Naar een model van Disease Management voor Persoonlijkheidsstoornissen? Symposium KenniscentrumPS 16 maart 2017

Transcriptie

1 Naar een model van Disease Management voor Persoonlijkheidsstoornissen? Symposium KenniscentrumPS 16 maart 2017

2 Disclaimer

3 anno 2017 Het veld van Persoonlijkheidsstoornissen beschikt over: 50-tal RCT s 6 nationale guidelines, waarvan 5 over Borderline PS 5 Cochrane reviews 1 Zorgstandaard 5 bewezen effectieve behandelingen 2 classificatiesystemen

4 anno 2017 Kenmerken van de cliënten in bewezen effectieve behandeling: Vrouwen jaar (jong- tot middenvolwassenen) Al jaar in de hulpverlening Met (relatief chronische vormen van) Borderline PS Aanmelding in acute fase van de aandoening Met exclusie van aantal ernstkenmerken, zoals lage intelligentie, middelengebruik, psychose, bipolaire stoornissen, gebrek aan motivatie, geen woonplek (en dus gefilterd tot matig-ernstige groep)

5 anno 2017 We hebben minder zicht op de effectiviteit van onze interventies voor: Mensen met zeer ernstige PS (Cluster A, comorbiditeit met ernstige verslaving, psychose, ontwikkelingsstoornissen, ), EPA-PS Mensen met zeer chronische (B)PS Oudere mensen Mensen met beperktere cognitieve mogelijkheden

6 anno 2017 Kenmerken van de behandelingen: Redelijk tot erg intensief (minimaal 2/week tot 5d deeltijd) Vrij lang (12-36 maanden) Beperkte follow-up (maximaal 36 maanden) Erg effectief op gebied van kernsymptomen van Borderline PS en geassocieerde symptomen Weinig effectief op gebied van sociale en beroepsmatige functioneren

7 anno 2017

8 anno 2017 Kenmerken van het huidige zorgmodel voor PS: Relatief late detectie van persoonlijkheidsstoornissen Classificatie & EB behandeling alleen bij volledige diagnose Onderbehandeling (+/- 20%) t.o.v. de richtlijnen Behandeling in acute fase van de aandoening One big shot of therapy Uniforme behandeltrajecten ongeacht kenmerken van de persoon Behandeling doorgaans gericht op psychopathologie, symptomen Nauwelijks of geen samenwerking met verschillende systemen (gezin, werkgever, huisarts) Follow-up door andere zorgaanbieder of afdeling (fra PS als: Categoriale ziektes Die zich pas vanaf volwassenheid manifesteren Die volledig te genezen zijn ( in remissie??)

9 huidige zorgmodel Hoe valide / geschikt is dit zorgmodel? Huidig zorgmodel is niet goed afgestemd op de dimensionaliteit van persoonlijkheidsproblematiek Subthreshold diagnoses Huidige zorgmodel is niet goed afgestemd op de heterogeniteit en complexiteit binnen de diagnoses Grote verschillen in complexiteit en comorbiditeit Grote verschillen in chroniciteit Grote verschillen in sociale en professionele uitval Huidige zorgmodel is niet goed afgestemd op de levensloop PS beginnen zich vaak te ontwikkelen vanaf de (vroege) puberteit PS uiten zich anders gedurende de levensloop PS kennen een beloop van waxing and waning

10 naar een ander zorgmodel? 1. Wat is het wezen van persoonlijkheidspathologie? Persoonlijkheidspathologie is een templaat voor ernstige psychopathologie met een levenslange kwetsbaarheid 2. Welk zorgmodel sluit hierbij aan? Disease management?

11 kwetsbaarheid voor psychopathologie

12 levensloopperspectief PS als een templaat voor structurele kwetsbaarheid // hoge p Gekenmerkt door ernstige beperkingen in een reeks psychologische capaciteiten (zelf- en interpersoonlijk functioneren), zie DSM-5 Alternatief Model voor PS Die de mentale veerkracht van mensen om met het leven om te gaan, ernstig ondermijnt Die zich gedurende de levensloop op een wat andere manier kan uitdrukken In interactie met biologische, psychosociale en andere veranderingen In reactie op optreden van life events of wegvallen van compenserend factoren Die het risico op ingrijpende problemen op verschillende levensgebieden ernstig verhoogt Psychische klachten Lichamelijke en gezondheidsproblemen Sociale en professionele uitval Die progressief kan zijn Doorgaans vanaf begin puberteit of eerder Met enkele kritieke periodes voor progressie (zoals adolescentie) Met toenemend verminderde mogelijkheden tot echt herstel

13 levensloopperspectief: stadiëring Stadium 0 Stadium I Stadium II Stadium III Stadium IV

14 levensloopperspectief Stadium 0 Stadium I Stadium II Stadium III Stadium IV

15 levensloopperspectief Stadium 0 Stadium I Stadium II Stadium III Stadium IV Profiling Ernstige impairment in persoonlijkheidsfunctioneren Complexe traumageschiedenis Hoge epistemic mistrust

16 anders behandeld? Moet ons zorgmodel voor PS niet beter aansluiten bij deze visie op PS? Indien ja, wat zijn dan de kenmerken van zo n zorgmodel voor PS?

17 anders behandeld? Voorkomen is beter dan genezen Focus op gezonde persoonlijkheidsontwikkeling en vroegtijdige preventie van de (verergering van de) aandoening (persoonlijkheidsstoornis) (uit (dure) zorg houden) Voorkomen van de ontwikkeling van secundaire of geassocieerde stoornissen (voorkomen van onnodige kosten) Behandeling afgestemd op specifieke stadium & profiel Zo veel als nodig, zo weinig als mogelijk Vermijden van dure interventies, zoals ziekenhuisopnames of zeer lange en intensieve behandelingen Behandeling volgens richtlijnen en borgen van good enough kwaliteit Blijvende opvolging en management van de chronische kwetsbaarheid Streamed care, in het bijzonder tijdens de kritieke periodes Vermijden van iatrogene schade, vb op transitiemomenten (fragmentatie van de zorg) Focus op sociale en professionele re-integratie en afstemming van de inspanningen op deze gebieden Samenwerking met verschillende disciplines, zoals huisarts, diëtist, leerplichtambtenaar etc

18 Disease management? Disease management is een aanpak waarbij de patiënt centraal staat en waarbij wordt voorzien in een zoveel mogelijk sluitende keten van vroegtijdige onderkenning, preventie, zelfmanagement en zorg (Wagner e. a., 2005). Disease management programs are designed to improve the health of persons with specific chronic conditions and to reduce health care service use and costs associated with avoidable complications, such as emergency room visits and hospitalizations Typische voorbeelden: diabetes, asthma, Parkinson

19 Disease management De focus ligt op een welbepaalde doelgroep ( specifieke aanpak ) De focus ligt op het volledige traject van een ziekte, van preventie tot de curatieve aanpak en zelfs de mogelijke functionele revalidatie De zorg wordt gegeven door verschillende hulpverleners, vaak van verschillende disciplines, die hun behandelingen op elkaar afstemmen ( multidisciplinaire en transversale aanpak door psychologen, psychiaters, verpleegkundigen, artsen, diëtisten,..) De patiënt wordt gestimuleerd actief deel te nemen aan het zorgproces zodat de mogelijkheden van de patiënt goed worden benut bij het omgaan met de ziekte (zelfmanagement: de cliënt wordt geholpen en geleerd zijn gezondheid te managen, inclusief leren waar en bij wie wanneer terecht kunnen, ook na de behandeling) De zorg wordt gebaseerd op best beschikbare medische kennis Er wordt gestreefd naar goede kwaliteit en meer doelmatigheid van zorg De aanpak is pro-actief, stimuleert de verantwoordelijkheid en probeert vooruit te lopen op mogelijke verwikkelingen (actieve verantwoordelijkheid en empowerment) Patiënt- en zorggegevens worden geregistreerd om afstemming mogelijk te maken; de uitwisseling van informatie wordt technologisch ondersteund Er wordt gestreefd naar een permanente verbetering van het proces

20 Disease Management voor Persoonlijkheidsstoornissen Doelstellingen: Aandacht voor het belang van een gezonde persoonlijkheidsontwikkeling op alle niveaus van de gezondheidszorg en van het maatschappelijke leven (school, werkvloer etc) Ontwikkelen van preventieve strategieën met het oog op een gezonde persoonlijkheidsontwikkeling (voorlichting, psycho-educatie) Snellere detectie van problemen in persoonlijkheidsontwikkeling Op maat gesneden liefst vroegtijdige behandeling voor mensen met persoonlijkheidsproblemen Borgen van kwaliteit van behandeling (op basis van richtlijnen) Versterken van zelfmanagement bij kwetsbare mensen teneinde herval of verergering te voorkomen of snel te detecteren Vroege detectie Preventie Verbetering Management Monitoring

21 Disease Management voor Persoonlijkheidsstoornissen Middelen Ontwikkelen van netwerken van hulpverleners die: Gespecialiseerd zijn in de behandeling van mensen met persoonlijkheidsproblemen Werken volgens de richtlijnen Garantie bieden op kwalitatieve hulpverlening Continuïteit bieden qua aanpak, benadering etc Intensief samenwerken overheen de disciplines en de klassieke zorg overstijgen, bv structureel samenwerken met gemeentes in kader van preventie en vroege detectie Ontwikkelen van een breed spectrum aan interventies, zowel preventie, vroege interventie, standaardbehandeling als gericht op functioneel herstel Toepassen van richtlijnen Opleiding en focus op vergroten van expertise op alle relevante niveaus (van zorgcoördinatoren op school tot arbeidsgeneesheren) Centraal coördineren van kwaliteitsborging door middel van expertisevergroting, opleiding, monitoring etc

22 Parkinson net als voorbeeld?

23 Disease Management voor Persoonlijkheidsstoornissen Implicaties: We moeten netwerken/samenwerkingsverbanden creëren van hulpverleners rondom specifieke doelgroepen We moeten criteria opstellen wanneer iemand in een clinical pathway voor persoonlijkheidspathologie dient terecht te komen We moeten voorkomen dat cliënten met PS lang blijven hangen in particuliere praktijken of op GGz-afdelingen waar ze niet volgens bewezen effectieve richtlijnen worden behandeld We moeten toegankelijkheid tot richtlijnbehandelingen verbeteren We moeten hulpverleners binnen deze zorgpaden blijvend opleiden We moeten expertise zichtbaar maken, zodat cliënten (en zorgverzekeraars) weten welke kwaliteitsgarantie ze hebben wanneer ze een beroep doen op een behandelteam dat binnen dit model werkt Via website

24 Disease management en het KenniscentrumPS DM als overkoepelend visieconcept dat de diverse podia verbindt GRB: richtlijnen voor goede zorg & expertiseverbreding en vergroting Vroegsignalering: focus op vroege detectie en interventie E-health: focus op empowerment & technologische ondersteuning van zelfmanagement Werk: professioneel herstel STiP-5.1: assessment van ernst ikv profiling Naastbetrokkenen: versterken zelfmanagement

25 Contact