Satelliet communicatie voor onbemande vliegtuigen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Satelliet communicatie voor onbemande vliegtuigen"

Transcriptie

1 Satelliet communicatie voor onbemande vliegtuigen Kooy Symposium April 2010 ESA Onbemande vliegtuigen gebruik Ondersteunende technologieën

2 ESA s rol bij totstandkoming van dienstverleners ESA S CATALYST ROL ESA is verantwoordelijk voor Onderzoek &Ontwikkeling van ruimtevaartprojecten. Zodra deze gekwalificeerd zijn, worden ze bij andere organisaties ondergebracht voor exploitatie. Meteorologie: Eumetsat Navigatie: Galileo (met EU) Lanceer diensten: Arianespace Telecommunicatie: Eutelsat and Inmarsat 2

3 Onbemande vliegtuigen gebruik UAV gebruik groeit en daarmee de vraag naar satelliet capaciteit voor Missie data ISR Besturing C2 Onbemande vliegtuigen in Irak en Afghanistan zijn goed voor de capaciteit van een halve commerciële satelliet (38 UAVs) UAV diensten commerciële bedrijven die voor overheid/defensie UAV s besturen en missie data aanleveren Vraag naar beyond-line-of-sight communicatie (ook voor kleinere UAV s)..vele civiele toepassingen maar vele obstakels

4 UAV integratie in luchtruim Meerdere partijen houden zich bezig met de integratie van UAV s in het gecontroleerde, civiele luchtruim Mogelijke bescheiden bijdrage van ruimtevaart technologieën zoals satelliet communicatie, navigatie and zelfs aardobservatie

5 Obstakels voor het gebruik van onbemande vliegtuigen in civiel luchtruim D.1 Technologisch D.1.1. Separation D.1.2. Collision avoidance D.1.3. Secure and sustainable communications for Command and Control D.1.4. Radio bandwidth allocation D.1.5. ATC interface D.1.6. Dependable emergency recovery (including forced landings) D.1.7. Health monitoring/fault Detection D.1.8. Automatic take off /landing systems D.1.9. Automatic taxiing D Weather detection and protection D Interoperability D Autonomous behaviour / decision making D Operator interface D Visual landmark and obstacle avoidance D.2. Regelgeving D.2.1 Harmonised military process D2.2 Agreed rules and regulations with authorities D.3. Procedures en training D.3.1. UAS pilot / Commander training D.3.2. Security of ground station D.4. Transversale zaken D.4.1 Public acceptance D.4.2 Product liability D.4.3 Design organisation approval D.4.4 Product organisation approval D.4.5 Impact on environment Bron: EDA Air4All studie

6 Communicatie complexiteit

7 UAV en satellietcommunicatie Protectie Datalink Antennes & modems Beveiligde TT&C Geavanceerde payloads Kleine grondstations 7

8 UAS Command & Control Architectuur Air Traffic Management met satelliet communicatie (ESA) Een toekomstige UAV dienstverlener? Source: ESA GSP study 8

9 UAV s en missie data In 2007 al demonstraties met optische links van business jets naar satelliet (als UAV simulatie) door France defensie met ESA ARTEMIS satelliet ESA/Redu Verwachte datarate behoeften in 2012 van 300 Mbps (civiel) tot 1 Gbps (defensie) Einde van huidige ARTEMIS nadert

10 EDRS - Europese Data Relay Satelliet Programma Doelen: Ontplooi Data Relay dienst voor de meest dringende behoeften (GMES/Sentinels) in Minimaliseer de ESA investering door een Partnership met een Operator/Service Provider en een volledige commerciële exploitatie van Data Relay diensten buiten ESA om. Inachtneming van eisen van institutionele gebruikers om de exploitatie van diensten te maximaliseren. Lange termijn een volledige Data Relay infrastructuur met globale dekking en redundantie. Één type laser/optische terminal met een raamcontract

11 Technologie in ontwikkeling voor UAV s Airborne antennes Ka, Ku, L, S-band Communicatie standaard die civiel gecertificeerd is Certificatie van communicatie dienstverleners Hogere frequentie banden (Q/V-band 50 GHz) Protocol optimalisatie bij netwerk interrupties Afhankelijk van ITU beslissing: grotere antennes op satellieten om spot beams te maken toegewijde satelliet capaciteit 11

12 Samenvatting ESA ondersteunt Integratie van UAS in civiele luchtruim met ontwikkelingen in de satellietcommunicatie Produktontwikkeling voor datacommunicatie toekomstige UAV payloads Dit is een typisch dual-use gebied defensie en civiele wereld hebben grotendeels hetzelfde probleem ESA heeft enkele studies gestart op dit gebied Haalbaarheids studies samen met EDA: wat kan er realistisch gedemonstreerd worden voor de regelgevers? Hoe ziet een systeem er uit indien er frequenties beschikbaar zijn na WRC-12 hoe zien de diensten eruit? Is het rendabel? Welke technologieën zijn nog verder nodig?] 12

Huidige en Toekomstige Mogelijkheden van Ruimtevaarttechnologie. Jack Bosma ESA Inspector General Kooy Symposium Amsterdam 14 April 2010

Huidige en Toekomstige Mogelijkheden van Ruimtevaarttechnologie. Jack Bosma ESA Inspector General Kooy Symposium Amsterdam 14 April 2010 Huidige en Toekomstige Mogelijkheden van Ruimtevaarttechnologie Jack Bosma ESA Inspector General Kooy Symposium Amsterdam 14 April 2010 ESA staat voor Samenwerking 30 jaar ruimtevaart voor Europa ESA conventie

Nadere informatie

RUIMTEVAART: QUO VADIS?

RUIMTEVAART: QUO VADIS? RUIMTEVAART: QUO VADIS? Symposium 50 jaar NVR 21 december 2001 Dr. A.G.M. Driedonks, Algemeen Directeur NIVR RUIMTEVAART: QUO VADIS? Onderwerpen Heroriëntatie Nederlands ruimtevaartbeleid 2001 ESA Ministers

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen. 28 mei 2013

Nieuwe ontwikkelingen. 28 mei 2013 Nieuwe ontwikkelingen 28 mei 2013 Ontwikkelingen KA-SAT hardware en diensten Inmarsat High Data Rate / Explorer 710 Inmarsat Global Xpress Iridium Extreme Thuraya IP+ Thuraya SatSleeve Multi channel routers

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 30 806 Onbemande vliegtuigen (UAV) Nr. 23 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Fiche 4: Mededeling ruimtevaartstrategie ten dienste van de burger

Fiche 4: Mededeling ruimtevaartstrategie ten dienste van de burger Fiche 4: Mededeling ruimtevaartstrategie ten dienste van de burger 1. Algemene gegevens Titel Voorstel Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Sociaal Comité en het

Nadere informatie

we secure YOUR network Veilige verbindingen Ries van Son

we secure YOUR network Veilige verbindingen Ries van Son we secure YOUR network Veilige verbindingen Kooy Symposium 2011 Cyber Operations Ries van Son Agenda Ontwikkeling Nederlandse beveiligingsproducten NBV Cyber security strategie Bestaande Nederlandse oplossingen

Nadere informatie

Simme netwerken voor safety en security Martijn Neef TNO Defensie en Veiligheid

Simme netwerken voor safety en security Martijn Neef TNO Defensie en Veiligheid Slim samenwerken met genetwerkte systemen Simme netwerken voor safety en security Martijn Neef TNO Defensie en Veiligheid Martijn Neef Networked Organizations Group Business Unit Information and Operations

Nadere informatie

NIEUWE BANEN WAAR VERDIENEN WE ONS GELD MEE IN DE TOEKOMST? Arnold Stokking Managing Director TNO Industry, Lid Stuurgroep Smart Industry Initiative

NIEUWE BANEN WAAR VERDIENEN WE ONS GELD MEE IN DE TOEKOMST? Arnold Stokking Managing Director TNO Industry, Lid Stuurgroep Smart Industry Initiative NIEUWE BANEN WAAR VERDIENEN WE ONS GELD MEE IN DE TOEKOMST? Arnold Stokking Managing Director TNO Industry, Lid Stuurgroep Smart Industry Initiative 3Waar verdienen we ons geld mee in de toekomst? 4 Waar

Nadere informatie

De Enterprise Security Architectuur

De Enterprise Security Architectuur De Enterprise Security Architectuur Martijn Doedens Security Consultant Peter Mesker CTO IT SECURITY IS TOPSPORT! Wat is de definitie?! Een enterprise security architectuur omvat alle noodzakelijke elementen

Nadere informatie

WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE

WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE NL NL NL COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 13 maart 2007 xx WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE Het Europees ruimteprogramma Voorlopige elementen NL NL INHOUDSOPGAVE WERKDOCUMENT

Nadere informatie

Satellietcommunicatie & Ruimtevaart. Wij bieden toegang tot de ruimte voor veilige en betrouwbare Nederlandse ruimtevaart toepassingen

Satellietcommunicatie & Ruimtevaart. Wij bieden toegang tot de ruimte voor veilige en betrouwbare Nederlandse ruimtevaart toepassingen Satellietcommunicatie & Ruimtevaart Wij bieden toegang tot de ruimte voor veilige en betrouwbare Nederlandse ruimtevaart toepassingen Feiten & cijfers Ca. 330 medewerkers. Kantoren in Groningen en Amersfoort.

Nadere informatie

Netherlands Space Office PRS in gebruikersperspectief. PRS user segment ontwikkeling

Netherlands Space Office PRS in gebruikersperspectief. PRS user segment ontwikkeling PRS in gebruikersperspectief PRS user segment ontwikkeling 1. PRS: Wat is het? 2. PRS: Veiligheidseisen gebruikers? 3. PRS: Gebruikerssegment? 4. PRS: NL in de Pilots? 5. PRS: Enquete na de workshops?

Nadere informatie

Telecommunicatie Autoriteit Suriname Nationaal Frequentie Plan Suriname NFPS

Telecommunicatie Autoriteit Suriname Nationaal Frequentie Plan Suriname NFPS Telecommunicatie Autoriteit Suriname Nationaal Frequentie Plan Suriname NFPS Referentie nr. 20090220-TAS/IDB Uitgave: Publicatie Versie: 1.0 Datum: 01-04-2009 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... ii 1 Inleiding...

Nadere informatie

RPAS en Vliegvelden. Workshop 1 - Space53 November 2017

RPAS en Vliegvelden. Workshop 1 - Space53 November 2017 RPAS en Vliegvelden Workshop 1 - Space53 November 2017 Operationeel advies gebaseerd op kennis Pragmatische toepassing van kennis Training voor overheid en bedrijfsleven 22/11/2017 2 Achtergrond regelgeving

Nadere informatie

Data en Applicatie Migratie naar de Cloud

Data en Applicatie Migratie naar de Cloud Data en Applicatie Migratie naar de Cloud Iris Pinkster Professional Testing 1 Agenda - Introductie - De Cloud een introductie - Keuze van geschikte applicaties - Migratie strategieën - Test strategieën

Nadere informatie

Kenmerkend voor ruimtevaart is de succesvolle samenwerking van bedrijfsleven, universiteiten & kennisinstituten en overheid: de gouden driehoek.

Kenmerkend voor ruimtevaart is de succesvolle samenwerking van bedrijfsleven, universiteiten & kennisinstituten en overheid: de gouden driehoek. 00 Ruimtevaart in Nederland en in Europa - Kort resume van de Nederlandse positie. Aandacht voor de komende Ministersconferentie van de European Space Agency (ESA) In december 2014 vindt de ESA Ministersconferentie

Nadere informatie

GDPR & GeoData Omgaan met gegevensbescherming in een digitale wereld in verandering

GDPR & GeoData Omgaan met gegevensbescherming in een digitale wereld in verandering GDPR & GeoData Omgaan met gegevensbescherming in een digitale wereld in verandering FLAGIS Studienamiddag Donderdag 15 maart 2018 - Leuven - KU Leuven Ivan Stuer Afdelingshoofd IT Informatie Vlaanderen

Nadere informatie

Breedband: De eerste levensbehoefte Stijn Coppieters Product Line Manager Genexis Voorzitter WIT esociety Platform

Breedband: De eerste levensbehoefte Stijn Coppieters Product Line Manager Genexis Voorzitter WIT esociety Platform Breedband: De eerste levensbehoefte Stijn Coppieters Product Line Manager Genexis Voorzitter WIT esociety Platform 1 2 3 Animatie 4 Naadloos, overal en onbeperkt Waarom? Is het technologisch haalbaar?

Nadere informatie

Status Roadmap 2.0 10.4.2012 Nico van Putten

Status Roadmap 2.0 10.4.2012 Nico van Putten Status Roadmap 2.0 10.4.2012 Nico van Putten Roadmap 2.0 Aanleiding en context Status Roadmaps 2.0 Evaluatie Hoe verder? Waarom Roadmap 2.0; het budget Consequenties van het beleid en in Regeerakkoord

Nadere informatie

Innovatie door samenwerken - Slim gebruik maken van de aanwezige informatievoorziening - September 2014

Innovatie door samenwerken - Slim gebruik maken van de aanwezige informatievoorziening - September 2014 Innovatie door samenwerken - Slim gebruik maken van de aanwezige informatievoorziening - September 2014 Wladimir Moen Director Business Development wmoen@agtinternational.com 0031 6 31 95 48 77 A leader

Nadere informatie

Brazilië: Leren van veilige mobiele interactie met eid oplossingen

Brazilië: Leren van veilige mobiele interactie met eid oplossingen ibestuur Mobility Congres AET Europe Brazilië: Leren van veilige mobiele interactie met eid oplossingen Jan Rochat, Chief Technology Officer AET Europe levert Digital Trust / Digitale Identiteit Authenticatie

Nadere informatie

EMERGENCY AND MILITARY - DYNAMIC AIR SHELTERS POLICE HIGH- SPEC ANTI--DRONE

EMERGENCY AND MILITARY - DYNAMIC AIR SHELTERS POLICE HIGH- SPEC ANTI--DRONE .:. EUROPEAN DEFENCE.:. Arcadia ANTI - BLAST & BULLETPROOF MILITARY TECHNOLOGY EMERGENCY AND MILITARY - DYNAMIC AIR SHELTERS POLICE HIGH- SPEC ANTI--DRONE AEROSPACE MILITARY APPLICATIONS / PUBLIC SAFETY

Nadere informatie

Radio & Security. Complete Security BVBA. Niet alle 868 MHZ alarmsystemen zijn gelijkwaardig!

Radio & Security. Complete Security BVBA. Niet alle 868 MHZ alarmsystemen zijn gelijkwaardig! 2 Complete Security BVBA Radio & Security Niet alle 868 MHZ alarmsystemen zijn gelijkwaardig! De meest gebruikte frequentie voor SRD (Short Range Device) is 433 MHz. Naast alarmsystemen wordt deze frequentie

Nadere informatie

Ontmanteling & Hergebruik in NL: Een gezamenlijke inspanning

Ontmanteling & Hergebruik in NL: Een gezamenlijke inspanning Ontmanteling & Hergebruik in NL: Een gezamenlijke inspanning New emmergy 17 mei 2017 Berend Scheffers Ons energiesysteem 2 Energiesysteem Nederland 2015. Bron: NEV 2016, ECN, PBL, CBS, RVO Rol van gas

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 1171 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BUITENLANDSE

Nadere informatie

ROC Eagle Eye Inspection Services B.V.

ROC Eagle Eye Inspection Services B.V. Nummer -2016/46088 Betreft ROC Eagle Eye Inspection Services B.V. Mercuriusplein 1-63 Hoofddorp Postbus 575 2130 AN Hoofddorp www.ilent.nl Contactpersoon F 070-4563269 DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR

Nadere informatie

Wifi en Zigbee - rol in KNX

Wifi en Zigbee - rol in KNX Wifi en Zigbee - rol in KNX Alternatieven voor KNX RF Miodrag Djurica 2 01 maart 2012 Miodrag Djurica Wifi en Zigbee - rol in KNX Agenda WiFi en ZigBee dat KNX ondersteunen? Limiten van de draadloze technologie

Nadere informatie

MEDEDELING VAN DE RAAD VAN HET BIPT VAN 24 MEI 2018 BETREFFENDE HET TOEKOMSTIGE GEBRUIK VAN ANALOGE/DIGITALE KANALEN ZOALS VOORZIEN IN RR APPENDIX 18

MEDEDELING VAN DE RAAD VAN HET BIPT VAN 24 MEI 2018 BETREFFENDE HET TOEKOMSTIGE GEBRUIK VAN ANALOGE/DIGITALE KANALEN ZOALS VOORZIEN IN RR APPENDIX 18 BELGISCH INSTITUUT VOOR POSTDIENSTEN EN TELECOMMUNICATIE MEDEDELING VAN DE RAAD VAN HET BIPT VAN 24 MEI 2018 BETREFFENDE HET TOEKOMSTIGE GEBRUIK VAN ANALOGE/DIGITALE KANALEN ZOALS VOORZIEN IN RR APPENDIX

Nadere informatie

Een toekomst voor nationale kleine satellietmissies: van droom naar werkelijkheid

Een toekomst voor nationale kleine satellietmissies: van droom naar werkelijkheid ONGERUBRICEERD Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium National Aerospace Laboratory NLR Managementsamenvatting Een toekomst voor nationale kleine satellietmissies: van droom naar werkelijkheid Rapportnummer

Nadere informatie

Kleine satellieten made in Belgium

Kleine satellieten made in Belgium Kleine satellieten made in Belgium Is de trend in de satellietindustrie vergelijkbaar met deze in de elektronica : is miniaturisatie de toekomst? Hoewel er wereldwijd activiteiten lopen om steeds kleinere

Nadere informatie

Security Management Solution INNOVATORS IN SECURITY

Security Management Solution INNOVATORS IN SECURITY Security Management Solution INNOVATORS IN SECURITY Geïntegreerde Oplossingen Security Management Inbraak Detectie Camera Bewaking Inhoud 1. Wie zijn wij? 2. Onze beveiligingsoplossing 3. Marktsegmenten

Nadere informatie

Professional Services

Professional Services Professional Services Winning deals together with Alcadis Professional Services Experience Center Het Experience Center biedt Alcadis alle faciliteiten om partners te informeren over Wi-Fi, IP-connectiviteit

Nadere informatie

Maak uw eigen SECURITY DRONE VLOOT

Maak uw eigen SECURITY DRONE VLOOT .:. EUROPEAN DEFENCE.:. Arcadia ANTI - BLAST & BULLETPROOF EMERGENCY AND MILITARY - DYNAMIC AIR SHELTERS Maak uw eigen SECURITY DRONE VLOOT MILITARY APPLICATIONS / PUBLIC SAFETY APPLICATIONS / COMMERCIAL

Nadere informatie

INFORMELE VERGADERING VAN DE EUROPESE MINISTERS BEVOEGD VOOR DE RUIMTE. Kourou 20 tot 22 juli 2008

INFORMELE VERGADERING VAN DE EUROPESE MINISTERS BEVOEGD VOOR DE RUIMTE. Kourou 20 tot 22 juli 2008 BIJLAGE B INFORMELE VERGADERING VAN DE EUROPESE MINISTERS BEVOEGD VOOR DE RUIMTE Kourou 20 tot 22 juli 2008 Elementen die gebruikt werden voor de bijdragen van de Belgische delegatie Plenaire sessie van

Nadere informatie

UAV s voor veiligheid. Ir. Reinout Gunst Veiligheidscoördinator 3 april 2013 Kooy symposium

UAV s voor veiligheid. Ir. Reinout Gunst Veiligheidscoördinator 3 april 2013 Kooy symposium UAV s voor veiligheid Ir. Reinout Gunst Veiligheidscoördinator 3 april 2013 Kooy symposium Onderwerpen 3i UAV project Haven van Rotterdam Waarom deelname aan 3i? Scenario s 2 Interreg 2Seas program Cross

Nadere informatie

Hoop-gebied Opleiding

Hoop-gebied Opleiding 3.3 Samenstelling en omvang instroompopulatie 3.3.1 Instroom bij voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk 2008-2009 t/m 2010-2011 Economie Accountancy 161 166 155 Bedrijfseconomie 207 226 214

Nadere informatie

Status Roadmap 2.0 28.10.2011 Nico van Putten / Luc Boumans

Status Roadmap 2.0 28.10.2011 Nico van Putten / Luc Boumans Status Roadmap 2.0 28.10.2011 Nico van Putten / Luc Boumans Roadmap 2.0 Aanleiding en context Status Roadmaps 2.0 Evaluatie Hoe verder? Waarom Roadmap 2.0; het budget Consequenties van het beleid en in

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl

Nadere informatie

ACA IT-Solutions beveiligt de IT van Medisch Centrum Leeuwarden tegen malware en security breaches

ACA IT-Solutions beveiligt de IT van Medisch Centrum Leeuwarden tegen malware en security breaches CASE STUDY ACA IT-Solutions beveiligt de IT van Medisch Centrum Leeuwarden tegen malware en security breaches Met Kaspersky Endpoint Security goed voorbereid op toekomstige aanvallen 2 Case study: Medisch

Nadere informatie

Drones bij Defensie. De stand van zaken ONGERUBRICEERD. DO / AMO / ISR Majoor Boudewijn Roddenhof HOT Projectteam invoering MALE UAS

Drones bij Defensie. De stand van zaken ONGERUBRICEERD. DO / AMO / ISR Majoor Boudewijn Roddenhof HOT Projectteam invoering MALE UAS De stand van zaken DO / AMO / ISR Majoor Boudewijn Roddenhof HOT Projectteam invoering MALE UAS Introductie Majoor-vlieger Boudewijn Roddenhof Sinds 1993 in dienst Defensie Momenteel werkzaam Defensiestaf,

Nadere informatie

Data? Informatie? Kennis! Wijsheid!

Data? Informatie? Kennis! Wijsheid! Data? Informatie? Kennis! Wijsheid! Ivo Cré, Polis Wat is Polis? Netwerk 70 Europese steden en region s Innovatie Uitwisseling van kennis en ervaringen Europese en internationale initiatieven Europese

Nadere informatie

Duurzame hub, oké. Maar hoe?

Duurzame hub, oké. Maar hoe? Duurzame hub, oké. Maar hoe? Prof.dr.ir. Jacco M. Hoekstra Decaan Faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek 1 Conclusie Er is op dit moment nog een unieke kans om van Schiphol een groene en innovatieve

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 30 806 Onbemande vliegtuigen (UAV) Nr. 47 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Instroom Instroom bij voltijd- deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk t/m

Instroom Instroom bij voltijd- deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk t/m bij voltijd- deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk 2009-2010 t/m 2011-2012 Economie Ad Bedrijfseconomie 20 Ad Facility Management 39 10 15 Accountancy 167 158 170 Bedrijfseconomie 231 220 325 Opleiding

Nadere informatie

Commissieplan 2015 Normcommissie , 'Telecommunications and information exchange between systems'

Commissieplan 2015 Normcommissie , 'Telecommunications and information exchange between systems' kenmerk Error! Bookmark not defined. datum 2015-05-29 pagina 1/5 Commissieplan 2015 Normcommissie information exchange between systems' NORMCOMMISSIE NEN Kennis & Informatiediensten Postbus 5059 2600 GB

Nadere informatie

Drones of Onbemande Luchtvaartuigen?

Drones of Onbemande Luchtvaartuigen? Drones of Onbemande Luchtvaartuigen? Ontwikkelingen in het Luchtrecht Journée Schadee, 3 april 2014 Hanneke van Traa-Engelman 1 Drones of onbemande luchtvaartuigen? 2 Drones of onbemande luchtvaartuigen?

Nadere informatie

De laatste ontwikkelingen op het gebied van NEN-EN normering de nieuwe norm is compleet

De laatste ontwikkelingen op het gebied van NEN-EN normering de nieuwe norm is compleet De laatste ontwikkelingen op het gebied van NEN-EN 50600 normering de nieuwe norm is compleet Niek van der Pas Voorzitter NEN commissie: Computerruimten en datacenters Nederland NEN 'Computerruimtes en

Nadere informatie

TENCompetence: ontwikkelen van een infrastructuur voor levenslang leren m.b.v. leertechnologie standaarden

TENCompetence: ontwikkelen van een infrastructuur voor levenslang leren m.b.v. leertechnologie standaarden TENCompetence: ontwikkelen een infrastructuur voor levenslang leren m.b.v. leertechnologie standaarden Jocelyn Manderveld Stichting SURF EduExchange 7 december 2006 OOKWEL De ontwikkeling een Persoonlijke

Nadere informatie

3.5 Studiestakers Aantal studiestakers en gemiddelde studieduur t/m

3.5 Studiestakers Aantal studiestakers en gemiddelde studieduur t/m 3.5 Studiestakers 3.5.1 Aantal studiestakers en gemiddelde studieduur 2007-2008 t/m 2009-2010 voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk aantal studiestakers gemiddelde studieduur Economie Accountancy

Nadere informatie

" Inleiding: " Sectie GISt " GDMC " TUDelft " Case studies " Conclusies

 Inleiding:  Sectie GISt  GDMC  TUDelft  Case studies  Conclusies De impact van open vs closed source voor geo DBMS research Seminar Open Source GEO ICT Delft Wilko Quak 1 Overzicht " Inleiding: " Sectie GISt " GDMC " TUDelft " Case studies " Conclusies 2 Section GIS

Nadere informatie

Mobiele communicatie: reken maar!

Mobiele communicatie: reken maar! Mobiele communicatie: reken maar! Richard J. Boucherie Stochastische Operationele Research Toen : telefooncentrale Erlang verliesmodel Nu : GSM Straks : Video on demand Toen : CPU Processor sharing model

Nadere informatie

Traffic andcollisionavoidance

Traffic andcollisionavoidance Traffic andcollisionavoidance voor de grote en kleine luchtvaart DFN-dag 25 mei 2013 TCAS = Traffic Alert andcollisionavoidance system Implementatie van een ACAS Een AirborneCollisionAvoidanceSystemof

Nadere informatie

Naar een nieuw Privacy Control Framework (PCF)

Naar een nieuw Privacy Control Framework (PCF) Naar een nieuw Privacy Control Framework (PCF) Ed Ridderbeekx 22 november 2017 Een stukje geschiedenis 2001: Raamwerk Privacy Audit (door Samenwerkingsverband Audit Aanpak onder verantwoordelijkheid CPB)

Nadere informatie

4G frequentiebanden / LTE frequentiebanden

4G frequentiebanden / LTE frequentiebanden 4G frequentiebanden / LTE frequentiebanden 13-01-2014 GSM Helpdesk Nederland Bij reguliere 2G (GSM) en 3G (UMTS) telefoons en smartphones was het zeer gebruikelijk om de frequenties in MHz aan te geven

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 : nationaal wettelijk kader 1. Aanvraagprocedure vergunning Type vlucht? a) Test vluchten:

Hoofdstuk 2 : nationaal wettelijk kader 1. Aanvraagprocedure vergunning Type vlucht? a) Test vluchten: Type vlucht? a) Test vluchten: Testen van luchtvaartuigen, nuttige lading, software b) Opleidingsvluchten: Opleiding van afstandspiloot en/of gebruik van nuttige lading c) Demonstratievluchten: Tonen wat

Nadere informatie

ROC 09/2016 NLR DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU,

ROC 09/2016 NLR DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU, Nummer 2016/25778 Betreft ROC 09/2016 NLR Luchtvaart Mercuriusplein 1-63 Hoofddorp Postbus 575 2130 AN Hoofddorp www.ilent.nl Contactpersoon F 070-4563009 DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU,

Nadere informatie

Verkeer en Waterstaat

Verkeer en Waterstaat Wat het NLR doet voor Verkeer en Waterstaat OPLOSSINGEN VOOR DUURZAME LUCHTVAART EN EEN DUURZAAM LEEFMILIEU Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium Veiligheid Capaciteit Milieu Mainport Schiphol Single

Nadere informatie

5G en de toezichthouder

5G en de toezichthouder 5G en de toezichthouder 19 februari 2019 Dennis Brouwer en Onno Mantel 1 De Autoriteit Consument en Markt De ACM ziet er op toe dat bedrijven eerlijk concurreren en beschermt consumentenbelangen Mededingingstoezicht

Nadere informatie

BELGISCH INSTITUUT VOOR POSTDIENSTEN EN TELECOMMUNICATIE

BELGISCH INSTITUUT VOOR POSTDIENSTEN EN TELECOMMUNICATIE BELGISCH INSTITUUT VOOR POSTDIENSTEN EN TELECOMMUNICATIE MEDEDELING VAN DE RAAD VAN HET BIPT VAN 24 JANUARI 2017 MET BETREKKING TOT DE COMMUNICATIE AAN BOORD VAN ZEESCHEPEN IN DE FREQUENTIEBANDEN 457,5125-457,5875

Nadere informatie

T-Mobile biedt 4G voor alle smartphones, dus ook de iphone 5

T-Mobile biedt 4G voor alle smartphones, dus ook de iphone 5 T-Mobile biedt 4G voor alle smartphones, dus ook de iphone 5 Samen Meer Bereiken Een netwerk voor mobiele telefonie is nooit af. T-Mobile volgt het gebruik en de prestaties van het mobiele netwerk op de

Nadere informatie

VERTICALE TOEPASSINGEN VAN 5G. Presentatie voor KIVI Toon Norp - TNO

VERTICALE TOEPASSINGEN VAN 5G. Presentatie voor KIVI Toon Norp - TNO VERTICALE TOEPASSINGEN VAN 5G Presentatie voor KIVI Toon Norp - TNO Mobiel data verkeer 5G TECHNOLOGIE OM GROEI BIJ TE BLIJVEN 50 50 miljard dingen 2010 to 2015 Daadwerkelijk en voorspelling Groei aanname

Nadere informatie

NSO presentatie Big Science Industry Day 16 oktober 2013 Joost Carpay Netherlands Space

NSO presentatie Big Science Industry Day 16 oktober 2013 Joost Carpay Netherlands Space 1 NSO presentatie Big Science Industry Day 16 oktober 2013 Joost Carpay (j.carpay@spaceoffice.nl; Netherlands Space www.spaceoffice.nl) Office Netherlands Space Office (NSO) Ruimtevaartorganisatie van

Nadere informatie

ESA lanceert innovatieve communicatiesatelliet met DARE-enabled chips aan boord

ESA lanceert innovatieve communicatiesatelliet met DARE-enabled chips aan boord Editie maart 2017 imec.ic-link ESA lanceert innovatieve communicatiesatelliet met DARE-enabled chips aan boord Imec leverde een bijdrage aan niet minder dan 645 chips die in de elektronica van de satelliet

Nadere informatie

Wereld in transitie. Drivers en trends

Wereld in transitie. Drivers en trends Wereld in transitie Drivers en trends Batterij vereisten Uitdagingen Veiligheid GRID EV ELECTRONICA Lange levensduur Hoge energiecapaciteit Snel laden Goedkoop Duurzaam 3 @VITO/EnergyVille Missie Doel:

Nadere informatie

Welkom bij Interconnect. Maartje van Alem Marketing Manager

Welkom bij Interconnect. Maartje van Alem Marketing Manager Welkom bij Interconnect Maartje van Alem Marketing Manager Agenda Introductie Interconnect Outsourcing is niet meer weg te denken in de datacenterwereld Wat zijn de laatste marktontwikkelingen? Technologische

Nadere informatie

Telematica & Telecommunicatie

Telematica & Telecommunicatie Telematica & Telecommunicatie Vodafone Door: Alfo Mulder (Third Party Channel Management, Vodafone) 27 November 2007 Amsterdam RAI Inhoud Introductie Telematica& Telecommunicatie markt en segment groei

Nadere informatie

Korte beschrijving van het project Inhoud van dit document Contactinformatie Team: Email: Telefoon: Persinformatie

Korte beschrijving van het project Inhoud van dit document Contactinformatie Team: Email: Telefoon: Persinformatie SpaceBillboard Onze missie is om mensen te inspireren en ruimtevaartonderzoek te steunen, door het eerste reclamepaneel ooit in de ruimte te lanceren. Korte beschrijving van het project SpaceBillboard

Nadere informatie

Concurrent AC1200 Dual Band WiFi Repeater Vergroot het bereik van je netwerk met één druk op de knop!

Concurrent AC1200 Dual Band WiFi Repeater Vergroot het bereik van je netwerk met één druk op de knop! EM4597 EAN: 8716065003185 OVERVIEW Vergroot eenvoudig je 2,4GHz en 5GHz draadloze netwerk Crossband technologie: haal een maximale snelheid tot 300+900Mbps Locatie indicator: altijd de perfecte locatie

Nadere informatie

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Ontwerp. VERORDENING (EU) nr. /2010 VAN DE COMMISSIE

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Ontwerp. VERORDENING (EU) nr. /2010 VAN DE COMMISSIE COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, XXX Ontwerp VERORDENING (EU) nr. /2010 VAN DE COMMISSIE van [ ] tot vaststelling van gemeenschappelijke gebruiksvereisten en werkprocedures voor het luchtruim

Nadere informatie

Bijeenkomst do s en don ts bij aanvragen importontheffingen 13 September 2011. Locatie: Dienst Regelingen, Slachthuisstraat 71, 6041 CB Roermond

Bijeenkomst do s en don ts bij aanvragen importontheffingen 13 September 2011. Locatie: Dienst Regelingen, Slachthuisstraat 71, 6041 CB Roermond Bijeenkomst do s en don ts bij aanvragen importontheffingen 13 September 2011 Locatie:, Slachthuisstraat 71, 6041 CB Roermond Aanvragen importmachtigingen/ontheffingen 13 sept 2011 Agenda 12.00 13.00 uur

Nadere informatie

GETTING THE BEST OUT OF YOUR SOURCE CODE MODERNISEREN MET UNIFACE

GETTING THE BEST OUT OF YOUR SOURCE CODE MODERNISEREN MET UNIFACE GETTING THE BEST OUT OF YOUR SOURCE CODE MODERNISEREN MET UNIFACE 2 OMNEXT IN HET KORT Broncode als bron van informatie Gevestigd in NL, UK en USA Kennis van meer dan 40 diverse technologieën Verschillende

Nadere informatie

MONITOR DRAADLOZE TECHNOLOGIE. Editie najaar 2016 Onno Mantel

MONITOR DRAADLOZE TECHNOLOGIE. Editie najaar 2016 Onno Mantel MONITOR DRAADLOZE TECHNOLOGIE Editie najaar 2016 Onno Mantel ACHTERGROND TNO verzorgt sinds 2010 de Monitor Draadloze Technologie Doel is de BV Nederland overzicht te bieden in de ontwikkeling en inzet

Nadere informatie

SMART SUSTAINABLE BUILDINGS NEED SMART PLATFORMS

SMART SUSTAINABLE BUILDINGS NEED SMART PLATFORMS SMART SUSTAINABLE BUILDINGS NEED SMART PLATFORMS IoT technology that transforms the market for building automation and enables As-a-Service concepts SOLID IN W IRELESS Smart Building Design Model Als IoT

Nadere informatie

Het verhaal achter i3d.net

Het verhaal achter i3d.net Het verhaal achter i3d.net i3d.net in getallen 16 10.000 28.500 435 Datacenters wereldwijd Op zes continenten Servers wereldwijd Kilometer glasvezel Gigabit/s netwerk capaciteit Groei in getallen 42 15.000

Nadere informatie

HighDensity Netwerken Rapid Deployment Op iedere locatie de gewenste informatie met een gebiedsdekkend netwerk

HighDensity Netwerken Rapid Deployment Op iedere locatie de gewenste informatie met een gebiedsdekkend netwerk HighDensity Netwerken Rapid Deployment Op iedere locatie de gewenste informatie met een gebiedsdekkend netwerk Agenda Stedelijke netwerken Rotterdam Draadloos High Density Netwerken Rapid Deployment netwerken

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Plein 4 MPC 58B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl 10 oktober 2011

Nadere informatie

ABB b.v. 12 februari 2015. Slide 1

ABB b.v. 12 februari 2015. Slide 1 Slide 1 Arnold Kroon, ABB b.v. FHI PPA dag 12-02-2015 FHI - PPA dag Operator Efficiency Slide 2 Sessie Operator Efficiency Agenda Intro Operator Efficiency Wat beïnvloedt de operator? Werkplek Omgeving

Nadere informatie

BELGISCH INSTITUUT VOOR POSTDIENSTEN EN TELECOMMUNICATIE

BELGISCH INSTITUUT VOOR POSTDIENSTEN EN TELECOMMUNICATIE BELGISCH INSTITUUT VOOR POSTDIENSTEN EN TELECOMMUNICATIE MEDEDELING VAN DE RAAD VAN HET BIPT VAN 7 DECEMBER 2010 BETREFFENDE DE MEETCAMPAGNE OM DE DEGRADATIE TE BEPALEN VAN DE RADARWERKING IN DE BAND 2700-2900

Nadere informatie

Internationale normalisatie van de laadinfrastructuur : problemen en oplossingen

Internationale normalisatie van de laadinfrastructuur : problemen en oplossingen Internationale normalisatie van de laadinfrastructuur : problemen en oplossingen Peter VAN DEN BOSSCHE Erasmus Hogeschool Brussel Vrije Universiteit Brussel Be.eV#1 1 Het elektrisch voertuig een auto?

Nadere informatie

Galileo: Waar staan we?

Galileo: Waar staan we? Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium National Aerospace Laborator y NLR Galileo: Waar staan we? P. Dieleman en M.M.M. Tossaint Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium National Aerospace Laboratory

Nadere informatie

Drones in Natuuronderzoek

Drones in Natuuronderzoek Drones in Natuuronderzoek Rob van de Haterd 13 maart 2014 Onbemande luchtvaartuigen (UAS) De term drone wordt vooral militair gebruikt Officiële term is onbemande luchtvaartuigen, oftewel Unmanned Aircraft

Nadere informatie

VOV symposium. Lkol Paul van der Heul -C-Geniewerken -Infra adviseur DOPS pm.vd.heul.01@mindef.nl

VOV symposium. Lkol Paul van der Heul -C-Geniewerken -Infra adviseur DOPS pm.vd.heul.01@mindef.nl VOV symposium Lkol Paul van der Heul -C-Geniewerken -Infra adviseur DOPS pm.vd.heul.01@mindef.nl Inhoud Inleiding Compound concept Ontwikkelrichtingen Integratie Knelpunten Samenvatting en vragen 2 Inleiding

Nadere informatie

HART en 4 20 ma integreren in een PROFIBUS-installaties

HART en 4 20 ma integreren in een PROFIBUS-installaties PROFIBUS Nederland PROFIBUS, PROFINET HART en 4 20 ma integreren in een PROFIBUS-installaties Edegem, 8 juni 2010 De reden De reden voor het initiëren van zo n project kan het verbeteren van de productie

Nadere informatie

HART en 4 20 ma integreren in een PROFIBUS-installaties

HART en 4 20 ma integreren in een PROFIBUS-installaties HART en 4 20 ma integreren in een PROFIBUS-installaties Edeg, 12 november 2009 De reden De reden voor het initiëren van zo n project kan het verbeteren van de productie en of veiligheid zijn. De Nationale

Nadere informatie

Integratie in de praktijk

Integratie in de praktijk Integratie in de praktijk Werken als integratie consultant bij KLM Werken als integratie consultant bij KLM T. Lansbergen A. Kwekel Hogeschool Rotterdam 13/10/2015 Agenda Introductie - Organisatie Use

Nadere informatie

KLM. Omgaan met infrastructuren in Kritische Bedrijfsprocessen. Teun J Platenkamp KLM Security Services Sr Vice President

KLM. Omgaan met infrastructuren in Kritische Bedrijfsprocessen. Teun J Platenkamp KLM Security Services Sr Vice President Omgaan met infrastructuren in Kritische Bedrijfsprocessen Veiligheid in de luchtvaart is een probleem van mensen en geen technisch probleem. Het gaat niet om leden van de bemanning en technici maar om

Nadere informatie

Robotica in maintenance

Robotica in maintenance Robotica in maintenance Werken op hoogte: Drone toepassingen Marien van den Hoek 6-10-2015 Kic - Leaflet 2015 V01 1 Drones in de Proces Industrie Waar zijn we begonnen? 3D- Laserscanning Photogrammic scanning

Nadere informatie

Rapport Veldsterktemeting

Rapport Veldsterktemeting Zeewolde - Juttepeerlaan Plaats: Zeewolde Aanleiding: Steekproefmeting Datum meting: 22 september 2014 Copyright: AgentschapTelecom 2014 Onderdeel Ministerie van Economische Zaken Agentschap Telecom Samenvatting

Nadere informatie

Het Sebyde aanbod. Secure By Design

Het Sebyde aanbod. Secure By Design Het Sebyde aanbod Secure By Design Ons aanbod Security Scan Secure Development Security Awareness Security Assessment 1. Security Scan > Scan van uw web applicatie(s) op kwetsbaarheden. Hiervoor gebruiken

Nadere informatie

WiFi is een shared medium. Hogere snelheid -> meer clients

WiFi is een shared medium. Hogere snelheid -> meer clients Inhoudsopgave Algemene uitleg over de technieken van WiFi De troef van Ruckus De toekomst van WiFi Ruckus Management Ruckus Access Points Authenticatie en encryptie mogelijkheden WiFi is een shared medium

Nadere informatie

ASSOCIATE #VACANCY #VACATURE

ASSOCIATE #VACANCY #VACATURE #VACATURE #VACANCY De zorgsector is sterk in beweging, zowel in Nederland als internationaal. Privatisering, marktwerking en veranderende (internationale) wetgeving spelen daarbij een belangrijke rol.

Nadere informatie

Ontwikkelingen idin. Round Table Kennisgroep Betalingsverkeer: PSD2 en idin. online identificeren via uw bank. Allard Keuter idin

Ontwikkelingen idin. Round Table Kennisgroep Betalingsverkeer: PSD2 en idin. online identificeren via uw bank. Allard Keuter idin Ontwikkelingen idin Round Table Kennisgroep Betalingsverkeer: PSD2 en idin online identificeren via uw bank Allard Keuter idin Amsterdam Topics Wat is idin, wat is eid? Steeds afhankelijker Eidas wwft

Nadere informatie

MaxiTEL. dienst beschrijving. www.maxitel.nl. Laatste wijziging: April 2015 Versie: 1.0

MaxiTEL. dienst beschrijving. www.maxitel.nl. Laatste wijziging: April 2015 Versie: 1.0 Laatste wijziging: April 2015 Versie: 1.0 E-mail: info@maxitel.nl - Telefoon: 0172-754 000 Fax: 0172-754 010 - ACM Registraties: 942487 / 942488 1/6 1 Inhoudsopgave 1 Inhoudsopgave... 2 2 Inleiding...

Nadere informatie

Soorten antennetoepassingen

Soorten antennetoepassingen Bijlage 1 Soorten antennetoepassingen Omroep Eén van de oudste en meest gebruikte toepassingen van elektromagnetische velden is het versturen en ontvangen van radiosignalen, wat al snel werd gevolgd door

Nadere informatie

Tele2 Radio verbinding. Toelichting werking en veiligheid Versie 1.1

Tele2 Radio verbinding. Toelichting werking en veiligheid Versie 1.1 Tele2 Radio verbinding Toelichting werking en veiligheid Versie 1.1 Tele2 Proprietary 2 Inhoudsopgave 1 Tele2 radioverbindingen 3 1.1 Wat is een Tele2 radioverbinding? 3 1.2 Line of Sight 3 1.3 Betrouwbaarheid

Nadere informatie

DRONES. Regelgeving in de Europese Unie. Hanneke van Traa-Engelman NVV 14 september 2017

DRONES. Regelgeving in de Europese Unie. Hanneke van Traa-Engelman NVV 14 september 2017 DRONES Naar nieuwe uniforme Regelgeving in de Europese Unie Hanneke van Traa-Engelman NVV 14 september 2017 Onbemande luchtvaartuigen, unmanned aircraft(ua), unmanned aircraftsystems(uas), meestal Drones

Nadere informatie

Wireless WAN (Wide Area Netwerken) Johan Bickel

Wireless WAN (Wide Area Netwerken) Johan Bickel Wireless WAN (Wide Area Netwerken) Johan Bickel Connectiviteit Connectiviteit en met name draadloze communicatie maakt een (r)evolutie door die terugkoppeling van industriële processen en gegevens overal

Nadere informatie

ASIS Benelux - VBN Nieuwjaarsbijeenkomst

ASIS Benelux - VBN Nieuwjaarsbijeenkomst 8 Februari 2018 @Natlab André Bos Business Development Manager Netherlands Petra Swinnen Business Development Manager Belux Even Voorstellen Over Sony Video Security driven by Bosch Visie van het Top

Nadere informatie

Roger Lemmens Directeur BVZD/ABDH, April 29 th 2014

Roger Lemmens Directeur BVZD/ABDH, April 29 th 2014 Roger Lemmens Directeur BVZD/ABDH, April 29 th 2014 Het knooppunt van digitaal onderzoek, innovatie en ondernemerschap in Vlaanderen De troeven van 5 universiteiten! 800+ onderzoekers 3 Een gebalanceerd

Nadere informatie