DE RAND VAN HET WESTEN

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "DE RAND VAN HET WESTEN"

Wouter van der Wolf
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

FOTODOCUMENT MYTHISCH LANDSCHAP DE RAND VAN HET WESTEN FOT O S TEKST MARIE-JOSÉ JONGERIUS HENK VAN RENSSEN 5 8 Vrij Nederland 16 MEI 20 15 LAKE MEAD (NV), 2007 De witte

1 FOTODOCUMENT MYTHISCH LANDSCHAP DE RAND VAN HET WESTEN FOT O S TEKST MARIE-JOSÉ JONGERIUS HENK VAN RENSSEN 5 8 Vrij Nederland 16 MEI LAKE MEAD (NV), 2007 De witte kalkafzetting toont dat het water van Lake Mead, het immense reservoir dat Las Vegas van water voorziet, vijftien jaar geleden bijna veertig meter hoger stond. 16 M EI 2015 Vrij Nederland 59

HET IS EEN MYTHISCH LANDSCHAP dat Marie-José Jongerius vastlegde in het uiterste zuidwesten van de VS. Death Valley, de Mohave Desert, Eagle Mountain, Grand Canyon.

B RET EASTON ELLIS, DENNIS HOPPER, DAVID BYRNE DOOR HAAR PORTRETTEN van zulke beroemdheden mocht fotografe Marie-José Jongerius met een beurs naar de VS.

2 HET IS EEN MYTHISCH LANDSCHAP dat Marie-José Jongerius vastlegde in het uiterste zuidwesten van de VS. Death Valley, de Mohave Desert, Eagle Mountain, Grand Canyon. Maar wat schuilt er achter dat scherm van mythes? B RET EASTON ELLIS, DENNIS HOPPER, DAVID BYRNE DOOR HAAR PORTRETTEN van zulke beroemdheden mocht fotografe Marie-José Jongerius met een beurs naar de VS. Maar in de viereneenhalve jaar dat ze woonde in Santa Monica, vlakbij Los Angeles in het uiterste zuidwesten van de Verenigde Staten, raakte ze niet geboeid door het leven van de rich and famous daar, maar door wat ze onderweg naar haar fotoshoots aan zich voorbij zag trekken. De woestijn en de eenzame bomen. De kale bergen en het lege asfalt. De hete lucht. Een ton met water met een vlag erop. Het was een mythisch landschap, realiseerde ze zich. Death Valley, Monument Valley, de Hoover Dam, de Mohave Desert, Las Vegas, Eagle Mountain, Grand Canyon: die woorden kun je niet horen zonder aan films en foto s te denken, aan wildwestverhalen over ontberingen en overleven, aan de moderne popcultuur die weer naar die verhalen verwijst om een beetje ruig over te komen. Joshua Tree: een album van U2 met op de cover zo n woestijnportret van Bono, door collega Anton Corbijn, of een nationaal park? En wat kun je daar vinden? Wat schuilde er achter dat scherm van mythes, daar waar je, in Jongerius woorden, het einde van de laatste nieuwe civilisatie vindt? E EN B E E TJE ME NS Zo ontstond het idee voor Edges of the Experiment, een dubbelboek, gemaakt in samenwerking met ontwerper Hans Gremmen en schrij- 60 Vrij Nederland 16 MEI ver Raymond Frenken, over deze rand van het Westen, waar mens en natuur op het scherpvan de snede met elkaar strijden. In het ene boek, The Making of the American Landscape, essays over hoe die Amerikaanse oermythes zijn ontstaan plus allerlei mooie illustraties (let op die foto s van Lego-cactussen!). In het andere de indringende landschapsfoto s van Jongerius. Wat zien we daarop? Op het eerste gezicht: heel veel natuur en een beetje mens. Een verwaaid gebouwtje in een woestijn. Een vlag in een leegte. Een paar bootjes in een groot meer omgeven door lege bergwanden. Een rijtje rode boeien in een ander meer. Hier lijken we ons inderdaad te bevinden aan het einde van de door mensen bewoonde wereld, in een hete en desolate omgeving waar alleen een paar eenlingen zich wagen. Die zijn alleen geen lonesome cowboys meer, of dappere kolonisten uit het oosten, maar de vluchtelingen uit het zuiden. Die watertonnen met vlaggen worden her en der in de woestijn neergezet door Amerikaanse activisten om ze te helpen met hun levensgevaarlijke illegale tocht over de grens. Een veel minder mythisch verhaal dus, maar des te reëler. A A N GE LE GD Er bevindt zich nog meer achter dat mythische scherm. Want sommige landschappen op deze foto s lijken wel wild, maar zijn in feite net zo aangelegd als een willekeurige tuin in de Amsterdamse Watergraafsmeer. Het Diamond Valley Lake in Californië, op de laatste foto, is bijvoorbeeld geen natuurlijk meer, maar een waterreservoir om steden van water te voorzien. Om het aan te leggen, is een complete berg verplaatst. Hier toont de mens zich dus toch behoorlijk wat sterker dan de natuur, die machteloos staat tegenover zijn bulldozers. Kijk ook naar de Buena Vista Golf Course: een groene oase in de woestijn, kan zomaar. Kost een duit (driehonderdduizend dollar per jaar aan water, komt uit die reservoirs), maar dan heb je ook wat: een imponerend resort voor de ultrarijken van Californië. De natuur is hier een decor geworden en een gebruiksvoorwerp. De rest is lege ruimte. D E D R O O GT E Maar dan hebben we nog die allereerste foto. Het meer met de witte rand. Ook dit is een waterreservoir, Lake Mead achter de Hoover Dam, dat Las Vegas van water voorziet. Die witte rand laat zien hoe ver het water er de afgelopen vijftien jaar is gezakt: bijna veertig meter. Oorzaken: de droogte die dit deel van de VS al jaren teistert als gevolg van de klimaatverandering, en simpelweg overuse: het groeiende Las Vegas slurpt veel te veel op. Hoe lang gaat dat nog goed? Een geruchtmakend onderzoeksrapport schat de kans vijftig procent dat het meer in 2021 onbruikbaar is geworden. Is de mens hier eigenlijk wel de baas? Of lijkt dat maar zo? Deze foto s doorbreken oeroude mythes om te laten zien dat de mythische strijd tussen mens en natuur op een ander niveau nog altijd voortduurt. S O D A M O U N TA I N S (CA), 2006 Langs de weg van LA naar Las Vegas. Zodra de bebouwde wereld stopt, is er alleen nog woestijn. 98 TO CALEXICO (CA), 2008 In de Colorado Desert, tussen Mexico en de VS, komen veel migranten om door uitdroging. Vrijwilligers plaatsen daarom tonnen drinkwater. Marie-Jose Jongerius, Hans Gremmen en Raymond Frenken, Edges of the Experiment, Fw:Books, 50, 16 M EI 2015 Vrij Nederland 61

TA F T ( C A ), 2 0 0 8 De Buena Vista Golf Course afficheert zich als een groene oase.

3 TA F T ( C A ), De Buena Vista Golf Course afficheert zich als een groene oase. De eucalyptusbomen, palmbomen en uitgestrekte gazons vergen echter een enorme hoeveelheid water. Inmiddels bedraagt de waterrekening ruim $ per jaar. 6 2 Vrij Nederland 16 MEI M EI 2015 Vrij Nederland 63

4 D E AT H VA L L E Y (CA), 2008 Death Valley is een natuurlijke heteluchtoven: rotswanden houden de warmte gevangen op deze dorre vlakte waardoor de temperatuur tot boven de 50 C kan stijgen. Juist dat maakt het gebied tot een toeristische trekpleister. 64 Vrij Nederland 16 MEI M EI 2015 Vrij Nederland 65

5 D I A M O N D VA L L E Y LAKE (CA), 2009 Voor de aanleg van dit waterreservoir is letterlijk een berg verplaatst. Aan drie zijden werd de Diamond Valley afgesloten door enorme dammen. Hierbij is meer dan twee keer zoveel grond verzet als voor de bouw van de Kanaaltunnel. 6 6 Vrij Nederland 16 MEI M EI 2015 Vrij Nederland 67

Vergelijkbare documenten

Interview Marie José Jongerius. Marie José Jongerius

Interview Marie José Jongerius Marie José Jongerius Ze deed een masterclass bij Rineke Dijkstra en liep stage bij Dana Lixenberg. Ze fotografeerde een uitgebreid portfolio met interessante mensen bij elkaar,