Colofon. Opdrachtgever: JOB. Contactpersoon JOB: Rinske Zevering

Transcriptie

1

2

3

4 Colofon Opdrachtgever: JOB Contactpersoon JOB: Rinske Zevering Onderzoeksbureau ResearchNed Nijmegen: Froukje Wartenbergh Anja van den Broek Danny Brukx Pinar Çelik Marc Thomassen Ontwerp: Suggestie & illusie Druk: Digital ResearchNed Nijmegen in opdracht van JOB. Alle rechten voorbehouden. Het is niet geoorloofd gegevens uit dit rapport te gebruiken in publicaties zonder toestemming van de opdrachtgever en zonder nauwkeurige bronvermelding.

5 Beste lezer, Al na anderhalf jaar mogen we u vol trots de resultaten van een nieuw ODIN-onderzoek presenteren, de JOB-monitor Bijna mbo-studenten van maar liefst 61 onderwijsinstellingen namen deel aan het onderzoek. Ruim voldoende om betrouwbare uitspraken te kunnen doen over de tevredenheid van de hele, diverse populatie mbo ers in Nederland over verschillende aspecten van hun onderwijs, zoals onder meer toetsing, docenten, studiebelasting en veiligheid. Het onderzoeksrapport schetst bovendien niet alleen een beeld van de tevredenheid van mbo-studenten over het onderwijs in het studiejaar , maar laat ook de ontwikkeling in die tevredenheid door de jaren heen zien. Deze trend geeft aan over welke aspecten van het onderwijs de tevredenheid van studenten in de afgelopen jaren is gestegen, maar geeft ook aan waar het onderwijs nog verbetering behoeft. Studenten moeten bij het tot stand komen van die verbeteringen worden betrokken. Daarom geven we naast dit onderzoeksrapport ook een magazine uit. In dit magazine worden de onderzoeksresultaten van ODIN5 op een voor mbo-studenten toegankelijke manier gepresenteerd. We realiseren ons namelijk dat niet alle mbo-studenten zo n omvangrijk en lijvig onderzoeksrapport als dit zullen bestuderen. Al ziet het er nog zo mooi uit. En we willen natuurlijk niet dat alleen de schoolleiding, kwaliteitszorgmedewerkers en beleidsmedewerkers met de onderzoeksresultaten aan de slag gaan, maar willen ook studenten motiveren om actief mee te denken over en mee te werken aan de verbetering van het onderwijs. Door studenten te betrekken bij het verbeteren van het onderwijs, komen verbetervoorstellen in gezamenlijkheid tot stand. Over die verbeteringen kan iedereen dan tevreden zijn. Amsterdam, 27 november 2008 Jouke de Jong Voorzitter JOB 3 ODIN5

6 Inhoud Voorwoord 3 1 Inleiding Achtergrond Onderzoeksopzet Respons Opbouw van het rapport 10 2 JOB over de ODIN-resultaten Algemeen beeld Onderwijs Stage/werk Randvoorwaarden CGO Inspraak 15 3 Onderwijs Lessen/programma Docenten Lesmateriaal Toetsing Studiebegeleiding Studiebelasting Competenties Opbrengst Samenvatting 39 4 Stage/werkplek Stage (bol) Werkplek (bbl) Samenvatting 47 5 Informatie en organisatie Informatie Organisatie Samenvatting 51 6 Inspraak Inspraak Samenvatting 57

7 7 Keuze/loopbaanbegeleiding Keuze- en loopbaanbegeleiding Samenvatting 61 8 Veiligheid, sfeer en sociaal contact Veiligheid Sfeer Sociale contacten en ondersteuning Samenvatting 69 9 Voorzieningen Onderwijsfaciliteiten Kantine Beperkingen Samenvatting Eindoordeel Opnieuw kiezen voor opleiding en studie Rapportcijfer Samenvatting Profiel van de tevreden student Verschillen tussen instellingen Verschillen tussen opleidingen Verschil tussen experimentele opleidingen en overige opleidingen Profiel van een tevreden student Samenvatting 94 Bijlage 1: Respons naar achtergrondkenmerken 95 Bijlage 2: Vragenlijst ODIN5 98 Lijst van tabellen en figuren ODIN5

8 1 inleiding 1.1 Achtergrond ODIN is het landelijke studenttevredenheidsonderzoek dat de JongerenOrganisatie Beroepsonderwijs (JOB) sinds 2001 tweejaarlijks uitvoert onder mbostudenten om te monitoren wat goed gaat en waar verbetering noodzakelijk is. Ook op landelijk niveau worden de ODIN-resultaten gebruikt om te bepalen wat er beter kan in het mbo, bijvoorbeeld door het Ministerie van OCW. Deze publicatie bevat de resultaten van ODIN5 en heeft betrekking op het studiejaar Het onderzoek is uitgevoerd door onderzoeksinstituut ResearchNed uit Nijmegen. In de volgende paragrafen zullen we achtereenvolgens ingaan op de onderzoeksopzet, de gerealiseerde respons en de opbouw van het rapport. 1.2 Onderzoeksopzet Dit jaar heeft de dataverzameling voor ODIN voor het eerst geheel online plaatsgevonden. Studenten hadden van half februari tot en met half juli de mogelijkheid de vragenlijst op een speciaal daarvoor ingerichte website in te vullen. Het inloggen verliep via de IB-Groep, studenten konden zich daar identificeren aan de hand van hun onderwijsnummer. Na deze authenticatie werden studenten met een versleuteld onderwijsnummer doorgelinkt naar de daadwerkelijke vragenlijst. Voordeel van deze methode was dat studenten hooguit één keer de vragenlijst konden invullen, tussentijds konden stoppen en dat het bovendien mogelijk was een groot deel van de relevante achtergrondkenmerken te koppelen vanuit bestaande studentadministraties. De oproep tot het invullen van de vragenlijst lag in eerste instantie bij de mbo-instellingen zelf. Er was promotiemateriaal (posters en flyers) beschikbaar dat scholen konden gebruiken om het onderzoek onder de aandacht van studenten te brengen. Tijdens het veldwerk is één keer een landelijk rappel verstuurd vanuit de IB-Groep.

9 Na afsluiting van het veldwerk zijn de databestanden opgeschoond. Deze opschoning of datacleaning bestond uit twee stappen. In de eerste stap zijn alle niet-geldige enquêtes uitgesloten, bijvoorbeeld enquêtes waarvan een te klein deel was ingevuld of enquêtes waarvan de invultijd te kort is geweest om ze als serieus te beschouwen. In de tweede stap vond een cleaning plaats van niet-logische antwoorden voor zover deze door het interviewscript niet al waren geëlimineerd. Daarnaast zijn alle gegevens gewogen. Hiervoor is allereerst de verdeling van de respons vergeleken met de populatie op basis van een aantal essentiële kenmerken (opleidingsrichting, instelling, geslacht, etniciteit, niveau en leerweg). Om ervoor te zorgen dat de resultaten zijn gebaseerd op een proportioneel correct verdeelde steekproef zijn vervolgens weegfactoren berekend. Ondervertegenwoordigde groepen wegen hiermee zwaarder mee in het landelijke totaalgemiddelde, oververtegenwoordigde groepen hebben een kleiner gewicht gekregen. 1.3 Respons Nagenoeg alle mbo-instellingen namen deel aan ODIN5. De responspercentages variëren echter sterk per instelling. De tabel op de volgende pagina s geeft daarvan een overzicht. In het overzicht is zowel de ongecleande respons als de respons na cleaning weergegeven. In totaal vulden mbostudenten de vragenlijst in, verdeeld over 61 instellingen. Na cleaning bleken de antwoorden van studenten ook daadwerkelijk bruikbaar om mee te nemen in de analyses. De respons van een aantal instellingen was te laag om uitspraken te kunnen doen op instellingsniveau 1. De resultaten van de betreffende instellingen zijn wel meegenomen in de weergave van de landelijke resultaten. 1 De resultaten van de volgende instellingen zijn te laag om betrouwbare uitspraken te kunnen doen op instellingsniveau: CITAVERDE College, AOC De Groene Welle, Edudelta Onderwijsgroep, Mediacollege Amsterdam, Leidse Instrumentmakersschool en ROC Westerschelde. 7 ODIN5

10 Tabel 1: Respons per instelling Populatie Ongecleande respons Gecleande respons aantal aantal aantal % Sint Lucas ,4 ROC Menso Alting ,1 Clusius College ,8 ROC Leiden ,7 Hoornbeeck College ,3 ROC Kop van Noord-Holland ,3 ROC A ,6 ROC Friese Poort ,9 Graafschap College ,1 ROC Zeeland ,7 Grafisch Lyceum Utrecht ,3 AOC Oost ,7 Gilde Opleidingen ,4 ROC Midden Nederland ,0 Grafisch Lyceum Rotterdam ,0 ROC Ter AA ,7 Drenthe College ,7 ROC Aventus ,4 ROC de Leijgraaf ,2 ROC Rijn IJssel ,4 ROC Tilburg ,2 AOC Groenhorst College ,0 ROC RIVOR ,4 Deltion College ,4 ROC van Twente ,3 Hout en Meubileringscollege ,0 Leeuwenborgh Opleidingen ,0 Scheepvaart en Transport College ,4 SOMA College ,2 De Eindhovense School ,7 De Rooi Pannen ,4

11 Populatie Ongecleande respons Gecleande respons aantal aantal aantal % Wellantcollege ,9 Arcus College ,6 AOC Friesland ,5 CIBAP vakcollege ,4 Da Vinci College ,1 Nova College ,0 ROC West-Brabant ,8 ROC Eindhoven ,8 Mondriaan Onderwijsgroep ,7 Nimeto Utrecht ,1 Amarantis Onderwijsgroep ,0 Helicon Opleidingen ,5 Friesland College ,6 Alfa College ,5 Landstede ,2 ROC Flevoland ,2 Leidse Instrumentmakersschool ,7 Edudelta Onderwijsgroep ,7 Mediacollege Amsterdam ,5 ROC Nijmegen ,0 ROC Westerschelde ,8 AOC De Groene Welle ,7 Horizon College ,1 Regio College ,9 ID College ,7 Noorderpoortcollege ,4 Koning Willem I College ,2 ROC van Amsterdam ,8 Albeda College ,3 CITAVERDE College ,2 Totaal ,3 In de bijlage is de verdeling van de respondenten naar een aantal relevante achtergrondkenmerken weergeven. 9 ODIN5

12 1.4 Opbouw van het rapport In het volgend hoofdstuk geeft JOB haar visie op de uitkomsten van dit ODIN-onderzoek. JOB beschrijft daarin op welke aspecten van het onderwijs de tevredenheid van studenten aanleiding biedt om trots te zijn en welke thema s gezien de onderzoeksresultaten, volgens JOB, nog verbetering behoeven. Verbeteringen die, volgens JOB, in gezamenlijkheid tot stand moeten komen. Hoofdstuk 3 is het eerste resultatenhoofdstuk. Daarin beschrijven we de oordelen van studenten over diverse aspecten van het onderwijs: de invulling van de lessen en het programma, de docenten, het lesmateriaal, toetsing, studiebegeleiding, studiebelasting, competenties en de opbrengst van de opleiding (vinden studenten dat ze voldoende leren op school?). In hoofdstuk 4 doen we verslag van de tevredenheid van studenten over hun stage- of werkplek. Het accent ligt hierbij op de studentoordelen over de voorbereiding op de stage, over de moeite die het kost een stage of leerwerkplek te vinden, de aansluiting van theorie en praktijk, de begeleiding door school en het leerbedrijf en de wijze van beoordeling. Hoofdstuk 5 bevat de resultaten van de tevredenheid van studenten over de informatie die ze van hun instelling kregen voordat ze aan de opleiding begonnen en de wijze waarop ze tijdens de studie worden geïnformeerd over rechten en plichten en het al dan niet consequent toegepast worden van de schoolregels. Hoofdstuk 6 behandelt een uitgesproken JOB-thema: inspraak. In hoeverre weten mbo ers dat ze hun stem kunnen laten horen binnen de instelling en in hoeverre hebben ze daar behoefte aan inspraak? Hoofdstuk 7 gaat in op de tevredenheid ten aanzien van keuzemogelijkheden en de begeleiding die daarbij komt kijken. Keuzes voor nu (in hoeverre hebben studenten zelf de hand in de inrichting van hun onderwijs?) en keuzes voor later (voor een vervolgopleiding of voor een beroep). In hoofdstuk 8 worden drie thema s behandeld: de veiligheid in en om de instelling, de sfeer op school en de sociale contacten tussen studenten onderling en tussen studenten en docenten (kunnen ze bijvoorbeeld een medewerker altijd vinden op het moment dat ze iemand nodig hebben?). Hoofdstuk 9 doet verslag van de oordelen van studenten over de voorzieningen op school: voorzieningen direct gericht op het leerproces, maar ook de kantine. In dit hoofdstuk wordt eveneens aandacht besteed aan studeren met een beperking: hoeveel komt dat voor en in welke mate zijn opleidingen daarop berekend? In hoofdstuk 10 zijn de eindoordelen van de studenten weergegeven: wat is hun algehele oordeel? Zouden studenten wanneer ze opnieuw een opleidingskeuze konden maken opnieuw voor dezelfde opleiding aan dezelfde instelling kiezen? Welk rapportcijfer geven zij aan hun opleiding en instelling? In welke mate deze aspecten bijdragen aan de algehele tevredenheid van mbo-studenten wordt beschreven in hoofdstuk 11. Waarop verschillen instellingen en opleidingen? Welke aspecten doen er écht toe? Varieert dit voor verschillende doelgroepen? In elk resultatenhoofdstuk wordt zo mogelijk een trendvergelijking gemaakt voor ODIN1 tot en met ODIN5. Hiervoor zijn alle historische ODIN-bestanden volgens een eenduidige definitie opnieuw bewerkt, gecleaned en gewogen. Deze bewerkte bestanden zijn geüniformeerd op basis van de structuur van ODIN5. Per hoofdstuk is daarnaast nagegaan hoeverre geconstateerde studentoordelen variëren naar achtergrondkenmerken. Aan het rapport is een aantal bijlagen toegevoegd. De eerste bijlage geeft in tabelvorm een beschrijving van de achtergrondkenmerken van de respondentgroep: hoe is de verdeling over leerjaren, over leerweg, geslacht et cetera. Bijlage 2 bevat de vragenlijst van ODIN5.

13 2 JOB over de ODIN-resultaten Het mbo is volop en constant in beweging. Ook in de afgelopen anderhalf jaar, de periode dat het vijfde ODIN-onderzoek is uitgevoerd, is er in het mbo veel gepasseerd. Ontwikkelingen in de verdere invoering van het competentiegericht onderwijs (CGO), het onderzoek van de commissie Dijsselbloem naar de onderwijsvernieuwingen, een rapport van de Algemene Rekenkamer over de beroepspraktijkvorming in het mbo, de startkwalificatie, voorstellen voor centrale examinering, de voorbereidingen voor een nieuwe wet medezeggenschap, een onderzoek naar studiekeuze, de aanpak van voortijdig schoolverlaten (VSV) en ga zo maar door. Ontwikkelingen die allemaal van invloed zijn op het onderwijs en daarmee op de studenten die dat onderwijs volgen. Wat vinden zij er nu van? In hoeverre zijn zij tevreden over het onderwijs op hun school en de opleiding die ze volgen? Hoe denken studenten over thema s als veiligheid en inspraak? En wat vinden studenten die CGO volgen nu eigenlijk van het onderwijs? JOB krijgt natuurlijk al een beeld van de tevredenheid van studenten over het onderwijs door bijvoorbeeld activiteiten te organiseren voor mbo-studenten en tijdens de MR-cursussen met ze in gesprek te gaan, maar ook door contact te hebben met studenten die met hun ervaringen, vragen en klachten naar JOB bellen en mailen. En dat doen er steeds meer. De vraag is echter of dat te maken heeft met een afnemende tevredenheid van studenten over de kwaliteit van het onderwijs, met de groeiende bekendheid van JOB onder studenten of beide. Deze vraag kan wellicht worden beantwoord door de resultaten van het ODINonderzoek kritisch te bezien. In het ODIN-onderzoek laat JOB namelijk mbo-studenten aan het woord over de kwaliteit van het onderwijs. De resultaten daarvan geven een mooi en betrouwbaar beeld van de ontwikkeling in de tevredenheid van studenten over verschillende aspecten van hun onderwijs door de jaren heen. 11 ODIN5

14 Maar naast de beantwoording van die vraag is het bovenal van belang om te bepalen wat we vervolgens met die resultaten zouden moeten doen en waarmee en hoe we er mee aan de slag moeten gaan om het onderwijs te verbeteren. Dat is van belang en daarbij zijn de resultaten van het ODIN-onderzoek buitengewoon waardevol. In het eerste deel van dit hoofdstuk vindt u een algemene schets van de belangrijkste onderzoeksresultaten van ODIN5. De oordelen hebben betrekking op de onderwijsinhoud, maar ook op de randvoorwaarden, zoals de veiligheid en de voorzieningen op school. Verder zal worden bekeken in hoeverre de ontwikkelingen in het MBO de tevredenheid van studenten over bepaalde aspecten van het onderwijs positief of negatief beïnvloedt. Ten slotte komt het belang van inspraak, een van de belangrijkste speerpunten van JOB, aan de orde als middel om de tevredenheid van mbo-studenten over het onderwijs te verbeteren. 2.1 Algemeen beeld Als het gaat om de onderwijsinhoud, worden vooral de thema s studiebegeleiding en docenten positief beoordeeld. De lessen, het programma en het lesmateriaal worden in ODIN5 negatiever beoordeeld dan in de eerdere ODIN-onderzoeken. De problemen die studenten met een handicap of functiebeperking ervaren, zijn in de afgelopen jaren ook gegroeid. School houdt daar te weinig rekening mee. De stage wordt door bol-studenten positiever beoordeeld dan de voorgaande jaren. Ook het oordeel van studenten over de sociale contacten is positiever. Er zijn tenslotte ook thema s waarvan de oordelen vergelijkbaar zijn met die van de voorgaande jaren. Dat geldt bijvoorbeeld voor thema s als toetsing, competenties, de organisatie, onderwijsfaciliteiten en de sfeer op school, maar ook de tevredenheid over bijvoorbeeld de kantine. 2.2 Onderwijs Eerlijke voorlichting Uit ODIN5 blijkt dat de tevredenheid van studenten grotendeels wordt bepaald door hun oordeel over de mate waarin de informatie die ze kregen voordat ze aan de opleiding begonnen, klopt met de werkelijkheid. Hoewel iets meer dan de helft van de studenten aangeeft daar tevreden over te zijn, een stijging ten opzichte van de voorgaande ODIN-onderzoeken, geeft nog steeds bijna één op de vijf studenten aan dat de informatie die voorafgaand aan de opleiding is verstrekt niet klopt met de werkelijkheid. Studenten die CGO volgen zijn hierover nog minder positief. Onder meer dat zou kunnen verklaren dat, ondanks dat een redelijk groot percentage opnieuw voor dezelfde opleiding en school zou kiezen, meer dan een kwart van alle studenten aangeeft bij een hernieuwde keuze niet opnieuw voor dezelfde opleiding en school te kiezen. Studiekeuze(begeleiding) Over de keuzemogelijkheden en de begeleiding daarbij tijdens de studie oordelen steeds meer studenten positief. Hoewel de tevredenheid over dit thema de afgelopen jaren is gestegen, is nog steeds een groot deel van de studenten ontevreden over dit thema en dan in het bijzonder over bijvoorbeeld de ruimte om zelf vakken of onderwijsactiviteiten te kiezen. Daarover zijn zelfs meer studenten ontevreden dan tevreden. Alleen de mogelijkheid om je eigen studietempo te bepalen wordt negatiever beoordeeld dan bij de

15 voorgaande ODIN-onderzoeken. Ondanks de groeiende tevredenheid over dit thema, blijft keuzebegeleiding een aandachtspunt, omdat een aanzienlijk deel van de studenten dit thema negatief beoordeeld. Zorg voor uitdaging in het onderwijs Hoewel bijna de helft van de studenten vindt dat ze voldoende leert op school, is maar liefst 24 procent van mening dat ze onvoldoende leert. Studenten die CGO volgen zijn nog eens een fractie minder tevreden over wat ze leren op school. Deze ontevredenheid over de opbrengst van het onderwijs zou verklaard kunnen worden door hun oordeel over het niveau van de opleiding. Ten opzichte van ODIN4 vinden namelijk meer studenten de studie te makkelijk. Op niveau 4 gaat het om maar liefst bijna een kwart van de studenten. Ook studenten met een vooropleiding havo/ vwo vinden de opleiding beduidend vaak te makkelijk. JOB vindt het van belang dat een opleiding voldoende uitdaging biedt. Uit ODIN5 en de signalen die JOB daarover ontvangt, blijkt dat alleen niet altijd het geval te zijn. Voorkomen moet worden dat niet alleen studenten die het niet kunnen bijbenen met de studie, maar ook slimme studenten afhaken, omdat de opleiding niet voldoende uitdaging biedt. Studenten moet de mogelijkheid worden geboden om te excelleren, bijvoorbeeld door opdrachten te becijferen in plaats van alleen te beoordelen met een voldoende of onvoldoende. Studiebegeleiding Voor de studenten die juist moeite hebben met leren is studiebegeleiding van groot belang. Daarover oordelen studenten in de loop van de jaren steeds positiever. Hetzelfde geldt voor de begeleiding bij de studie in het algemeen, maar daarover zijn studenten nog net iets minder positief. Studeren met een handicap De studiebegeleiding mag dan positief beoordeeld worden, de begeleiding en hulp aan studenten met een handicap of beperking laat te wensen over. Maar liefst 39 procent van de studenten geeft aan dat de school er te weinig rekening mee houdt. Dat oordeel is negatiever dan de in de voorgaande ODIN-onderzoeken. Dat is ernstig, want bijna een op de drie respondenten geeft aan een handicap of functiebeperking te hebben. Het betreft dus een grote groep die dat ervaart. Voor deze groep studenten, waarvan de meesten dyslectisch zijn, ADHD of migraine hebben, moet voldoende aandacht zijn. Zeker nu het onderwijs meer en meer gericht is op het behalen van competenties moeten deze studenten niet buiten de boot vallen. Daarom is het studeren met een handicap een van de speerpunten van het huidige bestuur van JOB. Docenten Er wordt in ODIN5 positief geoordeeld over de docenten. Studenten vinden de docenten goed en oordelen ook positief over het contact met hen. Studenten van experimentele opleidingen beoordelen hun docenten iets minder positief. JOB herkent dat. Docenten zijn nog niet altijd in staat de omslag naar het CGO goed te maken. Het is daarom van belang ze direct te betrekken bij de vernieuwingen en te werken aan professionalisering. Draagvlak onder docenten voor CGO straalt af op studenten, is de ervaring van JOB. 13 ODIN5

16 In het ODIN-onderzoek laat JOB mbo-studenten aan het woord. 2.3 Stage / werk Hoewel het percentage positieve oordelen over dit thema in de afgelopen jaren gestegen is, oordeelt bijna eenderde van de studenten (vooral op de hogere niveaus) negatief over de voorbereiding op en de begeleiding bij de stage door de school. Volgens bblstudenten, laat vooral het contact tussen de school en het leerbedrijf te wensen over. Er is dus voor de scholen een rol weggelegd in het verbeteren van de tevredenheid van studenten over deze aspecten van de stage. JOB constateert op basis van ODIN5 en de signalen die JOB daarover bereiken ook dat de stage een steeds groter onderdeel uitmaakt van het onderwijs. Ruim een kwart van de bol-studenten vindt de hoeveelheid stage in de opleiding te veel. Dat baart zorgen, want JOB is van mening dat het opdoen van praktijkervaring niet ten koste mag gaan van het verwerven van theoretische kennis. 2.4 Randvoorwaarden Over de veiligheid oordelen studenten overwegend positief. Een overgrote meerderheid van de studenten voelt zich veilig in en om de school. Het gevoel van veiligheid zegt echter niet altijd iets over de mate waarin een student zich thuis voelt, want uit ODIN5 blijkt dat meer studenten zich niet thuis dan niet veilig voelen, terwijl dat, volgens JOB, natuurlijk net zo belangrijk is. De tevredenheid van studenten over het sociaal contact is ten opzichte van de voorgaande ODIN-onderzoeken flink gestegen. Al vindt nog steeds wel bijna een kwart van de studenten dat de medewerkers van school niet altijd gemakkelijk te bereiken zijn. De tevredenheid van studenten over de onderwijsfaciliteiten schommelt steeds licht over de jaren en is bij ODIN5 iets gestegen, maar nog steeds geeft ruim een derde van de studenten aan dat er op school nergens rustig gestudeerd kan worden en er onvoldoende computers zijn. Ook de begeleiding bij het zelfstandig werken laat, volgens veel studenten, te wensen over. Stuk voor stuk verbeterpunten. 2.5 CGO Het is interessant om naast de oordelen van de hele populatie studenten over verschillende aspecten van het onderwijs ook te bekijken hoe de oordelen van studenten die CGO volgen afwijkt van studenten die eindtermengericht onderwijs volgen. De discussie over CGO laaide weer hoog op naar aanleiding van het rapport van de commissie Dijsselbloem over onderwijsvernieuwingen. Iedereen is het er gelukkig over eens dat studenten een belangrijke stem hebben in de beoordeling van het CGO. Ongeveer 60 procent van de mbo-studenten volgt dit type onderwijs immers dagelijks. Bovendien beïnvloedt het soort opleiding dat studenten volgen (oud of nieuw) voor een groot deel hun tevredenheid over het onderwijs. In ODIN5 is gekeken hoe studenten die CGO volgen oordelen over de verschillende aspecten van het onderwijs en naar de ontwikkelingen in die oordelen ten opzichte van het voorgaande ODIN-onderzoek. Daaruit blijkt dat studenten die een competentiegerichte opleiding volgen, nog meer dan bij ODIN4 actief willen meedenken over het beleid op school. Maak daar als school gebruik van, neem studenten serieus en betrek ze bij de ontwikkeling van het CGO. Daarnaast oordelen studenten die CGO volgen positiever over de sfeer op school, de faciliteiten, competenties, maar minder positief dan bij ODIN4, en het sociaal contact op school.

17 Vooral het lesmateriaal wordt door studenten die CGO volgen negatiever beoordeeld. In ODIN5 oordeelt een nog lager percentage daarover positief dan bij ODIN4. Ook de begeleiding, toetsing en het niveau van de opleiding worden minder positief beoordeeld en de informatie die vooraf over de opleiding wordt verstrekt, blijkt minder te kloppen dan de informatie over eindtermengerichte opleidingen. Over het algemeen kan echter niet worden gesproken over grote verschillen in de beoordeling van studenten die CGO of eindtermengericht onderwijs volgen. 2.6 Inspraak Het is van belang om op school bespreekbaar te maken op welke punten het onderwijs verbetering behoeft. JOB heeft al jaren tot doel die inspraak van studenten te bevorderen. JOB organiseert MR-cursussen voor in inspraak geïnteresseerde studenten, heeft een MBO Verbeterkit ontwikkeld waarmee studententeams zelf met de verbetering van het onderwijs aan de slag kunnen, ondersteunt initiatieven om studentenraden op te zetten en adviseert deelnemersraden wanneer zij daarom vragen. Die activiteiten werpen, gezien de onderzoeksresultaten van ODIN5, zeker hun vruchten af. Zo is het percentage studenten dat aangeeft actief te willen meedenken over het beleid op school ten opzichte van de voorgaande ODIN-onderzoeken bijna verdubbeld. 29 procent van de studenten geeft aan actief te willen meedenken over het beleid op school. Geen signaal om nu maar op onze lauweren te rusten, want JOB schrikt nog steeds van de grote hoeveelheid studenten die aangeeft geen behoefte te hebben aan inspraak, het kwart van de studenten dat aangeeft dat het op school niet mogelijk is om inspraak te hebben en de 14 procent van de studenten die helemaal geen idee heeft van die mogelijkheden. Zeker de laatste twee punten zijn toch voorwaarden om de studenten die behoefte hebben om actief mee te denken ook daadwerkelijk bij inspraak op school te betrekken. De behoefte van studenten om actief mee te denken over het beleid op school, blijkt ook samen te hangen met de mate waarin studenten zich door de school serieus genomen voelen. Studenten die zich serieus genomen voelen door de school, willen meedenken, maar andersom geldt hetzelfde. Studenten worden serieus genomen, omdat ze meedenken. Neem studenten dus serieus en zorg dat bekend is hoe studenten inspraak kunnen leveren. Dan zijn studenten bereid inspraak te leveren en kan de ontevredenheid van studenten over bepaalde aspecten van het onderwijs gezamenlijk worden opgelost. Begin bijvoorbeeld met het gezamenlijk organiseren van nevenactiviteiten, want maar liefst 58 procent van de studenten vindt dat het daaraan ontbreekt, terwijl de organisatie van leuke activiteiten buiten lestijd toch ook voor een groot deel de tevredenheid van studenten over het onderwijs bepaalt. Laat dat dan een mooi begin zijn om studenteninspraak structureel te organiseren. Daarbij kan altijd de expertise en hulp van JOB worden ingeschakeld. 15 ODIN5

18 3 onderwijs In dit hoofdstuk bekijken we de tevredenheid van studenten met betrekking tot diverse aspecten van het onderwijs op instellingen: Hoe tevreden zijn ze over de invulling van de lessen/het programma? Hoe oordelen zij over hun docenten? Wat vinden ze van het lesmateriaal? Wat is het studentoordeel over de wijze van toetsing? Wat vinden mbo ers van studiebegeleiding op hun opleiding? Hoe oordelen mbo ers over de studiebelasting? In welke mate vinden ze dat ze bepaalde competenties aangeleerd krijgen? En, vinden ze dat ze voldoende leren op school? In elke paragraaf wordt (voor zover mogelijk) gekeken naar een vergelijking over jaren en zal ook bekeken worden of we verschillen tussen diverse groepen studenten kunnen vinden. 3.1 Lessen/programma De mbo-studenten oordelen niet eenduidig over de lessen/het programma op hun opleiding. De clusterscore voor dit thema laat zien dat 29 procent van de studenten negatief oordeelt, tegenover 43 procent die positief oordeelt. Dit percentage varieert over de jaren. Bij ODIN1 waren studenten het minst positief over de lessen, daarna liep het met de volgende metingen op. Dit jaar is het oordeel voor het eerst weer negatiever. Figuur 1: Oordeel over lessen/programma

19 Het meest positief zijn de studenten over het niet te vaak uitvallen van de onderwijsactiviteiten (53% positief, 20% negatief, iets negatiever dan bij vorige meting). Daarnaast is 44 procent tevreden over de afwisseling tussen zelfstandig en in groepen werken. De hardste noot wordt echter gekraakt als het gaat om het tijdig doorgeven van roosterwijzigingen, hier oordeelt 48 procent negatief over, tegenover 32 procent die er wel tevreden over is. Ten opzichte van voorgaande metingen is het percentage dat negatief oordeelt dit jaar veruit het hoogst. Figuur 4: Vind je dat roosterwijzigingen op tijd worden doorgegeven? Verschillen naar achtergrondkenmerken Leerjaar Naarmate studenten in een hoger leerjaar zitten, geven ze aan minder tevreden te zijn over de bestaande afwisseling in werkvormen en vinden ze vaker dat er op school te veel onderwijsactiviteiten uitvallen. Studenten in leerjaar 3 oordelen het minst positief over het tijdig doorgeven van roosterwijzigingen. Figuur 2: Ben je tevreden over de afwisseling tussen zelfstandig werken en in groepen werken? Figuur 3: Vind je dat er op school veel onderwijsactiviteiten uitvallen? Leerweg Bol-studenten vinden meer dan bbl-studenten dat er veel onderwijsactiviteiten uitvallen. Ook zijn bolstudenten aanzienlijk meer ontevreden over het op tijd doorgegeven worden van roosterwijzigingen (27% vs. 46%). Niveau Studenten op niveau 1 zijn het meest tevreden met de afwisseling tussen zelfstandig werken en in groepen werken (60%), studenten op niveau 3 zijn het minst tevreden (40%). Het oordeel van de studenten op de overige niveaus ligt tussen die twee uitersten in. Niveau-4-studenten vinden het vaakst dat er veel onderwijsactiviteiten uitvallen, niveau-2-studenten vinden dat het minst vaak. Waar 60 procent van de studenten op niveau 1 positief oordeelt over het tijdig doorgeven van roosterwijzigingen, zien we dat aandeel afnemen met het toenemen van het niveau: op niveau 2 is 41 procent positief, op niveau 3 is dat 31 procent en op niveau 4 is de tevredenheid het laagst: 26 procent. 17 ODIN5

20 Geslacht Mannelijke mbo-studenten storen zich minder aan lesuitval dan vrouwelijke: 57 procent van hen oordeelt positief tegenover 49 procent van de vrouwen. Vrouwen zijn ook minder tevreden over het tijdig doorgeven van roosterwijzigingen (29% vs. 35%). Etniciteit Allochtonen oordelen positiever over het tijdig doorgeven van roosterwijzigingen dan autochtone studenten (37% vs. 30%). Leeftijd Er is een heel duidelijk leeftijdseffect wanneer we kijken naar het oordeel over het op tijd doorgeven van wijzigingen in het rooster: naarmate de student ouder wordt, wordt deze mogelijk beter op de hoogte gehouden van de wijzigingen: van de groep tot en met 22 jaar is telkens zo n 30 procent daarover tevreden, in de groep jaar neemt die tevredenheid toe tot 39 procent en de oudste groep (26 jaar of ouder) is voor meer dan de helft (55%) tevreden daarover. Experimentopleidingen Mbo-studenten aan de experimentopleidingen zijn iets (maar niet veel) positiever over de afwisseling in werkvormen (45% positief vs. 43%). Op de andere aspecten binnen dit thema wijken ze weinig af van de andere studenten. Verschillen naar opleidingsrichting Wanneer we kijken naar het effect van opleidingsrichting op de clusterscore in het thema lessen/programma zien we dat de topdrie van meest positief beoordeelde opleidingen wordt gevormd door de richtingen: levensmiddelen, bestuurlijk/juridisch en bouwkunde. levensmiddelen bestuurlijk, juridisch bouwkunde metaalbewerking sport werktuigbouwkunde thuis- en bejaardenzorg farmacie, optiek, tandtechniek e.d. groen, milieu ALGEMEEN BEELD voertuigbouwkunde administratief, secretarieel handel openbare orde en veiligheid sociale dienstverlening commercie en marketing gezondheidszorg dierenteelt, dierenverzorging toerisme en recreatie Figuur 5: Oordeel over lessen/programma, naar opleidingsrichting

21 3.2 Docenten Iets meer dan de helft van de mbo-studenten (56%) oordeelt positief over de docenten, 17 procent negatief. In dit thema is dit jaar nog slechts één vraag gesteld over de tevredenheid over docenten, een clusterscore is hier niet berekend. Leeftijd De waardering van docenten neemt toe naarmate studenten ouder zijn. In de groep tot en met 22 jaar vindt zo n 55 procent de docent goed, in de groep van 22 tot en met 25 jaar neemt dat toe tot 62 procent en van de oudste categorie (26 jaar of ouder) vindt 72 procent de docenten (zeer) goed. Experimentopleidingen Studenten van niet-experimentele opleidingen waarderen hun docenten licht positiever dan studenten van experimentele opleidingen (57% vs. 54%). Verschillen naar opleidingsrichting Studenten van de opleidingsrichting bestuurlijk/juridisch oordelen het meest positief over hun docenten. Studenten informatica het minst positief. Figuur 6: Oordeel over docenten Verschillen naar achtergrondkenmerken Leerweg Bbl ers oordelen vaker positief over hun docenten dan bol ers. Niveau Studenten op niveau 1 zijn het meest positief over hun docenten, van hen geeft 76 procent te kennen de docenten (zeer) goed te vinden. Dat percentage neemt af met het toenemen van niveau: van de studenten van niveau 2, 3 en 4 vindt respectievelijk 63, 55 en 51 procent de docenten (zeer) goed. 19 ODIN5

22 bestuurlijk, juridisch thuis- en bejaardenzorg bouwkunde levensmiddelen sport horeca textiel, hout, overige techniek lichaamsverzorging groen, milieu ALGEMEEN BEELD communicatie, kunst en media onderwijsassistenten toerisme en recreatie administratief, secretarieel handel dierenteelt, dierenverzorging commercie en marketing openbare orde en veiligheid informatica Figuur 7: Oordeel over docenten, naar opleidingsrichting 3.3 Lesmateriaal Onder het thema lesmateriaal vallen twee vragen: de vraag naar de waardering van het lesmateriaal en naar het feit of de spullen die studenten moet aanschaffen voor school ook daadwerkelijk gebruikt worden. Samen levert dat een clusterscore op die laat zien dat 45 procent van de studenten het lesmateriaal positief beoordeelt, tegenover een negatief percentage van 31 procent. Mbo-studenten oordelen in ODIN5 negatiever dan in de eerdere ODIN-onderzoeken. Figuur 8: Oordeel over lesmateriaal

23 Het meest positief zijn de studenten over het lesmateriaal: 49 procent beschouwt dat als (zeer) goed, tegenover 23 procent die dat niet vindt. De clusterscore zoals die hierboven beschreven is, wordt met name negatief beïnvloed door het feit dat een aanzienlijk deel van de studenten vindt dat de lesmaterialen die door hen zijn gekocht, niet of nauwelijks worden gebruikt (39 procent oordeelt daarover negatief, tegenover 40 procent positief). Dat is een negatievere beoordeling dan in de jaren hiervoor. en vinden ook vaker dat het gekochte materiaal onvoldoende wordt gebruikt. Leerweg Bbl-studenten zijn vaker tevreden over de mate waarin gekochte lesmaterialen daadwerkelijk worden gebruikt dan bol ers (57% vs. 34%). Niveau Studenten op niveau 4 oordelen het meest kritisch: ze zijn minder vaak positief over het lesmateriaal en zijn ook het minst tevreden over de frequentie van gebruik van aangeschafte materialen als boeken en dergelijke. Experimentopleidingen Studenten aan niet-experimentopleidingen zijn positiever over het gebruik van aangeschafte lesmaterialen dan de studenten aan de experimentopleidingen (44% vs. 35%). Verschillen naar opleidingsrichting Figuur 9: Vind je het lesmateriaal goed? De opleidingsrichtingen bestuurlijk/juridisch en lichaamsverzorging komen als meest positief uit de bus aangaande het lesmateriaal. Als minst op orde wat betreft lesmateriaal worden de opleidingsrichtingen informatica en sociale dienstverlening beoordeeld. Figuur 10: Worden boeken en lesmaterialen die je moet kopen ook gebruikt? Verschillen naar achtergrondkenmerken Leerjaar Studenten in leerjaar 4 oordelen het minst positief over het lesmateriaal: ze vinden het minder vaak goed 21 ODIN5

24 Figuur 11: Oordeel over lesmateriaal, naar opleidingsrichting 3.4 Toetsing Studenten zijn redelijk tevreden aangaande het toetsen op hun opleiding. Wanneer we de vragen in dit thema clusteren tot één score zien we dat gemiddeld 60 procent van de vragen in dit blok positief wordt beantwoord en gemiddeld 16 procent negatief. Dat is ten opzichte van eerdere metingen niet wezenlijk anders. Figuur 12: Oordeel over toetsing

25 Het meest positief zijn de studenten over het op tijd aankondigen van een toets. Voor 70 procent is dit op hun opleiding prima op orde. Maar ook op de andere aspecten van het toetsen wordt vooral positief gescoord: studenten weten op tijd waar een toets over gaat (65%), vinden dat toetsen aansluiten op wat ze geleerd hebben (61%), hebben een goed beeld van de eigen studievoortgang (60%), zijn tevreden over de manier waarop getoetst wordt (57%), krijgen op tijd de uitslag te horen (53%) en vinden tot slot dat alle studenten op dezelfde manier beoordeeld worden (53%). Verschillen tussen jaren zijn er nauwelijks. Figuur 15: Krijg je de uitslag van een toets op tijd te horen? Figuur 13: Weet je op tijd wanneer er een toets is? Figuur 16: Sluiten de toetsen aan op wat je hebt geleerd? Figuur 14: Weet je op tijd waar de toets over gaat? Figuur 17: Ben je tevreden over de manier waarop getoetst wordt? 23 ODIN5

26 Figuur 18: Heb je een goed beeld van je eigen studievoortgang? en 4:61%). Ook de waardering van het tijdstip waarop studenten de uitslag van een toets te horen krijgen, neemt af met het toenemen van het niveau waarop ze studeren (van 72% op niveau 1 naar 46% op niveau 4). Daarnaast zien we een negatief verband tussen het beeld dat studenten van hun eigen studievoortgang hebben en het niveau van de opleiding: naarmate het niveau hoger is, geven studenten aan een minder goed beeld te hebben. Ook neemt de overtuiging dat alle studenten op dezelfde wijze beoordeeld worden af met het toenemen van het niveau (van 61% op niveau 1 naar 51% op niveau 4). Geslacht Mannen zijn positiever over het moment waarop ze de uitslag van een toets te horen krijgen dan vrouwen (57% vs. 49%). Leeftijd Studenten in de leeftijd tot en met 19 jaar zijn het minst positief (68%) over het tijdig aankondigen van een toets, de groep van 26 jaar of ouder is het meest positief (83%). Figuur 19: Vind je dat alle studenten op dezelfde manier beoordeeld worden? Verschillen naar achtergrondkenmerken Leerweg Bbl ers zijn nog positiever dan de bol ers over het tijdig aangekondigd worden van een toets (80% vs. 67%). Ook zijn ze positiever over het op tijd bekend worden van de inhoud van de toets (76% vs. 62%) en van de uitslag na de toets (68% vs. 48%). Ook is de tevredenheid over de manier van toetsen onder bbl ers hoger dan onder bol ers (62% vs. 55%). Bbl ers geven aan een beter beeld van de eigen studievoortgang te hebben dan bol-studenten (67% vs. 57%). Ook zijn bbl ers vaker van mening dat alle studenten op dezelfde manier beoordeeld worden (62% vs. 49%). Niveau De niveau-1-studenten geven vaker aan op tijd te horen te krijgen waar de toets over gaat dan de studenten van de overige niveaus (1: 77%, 2: 72%, 3: 65% Experimentopleidingen Studenten aan de experimentopleidingen zijn iets minder positief over het tijdig geïnformeerd worden over een toets dan studenten aan de overige opleidingen. Ze zijn wel positiever over de aansluiting van de toets op de lesstof (63% vs. 59%). Studenten aan niet-experimentopleidingen geven iets vaker aan een goed beeld te hebben van de eigen studievoortgang (63% vs. 57%) en ook zijn zij iets vaker van mening dat alle studenten op dezelfde manier beoordeeld worden (55% vs. 51%). Verschillen naar opleidingsrichting Er zijn geen hele grote verschillen naar opleidingsrichting, alle studenten zijn overwegend positief over dit thema binnen hun studie. Toch is er één opleidingsrichting die het best scoort: bestuurlijk/juridisch.

27 Figuur 20: Oordeel over toetsing, naar opleidingsrichting 3.5 Studiebegeleiding Gemiddeld beantwoordden de mbo-studenten de helft van de vragen binnen het thema studiebegeleiding positief. Dat is meer dan in ODIN1 tot en met ODIN4. In het thema is gevraagd naar de waardering van de begeleiding bij zowel de studie in het algemeen als bij leerproblemen. Over de hulp vanuit school bij leerproblemen zijn de studenten licht positiever dan over de studiebegeleiding in het algemeen (50% vs. 44%). Studenten oordelen met het oplopen van de metingen telkens iets positiever over de studiebegeleiding. Figuur 21: Oordeel over studiebegeleiding 25 ODIN5

28 Figuur 22: Hoe vind je de begeleiding bij je studie? Niveau De waardering van de studiebegeleiding ligt bij de lagere niveaus hoger dan bij de hogere niveaus (1: 64%, 2: 50%, 3: 43% en 4: 41%). Datzelfde geldt ook voor de begeleiding bij leerproblemen (1: 73%, 2: 57%, 3: 50% en 4: 46%). Naar geslacht, etniciteit en ook naar al dan niet experimentopleiding vinden we geen verschillen. Verschillen naar opleidingsrichting De opleidingsrichting bestuurlijk/juridisch staat wederom bovenaan de lijst van de vergelijking naar opleidingsrichting. Het laagst scoren de richtingen dierenteelt/dierenverzorging, openbare orde en veiligheid, en informatica. Daar is op het gebied van studiebegeleiding nog terrein te winnen. Figuur 23: Word je goed geholpen als je problemen hebt bij het leren? Verschillen naar achtergrondkenmerken Leerjaar Studenten in de lagere leerjaren oordelen iets positiever dan in de hogere leerjaren over de studiebegeleiding (aflopend van 49% naar 38%) en over de begeleiding bij leerproblemen (aflopend van 55% naar 45%). Leerweg Bbl-studenten zijn positiever over de studiebegeleiding dan bol-studenten (51% vs. 42%) en ook over de begeleiding bij leerproblemen (59% vs. 48%).

29 Figuur 24: Oordeel over studiebegeleiding, naar opleidingsrichting 3.6 Studiebelasting De vragen binnen het thema studiebelasting (onderwijservaring) zijn iets anders gescoord dan die bij de andere thema s. Hier is gewerkt met een driepuntsschaal (te makkelijk/te weinig precies goed te moeilijk/te veel). De wijze van afbeelden is in dit geval dus ook anders dan in de andere hoofdstukken en paragrafen. In totaal vindt 68 procent het aantal uur dat ze per week les hebben precies goed, 23 procent vindt het te veel en 9 procent vindt het te weinig. Studenten geven ten opzichte van vorig jaar vaker aan dat ze het aantal uur dat ze op school moeten zijn te veel vinden. 27 ODIN5

30 Figuur 25: Hoe vind je het aantal uur dat je gemiddeld per week op school moet zijn? Daarnaast is 73 procent tevreden met de hoeveelheid stage, 9 procent vindt het te weinig en 18 procent vindt het te veel. Dat is niet wezenlijk anders dan vorig jaar. Figuur 26: Wat vind je van de hoeveelheid stage/werk in je opleiding? Verder mochten de studenten een oordeel geven over het niveau van hun opleiding: 72 procent vindt het niveau precies goed, 6 procent vindt de studie te moeilijk en 22 procent vindt de studie te makkelijk (iets meer dan vorig jaar). Figuur 27: Hoe vind je het niveau van je opleiding?

31 Verschillen naar achtergrondkenmerken Leerjaar Studenten in de lagere leerjaren vinden het aantal uur dat ze les krijgen relatief vaak te veel (leerjaar 1: 28%, leerjaar 4: 11%) en omgekeerd vinden studenten in de hogere leerjaren relatief vaak dat ze te weinig les krijgen (leerjaar 4: 19%, leerjaar 1: 6%). Naarmate de studenten in een hoger leerjaar zitten, vinden ze het niveau van de opleiding vaker te makkelijk worden (leerjaar 1: 20%, leerjaar 4: 30%). Leerweg Bbl-studenten vinden het aantal uur dat ze onderwijs krijgen vaker precies goed dan bol-studenten (76% vs. 66%). Bol-studenten vinden het relatief vaker te veel (bol: 25% vs. bbl: 16%). Bol-studenten vinden vaker dan bbl-studenten dat er te veel stage/werk in de opleiding zit (22% vs. 9%). Bbl ers vinden het overwegend precies voldoende (85% vs. 68%). Niveau De studenten zijn overwegend tevreden over het niveau van de opleiding, bijna niemand vindt de opleiding te moeilijk. Het percentage dat meent dat de opleiding te makkelijk is, is het hoogst onder de niveau-1-studenten en neemt daarna tot en met niveau 3 af (1: 28%, 2: 22%, 3: 16%). Echter, die lijn zet zich niet volledig door, want het percentage dat de opleiding te makkelijk vindt neemt weer licht toe voor de niveau-4-studenten (24%). ALGEMEEN BEELD niveau 4 niveau 3 niveau 2 niveau 1 te makkelijk precies goed te moeilijk Figuur 28: Oordeel over het niveau van de opleiding, naar niveau 29 ODIN5

32 Vooropleiding Ook de vooropleiding van studenten hangt samen met de beoordeling van het niveau van de opleiding. Studenten met een havo/vwo-vooropleiding vinden de opleiding beduidend vaker te makkelijk. Zie onderstaand figuur. Experimentopleidingen Studenten aan experimentopleidingen vinden het aantal uur dat ze op school aanwezig moeten zijn vaker te veel (26% vs. 17%). Etniciteit Allochtone studenten vinden de hoeveelheid stage/ werk in hun studie relatief vaker te veel ten opzichte van de autochtone studenten (28% vs 15%). ALGEMEEN BEELD anders havo/vwo mbo vmbo-t bavo/vmbo-b geen/po te makkelijk precies goed te moeilijk Figuur 29: Oordeel over het niveau van de opleiding, naar vooropleiding

33 Verschillen naar opleidingsrichting Tussen opleidingsrichtingen zien we ook verschillen. Studenten van de richtingen metaalbewerking en lichaamsverzorging geven beduidend vaker aan (zo n 30% vs. 23% landelijk gemiddeld) dat ze het aantal uur dat ze op school moeten zijn te veel vinden. Studenten die een opleiding in de richting sport volgen, vinden dat aantal uur juist relatief vaak te laag. Het meest tevreden over het aantal uur op school zijn studenten elektrotechniek en groen/milieu. Ook wat betreft het aandeel stage/werk in de opleiding oordelen studenten verschillend al naar gelang de opleidingsrichting die ze volgen. Studenten handel en sport vinden het praktijkdeel relatief vaker veel te omvangrijk, daartegenover zouden studenten groen/ milieu en studenten aan de laboratoriumopleidingen meer dan anderen het aandeel stage groter willen hebben dan het nu is. Het meest tevreden zijn de studenten elektrotechniek, bouwkunde en levensmiddelen. metaalbewerking lichaamsverzorging communicatie, kunst en media commercie en marketing informatica transport en logistiek administratief, secretarieel toerisme en recreatie dierenteelt, dierenverzorging ALGEMEEN BEELD horeca sociale dienstverlening thuis- en bejaardenzorg gezondheidszorg levensmiddelen farmacie, optiek, tandtechniek e.d. sport groen, milieu elektrotechniek veel te weinig precies goed te veel Figuur 30: Oordeel over het aantal uur per week op school, naar opleidingsrichting 31 ODIN5

34 Figuur 31: Oordeel over de hoeveelheid stage/werk, naar opleidingsrichting Wanneer we kijken naar het oordeel van studenten over het niveau van de opleiding zien we dat landelijk gemiddeld 22 procent van de studenten hun opleiding te makkelijk vindt. In zeven opleidingsrichtingen ligt dat percentage nog hoger, koplopers daarbij zijn de opleidingsrichtingen bestuurlijk/juridisch, onderwijsassistenten en communicatie, kunst & media. De opleidingsrichtingen elektrotechniek en metaalbewerking worden relatief het vaakst als te moeilijk beschouwd. Binnen de opleidingsrichtingen farmacie, optiek & tandtechniek en lichaamsverzorging zijn de studenten het meest tevreden: hier vindt 80 procent het niveau van de opleiding precies goed.

35 Figuur 32: Oordeel over het niveau van de opleiding, naar opleidingsrichting 3.7 Competenties Het thema competenties bevat zeven vragen waarin bij de studenten geïnformeerd wordt naar de mate waarin ze zich tijdens de opleiding bepaalde competenties eigen maken. Deze zeven vragen zijn samengevoegd tot één clusterscore. In totaal is 59 procent van de studenten positief over dit thema, 14 procent is negatief. Dat verschilt weinig tussen de jaren. Figuur 33: Oordeel over competenties 33 ODIN5

36 Telkens meer dan de helft van de mbo ers is tevreden over wat ze in de opleiding leren. In volgorde van meest naar minst positief beoordeelde competentie vinden studenten dat ze in hun studie in voldoende mate leren zelfstandig te werken (69%), leren te communiceren (66%), leren samen te werken (62%), te werken volgens afspraak (58%), te plannen en organiseren (54%), problemen op te lossen (52%) en om zichzelf en hun werk te beoordelen (52%). Ten opzichte van eerdere metingen blijken studenten meer tevreden te zijn over de mate waarin ze op school leren te communiceren en waarin ze leren werken volgens afspraak. Figuur 36: Leer je in je opleiding voldoende te plannen en organiseren? Figuur 34: Leer je in je opleiding voldoende samen te werken? Figuur 37: Leer je in je opleiding voldoende zelfstandig te werken? Figuur 35: Leer je in je opleiding voldoende problemen op te lossen? Figuur 38: Leer je in je opleiding voldoende te communiceren?