is dat ook in 2013 het team zich bezig zal houden met validatie van mariene weekdieren. Zie verder onder het kopje Werkzaamheden. Gegevensstroom 2012 De bulk van de weekdier waarnemingen komt bij Stichting ANEMOON nog steeds binnen via papieren formulieren en Excel-formulieren. Vooral deze laatste methode is bij onze waarnemers sterk in opmars omdat men de manier van invoeren heel praktisch vindt. Bovendien worden de mails waarmee deze sheets worden geleverd altijd direct beantwoord met een bedankje. Tevens worden formulieren (dus een groot aantal soorten in één keer) direct globaal gecontroleerd, waardoor er een heel snelle terugkoppeling is. Ook op bijzondere waarnemingen kan daardoor worden gereageerd, zodat de waarnemer niet alleen maar opmerkingen krijgt als er iets niet goed is. Land- en zoetwater weekdier-waarnemingen komen binnen in het kader van het Atlasproject Nederlandse Mollusken (ANM) en HabSlak-project. Waarnemingen van mariene weekdieren komen binnen in het kader van het Monitoringproject project Onderwater Oever (MOO) met duikers, het Strandaanspoels Monitoring Project (SMP), het Litoraal inventarisatie monitoring project (LIMP) en het Purperslak Inventarisatie en Monitoringproject (PIMP). Het aandeel aan losse waarnemingen dat binnen komt via Waarnemingen.nl en Telmee is relatief gering. Werkzaamheden 2012 Ten behoeve van de Mariene Weekdieren Altas, waarin ook binnendijkse brakwatersoorten worden opgenomen is in 2012 veel extra veldwerk uitgevoerd en zijn vele oude waarnemingen verzameld vanuit de literatuur en oude opschrijfboekjes. Vanwege de enorme hoeveelheid werk heeft het validatie team zich daarom afgelopen jaar ook gestort op het valideren van deze mariene waarnemingen. Daarnaast is de gehele ANM database onder de loep genomen en zijn duizenden waarnemingen op nieuw gevalideerd. Wegens nieuwe inzichten konden vele waarnemingen als nog worden goedgekeurd en andere waarnemingen moesten bij naderinzien toch worden afgekeurd. De mutaties zijn nog niet doorgevoerd in de NDFF. Na het uitbrengen van de atlas in 2013, zullen alle mollusken waarnemingen (ook die van land- en zoetwater) rond oktober 2013 opnieuw worden ge-upload naar de NDFF. De Vlinderstichting 2013 / Validatie

22 Het validatieteam heeft zich in 2012 verder gericht op validatie van de land- en zoetwaterweekdieren die via het ANM- en HabSlak-project binnen kwamen. Wat betreft veel oude waarnemingen zijn coördinaten toegevoegd aan de hand van beschrijvingen van vindplaatsen. Daardoor kon een deel van deze waarnemingen als nog worden goedgekeurd. In 2012 kon ook weer een deel van de waarnemingen afkomstig van monsters uit voorgaande jaren worden gevalideerd. Daarnaast hebben waarnemers steeds meer de neiging (strooisel)monsters op te sturen en het validatieteam het uitzoekwerk en de determinaties volledig te laten uitvoeren. Validatoren 2012 Op 12 oktober hebben twee validatoren van het Weekdieren-validatie team de validatie-bijeenkomst bijgewoond. Deze dag wordt door hen als zeer positief en nuttig beschouwd. Er zijn daardoor (nauwere) contacten gelegd met andere validatoren en ideeën uitgewisseld. Met waarnemingen.nl zijn afspraken gemaakt om in 2013 de invoer voor wat betreft weekdieren te verbeteren. Enkele van deze verbeteringen zijn inmiddels doorgevoerd. Valideren van waarnemingen zonder bewijs De meeste weekdiersoorten zijn enkele millimeters. Validatie van deze soorten is eigenlijk alleen mogelijk als exemplaren worden opgestuurd. Maar heel weinig waarnemers hebben apparatuur om goede foto te maken waarmee een zekere determinatie kan worden vastgesteld (bv van de sculpturen ( tanden ) in de schelpmondopening. Dergelijke goede foto s worden maar zelden bij Telmee data aangetroffen. Door gebrek aan bewijs kunnen veel waarnemingen die via portals binnen komen niet worden gevalideerd. Automatische validatie Slakken zijn afhankelijk van microhabitats. Het gaat bij veel soorten om microhabitats die in het hele land voor kunnen komen. Automatische validatie op basis van ruimtelijk verspreiding is slechts voor een beperkt aantal soorten mogelijk. Validatie op basis van seizoenspatroon is niet mogelijk. De soorten kunnen het gehele jaar door worden gevonden. Het validatieteam heeft nog geen regels vastgesteld voor automatische validatie. Bij het team leeft nog steeds een grote wens het automatisch valideren vooral te doen op basis de kennis van en over de waarnemer. Validatieportaal Met betrekking tot het nieuwe validatieportaal zijn er nog steeds belangrijke wensen: het zichtbaar maken van andere waarnemingen (zowel goed gekeurd als afgekeurd) in de omgeving van de te valideren waarneming het zichtbaar houden van de gevalideerde waarnemingen het opvragen van onderliggende gegevens (bv biotoop) van deze waarnemingen d.m.v. het klikken op stippen. het selecteren van waarnemingen op basis van bepaalde velden. het afkeuren van waarnemingen op basis van bepaalde waarden in bepaalde gegevensvelden. het selecteren van waarnemingen op basis van ondergrondkaarten. Zo zou het bijvoorbeeld mooi zijn om alle soorten landslakken die in het water worden aangetroffen in één keer op afgekeurd kunnen worden gezet. het zelf wijzigen van een waarneming door de validator. De Vlinderstichting 2013 / Validatie

23 Meetnetportalen In 2013 komt een invoerportaal voor het MOO-project beschikbaar. Er zal op worden aangestuurd dat dit portaal wordt gebruikt voor het valideren van de MOO-waarnemingen. Het is zeer wenselijk dat ook de andere projecten van Stichting ANEMOON een dergelijk portal krijgen. Omdat het valideren van meerdere waarnemingen van een datum op een locatie veel makkelijker is dan het valideren van losse waarnemingen. Validatieteam andere mariene soortgroepen Het validatieteam heeft in 2012 ook de validatie op zich genomen van de mariene weekdieren en zal dat ook in 2013 doen. Voor de andere mariene soortgroepen is er nog geen validatieteam. Het is wenselijk dat er voor de mariene soorten uit andere soortgroepen er minimaal nog één validatieteam in het leven geroepen wordt. Adriaan Gmelig Meyling- soortgroepcoördinator Weekdieren De Vlinderstichting 2013 / Validatie

24 Validatieteam Reptielen, Amfibieën en Vissen In het kader van het project Structureel onderhoud validatieteams heeft RAVON als taak: het organiseren en het ontwikkelen van een juiste structuur voor handmatige validatie voor de soortgroepen vissen, reptielen en amfibieën. Werkzaamheden Raymond Creemers fungeert als soortgroepcoördinator. In telmee wordt de validatie voornamelijk uitgevoerd door Arthur de Bruin (vissen), Ingo Janssen (reptielen) en Raymond Creemers (amfibieën). Binnen waarneming.nl controleert Jelger Herder namens RAVON de amfibieën en reptielen (2 maal per jaar) en is Menno Soes actief in de validatie van de vissen. Uren De dekking van de validatie in uren is door de opdracht voor ca. 40% gedekt, daarnaast steekt RAVON zelf nog eigen tijd in de validatie en wordt een substantieel deel ook in de vrije tijd gedaan door de validatoren van zowel waarneming.nl als van telmee. Amfibieën In telmee is RAVON vrijwel geheel bij met de validatie. Eind 2012 resteerde nog : 430 moeilijke gevallen (in behandeling/geen reactie) die nog met meerdere deskundigen beoordeeld moeten worden. Ca amfibieënwaarnemingen De piek in de waarnemingen ligt vooral in het voorjaar. Met name via komen veel extra gegevens binnen die, vanwege de zeer hoge aantallen, niet door de automatische validatie worden afgevangen. De handmatige validatie wordt vervuild doordat de validatieregels niet werken op soorten waarvan het taxid niet is gesynchroniseerd met de NDFF-lijst. Daardoor komen o.a. nog alle kleine watersalamanders, Alpenwatersalamanders vinpootsalamanders en in de handmatige validatie. Validatie van waarnemingen via de kaart werkt gelukkig weer. In waarneming.nl worden 2 maal per jaar alle waarnemingen gecontroleerd door Jelger Herder. Reptielen In telmee is RAVON vrijwel geheel bij met de validatie. Eind 2011 resteerden nog zo n 800 waarnemingen en 35 moeilijke gevallen (in behandeling/geen reactie) die nog met meerdere deskundigen beoordeeld moeten worden of waar nog op antwoord van de waarnemer gewacht wordt. De handmatige validatie wordt nog steeds enigszins vervuild doordat de validatieregels niet werken op soorten waarvan het taxid niet is gesynchroniseerd met de NDFF-lijst. Daardoor komen o.a. nog alle levendbarende hagedissen in de handmatige validatie. In waarneming.nl worden 2 maal per jaar alle waarnemingen gecontroleerd door Jelger Herder. Vissen In telmee is RAVON vrijwel geheel bij met de validatie. Eind 2011 resteerden nog zo n 1000 waarnemingen en 170 moeilijke gevallen (in behandeling/geen reactie) die nog met meerdere deskundigen beoordeeld moeten worden. De Vlinderstichting 2013 / Validatie

25 De piek in de waarnemingen ligt rond de aansluitingen van derden (waterschappen), waarbij grote hoeveelheden visgegevens ingeladen worden. De handmatige validatie wordt nog steeds enigszins s vervuild doordat de validatieregels niet werken op soorten waarvan het taxid niet goed is gesynchroniseerd met de NDFF-lijst. Daardoor komen o.a.. nog voor stekelbaarzen, rivier- en beekdonderpadden en beekforellen nog in de handmatige validatie. Dit is vooral voor de stekelbaarzen niet wenselijk omdat dit teveel werk oplevert voor deze algemene soorten. De validator zal een complete lijst aanleveren met niet goed gesynchroniseerde soorten. Tot slot In de eerste helft van 2013 zal een bijeenkomst belegd worden om meer definitief uitsluitsel te geven over de nog in behandeling zijnde waarnemingen. In onderstaande tabel zijn alle oude en nieuwe soortnamen weergegeven. De nieuwe soortnamen vallen buiten de validatieregels maar zouden dezelfde validatieregels moeten hebben dan de oude soortnaam. Oude naam (telmee) Nieuwe naam Reptielen vinpootsalamander Triturus helveticus Lissotriton helveticus Alpenwatersalamander Triturus alpestris Ichtyosaura alpestris Mesotriton alpestris kleine watersalamander Triturus vulgaris Lissotriton vulgaris Reptielen levendbarende hagedis Lacerta vivipara Zootoca vivipara Vissen driedoornige stekelbaars 3 vormen onderscheid Gasterosteus aculeatus Donaubrasem Abramis sapa Ballerus sapa pos Gymnocephalus cernuus Gymnocephalus cernua bittervoorn Rhodeus sericeus Rhodeus amarus marmergrondel Proterorhinus marmoratus Proterorhinus semilunaris beekforel Salmo trutta f. fario Salmo trutta zeeforel Salmo trutta f.trutta Salmo trutta kopvoorn Leuciscus cephalus Squalius cephalus kolblei Abramis bjoerkna Blicca bjoerkna rivier- / beekdonderpad Cottus Gobio (Vervallen) Cottus rhenanus/ Cottus perifretum witvingrondel Gobio albipinnatus Romanogobio belingi De Vlinderstichting 2013 / Validatie

26 Conclusie en aanbevelingen Er wordt door alle teams zorgvuldig gevalideerd. Er wordt nog steeds gewerkt aan het inzichtelijk en op orde krijgen van alle kennisregels, middels de module die Geodan maakt. De financiële middelen waren toereikend voor de uitvoering van het coördineren van de validatieteams. Voor 2013 wordt een nieuw onderhoudsbudget aangevraagd dat is aangepast naar het aantal soortgroepen. Rekening houdend met het aantal bijeenkomsten dat moet worden georganiseerd. Het verdiend de aanbeveling aan de GaN deze begroting niet te korten, dat zou ten koste gaan van de motivatie en de kwaliteit van de NDFF. In 2013 treedt het nieuwe kennisregelbeheer in werking. De soortgroepcoördinatoren zullen dan de kennisregels gaan uitbreiden en afstemmen met de regels op Waarneming.nl omdat de functionaliteiten in deze omgeving zijn uitgebreid. Hiervoor zullen de validatieteams onderling overleg voeren. Inmiddels is de validatie in 2013 volop bezig en zijn ook de teams libellen en micronachtvlinders een inhaalslag aan het maken. De Vlinderstichting 2013 / Validatie

NDFF; organisatie validatie 2013. Onderhoud validatieteams 2013

NDFF; organisatie validatie 2013. Onderhoud validatieteams 2013 NDFF; organisatie validatie 2013 Onderhoud validatieteams 2013 NDFF; organisatie validatie 2013 Onderhoud validatieteams Tekst Albert Vliegenthart Met medewerking van Baudewijn Odé, Ties Huigens, Hans

Nadere informatie

Rapportage validatie NDFF 2015

Rapportage validatie NDFF 2015 Rapportage validatie NDFF 2015 16-03-2016 Versie 1.0 Inhoud 1 Validatie 2015... 3 1.1 Aanpassingen in de automatische validatie bij de NDFF... 3 1.2 Algemeen/data bronnen... 3 1.3 Aantal validaties...

Nadere informatie

Werken met de NDFF. 4 januari Renée Bekker

Werken met de NDFF. 4 januari Renée Bekker Werken met de NDFF 4 januari 2016 Renée Bekker Nationale Databank Flora en Fauna - NDFF centraal beschikbaar maken gegevens over voorkomen soorten in Nederland bundeling gegevensbronnen uniforme validatie

Nadere informatie

Rapportage validatie NDFF 2016

Rapportage validatie NDFF 2016 Rapportage validatie NDFF 2016 03-05-2017 Versie 1.1 1 Inhoud 1 Validatie 2016... 3 1.1 Algemeen/data bronnen... 3 1.2 Aantal validaties... 4 1.3 Ontwikkelingen... 5 1.4 Toekomst... 5 2 Samenvatting van

Nadere informatie

Landelijke klapekstertelling winter 2008/2009 Eindresultaten

Landelijke klapekstertelling winter 2008/2009 Eindresultaten Landelijke klapekstertelling winter 2008/2009 Eindresultaten Foto J. Schwiebbe - http://www.birdphoto.nl April 2009, Matthijs Broere (Waarneming.nl) & Fred Hustings (SOVON) 1. Inleiding Afgelopen winter

Nadere informatie

Handleiding. Handmatige validatie. Nationale Databank Flora en Fauna

Handleiding. Handmatige validatie. Nationale Databank Flora en Fauna Handleiding Handmatige validatie Nationale Databank Flora en Fauna Versie 2.0 November 2012 Handleiding validatie versie 2.0 November 2012 De Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF) is ontwikkeld door

Nadere informatie

Monitoring en inventarisatie reptielen en amfibieën Loonse en Drunense Duinen / Huis ter Heide

Monitoring en inventarisatie reptielen en amfibieën Loonse en Drunense Duinen / Huis ter Heide Monitoring en inventarisatie reptielen en amfibieën Loonse en Drunense Duinen / Huis ter Heide 2010 Mark Klerks November 2010 Inleiding: Het jaar 2010 kwam maar langzaam op gang. Vooral het voorjaar was

Nadere informatie

Groene glazenmaker in de provincie Groningen

Groene glazenmaker in de provincie Groningen Groene glazenmaker in de provincie Groningen Groene glazenmaker in de provincie Groningen Groene glazenmaker in de provincie Groningen Tekst: Albert Vliegenthart Met medewerking van: Herman de Heer, Henk

Nadere informatie

Deelhandleiding uploadportal NEM VTT

Deelhandleiding uploadportal NEM VTT Deelhandleiding uploadportal NEM VTT Onderdeel van de handleiding voor het meetnet NEM Vleermuis Transect Tellingen Schillemans, M.J. 2015.010 Rapport van het Bureau van de Zoogdiervereniging In opdracht

Nadere informatie

Aanleiding Gegevensautoriteit Natuur

Aanleiding Gegevensautoriteit Natuur Aanleiding Gegevensautoriteit Natuur Strengere wetgeving op natuurgebied (Flora en faunawet) werd ingevoerd. Toenmalig minister Veerman zag in toenemende mate economische en ecologische belangen botsen.

Nadere informatie

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers nderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Goirle DIMENSUS beleidsonderzoek April 2012 Projectnummer 488 Het onderzoek De gemeente Goirle is eind april 2010

Nadere informatie

Eindrapportage Tuinvlindertelling 2013: Social networking

Eindrapportage Tuinvlindertelling 2013: Social networking Eindrapportage Tuinvlindertelling 2013: Social networking Eindrapportage Tuinvlindertelling 2013 Rapportnummer 2013-022 Datum 20-11-2013 Samensteller Ineke Radstaat-Koopmans Offerte ingediend bij Prins

Nadere informatie

Internetpanel Dienst Regelingen

Internetpanel Dienst Regelingen Internetpanel Dienst Regelingen Resultaten peiling 2: Ervaringen E met de aanvraag van SNL 203 April 203. Inleiding In januari en februari 203 is een peiling georganiseerd over de ervaringen met de aanvraag

Nadere informatie

Konijnentellingen duinen 2016 De najaarstellingen kunnen plaatsvinden vanaf vrijdagavond 23 september tot en met zondagavond 16 oktober.

Konijnentellingen duinen 2016 De najaarstellingen kunnen plaatsvinden vanaf vrijdagavond 23 september tot en met zondagavond 16 oktober. NEM Zoogdiernieuws 2016-3 NEM Meetnet Dagactieve Zoogdieren Konijnentellingen Konijnentellingen duinen 2016 De najaarstellingen kunnen plaatsvinden vanaf vrijdagavond 23 september tot en met zondagavond

Nadere informatie

Vergaderen. Auteur: Mark van der Lee. Plaats: Delft. Datum: 17 januari 2014. Organisatie: Haagsche Hogeschool Delft

Vergaderen. Auteur: Mark van der Lee. Plaats: Delft. Datum: 17 januari 2014. Organisatie: Haagsche Hogeschool Delft Vergaderen Auteur: Mark van der Lee Plaats: Delft Datum: 17 januari 2014 Organisatie: Haagsche Hogeschool Delft Binnen projecten is het erg belangrijk dat er communicatie is. Dit kan op verschillende manieren

Nadere informatie

Rapport. Rapport over een klacht over de Sociale Verzekeringsbank te Zaanstad. Datum: 5 februari 2015 Rapportnummer: 2015/021

Rapport. Rapport over een klacht over de Sociale Verzekeringsbank te Zaanstad. Datum: 5 februari 2015 Rapportnummer: 2015/021 Rapport Rapport over een klacht over de Sociale Verzekeringsbank te Zaanstad. Datum: 5 februari 2015 Rapportnummer: 2015/021 2 Klacht Verzoekster klaagt erover dat de Sociale Verzekeringsbank (SVB) is

Nadere informatie

Rapportage beoordelen en incidenteel belonen 2012

Rapportage beoordelen en incidenteel belonen 2012 Rapportage beoordelen en incidenteel belonen 2012 Oktober 2013 Samenvatting Provinciebreed wordt er in 2012 met 91% van de medewerkers een planningsgesprek gevoerd, met 81% een voortgangsgesprek en met

Nadere informatie

Nederlands Soortenregister en Nationale Databank Flora en Fauna (wordt synchroon gehouden)

Nederlands Soortenregister en Nationale Databank Flora en Fauna (wordt synchroon gehouden) Beheer van soortenlijsten Nederlands Soortenregister en Nationale Databank Flora en Fauna (wordt synchroon gehouden) Stand van zaken Mutaties zijn nieuwe adventieven + vroeger gebruikte synoniemen (Gerard

Nadere informatie

Libellenmonitoring in Nederland ervaringen na 16 jaar tellen

Libellenmonitoring in Nederland ervaringen na 16 jaar tellen Libellenmonitoring in Nederland ervaringen na 16 jaar tellen Tim Termaat Libellenstudiedag Vlaanderen 15 februari 2014 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Hoe gaat

Nadere informatie

Motivatie waarnemers. Waarom tellen waarnemers? Waarneme. Aantallen waarnemers. Nederland is land met hoogste dichtheid aan waarnemers

Motivatie waarnemers. Waarom tellen waarnemers? Waarneme. Aantallen waarnemers. Nederland is land met hoogste dichtheid aan waarnemers 99 99 99 99 99 995 996 997 998 999 5 6 7 8 9 5 Citizen science in het boerenland en lichtpuntjes Citizen Science (burgerwetenschap) Onderzoek uitgevoerd door burgers, vaak in samenwerking met of onder

Nadere informatie

Validatieprotocollen. overige insecten spinnen overige ongewervelden

Validatieprotocollen. overige insecten spinnen overige ongewervelden Validatieprotocollen overige insecten spinnen overige ongewervelden Overige insecten Validatie protocol mieren Waarnemingen van mieren worden enkel door experts verzameld, waarbij minder algemene soorten

Nadere informatie

Team:Sales en Marketing Datum: 21-04-2011 WICKED TEAMS RAPPORT

Team:Sales en Marketing Datum: 21-04-2011 WICKED TEAMS RAPPORT Team:Sales en Marketing Datum: 21-04-2011 WICKED TEAMS RAPPORT 1. Inleiding Het Team Testing team heeft de WickedTeams Teamanalyse gedaan. Deze teamanalyse geeft inzicht in een aantal kenmerken die van

Nadere informatie

Handleiding Abakus. Beheer facturen. Naam handleiding: Beheer facturen Product: Abakus Compleet Datum publicatie: 20-11-2014 Versie: 1.

Handleiding Abakus. Beheer facturen. Naam handleiding: Beheer facturen Product: Abakus Compleet Datum publicatie: 20-11-2014 Versie: 1. Handleiding Abakus Beheer facturen 2014 Abakus Compleet Pagina 1 / 12 Inhoud Inleiding... 3 Twee type facturen... 3 Opbouw beheer facturen... 4 Tabblad Vecozo... 5 Lijst facturen... 6 Retourinformatie

Nadere informatie

Veiligheid van speeltoestellen op het schoolplein

Veiligheid van speeltoestellen op het schoolplein Veiligheid van speeltoestellen op het schoolplein Inspectieresultaten 2010 31 augustus 2011 Veiligheid van speeltoestellen op het schoolplein - Inspectieresultaten 2010 31 augustus 2011 Colofon Projectnaam

Nadere informatie

Ledenvergadering 20 feb 2013 (on)gewijzigd vastgesteld

Ledenvergadering 20 feb 2013 (on)gewijzigd vastgesteld Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Delfland Postbus 133 2600 AC DELFT afdelingdelfland@knnv.nl www.knnv.nl/afdelingdelfland twitter: KNNVafdDelfland facebook: KNNV-afdeling-Delfland

Nadere informatie

Handleiding voor het gebruik van de kaartmodule NEM Meetnet Amfibieën

Handleiding voor het gebruik van de kaartmodule NEM Meetnet Amfibieën Handleiding voor het gebruik van de kaartmodule NEM Meetnet Amfibieën http://www.ravon.nl/kaartmodule Versie 1.1 30 maart 2015 Edo Goverse p.a. IBED/UvA Postbus 93501 1090 EA Amsterdam 020-525 7331 e.goverse@uva.nl

Nadere informatie

Kwaliteitscommissie TMI

Kwaliteitscommissie TMI Kwaliteitscommissie TMI Doel TMI is opgericht om commercieel vastgoed taxaties op een kwalitatief hoger niveau te brengen. Speerpunten zijn de kwaliteit van taxaties als wel de competenties van de taxateurs.

Nadere informatie

Soorten monitoren met Environmental DNA in de praktijk Jelger Herder

Soorten monitoren met Environmental DNA in de praktijk Jelger Herder 14:30 Soorten monitoren met Environmental DNA in de praktijk Jelger Herder 14:45 DNA monitoring Kees van Bochove 15:00 Vragen 1/17 Soorten monitoren met Environmental DNA in de praktijk Jelger Herder Eindhoven,

Nadere informatie

Monitoring Nut en noodzaak van het in beeld brengen en houden van exoten. Baudewijn Odé en Jeroen van Zuidam

Monitoring Nut en noodzaak van het in beeld brengen en houden van exoten. Baudewijn Odé en Jeroen van Zuidam Monitoring Nut en noodzaak van het in beeld brengen en houden van exoten Baudewijn Odé en Jeroen van Zuidam Bedekt oppervlak Bestrijdingskosten Het probleem van exoten Soort afwezig Vestiging voorkomen!

Nadere informatie

Soortenbescherming. Buitenevenementen

Soortenbescherming. Buitenevenementen Soortenbescherming en Buitenevenementen Bron www.drloket.nl Flora en faunawet en buitenevenementen Bron www.drloket.nl Pagina 1 Buitenevenementen Wilt u een evenement in de buitenlucht organiseren? Dan

Nadere informatie

Handleiding otterportaal deelnemers

Handleiding otterportaal deelnemers Handleiding otterportaal deelnemers Versie 11 1 2018 Deze handleiding geeft uitleg over het invoerportaal van het NEM Verspreidingsonderzoek Otter. Inloggen Adres Het adres van het portaal is: www.otters.meetnetportaal.nl.

Nadere informatie

Ontwikkeling aantal dagvlinders in Zuid-Holland

Ontwikkeling aantal dagvlinders in Zuid-Holland Ontwikkeling aantal dagvlinders in Zuid-Holland Ontwikkeling aantal dagvlinders in Zuid-Holland Tekst Roy van Grunsven Chris van Swaay Rapportnummer VS2017.034 Projectnummer P-2017.121 Productie De Vlinderstichting

Nadere informatie

HET PROJECTPLAN. a) Wat is een projectplan?

HET PROJECTPLAN. a) Wat is een projectplan? HET PROJECTPLAN a) Wat is een projectplan? Vrijwel elk nieuw initiatief krijgt de vorm van een project. In het begin zijn het wellicht vooral uw visie, ideeën en enthousiasme die ervoor zorgen dat de start

Nadere informatie

Enquête over onderhoud

Enquête over onderhoud Enquête over onderhoud In november 2014 legden we het Bo-Ex Panel een enquête voor met als onderwerp Onderhoud. Het thema onderhoud is erg breed. Daarom kozen we vooral te vragen naar ervaringen bij de

Nadere informatie

Service Level Rapportage

Service Level Rapportage Service Level Rapportage Service Level Agreement nummer S115 Service Level Agreement naam HomeWURk Idealis Applicaties n.v.t. Naam klant Idealis Naam contactpersoon klant Hans van Haren Naam Service manager

Nadere informatie

Rapport. Wob-verzoek per e-mail. Een onderzoek naar de manier waarop de gemeente Delft met een e- mailverzoek is omgegaan.

Rapport. Wob-verzoek per e-mail. Een onderzoek naar de manier waarop de gemeente Delft met een e- mailverzoek is omgegaan. Rapport Wob-verzoek per e-mail Een onderzoek naar de manier waarop de gemeente Delft met een e- mailverzoek is omgegaan. Publicatiedatum: 24 september 2014 Rapportnummer: 2014 /113 20 14/113 d e Natio

Nadere informatie

Plan van aanpak aanvulling Regionale bedrijventerreinenstrategie Holland Rijnland in verband met aansluiting gemeenten in de Rijnstreek

Plan van aanpak aanvulling Regionale bedrijventerreinenstrategie Holland Rijnland in verband met aansluiting gemeenten in de Rijnstreek Plan van aanpak aanvulling Regionale Holland Rijnland in verband met aansluiting gemeenten in de Rijnstreek Projectnaam/ onderwerp: Aanvulling Regionale Holland Rijnland met de Rijnstreekgemeenten Status:

Nadere informatie

Handleiding otterportaal deelnemers

Handleiding otterportaal deelnemers Handleiding otterportaal deelnemers Versie 8-6-2016 Deze handleiding geeft uitleg over het invoerportaal van het NEM Verspreidingsonderzoek Otter. Inloggen Adres Het adres van het portaal is: www.otters.meetnetportaal.nl.

Nadere informatie

Verspreidingsonderzoek Nederlandse zoogdieren VONZ 2012

Verspreidingsonderzoek Nederlandse zoogdieren VONZ 2012 Verspreidingsonderzoek Nederlandse zoogdieren VONZ 2012 D.L. Bekker & H. Hollander Rapport nummer 2013.10 mei 2013 Rapport van de Zoogdiervereniging in opdracht van de Gegevensautoriteit Natuur Rapport

Nadere informatie

Nader onderzoek vissen polder t Hoekje

Nader onderzoek vissen polder t Hoekje Nader onderzoek vissen polder t Hoekje Auteur: Ir. T.F. Kroon Opdrachtgever: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Datum: 25-07-2013 Autorisator: Drs. E. Nat Status: Eindrapport Registratienummer:

Nadere informatie

Praktijkinstructie Dataverwerking 1 (CSE02.1/CREBO:50236)

Praktijkinstructie Dataverwerking 1 (CSE02.1/CREBO:50236) instructie Dataverwerking 1 (CSE02.1/CREBO:50236) pi.cse02.1.v2 ECABO, 1 september 2003 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen, opgeslagen of gepubliceerd

Nadere informatie

Wat zijn occupancy modellen?

Wat zijn occupancy modellen? Wat zijn occupancy modellen? en hoe helpen ze om orde uit chaos te halen? Arco van Strien & Leo Soldaat CBS Natuurstatistieken Minisymposium Orde uit Chaos 14 maart 213 Natuurmonitoring Gestandaardiseerde

Nadere informatie

Tweede Dag van het. Bbz 2004. Samenvatting

Tweede Dag van het. Bbz 2004. Samenvatting Tweede Dag van het Bbz 2004 Samenvatting Inhoud Inleiding 3 De actualiteit rond het Bbz 2004 4 Het jongerenproject 5 MVO in de praktijk 6 Workshop 1 Kunstenaars binnen Bbz 7 Workshop 2 Debiteurenbeleid

Nadere informatie

t.a.v. Verzamelen basisinformatie gebouwenbestand Geachte heer, mevrouw,

t.a.v. Verzamelen basisinformatie gebouwenbestand Geachte heer, mevrouw, t.a.v. Datum 18 maart 2008 Kenmerk Brus/Ps Uw brief van Afdeling V&M Uw kenmerk Betreft Verzamelen basisinformatie gebouwenbestand Geachte heer, mevrouw, Op 23 januari jl. bent u geïnformeerd over het

Nadere informatie

Ecologische Quick-scan

Ecologische Quick-scan Ecologische Quick-scan Concept Nieuwe Hoven 41, Gorinchem Eco-line Ecologisch Onderzoek en Advies Frambozengaarde 1 3992 KC Houten Inhoud Locatie...3 Methode...4 Resultaat...5 Conclusie...7 Aanbeveling...7

Nadere informatie

Vissenweekend Overijssel 2013

Vissenweekend Overijssel 2013 Vissenweekend Overijssel 2013 REPTIELEN AMFIBIEËN VISSEN ONDERZOEK NEDERLAND Vissenweekend Overijssel 2013 Een rapportage van RAVON M.E. Schiphouwer & A. de Bruin December 2013 STICHTING RAVON POSTBUS

Nadere informatie

Service Level Rapportage

Service Level Rapportage Service Level Rapportage Service Level Agreement nummer S115 Service Level Agreement naam HomeWURk Applicaties n.v.t. Naam klant Naam contactpersoon klant Hans van Haren Naam Service manager M.A. Otte

Nadere informatie

Het vertrouwen in Woonwaard

Het vertrouwen in Woonwaard Het vertrouwen in Woonwaard Achtste peiling Huurderspanel Woonwaard Woonwaard juli 2014 Inleiding Aanleiding en doel onderzoek Woonwaard peilt periodiek de mening van de huurders over uiteenlopende onderwerpen

Nadere informatie

Rapport. Datum: 24 april 2001 Rapportnummer: 2001/110

Rapport. Datum: 24 april 2001 Rapportnummer: 2001/110 Rapport Datum: 24 april 2001 Rapportnummer: 2001/110 2 Klacht Verzoeker, een Afghaanse asielzoeker, klaagt over de lange duur van de behandeling door de Immigratie- en Naturalisatiedienst van het Ministerie

Nadere informatie

EVALUATIE ALGEMENE PERIODIEKE KEURING

EVALUATIE ALGEMENE PERIODIEKE KEURING EVALUATIE ALGEMENE PERIODIEKE KEURING Peiling Huurderspanel Woonwaard Januari 2018 www.ioresearch.nl COLOFON Uitgave I&O Research Zuiderval 70 7543 EZ Enschede Rapportnummer 2018/015 Datum Januari 2018

Nadere informatie

Advies - Algemeen concept_software

Advies - Algemeen concept_software Met de invoering van de WFT is het advies van met name complexe producten niet meer hetzelfde. Aan de ene kant stelt de WFT dat het noodzakelijk is dat de adviseur een klantprofiel opstelt. Maar aan de

Nadere informatie

Peridos. Aanleveren van gegevens. Datum: Landelijk beheer Peridos. Versie: 1.1

Peridos. Aanleveren van gegevens. Datum: Landelijk beheer Peridos. Versie: 1.1 Peridos Aanleveren van gegevens Plaats: Utrecht Datum: 5-12-2014 Auteur: Landelijk beheer Peridos Versie: 1.1 Status: Definitief Inhoudsopgave Inhoudsopgave 3 Wijzigingsbeheer 4 Distributie 4 Referenties

Nadere informatie

Vrijwilligers voor flora en fauna inventarisaties: een gouden combinatie

Vrijwilligers voor flora en fauna inventarisaties: een gouden combinatie Vrijwilligers voor flora en fauna inventarisaties: een gouden combinatie 19 juni 2017 Theo Verstrael Sovon Vogelonderzoek Nederland Inhoud Vrijwilligers & natuurmonitoring Achtergronden & motivaties Wat

Nadere informatie

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2

Nadere informatie

JAARVERSLAG Inhoud. 1. Stichting Part-Ner. 2. Belangrijkste werkzaamheden Samenwerking met andere organisaties. 4.

JAARVERSLAG Inhoud. 1. Stichting Part-Ner. 2. Belangrijkste werkzaamheden Samenwerking met andere organisaties. 4. JAARVERSLAG 2015 Inhoud 1. Stichting Part-Ner 2. Belangrijkste werkzaamheden 2015 3. Samenwerking met andere organisaties 4. Vooruitblik 1 1. Stichting Part-Ner Na afronding van het project certificering

Nadere informatie

BREEAM-NL In-Use Portfolio-aanpak Jaarlijks

BREEAM-NL In-Use Portfolio-aanpak Jaarlijks BREEAM-NL Instructieblad 116, november 2018 Dit document beschrijft de werkwijze voor het certificeren van een portfolio middels de BREEAM-NL In-Use portfolio-aanpak Jaarlijks, inclusief aandachtspunten

Nadere informatie

Meetnetten Vlaams-Brabant

Meetnetten Vlaams-Brabant Meetnetten Vlaams-Brabant Terugblik 2016, vooruitblik 2017 Hannes Ledegen Natuurpunt Studie Natura 2000 en Vlaams prioritair? 1 Meetnetten Wat & waarom? Bepalen van Vlaamse toestand en trends 78 Europees

Nadere informatie

Wabo Next. ABR Kennisbijeenkomst, najaar 2011

Wabo Next. ABR Kennisbijeenkomst, najaar 2011 Wabo Next ABR Kennisbijeenkomst, najaar 2011 Agenda 1. Welkom, voorstellen, verwachtingen 2. Wabo NU 3. Wabo NEXT: Wabo = exemplarisch 4. Wabo NEXT: hoe inzetten in de organisatie 5. SWOT, actieplan 6.

Nadere informatie

AMFIBIEËN EN REPTIELEN IN HET PLANGEBIED EN OMGEVING VAN DE UITBREIDINGSLOCATIE RENDAC TE SON

AMFIBIEËN EN REPTIELEN IN HET PLANGEBIED EN OMGEVING VAN DE UITBREIDINGSLOCATIE RENDAC TE SON AMFIBIEËN EN REPTIELEN IN HET PLANGEBIED EN OMGEVING VAN DE UITBREIDINGSLOCATIE RENDAC TE SON AMFIBIEËN EN REPTIELEN IN HET PLANGEBIED EN OMGEVING VAN DE UITBREIDINGSLOCATIE RENDAC TE SON juni 2007 In

Nadere informatie

Handleiding. NDFF-invoer. voor alle NDFF-portalen en Telmee

Handleiding. NDFF-invoer. voor alle NDFF-portalen en Telmee Handleiding NDFF-invoer voor alle NDFF-portalen en Telmee Auteur: Serviceteam NDFF Versie oktober 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Vereisten voor het gebruik... 2 3. Installatie... 2 4. Voor u gaat

Nadere informatie

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling.

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Leerzaam, leuk, nieuwe contacten opgedaan, nieuwe ideeën. Het open Space concept is geweldig. Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Ontspannen maar

Nadere informatie

Resultaat tevredenheidsonderzoek externe relaties Odion

Resultaat tevredenheidsonderzoek externe relaties Odion Resultaat tevredenheidsonderzoek externe relaties Odion Resultaat externe tevredenheidsmeting Pagina 1 Rinske Rill en Dea Bobeldijk. 21 mei 1 Inhoud Samenvatting... 1. Inleiding... 4 2. Aantallen respondenten...

Nadere informatie

Overzicht cursussen voor (aankomende) vrijwillige waarnemers en beschermers

Overzicht cursussen voor (aankomende) vrijwillige waarnemers en beschermers Overzicht cursussen voor (aankomende) vrijwillige waarnemers en beschermers Een cursus betreft meestal twee dagdelen. Uitvoering door ervaren en deskundige docenten van de onderstaande organisaties. Meer

Nadere informatie

Klantmeting Wmo 'direct beschikken' Onderzoek in het kader van Ontwikkelagenda AmSZ

Klantmeting Wmo 'direct beschikken' Onderzoek in het kader van Ontwikkelagenda AmSZ Klantmeting Wmo 'direct beschikken' Onderzoek in het kader van Ontwikkelagenda AmSZ Gemeente 's-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek Mei 2011 1 Samenvatting Voor de Wet maatschappelijke ondersteuning

Nadere informatie

2014 Advies Commissie Wetenschappelijke Integriteit Universiteit Maastricht

2014 Advies Commissie Wetenschappelijke Integriteit Universiteit Maastricht 2014 Advies Commissie Wetenschappelijke Integriteit Universiteit Maastricht Aanleiding De Commissie Wetenschappelijke Integriteit UM heeft op (..) 2014 een door (..) (klager) ingediende klacht ontvangen.

Nadere informatie

Rijksuniversiteit Groningen - bestuurlijke informatievoorziening Kwaliteitszorg administratieve processen en systemen

Rijksuniversiteit Groningen - bestuurlijke informatievoorziening Kwaliteitszorg administratieve processen en systemen Rijksuniversiteit Groningen - bestuurlijke informatievoorziening Kwaliteitszorg administratieve processen en systemen Applicatie: Document Informatie Systeem (DIS) Eindrapport 6 oktober 2008 Auteur: Henk

Nadere informatie

Het Meetnet Dagactieve Zoogdieren-team, Vilmar Dijkstra (landelijk coördinator), Martijn van Oene en Hans Hollander.

Het Meetnet Dagactieve Zoogdieren-team, Vilmar Dijkstra (landelijk coördinator), Martijn van Oene en Hans Hollander. NEM Zoogdiernieuws 2016-1 NEM Meetnet Dagactieve Zoogdieren Konijnentellingen Konijnentellingen duinen 2016 Nu er een nieuwe variant is gevonden van het RHD zijn we benieuwd of deze ziekte grootschalig

Nadere informatie

D E P A L S T E R

D E P A L S T E R D E P A L S T E R 2014-2015 Jaarverslag 2014-2015 Samenstelling raad en taakverdeling Leden: Oudergeleding: Arno Loermans: PR taken Houvast Ivo van der Laan: secretaris, begroting Mark Heck: arbo zaken,

Nadere informatie

Opvallend in deze figuur is het grote aantal bedrijven met een vergunning voor exact 340 stuks melkvee (200 melkkoeien en 140 stuks jongvee).

Opvallend in deze figuur is het grote aantal bedrijven met een vergunning voor exact 340 stuks melkvee (200 melkkoeien en 140 stuks jongvee). Ontwikkeling melkveebedrijven in Utrecht, Gelderland en Brabant Analyse van mogelijke groei van melkveebedrijven op basis van gegevens van CBS en provincies Het CBS inventariseert jaarlijks de feitelijk

Nadere informatie

JAARVERSLAG GMR. STICHTING AKKOORD! po

JAARVERSLAG GMR. STICHTING AKKOORD! po Beesel Horst a/d Maas Peel en Maas Venlo Secretariaat p/a Omnibus Huissen 4 5991 PX Baarlo T (077) 4778239 E info@omnibus.akkoord-po.nl JAARVERSLAG GMR STICHTING AKKOORD! po Inhoud Inleiding blz. 3 Samenstelling

Nadere informatie

Elektronisch factureren

Elektronisch factureren Elektronisch factureren Inleiding Elektronisch Factureren in RADAR is mogelijk vanaf versie 4.0. Deze module wordt niet standaard meegeleverd met de RADAR Update maar is te bestellen via de afdeling verkoop

Nadere informatie

Klanttevredenheid Gemeentewinkel Zwijndrecht 2014

Klanttevredenheid Gemeentewinkel Zwijndrecht 2014 Klanttevredenheid Gemeentewinkel Zwijndrecht 2014 Inhoud 1. Conclusies en aanbevelingen 2. Dienstverlening Gemeentewinkel 3. Contact met de gemeente 4. Wensen en behoeften De gemeente Zwijndrecht heeft

Nadere informatie

Verslag RAVON Utrecht Excursie Landgoed Den Treek Henschoten 10 april 2010

Verslag RAVON Utrecht Excursie Landgoed Den Treek Henschoten 10 april 2010 Verslag RAVON Utrecht Excursie Landgoed Den Treek Henschoten 10 april 2010 Inleiding Op 10 april is een excursie gehouden op landgoed Den Treek Henschoten vanuit Ravon Utrecht. Doel van deze excursie was

Nadere informatie

Connect Social Business. Plan van Aanpak voor mijn stage bij ConnectSB

Connect Social Business. Plan van Aanpak voor mijn stage bij ConnectSB Connect Social Business Plan van Aanpak voor mijn stage bij ConnectSB Joey Kaan September 28, 2014 Inhoudsopgave 1 Achtergronden 1 2 Probleemstelling & Doelstelling 2 2.1 Leren Professioneel Functioneren..................

Nadere informatie

JAARVERSLAG. GMR STICHTING AKKOORD!-po. Beesel Horst a/d Maas Peel en Maas Venlo. Secretariaat p/a Omnibus Huissen 4 5991 PX Baarlo

JAARVERSLAG. GMR STICHTING AKKOORD!-po. Beesel Horst a/d Maas Peel en Maas Venlo. Secretariaat p/a Omnibus Huissen 4 5991 PX Baarlo Beesel Horst a/d Maas Peel en Maas Venlo Secretariaat p/a Omnibus Huissen 4 5991 PX Baarlo T (077) 4778239 E info@omnibus.akkoord-po.nl JAARVERSLAG GMR STICHTING AKKOORD!-po Inhoud Inleiding Samenstelling

Nadere informatie

De Kocon Internet Portal regelt de uitwisseling van gegevens tussen uw website en Kocon. Het volgende schema laat zien hoe dat werkt.

De Kocon Internet Portal regelt de uitwisseling van gegevens tussen uw website en Kocon. Het volgende schema laat zien hoe dat werkt. Wat is de Kocon Internet Portal De Kocon Internet Portal is een mogelijkheid om gegevens die u over verzorgers in Kocon bewaart via internet met anderen te delen. Zoals u uw gegevens van uw bankrekening

Nadere informatie

Handreiking Budgetcorrecties pgb naar het CAK tbv correctie eigen bijdrage

Handreiking Budgetcorrecties pgb naar het CAK tbv correctie eigen bijdrage Handreiking Budgetcorrecties pgb naar het CAK tbv correctie eigen bijdrage Inclusief een aanvullende toelichting en handleiding gebruik BAB berichten met Excel (versie 7 juni 2016) Inleiding In deze handreiking

Nadere informatie

Van baan naar eigen baas

Van baan naar eigen baas M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat

Nadere informatie

Rapport evaluatie speeddaten met uitzendbureaus op de vestigingen van het WERKbedrijf

Rapport evaluatie speeddaten met uitzendbureaus op de vestigingen van het WERKbedrijf Rapport evaluatie speeddaten met uitzendbureaus op de vestigingen van het WERKbedrijf December 2011 Auteurs: Leonie Oosterwaal, beleidsmedewerker ABU Judith Huitenga en Marit Hoffer, medewerkers Servicepunt

Nadere informatie

Nieuwsbrief 18 van RAVON Afdeling Utrecht Maart 2015

Nieuwsbrief 18 van RAVON Afdeling Utrecht Maart 2015 Nieuwsbrief 18 van RAVON Afdeling Utrecht Maart 2015 Contactpersoon RAVON Utrecht Wim de Wild wim.de.wild@ziggo.nl tel. 030-6963771 RAVON Utrecht verstuurt onregelmatig een nieuwsbrief naar de RAVON waarnemers

Nadere informatie

Meerjarenplan stichting EIS Nederland 2011 2016

Meerjarenplan stichting EIS Nederland 2011 2016 Meerjarenplan stichting EIS Nederland 2011 2016 Samenvatting Uitbreiding aantal actieve werkgroepen tot 60. Verdere professionalisering van het bureau. Betere profilering van de organisatie. Verdere groei

Nadere informatie

Nederlanders van 12 jaar en ouder veldwerkperiode 02-02-2010 / 10-02-2010 reminder verstuurd op:

Nederlanders van 12 jaar en ouder veldwerkperiode 02-02-2010 / 10-02-2010 reminder verstuurd op: Toelichting onderwerp: jaar: Security scan 2010 maand: februari opdrachtgever: Flycatcher onderzoeksgroep: Nederlanders van 12 jaar en ouder veldwerkperiode 02-02-2010 / 10-02-2010 reminder verstuurd op:

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE. Het voorkomen van vleermuizen, amfibieën en vissen in het gebied van de stedelijke uitbreidingslocatie te Elst. 1 INLEIDING...

INHOUDSOPGAVE. Het voorkomen van vleermuizen, amfibieën en vissen in het gebied van de stedelijke uitbreidingslocatie te Elst. 1 INLEIDING... INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING... 2 2 METHODE... 3 2.1 VLEERMUIZEN... 3 2.2 AMFIBIEËN... 3 2.3 VISSEN... 3 3 RESULTAAT... 4 3.1 VLEERMUIZEN... 4 3.2 AMFIBIEËN... 4 3.3 VISSEN... 4 4 CONCLUSIE... 5 LITERATUUR...

Nadere informatie

Advies jaarrekening 2011 van de commissie BMZ aan het algemeen bestuur HDSR Geachte leden van het algemeen bestuur, De commissie BMZ adviseert het algemeen bestuur van het Hoogheemraadschap De Stichtse

Nadere informatie

Globaal rapport verspreiding beschermde en bedreigde soorten

Globaal rapport verspreiding beschermde en bedreigde soorten Page 1 of 6 Globaal rapport verspreiding beschermde en bedreigde soorten Samenstelling: 17 december 2009 Let op: Aan deze gegevens kunnen geen rechten worden ontleend. Lees ook de afwijzing van aansprakelijkheid

Nadere informatie

Inspectierapport KC De Springplank (KDV) Hambakendreef 2a

Inspectierapport KC De Springplank (KDV) Hambakendreef 2a Inspectierapport KC De Springplank (KDV) Hambakendreef 2a 5231RJ 's-hertogenbosch Registratienummer 177051097 Toezichthouder: GGD Hart voor Brabant In opdracht van gemeente: 's-hertogenbosch Datum inspectie:

Nadere informatie

Voortgangsverslag werkend leren

Voortgangsverslag werkend leren Voortgangsverslag werkend leren EDP1 Rens Brouwer Voortgangsverslag werkend leren EDP1 Rens Brouwer Delft December 2012 Haagse Hogeschool Voorwoord Op dit moment ben ik duaal student. Dit houdt in dat

Nadere informatie

PATIËNTENPARTICIPATIE OP DE INTENSIVE CARE VAN TERGOOIZIEKENHUIZEN

PATIËNTENPARTICIPATIE OP DE INTENSIVE CARE VAN TERGOOIZIEKENHUIZEN PATIËNTENPARTICIPATIE OP DE INTENSIVE CARE VAN TERGOOIZIEKENHUIZEN Projectgroep Patiëntenparticipatie September 2011 Patiëntenparticipatie op de Intensive Care van Tergooiziekenhuizen Steeds meer leeft

Nadere informatie

Onderzoek burgerinitiatief. Tevredenheid van indieners

Onderzoek burgerinitiatief. Tevredenheid van indieners Onderzoek burgerinitiatief Tevredenheid van indieners In opdracht van: De Raadsgriffier Uitgevoerd door: Team Beleidsonderzoek en Informatiemanagement Gemeente Purmerend Denise Floris Bert Mentink April

Nadere informatie

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A Individueel verslag de Reus klas 4A Overzicht en tijdsbesteding van taken en activiteiten 3.2 Wanneer Planning: hoe zorg je ervoor dat het project binnen de beschikbare tijd wordt afgerond? Wat Wie Van

Nadere informatie

Communicatieplan Wmo-raad Hellendoorn

Communicatieplan Wmo-raad Hellendoorn Communicatieplan Wmo-raad Hellendoorn 01. Communicatiemiddelen en wanneer en / of waarom. Communicatiemiddel Mondeling Bijeenkomst Wmo-raad Circa een keer per zes weken regulier overleg over zaken aangaande

Nadere informatie

Uitvoering aanbevelingen : Voorzetting van het project Gast in de Raad.

Uitvoering aanbevelingen : Voorzetting van het project Gast in de Raad. Evaluatie 'Gast in de Raad' periode 2014-2015 Aanleiding Gast in de Raad is een instrument van de gemeenteraad dat als doel heeft het bekend maken van Purmerenders met het werk van de leden van de gemeenteraad.

Nadere informatie

360 feedback 3.1 M. Camp Opereren als lid van een team Omgaan met conflicten Omgaan met regels

360 feedback 3.1 M. Camp Opereren als lid van een team Omgaan met conflicten Omgaan met regels 360 feedback 3.1 Student: M. camp Studentnummer: 11099003 Klas: WDH31 Datum: 2-02-2014 Personen welke de formulieren hebben ingevuld: - M. Camp - Menno Lageweg - Ir. S.W.L. van Herk - D.J. Jager M. Camp

Nadere informatie

Natuurtoets Haarweg 127 te Gorinchem

Natuurtoets Haarweg 127 te Gorinchem NOTITIE Van den Heuvel Ontwikkeling & Beheer B.V. dhr. E. van den Heuvel Lekdijk 44 2967 GL Langerak (ZH) DATUM: 1 mei 2012 ONS KENMERK: AUTEUR: PROJECTLEIDER: STATUS: versie 1 CONTROLE: 12-244/12.02267/DimEm

Nadere informatie

Rapport. Rapport betreffende een klacht over een gedraging van de Huurcommissie. Datum: 10 mei 2012. Rapportnummer: 2012/079

Rapport. Rapport betreffende een klacht over een gedraging van de Huurcommissie. Datum: 10 mei 2012. Rapportnummer: 2012/079 Rapport Rapport betreffende een klacht over een gedraging van de Huurcommissie Datum: 10 mei 2012 Rapportnummer: 2012/079 2 Klacht Verzoeker klaagt erover dat de Huurcommissie verzuimt hem op een adequate

Nadere informatie

Datum 13 april 2017 Betreft Nieuwe procedure voor afhandeling schades als gevolg van gaswinning uit het Groningenveld

Datum 13 april 2017 Betreft Nieuwe procedure voor afhandeling schades als gevolg van gaswinning uit het Groningenveld > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

GGD ondersteuning asbest in scholen deel twee

GGD ondersteuning asbest in scholen deel twee GGD ondersteuning asbest in scholen deel twee Inzicht stand van zaken asbestinventarisaties scholen Auteur(s) GGD Amsterdam Fred Woudenberg GGD Amsterdam Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Eerste deel project 3

Nadere informatie

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS Huisartsenpraktijk Dalfsen ARGO BV 2014 Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk Dalfsen zijn de afgelopen 2 jaren tevredenheidsonderzoeken

Nadere informatie

Uitstroommonitor praktijkonderwijs 2013-2014 Samenvatting van de monitor 2013-2014 en de volgmodules najaar 2014

Uitstroommonitor praktijkonderwijs 2013-2014 Samenvatting van de monitor 2013-2014 en de volgmodules najaar 2014 monitor praktijkonderwijs 2013-2014 Samenvatting van de monitor 2013-2014 en de volgmodules najaar 2014 Platform Praktijkonderwijs Rotterdam, 29 december 2014 1 Introductie In de periode 1 september 31

Nadere informatie