Vroedvrouwen en prenatale counseling

Transcriptie

1 Vroedvrouwen en prenatale counseling Resultaten van de crz enquête mbt counseling voor de 1 ste trimesterscreening Sindy Helsen, stafmedewerkster crz

2 Overzicht I. Inleiding II. crz en prenatale diagnose III. Opzet onderzoek IV. Vragenlijst V. Resultaten VI. Aandachtspunten 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 2

3 I. Inleiding Debat omtrent prenatale screening en diagnostiek = niet: over de prenatale testen = wel: over grote(re) toegankelijkheid tot zwangerschapsafbrekingen om medische redenen Complexiteit van het beslissingsproces = groot De zuigende kracht van prenatale (screenings-) testen (Geelen, 2004) Verantwoordelijkheid van de counselor = groot het optimaal begeleiden naar een geïnformeerde keuze 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 3

4 II. crz en prenatale diagnose Interesse in PND vanuit: Aandacht voor de context waarin ZS verloopt Realiteit van ZS /ZS beleving: evolutie Vaststellingen in post abortusgroepen 2004: Infolijn Prenatale Diagnose: : Project Vlaamse Gemeenschap 2009: Individuele begeleidingsgesprekken voor koppels na een ZSafbreking op medische indicatie 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 4

5 Project Vlaamse Gemeenschap Concreet (1): Inventarisatie van de consensus, discussiepunten en knelpunten m.b.t. de aard en tijdstip van prenatale screening de organisatie en promotie van het aanbod hiertoe de vereiste communicatie om te komen tot een informed consent 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 5

6 Project Vlaamse Gemeenschap Concreet (2): Uitvoeren van een sterkte-zwakte analyse over de psycho-medisch-sociale begeleiding bij prenatale screening in verschillende settings voor zwangerschapsbegeleiding, verspreid over Vlaanderen en Brussel-Hoofdstad 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 6

7 III. Opzet onderzoek Enquête over de praktijk van prenatale screening van het syndroom van Down en neurale buisdefecten Bevraging van gynaecologen (780), huisartsen (350) en vroedvrouwen (320) Ism VVOG, Domus Medica, VLOV en UVV 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 7

8 IV. Vragenlijst met volgende categorieën: 1. Counseling (pré-testing) 2. Organisatie van prenatale testing 3. Algemeen beleid rond prenatale screening 4. Informed consent 5. Infolijn Prenatale Diagnose 6. Beleving zorgverlener 7. Informatie verstrekking over het aanbod 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 8

9 V. Resultaten 1. Algemene informatie: 1.1. response rate 1.2. profiel respondenten 2. Specifieke bevindingen mbt counseling 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 9

10 V. Resultaten 1. Algemene informatie 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 10

11 1.1. Response rate: Ingevulde vragenlijsten: GYN: % VrVr: % HA: 91 26% Weigeringen: GYN: 43 35% VrVr: 53 43% HA: % 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 11

12 Motivatie van weigeringen: Variabele N Vroedvrouw Gynaecoloog Huisarts Combined N = 52 N = 43 N = 37 N = 134 Motivatie 131 Niet betrokken 100% (52) 56% (22) 51% (19) 73% (94) Geen nut van dit onderzoek 0% ( 0) 3% ( 1) 5% ( 2) 2% ( 3) Geen tijd 0% ( 0) 8% ( 3) 27% (10) 10% (13) Andere 0% ( 0) 33% (13) 16% ( 6) 15% (19) Table 3.50: informatie over de motivatie van de respondent bij weigering 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 12

13 1.2. Profiel van de respondenten (1) GYN VrVr HA Geslacht: M/V 50/50 2/98 60/40 Leeftijd: gemidd 44 (SD=12) 38 (SD=9) 47 (SD=10) Prof setting: >90% ZH 50% ZH 38 % groeps- (NU>U) (NU=U) praktijk 50% Privé 33% Privé 64% Privé 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 13

14 1.2. Profiel van de respondenten (2) GYN VrVr HA Zelf counseling 100% 50% 66% doen Aantal counselinggesprekken/maand: 0 5 : 13% 68% 98% 6 30: 79% 26% 2% > 30: 8% 6% 0% 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 14

15 V. Resultaten 2. Specifieke bevindingen mbt counseling 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 15

16 2.1. Inhoudelijke aspecten: Vraag: welke aspecten komen er in uw counselinggesprekken aan bod? Tabel 3.5.: reële situatie 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 16

17 Variabele N Vrvrouw Gynaecoloog Huisarts Combined N = 39 N = 219 N = 60 N = 332 Medische info over testen % ( 35) 95% (207) 97% ( 58) 95% (313) Info over testresultaten % ( 35) 92% (200) 90% ( 54) 91% (301) Mogelijkh bij verhoogd risico % ( 35) 96% (209) 93% ( 56) 95% (314) Keuzevrijheid van het ingaan % ( 37) 94% (204) 93% ( 56) 94% (311) Belevingsaspecten % ( 30) 52% (113) 70% ( 42) 58% (193) Ethische vragen % ( 22) 41% ( 90) 55% ( 33) 45% (149) Maatsch. gevoeligheden % ( 12) 17% ( 38) 23% ( 14) 20% ( 65) Andere 330 5% ( 2) 2% ( 5) 2% ( 1) 2% ( 8) Tabel 3.5. Informatie over inhoudelijke aspecten van de counselinggesprekken 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 17

18 Ideale situatie: dezelfde 4 items komen terug Rangorde van belangrijkheid: GYN VrVr HA Medische info 54% 47% 45% Keuzevrijheid 47% 60% 37% Info over testresultaten 46% 37% 34% Mogh bij verhoogd risico 45% 46% 33% Belevingsaspecten 12% 39% 15% Ethische aspecten 11% 24% 10% 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 18

19 2.2. Tijdstip Pré-conceptie advies: de meesten alleen dan als patn ~ risicogroep. Toch ¼ GYN standaard een counselinggesprek rond prenatale (screenings-)testen Syst 1 ste consult in ZS: 83% vd GYN, 53% vd HA en 63% vd VrVr Moment van feitelijke testing (!!!): 14% vd GYN, 17% vd HA en 10% vd VrVr 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 19

20 2.3. Door wie 1. Algemene consensus: counseling door arts (huisarts of gynaecoloog) of vroedvrouw die de zwangere opvolgt (80% overall) 2. Vroedvrouwen zien het zichzelf ook doen (29%), terwijl HA en Gyn dit niet zo zien 3. Huisartsen zien eerder zichzelf als 2 de in rang (38%) 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 20

21 2.4. Mate van moeilijkheid hierbij ervaren - 80% van de ganse groep ervaart nauwelijks of geen problemen - overige 20%: reden? 1. met het feit dat patiënten de counseling soms moeilijk begrijpen: overall +/- 40% 2. met het feit dat patiënten hier vaak niet mee bezig zijn 3. de voorwaardelijke zin - Wat verder opvalt: bijna ¼ van de VrVr en ¼ van de HA geeft aan met onvoldoende kennis omtrent prenatale testen!!! 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 21

22 6.3. Specifieke communicatie vereist a) algemeen: - Table 3.43: Informatie over de respondent of hij/zij voldoende kennis heeft en/of hij/zij de behoefte heeft aan bijkomende training Variabele N VrVr Gyn HA Combined N = 56 N = 159 N = 50 N = 277 Vold kennis 275 Ja 40% 93% 60% 76% Training 273 Ja 80% 23% 67% 44% 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 22

23 Voldoende kennis/ behoefte aan bijkomende training b) specifiek: Table 3.44: Informatie over de specifieke training waaraan de respondent behoefte heeft Variabele N VrVr Gyn HA Combined N = 43 N = 36 N = 33 N = 121 Prenatale testen kennis % 47% 79% 71% Comm. vaardigh % 31% 27% 26% Comm. vaardigh. slecht nieuws % 56% 27% 50% Andere 121 2% 11% 6% 7% OPGELET!!! ZEER LAGE AANTALLEN 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 23

24 2.5. Plaats van informatiebrochure/-folder a) praktijk van gebruik: GYN: 44% VrVr: 46% HA: 12% b) ervaren van meerwaarde? Ja: Vrvr 75%, GYN: 64%, HA: 67% ik geloof niet dat een folder de complexiteit van deze materie kan bevatten : ¼ GYN Opgelet: duidelijke meerwaarde vs beperkt gebruik (zeker bij HA) 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 24

25 5. Infolijn Prenatale Diagnose Tabel 3.36: Informatie over de respondent indien hij/zij wist dat er een Infolijn Prenatale Diagnose bestaat Variabele N Vroedvrouw Gynaecoloog Huisarts Op de hoogte % ( 21) 33% ( 71) 11% ( 8) De Infolijn Prenatale Diagnose is te weinig bekend, in het bijzonder bij de huisartsen! 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 25

26 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 26

27 7. Informatieverstrekking over het aanbod 7.1. Maatschappelijke sensibilisering? Table 3.46: mening van de respondent of hij/zij het belangrijk vindt dat het aanbod van prenatale screening meer maatschappelijk gesensibiliseerd moet worden Variabele N Vrvr Gyn HA Combined N = 85 N = 219 N = 91 N = 409 Maatsch. sensibilisering van het aanbod 353 Ja 68% 46% 58% 52% 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 27

28 7.2. Bezorgdheden: Aandachtspunten bij algemene sensibilisering: niet problematiseren opletten voor angstinductie, invloed op zwangerschapsbeleving! (Geelen (2004) ) illusie: perfect kind eerder over kennis van testen/ de keuzevrijheid? 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 28

29 VI. Aandachtspunten mbt counseling 1. Complementariteit artsen en vroedvrouwen erkennen 2. Zorgethische benadering: nog meer aandacht voor de morele context 3. Afstemming nodig over de rol/plaats van de vroedvrouw, de gynaecoloog en de huisarts Oog voor bijscholing/ spec opleiding vroedvrouwen Optimale samenwerking 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 29

30 VI. Aandachtspunten mbt counseling 4. Nood aan bijkomende kennis en training - Kennis omtrent de bestaande prenatale testen - Training in communicatieve vaardigheden 5. Nood aan kwalitatief onderzoek naar de invloed op zwangere vrouwen/koppels van het standaard aanbieden van de 1 ste trimesterscreening zo beter zicht op hun noden 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 30

31 VI. Aandachtspunten mbt counseling 6. Optimalisatie van de kans op een echte geïnformeerde keuze door: 6.1.Tijdstip van counseling ifv (toek) zwangerschap: voldoende vóór feitelijke testing 6.2. Plaats van een goede informatiebrochure? 6.3. Mogelijke verwijzing naar de Infolijn Prenatale Diagnose 6.4. Algemene sensibilisering of bekendmaking van het aanbod van prenatale testen (voorlichting)? 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 31

32 Alle resultaten van de enquête zijn gebundeld in een onderzoeksrapport prenatale screening te downloaden via 24/03/2009 Studiedag Vroedvrouwen 32