Experimenteer met chemie. Materialen en activiteiten voor het basisonderwijs

Transcriptie

1 C3 Experimenteer met chemie Materialen en activiteiten voor het basisonderwijs

2 De proevenwaaiers heb ik inmiddels allemaal uitgedeeld. Ik werk als invalleerkracht, dus sta steeds voor verschillende klassen. Ik zou het leuk vinden om nog een keer zo n leerkrachtpakket te ontvangen, mag dat? Het is zo ontzettend leuk om kinderen enthousiast te maken voor chemie. Haha, ze waren zo gek op die waaiers dat ze me geld wilden bieden om er ook een te krijgen... Elly Bos-Vlugt, invalleerkracht Viviani, koepelorganisatie voor christelijk basisonderwijs in de gemeenten Emmen en Borger-Odoorn

3 Maak kennis met Stichting C3 Wetenschap is in. Kinderen in de basisschoolleeftijd zijn er dol op. Haal daarom de wereld van wetenschap en technologie de klas in en ga met je leerlingen op ontdekkingsreis. Met de materialen van Stichting C3 is dat een koud kunstje. Stichting C3 ontwikkelt materialen en activiteiten om inspirerende lessen over wetenschap en technologie (met de focus op chemie) samen te stellen. Van eenvoudig tot uitgebreid, zodat je er een enkel lesuur maar als je wilt ook een complete themaweek aan kunt wijden. Zo maken kinderen al op jonge leeftijd kennis met chemie in de breedste zin van het woord. Ze ervaren dat ze daar in hun dagelijks leven vaker mee te maken hebben dan ze denken. Zonder chemie immers geen pilletje tegen de hoofdpijn, bubbels in je cola, badpak om mee te zwemmen of tablet om op te spelen. Tijdens het doen van proefjes leren de kinderen bovendien belangrijke vaardigheden als onderzoeken, samenwerken en kritisch denken. Wetenschap en technologie in de klas, leuk en leerzaam! In deze brochure introduceren we onze materialen en activiteiten. Een compleet overzicht vind je in de database van Stichting C3: 3 Experimenteer met chemie Materialen en activiteiten voor het basisonderwijs

4 Aan de slag in de klas Ben je op zoek naar tips, trucs en lesideeën voor een inspirerende chemieles? Stichting C3 heeft een uitgebreid assortiment aan handige hulpmiddelen. Lesmateriaal Wil je met wetenschap en technologie aan de slag in je klas? Vraag dan het leerkrachtpakket Expedition Chemistry aan. In dit pakket zit onder meer de leerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie. Hierin staan twee uitgewerkte voorbeeldlessen volgens de stappen van onderzoekend leren. Een uitgebreide les waarin leerlingen onderzoek doen naar bellenblaas, en een kortere les waarin leerlingen onderzoeken hoe je ballonnen opblaast met chemie. In de serie leerkrachtgidsen zijn ook verschenen: Chemieles, Voorbeeldles onderzoek naar smeermiddelen en Kleuters en chemie. Gastlesgids Heeft een van de kinderen in de klas een (groot)ouder die in de chemie werkt? Wil een medewerker van een nabijgelegen fabriek komen vertellen over zijn vak? Een gastdocent die veel weet over chemie maar weinig tot niets over lesgeven, kan onze gastlesgids gebruiken om zijn kennis effectief over te brengen aan de klas. Workshops Stichting C3 organiseert workshops speciaal voor (toekomstige) leerkrachten of medewerkers van de buitenschoolse opvang. Daarin kunnen zij zelf ervaren hoe leuk en eenvoudig het geven van een chemieles is en doen ze ervaring op met de didactiek van onderzoekend en ontwerpend leren. Stuur een of bel voor de mogelijkheden; kijk in het midden van deze brochure voor contactgegevens. 4 Experimenteer met chemie Materialen en activiteiten voor het basisonderwijs

5 Ontdekken met experimenten Vertellen over chemie is leerzaam en leuk. Maar het is natuurlijk nog spannender als je leerlingen zelf actief aan de slag gaan! Proeven Stichting C3 heeft allerlei interessante, knallende en spetterende experimenten ontwikkeld, stuk voor stuk uit te voeren met eenvoudige huis-, tuin- en keukenmaterialen. Op het boodschappenlijstje staan bijvoorbeeld citroenen om een batterij te maken, ballonnen om luchtdruk te leren begrijpen, rozijnen om te laten dansen, gombeertjes om op te laten zwellen, M&M s om een abstract waterschilderij mee te maken en zuiveringszout om een kettingreactie te veroorzaken. Voor alle proeven is een begrijpelijke werkbeschrijving en uitleg beschikbaar. Proevenwaaier Elk jaar bundelt C3 tien proefjes in een proevenwaaier, telkens met een ander thema. Bestel je een leerkracht- of gastlespakket? Dan zitten er alvast dertig proevenwaaiers bij! Ideaal om uit te delen na een chemieles of projectweek, zodat de kinderen uit je klas thuis verder kunnen experimenteren. 5 Experimenteer met chemie Materialen en activiteiten voor het basisonderwijs

6 Spannend kinderlab In het kinderlab voert een groep kinderen tegelijkertijd dezelfde proef uit. Een leuk en spannend chemieavontuur voor tijdens een open dag, themaweek of kinderevenement. Opzetten kinderlab De kinderlabgids Organiseer een onvergetelijk kinderlab! helpt je goed op weg bij het opzetten van een kinderlab. Deze gids bevat proefsuggesties en praktische informatie over benodigdheden, kosten en planning. Ook stellen we de feestelijke aankleding van het kinderlab beschikbaar, zoals een tafelkleed, afzetlint en posters. Geschikte proeven Stichting C3 adviseert je graag over welke proeven geschikt zijn om uit te voeren tijdens een kinderlab, met of zonder begeleiding. Dat is namelijk afhankelijk van het aantal kinderen, de beschikbare tijd en natuurlijk het budget. De meest geschikte proeven voor een kinderlab gaan vergezeld van een draaiboek en werkbladen, zodat je makkelijk aan de slag kunt. CSI-lab Een voorbeeld van een kinderlab is Wie heeft het gedaan? CSI voor kids. Aan de hand van het draaiboek en de werkbladen kun je de kinderen laten uitzoeken wie er op de keukenvloer heeft gemorst. Ieder werkblad bevat een kort proefje waarmee de kinderen een mogelijke dader uitsluiten. 6 Experimenteer met chemie Materialen en activiteiten voor het basisonderwijs

7 Een gastles chemie geven op de basisschool was erg leuk; ik had gelukkig goede hulp van Stichting C3. Normaal gesproken sta ik voor een zaaltje grijze pakken, die zijn veel makkelijker, maar eerlijk gezegd ook stukken minder leuk dan 28 stuiterballen van 9 jaar. Moe maar voldaan bedank ik jullie. Reinier Gerrits, medewerker Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI)

8 Thuis verder snuffelen Hebben de kinderen uit je klas de smaak te pakken? Dan kunnen ze thuis aan de slag met proefjes, een spreekbeurt of verder snuffelen in chemische onderwerpen met onze gidsen Sanne en Chris. Website Onze website is een onuitputtelijke bron van inspiratie. Naast vele proeven, allemaal met een vrolijk stripje en duidelijke uitleg, staan er tal van weetjes op over chemie. Bijvoorbeeld over de geschiedenis van scheikunde, over scheikundige toepassingen in het dagelijks leven en over chemische processen bij de bereiding van ons voedsel. Spreekbeurt Op kunnen kinderen een spreekbeurtpakket aanvragen. Dat staat boordevol tips en trucs voor het geven van een topspreekbeurt over een chemisch onderwerp. Op de website kunnen ze ook aan anderen vertellen hoe hun spreekbeurt ging door een reactie te plaatsen. Kinderpagina s Onze gidsen Sanne en Chris staan centraal op de kinderpagina s. Ze laten kinderen spelenderwijs kennismaken met chemieonderwerpen als duurzaamheid, zuurbasereacties en DNA. Op elke kinderpagina komt een ander onderwerp uit de chemie aan bod, steeds met een stripje, puzzel, proef en leuk weetje. De kinderpagina s zijn ook heel geschikt om te plaatsen in de schoolkrant of om te behandelen tijdens een les over wetenschap en technologie. 8 Experimenteer met chemie Materialen en activiteiten voor het basisonderwijs

9 Het was geweldig leuk om een spreekbeurt over chemie te doen. Ik heb het scheiden van materialen gedaan met peper en zout en een ballon, de M&M-proef, de geldschoonmaakproef, de dansende rozijnen en de proef om een gummibeer groter te maken. Het mooiste was het uitdelen van de proevenwaaiers, want iedereen vond het geweldig leuk en wil thuis ook aan de gang. Ik kreeg een 10! Martzen Couperus, leerling groep 5 van de Oudvaart in Sneek

10 l.n 3.C n le e d id m s ij w r Richard Procee Richard Procee

11 Richard Procee

12 Wie is Stichting C3? Stichting C3 is opgericht in 1993 en bestaat uit een bestuur, team en raad. Het bestuur is verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van de stichting. Het C3-team zorgt voor de inhoud, vormgeving en communicatie van de materialen en activiteiten. De raad staat C3 terzijde met advies. Wat doet Stichting C3? Stichting C3 brengt chemie tot leven en geeft jongeren de kans hun talenten in de chemie te ontdekken. Met C3 ervaart iedereen wat chemie is, wat je er mee kunt en hoe chemie bij het leven hoort. Dit doet C3 door aansprekende lesmaterialen en uitdagende activiteiten te ontwikkelen. Ze bereikt de kinderen en jongeren voornamelijk via het onderwijs. Het team geeft vanuit zijn expertise en ervaring graag advies, verzorgt een workshop of biedt geschikt (les)materiaal aan.

13 Voor wie? Iedereen die kinderen en jongeren wil laten kennismaken met chemie kan bij Stichting C3 terecht voor ondersteuning. We hebben specifieke materialen en activiteiten ontwikkeld voor onder andere: Basisschoolkinderen Middelbare scholieren Leerkrachten in het basisonderwijs Pedagogisch medewerkers Docenten in het voortgezet onderwijs Technisch onderwijsassistenten (TOA s) Ouders Medewerkers van bedrijven

14 Materialen en activiteiten voor het onderwijs In het basisonderwijs ligt de focus van onze materialen en activiteiten op kinderen laten kennismaken met chemie in de breedste zin van het woord. In het voortgezet onderwijs ligt de nadruk op het enthousiasmeren voor en informeren over opleidingen en beroepen. Van een simpel proefje tot complete lessenserie, je bepaalt zelf hoeveel tijd je wilt besteden aan chemie in de klas. Alle materialen staan in onze database: Actueel, uit de praktijk én gratis Experts van chemische bedrijven, leerkrachten en (scheikunde)docenten helpen Stichting C3 bij het ontwikkelen van nieuw lesmateriaal. Daarnaast kan C3 rekenen op de financiële steun van chemische bedrijven, onderwijsinstellingen en brancheorganisaties voor de totstandkoming van alle materialen en activiteiten. Door deze samenwerking zijn de materialen actueel, direct uit de praktijk en (vaak) gratis beschikbaar.

15 Alle C3-websites op een rij: Blijf op de hoogte van nieuwe materialen en activiteiten! Digitale nieuwsbrief Website Stichting C3 C3 Inspireert. Dit is een uitgave van: Stichting C3 Postbus 158, 2260 AD Leidschendam tel: (070) website: September 2014 Projectcoördinatie en eindredactie: Milou Willemsen (Stichting C3) Teksten: Moon Saris Vormgeving: Ori Ginale Druk: Marcelis Dékavé Foto s en afbeeldingen: Stichting C3 (tenzij anders aangegeven)

16 Zes weken lang heb ik elke week een module uit de PROEF!werk-klapper van Stichting C3 behandeld. Zo maakten mijn havo- en vwo-leerlingen op een interessante en gestructureerde manier kennis met de technische beroepen. In eerste instantie associeerden zij de beroepen niet met het vak natuurkunde. Als docent kon ik mijn leerlingen zo op een eerlijke manier helpen met hun profielkeuze. Een ruime meerderheid koos uiteindelijk voor een technische sector of profiel. Volgend jaar ga ik de modules weer gebruiken in de klas! Danny Martens, docent natuurkunde Markland College in Zevenbergen

17 Thuis verder snuffelen Hebben je leerlingen na een leuke (gast)les of een mooie module de smaak te pakken? Willen ze graag weten wat ze later kunnen worden? Hier snuffelen ze verder. Website Op vinden scholieren informatie over opleidingen en beroepen in de chemie, life sciences, procestechniek en natuurkunde. Overzichtelijk, prikkelend en met veel praktijkervaringen van mensen die in deze sectoren werken. Flyers De beroepenflyers staan boordevol informatie over de beroepsmogelijkheden in de zeven bètawerelden, zoals Voeding & Vitaliteit en Mobiliteit & Ruimte. Er staat in waar afgestudeerde studenten terecht zijn gekomen en welke studies ze hebben gedaan. Filmpjes In verschillende filmpjes ontdekken middelbare scholieren de opleidings- en beroepsmogelijkheden in de bètasector. Ideaal voor leerlingen die zich orienteren op een vakkenpakket of vervolgopleiding. Jonge professionals vertellen over hun werk en de zeven bètawerelden komen uitgebreid aan bod. PROEF! In de PROEF!-folder staan studenten en afgestudeerden in de applied sciences centraal. Zij delen hun studie-, stage- en werkervaringen met scholieren. De folder bevat verwijzingen naar aansprekende YouTube-filmpjes en de informatieve PROEF!-website: 8 Een toekomst in de chemie Materialen en activiteiten voor het voortgezet onderwijs

18 De Research4U-modules sluiten echt aan bij de leefwereld van de leerlingen en zijn bijzonder goed uitgewerkt. Ik heb de module Medicijnen in het milieu uitgeprobeerd tijdens mijn lessen chemische berekeningen. Mijn leerlingen van het vierde jaar zijn er wel eventjes mee bezig geweest. Ze vonden het bijzonder leuk rekenen en waren verrast dat ze medicijnen binnenkrijgen via drinkwater en voedsel. Ik wil jullie bedanken voor het ontzettend mooie werk dat jullie leveren. An D Hoore, docent scheikunde Sint-Jan Berchmanscollege in Westmalle, België Shell

19 In andermans schoenen Leerlingen zelf laten ervaren wat een procesoperator of laborant doet, een betere kennismaking met het werkveld is er niet. Dus brengen we de jongeren naar bedrijven of halen we bedrijven naar school. Week van de Procestechniek In de Week van de Procestechniek, ieder jaar in week 4, bezoeken vmbo-leerlingen een bedrijf en gaan daar zelf aan de slag. Ze krijgen bovendien de kans om vragen te stellen aan mensen die er werken: waarom vinden ze hun werk zo leuk, hoe ziet hun dag eruit, wat verdienen ze, wat zijn de kansen op de arbeidsmarkt? De school bereidt het uitstapje voor met materiaal van C3. Lab Experience Days Terwijl hun kinderen in het lab samen met jonge medewerkers uit het bedrijf experimenten doen, krijgen de ouders informatie over de perspectiefrijke opleidingen en beroepen in het laboratoriumwerk. Dat is de opzet van de Lab Experience Days (LEDs). Labbedrijven zetten tijdens LEDs hun deuren open voor jongeren uit de bovenbouw en hun ouders. Zij kunnen zich individueel aanmelden. Chocolate Challenge Shell en Stichting C3 ontwikkelden samen de interactieve roadshow Chocolate Challenge om tweede- en derdejaars vmbo-scholieren te interesseren voor een opleiding in de procestechniek. Een jonge procesoperator van Shell geeft een gastles in de klas en leerlingen gaan de uitdaging aan om zo snel en nauwkeurig mogelijk twee kleuren chocolade te scheiden in de proeffabriek, mét veiligheidsbril en helm. 6 Een toekomst in de chemie Materialen en activiteiten voor het voortgezet onderwijs

20 PROEF!werk-klapper In de PROEF!werk-klapper vind je elf lesmodules voor de onderbouw van de havo. Elk is geschikt voor één lesuur, met een docentenhandleiding, (huiswerk)opdrachten en practicum. Met deze modules vestig je de aandacht op beroepen en opleidingen in de applied sciences. De leerlingen kruipen tijdens de experimenten in de huid van een beroepsbeoefenaar. Research4U Research4U bestaat uit negen lesmodules voor leerlingen in de derde en vierde klas van het vwo. Elke module sluit aan bij verschillende subdomeinen in het examenprogramma. Leerlingen maken actief kennis met bestaand wetenschappelijk onderzoek aan de hand van opdrachten. In het bijbehorende docentenmateriaal staan toelichtingen en antwoorden. Future4U De bètasector is heel divers en dat maakt het voor leerlingen lastig om er een goed beeld van te krijgen. Om dat beeld te verhelderen, is er Future4U. Via zeven experimentlessen en een bordspel maken leerlingen kennis met de verschillende bètawerelden om te ontdekken bij welke zij zich het meest thuis voelen. Elke les gaat uit van een realistische beroepscontext en sluit aan bij subdomeinen in het examenprogramma van scheikunde, natuurkunde en biologie. Workshops Stichting C3 is regelmatig te vinden op conferenties en nascholingsbijeenkomsten voor docenten, TOA s en decanen. We zijn er met een stand en geven er vaak ook workshops, waarin deelnemers kennismaken met ons materiaal en er zelf actief mee aan de slag gaan. Interesse? In onze agenda op staat waar we binnenkort te vinden zijn. 5 Een toekomst in de chemie Materialen en activiteiten voor het voortgezet onderwijs

21 Experimenteren in de klas Van een los practicum tot een complete set lesmodules, Stichting C3 ontwikkelt actueel en praktijkgericht lesmateriaal. Dit materiaal is gebaseerd op opleidingen en beroepen in het exacte werkveld en wordt gemaakt in samenwerking met universiteiten, hogescholen, ROC s en het bedrijfsleven. Practica Stichting C3 ontwikkelt aansprekende practica voor leerlingen van alle niveaus. Zo ontdekken ze op een actieve manier wat het betekent om in de chemie of een daaraan gerelateerd vakgebied te werken. Ook voor brugklassers hebben we uitdagende experimenten. De proeven uit de twee Beta4U-bundels bijvoorbeeld zijn een boeiende kennismaking met de wetenschap; van parfum tot sportdrank maken en van flitsende suiker tot ketchup onderzoeken. Elke proef bevat een strip met stappenplan, uitleg en leerzame opdrachten. Bovendien wordt in de tweede bundel een koppeling gemaakt met opleidingen en beroepen. Nieuwe scheikunde In het kader van de nieuwe scheikunde zijn negen modules (bestaande uit meerdere lessen) ontwikkeld voor havo en vwo die aansluiten bij het nieuwe examenprogramma voor dit vak. De moderne chemische industrie staat in alle modules centraal, denk aan biotechnologie, groene chemie en nanomaterialen. In het curriculum Stichting C3 wil graag meer aandacht voor beroepenvoorlichting in het curriculum. Daarom werkt ze nauw samen met educatieve uitgevers. Via een concrete context, video of (praktische) opdracht komt er in de methodes een duidelijke koppeling tussen de leerstof en het beroep. 4 Een toekomst in de chemie Materialen en activiteiten voor het voortgezet onderwijs

22 Maak kennis met Stichting C3 De chemische sector hoort bij de interessantste en kansrijkste sectoren van de Nederlandse economie. Jongeren die kiezen voor een opleiding in deze richting kiezen voor een vak met toekomst. Stichting C3 ontwikkelt materialen en activiteiten om opleidingen en beroepen in de chemie, life sciences, procestechniek en natuurkunde onder de aandacht te brengen bij middelbare scholieren. Van eenvoudige experimenten tot uitgebreide lesmodules en van flyers tot interactieve websites. Daarnaast bieden we activiteiten aan waarin jongeren bedrijven bezoeken en ter plekke experimenten uitvoeren die medewerkers van het bedrijf zelf ook doen. Hiermee willen we scholieren enthousiasmeren voor de bètasector en een beter beeld geven van de beroepsmogelijkheden. We werken intensief samen met het onderwijsveld en bedrijfsleven, zodat onze materialen en activiteiten perfect aansluiten op de praktijk van vandaag én die van morgen. Chemie, een vak met toekomst! In deze brochure introduceren we onze materialen en activiteiten. Een compleet overzicht vind je in de database van Stichting C3: 3 Een toekomst in de chemie Materialen en activiteiten voor het voortgezet onderwijs

23 Richard Procee

24 C3 Een toekomst in de chemie Materialen en activiteiten voor het voortgezet onderwijs