[tekst omslag - voorzijde] De plek van het milieu in de haven

Transcriptie

1 [tekst omslag - voorzijde] De plek van het milieu in de haven De Rotterdamse haven kan niet bestaan zonder gebruik van energie en ruimte en zonder de omgeving en het milieu te belasten. Wel kan het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam, samen met het bedrijfsleven in de haven, zo zorgvuldig mogelijk met het milieu omgaan en zoeken naar slimme manieren om ogenschijnlijk tegengestelde belangen bij elkaar te brengen. Om de informatie te verkrijgen die daarvoor nodig is, heeft het Havenbedrijf de methode Milieu op z n Plek voor de Haven ontwikkeld. Deze brochure beschrijft kort het doel en de werkwijze van de methode. 1

2 [Tekst binnenwerk] Advies voor een duurzame inrichting van de haven De haven van Rotterdam is in de eerste plaats een plek voor bedrijvigheid: voor transport, distributie, logistiek en grootschalige industrie is het één van de toplocaties van de wereld. De taak van het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam is de beschikbare ruimte in het havengebied zo efficiënt mogelijk inzetten voor deze bedrijfsactiviteiten. Het is ook de taak van het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam om te zorgen dat de haven zo veel mogelijk met respect voor het milieu en de omgeving functioneert, want een wereldhaven is wat Rotterdam betreft tevens een duurzame haven. Milieu op z n Plek voor de Haven (MOP-Haven) is één van de instrumenten die het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam daarvoor inzet. Het is een stapsgewijze methode om de ambities en kansen voor milieu en leefomgeving in kaart te brengen bij het maken van inrichtingsplannen voor de haven. Het resultaat van de methode is het MOP-Havenadvies. Dit advies beschrijft welke bedrijfsactiviteiten vanuit milieu-oogpunt in een havengebied het beste passen en welke aanvullende maatregelen genomen kunnen worden om een harmonieus samengaan van haven en leefomgeving te waarborgen. Plannenmakers en beslissers Milieu op z n Plek voor de Haven is vooral bedoeld voor medewerkers van het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam die plannen ontwikkelen voor het (her)inrichten van havengebieden. De methode voorziet hen van de benodigde informatie om met voorstellen te komen waarbij de bedrijfsbelangen van de haven zo goed mogelijk samenvallen met kansen voor het milieu in en rond het havengebied. Bij de uiteindelijke beslissingen over deze voorstellen, is er dankzij de methode zicht op de milieubelangen en op de rol die deze hebben gespeeld in het ruimtelijk plan. Ontstaan en status van MOP-Haven De methode Milieu op z n Plek voor de Haven is door het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam ontwikkeld als een speciale toepassing van de algemene methode Milieu op z n Plek die de gemeente Rotterdam hanteert bij ruimtelijke plannen voor de stad. Een systematisch opgezet milieu-advies, zoals het MOP-Havenadvies, is voor de gemeente Rotterdam een verplicht onderdeel van alle ruimtelijke plannen. Het Havenbedrijf heeft de methode getoetst in een aantal proefprojecten en besproken met deskundigen en met milieu-organisaties. Aan de hand daarvan is de methode verder verfijnd en, na goedkeuring door de Rotterdamse gemeenteraad, sinds eind 2000 operationeel. 2

3 De opzet: stapsgewijze inventarisatie Milieu op z n Plek voor de Haven bestaat uit een stapsgewijze inventarisatie van een aantal milieurelevante karakteristieken van het in te richten gebied en van de bedrijfstakken die zich daar zouden kunnen vestigen. Deze karakteristieken zijn bijeengebracht in drie milieuparameters : gebiedskwaliteiten, zoals de ligging van het gebied en de al aanwezige voorzieningen en bedrijven; clusteringskansen, zoals de mogelijkheid om door samenwerking bedrijfsactiviteiten te ontwikkelen die relatief minder druk op het milieu leggen; mogelijkheden voor milieu-eficiënt verkeer en vervoer, zoals minder wegtransport en meer gebruik van spoor, binnenvaart en pijpleidingen. De drie milieuparameters worden hierna verder toegelicht. [Uitwerken als figuur:] Opzet Milieu op z n Plek voor de Haven gebiedskwaliteiten clusteringskansen verkeer en vervoer MOP-Havenadvies afweging tussen milieubelangen en andere belangen ruimtelijk plan Gebiedskwaliteiten Bij het inventariseren van de gebiedskwaliteiten: Besteedt de methode aandacht aan de fysieke eigenschappen van het in te richten gebied. Hierbij komen vragen aan de orde als: is er (diep) vaarwater, zijn er verharde kades en biedt het terrein grote aaneengesloten kavels of versnipperde stukjes grond? Dit geeft een eerste indicatie van het type bedrijvigheid dat in het gebied het best tot zijn recht komt. Inventariseert de methode welke bedrijven al in het gebied aanwezig zijn. Deze gegevens worden bij het inventariseren van de kansen op samenwerking verder benut. Brengt de methode de geldende normen en grenswaarden voor stof, stank, lawaai en emissies van schadelijke stoffen in kaart en wordt nagegaan of het gebied specifieke aandachtspunten op milieugebied kent. Dit kan bijvoorbeeld een grote gevoeligheid voor bepaalde vormen van overlast zijn, of de aanwezigheid van bijzondere flora en fauna in de omgeving. 3

4 Inventariseert de methode of er specifieke beleidswensen gelden voor de inrichting van het gebied. Dit kunnen algemene bestuurlijke afspraken zijn over het havengebied, bijvoorbeeld om de beschikbare ruimte zo intensief mogelijk te benutten. Er kunnen ook in het kader van een visie op de ruimtelijke ontwikkeling van stad en haven, wensen liggen om in een gebied bepaalde vormen van bedrijvigheid te vermijden en andere juist te stimuleren. Clusteringskansen Wanneer gelijksoortige of elkaar aanvullende bedrijven zich in elkaars nabijheid vestigen en samenwerken bij opslag, productie en vervoer, heeft dat bedrijfseconomische voordelen. Clustering en samenwerking heeft ook milieuvoordelen, omdat het de mogelijkheid biedt om dezelfde economische prestatie te leveren, bij een minder grote belasting van het milieu. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam spant zich daarom in gunstige omstandigheden voor bedrijfsclustering te creëren en biedt daarvoor bij gelegenheid ook de nodige voorzieningen. Onderstaande tekst als illustratie bij de tekst in de marge neerzetten (dus andere plek in de opmaak): [Voorbeelden van clustervoorzieningen zijn het gemeenschappelijke Truck Park in het Fruitportgebied en de interne transportbaan in het Distripark Maasvlakte. Beide leveren zowel bedrijfseconomisch een toegevoegde waarde voor de bedrijven die daar gevestigd zijn, als milieuvoordelen doordat er minder heen en weer gereden hoeft te worden.] Het uiteindelijke resultaat dat met bedrijfsclustering voor het milieu bereikt kan worden, zijn groepen bedrijven die volledig gebruikmaken van elkaars reststromen en die allerlei voorzieningen met elkaar delen, zoals transportfaciliteiten, grondstoffenopslag, energielevering en afvalverwerking. Onderstaande tekst als illustratie bij de tekst in de marge neerzetten (dus andere plek in de opmaak): [Er zijn al voorbeelden in het havengebied van bedrijven die elektriciteit en stoom produceren in een gezamenlijke WKK(warmte-krachtkoppeling)-centrale en daarvoor onder meer de restwarmte van de eigen productieprocessen benutten. Ook zijn er chemieclusters, zoals van Hunchman-ICI, waar het afvalproduct van het ene bedrijf, grondstof is voor het andere. Samenwerking met de stad of met bedrijven in de omgeving is eveneens mogelijk. Zo gaat bijvoorbeeld de restwarmte van de EZH-centrale Fruitport naar de Rotterdamse stadsverwarming en vervoert Shell vanaf 2001 via een pijpleiding industrieel CO 2 naar de glastuinbouw in het Westland voor gebruik in de kassen.] Om de kansen voor clustering in een gebied te onderzoeken, inventariseert de methode MOP- Haven de al gevestigde bedrijvigheid, de eventuele samenwerking tussen die bedrijven en de mogelijkheden om die verder te ontwikkelen. Gaat het om een leeg gebied, dan worden deze mogelijkheden in kaart gebracht voor de bedrijfstakken waarvoor vestiging wordt overwogen. Verkeer en vervoer Verkeer en vervoer van goederen en personen betekent bij de huidige stand van de techniek altijd een belasting van het milieu. De mate waarin dat het geval is, verschilt per vervoerwijze, 4

5 maar is ook afhankelijk van technische ontwikkelingen. Was de uitstoot van schadelijke stoffen en de geluidsproductie bij het wegvervoer altijd groter dan bij vervoer via het spoor of water, in de toekomst zal dat nog maar de vraag zijn. Wel zijn de gevolgen voor de bereikbaarheid verschillend. Waar wegen vol staan, bieden water, spoor en pijpleiding vaak nog voldoende mogelijkheden. Minder wegtransport kan daarmee de extra milieudruk door filevorming voorkomen. Ook het collectief vervoeren van personen is, mede vanwege de invloed op de bereikbaarheid, gunstiger voor het milieu dan het rijden met de eigen auto. De methode Milieu op z n Plek voor de Haven: Inventariseert de behoefte aan verkeer en vervoer van goederen en personen die bepaalde bedrijfsactiviteiten in het gebied genereren. Zoekt vanuit milieu-oogpunt naar de beste match met de aanwezige of nog aan te leggen voorzieningen. Omvangrijke goederenstromen matchen met goede voorzieningen voor goederenvervoer via pijpleiding, spoor en water. Bij veel heen en weer reizende mensen, passen goede voorzieningen voor collectief personenvervoer. 5

6 Het MOP-Havenadvies Het stapsgewijs doorlopen van de methode resulteert in een set gegevens over gebiedskwaliteiten, clusteringskansen en mogelijkheden voor milieu-efficiënt verkeer en vervoer per type bedrijfsactiviteit die in het gebied gevestigd zou kunnen worden, zoals bijvoorbeeld containers, chemie, distributie etc. Dit kunnen bedrijfsactiviteiten zijn waarvan de vestiging al wordt overwogen of, wanneer daar nog geen keuzen in zijn gemaakt, sectoren die theoretisch in aanmerking komen voor vestiging in het gebied. In het MOP-Havenadvies wordt voor deze bedrijfsactiviteiten aan de hand van de verzamelde gegevens beoordeeld hoe zij scoren op de drie milieuparameters. Beoordelingen MOP-Havenadvies per bedrijfstak Gebiedskwaliteiten fysieke kwaliteiten aanwezige bedrijvigheid toets aan normen en grenswaarden aandachtspunten milieu en ecologie ruimtelijk beleid Clusteringskansen aanwezige samenwerking potentiële samenwerking Mogelijkheden voor milieu-efficiënt goederen verkeer & vervoer personen Argumentatie en afweging Naast de beoordeling bevat het MOP-Havenadvies een argumentatie van de toegekende scores: waarom worden bijvoorbeeld bij de ene bedrijfstak meer clusteringskansen verwacht dan bij de andere? In het advies wordt bovendien een afweging gemaakt hoe deze scores ten opzichte van elkaar moeten worden gewaardeerd: wat is bijvoorbeeld het relatieve belang van goede clusteringskansen, wanneer dezelfde bedrijfstak weinig mogelijkheden heeft voor milieu-efficiënt goederenvervoer? De argumentatie van de scores en de onderlinge afweging, leveren als eindproduct een integraal MOP-Havenadvies op, waarin de verschillende milieu-aspecten met elkaar in verband zijn gebracht. Aanbevelingen over eventuele aanvullende maatregelen om het milieurendement te verhogen, maken onderdeel uit van dit integrale advies. Het MOP-Havenadvies wordt vervolgens gerelateerd aan alle andere gegevens en overwegingen die een rol spelen bij het opstellen van een inrichtingsplan. De keuzen die hieruit voortvloeien worden in het uiteindelijke plan met argumenten omkleed weergegeven. Completering van de methode Om de methode nog te vergemakkelijken werkt het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam aan brancheprofielen om clusterpotenties beter te kunnen identificeren en aan beschrijvingen van het 6

7 ideale cluster per bedrijfstak. Ook zal een samenhangende inrichtingsvisie op de langere termijn voor het hele havengebied worden gemaakt. Milieu op z n Plek voor de Haven is bedoeld om te kunnen adviseren welke bedrijfstakken zich uit milieu-oogpunt het beste in een gebied kunnen vestigen. Voor een advies bij de daaropvolgende keuze tussen individuele bedrijven wordt door het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam een aanvullende methode ontwikkeld. 7

8 [Tekst omslag - achterzijde] Milieu op z n Plek voor de Haven De methode Milieu op z n Plek is door de afdeling Milieubeleid van de gemeente Rotterdam ontwikkeld om bij ruimtelijke plannen voor de stad, ambities en kansen voor het milieu en de leefomgeving in een vroeg stadium op tafel te krijgen. Plannenmakers en beslissers kunnen daardoor duidelijkere afwegingen maken. Stad en haven stellen in dit opzicht echter andere eisen. Een duurzame inrichting van de haven, vraagt specifieke beslissingen en gedetailleerde kennis van zaken. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam heeft daarom Milieu op z n Plek voor de Haven ontwikkeld: een op het havengebied toegesneden uitwerking van de algemene methode. Voor het toepassen van Milieu op z n Plek voor de Haven is een uitgebreide handleiding beschikbaar. Colofon De brochure Milieu op z n Plek voor de Haven is een gezamenlijke uitgave van het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam en Gemeentewerken Rotterdam, afdeling Milieubeleid Rotterdam. Nadere informatie over Milieu op z n Plek voor de Haven is verkrijgbaar bij het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam, divisie Infrastructuur & Milieu, afdeling Milieu, postbus AP Rotterdam telefoon Voor informatie over de algemene methode Milieu op z n Plek: Gemeentewerken, afdeling Milieubeleid, tel: Tekst Jos Lammers, Delft Fotografie Ontwerp De Rotterdamsche Communicatie Compagnie Uitgave: Gemeentewerken Rotterdam i.s.m. Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam Rotterdam, december