Algemene benadering van de thematiek van het levenseinde: Visie van de verpleegkundigen

Transcriptie

1 Algemene benadering van de thematiek van het levenseinde: Visie van de verpleegkundigen Hoorzitting Senaat 7 mei 2013 Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

2 Visie van de verpleegkundigen Juridische Adviesgroep NVKVV, ondersteund en overgenomen door Vlaamse Verpleegunie MBL= Multidisciplinaire begeleiding aan het levenseinde Wetenschappelijk onderzoek Wetgeving Casuïstiek Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

3 Wetenschappelijk onderzoek 1 Prof. Dr. Johan Bilsen, Drs. Kenneth Chambaere, Drs. Els Inghelbrecht, Betrokkenheid van verpleegkundigen bij medische beslissingen aan het levenseinde 3 artsenstudies (Vlaanderen patiënten, Vlaanderen en Europa pt., Vlaanderen pt.) en 1 verpleegkundigen studie (Vlaanderen verpleegkundigen) Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

4 Conclusies: verplk - besluitvorming In t alg. matig overleg met verpleegkundige (½ vd gevallen) Meer overleg in rusthuis dan in ziekenhuis of thuis Iets meer overleg bij euthanasie, behalve thuis Stijging tussen 1998 en 2001, daling tussen 2001 en 2007 Overleg hoger ingeschat door artsen vnl. mbt Euth en LZV Aard: vnl. uitwisseling info; overleg over besluitvorming zelf (pers. mening, shared decision making) veel minder; In rusthuizen is dit contrast minder Artsen betrekken verplk meer in besluitvorming MBLs indien: - pat: hoger opgeleid; man; verzoek - arts heeft levensverkortende intentie - Verplk: jonger, nt bedside, pz bijscholing, recente ervaring Verplk wensen in hoge mate betrokken te worden in besluitvorming ½ Verplk vindt dat arts bereid is te luisteren naar verplk; 4/10 vindt dat vplk zich in hiërarchisch ondergeschikte rol bevindt Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

5 Conclusies: verplk letale middelen Verplk vrij vaak betrokken bij toedienen van letale middelen *Euth 2007: 0-4/10; LZV 2007: 4-6/10 *Sedert 2001 niet echt gedaald tenzij in rusthuizen *Vaak enkel verplk toegediend (2/3 van de gevallen); niet gedaald sedert 2001 *Gelijklopend met verplk studie, maar vaker betrokken in rusthuizen en vaker enkel toegediend door verplk Vaker bij: Pat: hoge leeftijd; verzoek; Verplk: recente ervaring, man verplk ZH Weinig verplk vinden dat verplk goed op de hoogte zijn van wat mag bij EUTH (3/10) en dat toedienen van de middelen bij euth een taak van de verplk is (2/10) De meesten (7/10) zijn wel bereid om in bep omstandigheden middelen bij Euth/LZV of bij CDS toe te dienen Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

6 Wetenschappelijk onderzoek 2 Joke Lemiengre, gegr. vpk, lic. med.-soc. wet., ass. medische ethiek Doctoraatsproefschrift Schriftelijk ethisch instellingsbeleid inzake euthanasie in Vlaanderen: een empirisch-ethische studie naar prevalentie, inhoud en effectiviteit (promotoren prof. C. Gastmans, prof. P. Schotsmans en prof. B. Dierckx de Casterlé) Respons van 71 van de 81 Vlaamse ziekenhuizen Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

7 Vragen van Joke Lemiengre Hoe vaak voert een ziekenhuis een euthanasiebeleid? Hoe komt een beleid tot stand? Communicatie over het euthanasiebeleid? Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

8 Wetenschappelijk onderzoek 3 MEDICAL END-OF-LIFE DECISIONS: EXPERIENCES AND ATTITUDES OF BELGIAN PEDIATRIC INTENSIVE CARE NURSES Els Inghelbrecht, MA, Johan Bilsen, PhD, Heidi Pereth, MSc, José Ramet, PhD, and Luc Deliens, PhD Respons: 89 van 141 Belgische PICU verpleegkundigen Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

9 Conclusions : Belgian pediatric intensive care nurses are often involved in carrying out medical end-of-life decisions, including administration of life-ending drugs, whereas their participation in decision making is more limited. Most think that the current euthanasia law should be extended to minors so that administering life-ending drugs would be possible for terminally ill children in specific circumstances. (American Journal of Critical Care. 2009;18: ) Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

10 Wetenschappelijk onderzoek 4 Communication in nursing care for patients requesting euthanasia: a qualitative study Yvonne Denier, Chris Gastmans, Nele De Bal and Bernadette Dierckx de Casterlé 18 semi-gestructureerde diepteinterviews Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

11 The results suggest that for nurses, communication is a key instrument for realising good-quality euthanasia care. From their perspective, the communicative process is complex and difficult because it is intensified by the moral and psychological weight of the theme and its impact on the people involved, as well as by the relatively short period of time in which it all takes place. Hence, it requires support and guidance on the level of nursing education, professional guidelines and hospital context. Our study provides a starting point here. Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

12 Wetenschappelijk onderzoek 5 Flemish palliative-care nurses attitudes to palliative sedation. A quantitative study Joris Gielen, Stef Van den Branden, Trudie Van Iersel en Bert Broekaert Respons: 70,5% van alle 589 Vlaamse verpleegkundigen werkzaam in palliatieve zorg Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

13 Palliative sedation is an option of last resort to control refractory suffering. In order to better understand palliative-care nurses attitudes to palliative sedation, an anonymous questionnaire was sent to all nurses (589) employed in palliative care in Flanders (Belgium). In all, 70.5% of the nurses (n = 415) responded. A large majority did not agree that euthanasia is preferable to palliative sedation, were against non-voluntary euthanasia in the case of a deeply and continuously sedated patient and considered it generally better not to administer artificial floods or fluids to such a patient. Two clusters were found: 58.5% belonged to the cluster of advocates of deep and continuous sedation and 41.5% belonged to the cluster of nurses restricting the application of deep and continuous sedation. These differences notwithstanding, overall the attitudes of the nurses are in accordance with the practice and policy of palliative sedation in Flemish palliative-care units. Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

14 Wetenschappelijk onderzoek 6 Similarities and differences between continuous sedation until death and euthanasia professional caregivers attitudes and experiences: A focus group study Livia Anquinet, End-of-Life Care Research Group, Ghent University and Vrije Universiteit Brussel, Brussels, Belgium et al. Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

15 Focusgroepen: 8 artsen en 13 verpleegkundigen Verpleegkundigen minder betrokken bij besluitvorming voor continue sedatie dan voor euthanasie Pleidooi meer aandacht voor praktijk en uitvoering CS zowel in artsen- als verpleegkundigenopleiding Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

16 Wetgeving KB nr. 78 gezondheidszorgberoepen en KB lijst van de technische verpleegkundige verstrekkingen en de lijst van de handelingen die door de arts aan beoefenaars van de verpleegkunde kunnen worden toevertrouwd (A, B en C-handelingen): palliatieve zorg Wet patiëntenrechten: art.2,3, art.17, 2 en addendum art. 11 bis Wet euthanasie (uitzondering strafwet): art. 3 2,4 en art.4 2, 2 en art.15 Wet palliatieve zorg: art.10 Twee verpleegkundige wetsvoorstellen Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

17 Voorstel aanvullingen wet op de euthanasie Art : Verpleegkundigen schrijven hun visie in het patiëntendossier. Art.3 bis: Apotheker mag het euthanaticum afleveren aan een aangeduide verpleegkundige. Art.3 ter: 1 Verpleegkundige pleegt geen misdrijf wanneer: Hij de producten in ontvangst neemt Hij de voorbereidende handelingen uitvoert voor toepassing van de euthanasie (TCV bepaalt deze handelingen). 2 Vooraf bespreking tussen arts en verpleegkundige over handelingen en middelen en neerschrijven in patiëntendossier. 3 Enkel de arts dient het euthanaticum toe. 4 Verpleegkundige levert nodige bijstand bij stervensproces en rouwverwerking (art 21 quinquies 1 a) Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

18 Voorstel aanvullingen wet op de euthanasie Art.7 12 hoedanigheid van de apotheker 13 hoedanigheid van de verpleegkundigen Art.14 Uit het patiëntendossier moet blijken dat aan de voorwaarden van de euthanasie werd voldaan. Art.14 bis Na uitvoering houden de betrokken gezondheidswerkers een nabespreking, zonodig met een psycholoog. Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

19 Het Ethisch Comité voorstel aanpassing ziekenhuiswet De bevoegdheden van het comité uitbreiden tot alle zorgethische problemen in de instelling. Twee kamers voorzien: Reflectiekamer Toetsingskamer Samenstelling van het comité: 50% artsen 25% verpleegkundigen Huisarts, jurist, apotheker Ontwikkelen van richtlijnen voor zorgethische vraagstukken, rekening houdend met volgende wetten: Wet op de patiëntenrechten Wet op de palliatieve zorg Wet op de euthanasie Wet op de zwangerschapsonderbreking Regelgeving fertiliteit Wet op de orgaandonatie Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

20 Statements palliatieve zorg Vlaamse Verpleegunie Patiëntenrechten: actieve participatie patiënt/bewoner Erkenning bijzondere beroepsbekwaamheid verpleegkundige gespecialiseerd in de palliatieve zorg Wetsvoorstellen aanvullingen wet euthanasie en werking ethisch comité ziekenhuis Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei

21 Casuïstiek Van harte dank voor uw aandacht! Vlaamse Verpleegunie - Hoorzitting Senaat 7 mei