Even voorstellen. VMT Introductiecursus september Stephanie Wagenaar. Stephanie Wagenaar. Senior Consultant Berenschot

Transcriptie

1 VMT Introductiecursus september 2015 Stephanie Wagenaar Even voorstellen Stephanie Wagenaar Senior Consultant Berenschot Clustermanager Agri & Food Amsterdam Economic Board Innovatieadviseur Agri & Food Syntens 1

2 Berenschot Adviesbureau Berenschot Opgericht in 1938 Nederlands met een sterke internationale oriëntatie Ongeveer 350 medewerkers Opgericht in 1938 Ir. B.W. Berenschot Methoden en technieken uit Amerika geïmporteerd 350 werknemers Hoofdkantoor Utrecht Doel van de dag en programma Ontvangst Inleiding door de dagvoorzitter (Stephanie Wagenaar) Module Food Marketing & Consument (Harry van Delft) Pauze Module Kwaliteitsmanagement (Hanneke Vriend) Lunch Module Levensmiddelenwetgeving (Geert de Rooij) Module Innovaties en technologie (Albert Zwijgers) Pauze Module Maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzame ontwikkeling (Chris Dutilh) Afsluiting en borrel 2

3 Vragenrondje 1. Vertel kort iets over jezelf: wie ben je? bij welk bedrijf werk je? wat brengt je hier? 2. Wat verwacht je van vandaag? 3. Welke informatie zou je echt verder helpen? Inhoudsopgave van deze presentatie 1. Beeld van de Agri & Food sector 2. Trends en ontwikkelingen 3

4 Agri & Food sector Nederland Wat is Agri & Food? 4

5 Kernregio s Agri & Food in Nederland Agri & Food sector Nederland in cijfers Topsector Agri & Food (2014) Productie: miljoen euro Toegevoegde waarde: miljoen euro Werkzame personen: fte Aantal bedrijven: Aandeel per topsector in totaal topsectoren (2011) Bron: CBS, Monitor topsectoren

6 Nederlandse voedselketen Nederlandse afzetkanalen Consumentenbestedingen eten en drinken Supermarkten 27,7 mld Totaal 56,5 mld Foodservice 18,1 mld Speciaalzaken 10,7 mld Bron:Consumententrends 2012, EFMI Business School en CBL, juni

7 Food Marketing & Consument Harry van Delft Lector AgroFoodMarketing HAS Hogeschool Managing Partner OranjeMund Wat bepaalt de kwaliteit van een levensmiddel voor de consument? Smaak, textuur, uiterlijk, voedingskundige waarde, verkrijgbaarheid De productie van voedingsmiddelen Foodmatrix, performance en kwaliteit van ingrediënten, processing aspecten, houdbaarheid, verpakken Productontwikkeling en innovatie Macronutriënten (water, eiwit, koolhydraten, vet) Micronutriënten (vitaminen, antioxidanten, mineralen, sporenelementen) en additieven Procestechnologie en 'nieuwe' technologieën De Europese Foodsector Bron: FoodDrinkEurope, Data & trends of the European food and drink industry

8 De Europese Foodsector Bron: FoodDrinkEurope, Data & trends of the European food and drink industry Nederlandse foodsector in EU Grootste producenten in Europa Turnover Value Added Employees Companies billion billion 1,000 1 Germany ,970 2 France ,500 3 Italy ,85 4 United Kingdom ,766 5 Spain ,196 6 Netherlands ,751 7 Poland ,330 Bron: FoodDrinkEurope, Data & trends of the European food and drink industry

9 Nederlandse foodsector in EU Bruto toegevoegde waarde per werknemer per jaar in 2009 (x 1.000) Bron: FNLI, Monitor levensmiddelenindustrie 2012 Innovatie binnen de foodsector in EU Bron: FoodDrinkEurope, Data & trends of the European food and drink industry

10 Internationale positie Exportmarkten en producten Groeiregio s voedingsindustrie Bron: Berenschot, Agri & Food Trends onderzoek 2014 De Vertrouwensformule Internationale positie Horizontale en verticale samenwerking tussen partijen om prijsschommelingen en ongelijk verdeelde winstmarges te stabiliseren Internationale omzet geeft op termijn meer marge en reduceert het afnemersrisico. Bedrijven die internationaliseren, beginnen vaak met export als een bijzaak. Maar als een onderneming de export wil uitbouwen, is inbedding in de bedrijfsstrategie en bij de medewerkers noodzakelijk. Ontwikkeling in wereldvoedselprijzen leidt tot hernieuwde politieke belangstelling Kansen in Afrika voor de foodservicesector: groeiende economie en politieke stabiliteit Inspelen op consumentenbehoefte, Unilever in Afrika Ontwikkeling markt en ondernemerschap, Heineken Bron: Policy Roundtables -Competition Issues in the Food Chain Industry 2013, M. Lem et. al. Doing Business in Africa, Rabobank Fice priorities for global food agenda in 2015, ABN AMRO Groeienover grenzen 10

11 Kracht van Nederlandse foodsector Pilaren van concurrentiekracht Geografie Ondernemerschap Gouden driehoek Grote markten Klimaat Mainports Aardgas MKB, familiebedrijven Internationaal Hoge lokale eisen Coöperatieve aard Overheid Private sector Kennisinstellingen Wet-en regelgeving Geert de Rooij Specialist Levensmiddelenwetgeving, FNLI Introductie in de: - algemene levensmiddelenverordening - algemene voorschriften hygiënisch produceren - gebruikersmogelijkheden voor levensmiddelentoevoegingsmiddelen (additieven etc.) - voorschriften voor het op de markt brengen van nieuwe voedingsmiddelen - etiketteringsvoorschriften - controle voorschriften en maximale gehaltes aan verontreinigingen als zware metalen of gewasbeschermingsmiddelen - wettelijke voorschriften in relatie tot overige aspecten als REACH (milieu en Arbo-normen) of nanotechnologie. - instituten in Europa 11

12 Kracht van Nederlandse foodsector Pilaren van concurrentiekracht Geografie Ondernemerschap Gouden driehoek Grote markten Klimaat Mainports Aardgas MKB, familiebedrijven Internationaal Hoge lokale eisen Coöperatieve aard Overheid Private sector Kennisinstellingen Ecosysteem Nederlandse foodsector NGO s: UTS, Max Havelaar. De rol van ngo s in communicatie wordt steeds nadrukkelijker. Ze hebben een grote invloed op de collectieve perceptie van voedsel en vinden bij de politiek een gewillig oor. Branches en netwerken Kenmerken van de Nederlandse bevolking 12

13 Perspectief Nederlandse foodsector Perspectief voor de periode tot 2020 Bron: Rabobank Cijfers & Trends BrancheBarometer Food, 2014 Maatschappelijke trends (megatrends) 13

14 Hoe voeden we de wereld? Groei wereldbevolking: naar 9 miljard in 2050 Toenememde koopkracht per hoofd, groei middenklasse Urbanisering: Van 49% in 2005 naar 60% in 2030 Duurzaamheid en voedselveiligheid Tekort aan grondstoffen Behoefte aan intensivering en verduurzaming Kansen voor internationaal ondernemerschap Groei wereldbevolking Bron: ING, Voedingsmiddelenindustrie ,

15 Food for thought Bron: FoodDrinkEurope, Data & trends of the European food and drink industry Food for thought Bron: FoodDrinkEurope, Data & trends of the European food and drink industry

16 Kwaliteitsmanagement Hanneke Vriend ViaVriendInterim en Advies belang van kwaliteit en voedselveiligheid binnen de foodsector, rol van QA en QC binnen foodbedrijven, kwaliteitsmodellen; de betekenis van HACCP voor voedselveiligheid global Food Safe Initiative en voedselveiligheidsstandaarden (HACCP, BRC, IFS, ISO22000 en FSSC2200, GlobalGAP) basisvoorwaardenprogramma: oa. hygiëne, beheersing van fysische, chemische en microbiologische risico s, rol van personeel allergenenmanagement rol van het management: oa recall- en crisismanagement de noodzaak van ketenbeheersing en leveranciersborging; enkele voorbeelden Inkomensstijging stimuleert voedselconsumptie Bron: ING, Voedingsmiddelenindustrie ,

17 Met welvaart komt een ander voedingspatroon Bron: FNLI, De stille kracht route voorwaarts voor de Nederlandse levensmiddelenindustrie, 2010 Technologietrends in food Stichting Toekomstbeeld der Techniek: overzicht van 20 technologieën die de Agri & Food sector de komende jaar kunnen beïnvloeden. Voorbeeld: Nanovoedsel een veelbelovende technologie waarbij nano-deeltjes verschillende aspecten van voedsel kunnen verbeteren zoals smaak, minder calorieën en houdbaarheid. Wat zijn de gevolgen voor de bedrijven in de foodsector? Efficiënter? Meer produceren in minder tijd? Verbetering van de kwaliteit en gezondheid van voeding? 20 Technologieën 1. 3D-printen 11. Bio raffinage en biobrandstoffen 2. 4D-printen 12. Gentechnologie 3. Slimme materialen 13. Synthetischebiologie 4. Robotica 14. Eiwittransitie 5. Autonoom handelende Robots 15. Food design 6. Sensortechnologie 16. Aquacultuur 7. Informatietechnologie en IT-infrastructuren 17. Verticale landbouw 8. Bio-informatica 18. Conserveringstechnologieën 9. Precisielandbouw 19. Transporttechnologie 10. Hernieuwbare energie 20. Weersbeïnvloeding Bron: Stichting Toekomstbeeld der techniek Toekomstverkenning naar de invloed van technologische ontwikkelingen op de agri- & foodsector tot

18 Innovatie: smart data en ICT Smart data en ICT beïnvloeden de inrichting en aansturing van voedselketens RFID (Radio Frequency Identification) chip Registratie van diner-ervaring door restaurants m.b.v. app De mobiele betalingsapp van Starbucks, gebruikt data om te onderzoeken wat elke klant prefereert. Bron: ING Food 2030, Smartblogs Hpw the food industry is making sense of big data Technologie en Innovatie Albert Zwijgers Lector 'Technologie en Ingrediënten', HAS Den Bosch Innovatiemakelaar Voeding en Gezondheid, Food & NutritionDelta Wat bepaalt de kwaliteit van een levensmiddel voor de consument? Smaak, textuur, uiterlijk, voedingskundige waarde, verkrijgbaarheid De productie van voedingsmiddelen Foodmatrix, performance en kwaliteit van ingrediënten, processing aspecten, houdbaarheid, verpakken Productontwikkeling en innovatie Macronutriënten (water, eiwit, koolhydraten, vet) Micronutriënten (vitaminen, antioxidanten, mineralen, sporenelementen) en additieven Procestechnologie en 'nieuwe' technologieën Bron: Stichting Toekomstbeeld der techniek Toekomstverkenning naar de invloed van technologische ontwikkelingen op de agri- & foodsector tot

19 Sociale media en e-commerce Online aanbieden van voeding betekent aanpassen in marketing, assortiment en logistiek Van traditionele supermarketen naar nieuwe concepten Click & Collect Click & Delivered Locatie supermarkt dient als magazijn. Verspreiding van deze magazijnen door heel Nederland is niet altijd een voordeel. De consument is kritisch en heeft bereik Apps voor foodsharing etc. Bron: Rabobank Thema-update: Koel- en vrieshuizen, Rabobank -Thema-update: Vision on Food Innovatie: sociale media en e-commerce Heel veel apps verkrijgbaar. Bijv. apps Voedingscentrum: eetmeter, gezondgroeien, slimkoken, etikettenwijzer 19

20 Veranderend consumenten gedrag Bron: top-sectoren.nl, 2012 Veranderend consumenten gedrag: Wat wil de consument? LAAG HOOG Genieten Gezond Gemak Goedkoop Geweten McDonalds? Bio Sterrenrestaurant? 20

21 Veranderend consumenten gedrag: beleving Bron: FoodableTV Table 42: Replacing service staffwith chefs Veranderend consumentengedrag: De hybride consument De hybride consument kiest goedkoop maar kwalitatief goede voedingsproducten of kiest een hoger geprijsd premium merk. Resultaat: het middensegment daalt (met een verwachting van 2% per jaar) en voor de uiterste segmenten wordt een stijging van 7% verwacht in het aantal aankopen voor de komende vijf jaar. Bron: Rabobank -Thema-update: De hybride consument 21

22 Beïnvloeding consumentengedrag Bron: Whole Foods Market Responsibly Grown Nieuwe retailconcepten-blurring Logica van de consument maakt dat de grens tussen retail en foodservice vervaagt waardoor nieuwe concepten ontstaan. 22

23 Vertrouwen en voedselveiligheid Bron: ABN AMRO Vers in 2020, Slagerij AULA in Gent Vertrouwen en voedselveiligheid: Werk aan de winkel De kracht van het vertrouwen wordt bepaald door de mate waarin de belofte die je doet en de bewijsvoering op elkaar aansluiten. Reputatiemanagement heeft als doel aan voorkeur (offensief) en vertrouwen (defensief) te bouwen. + + = Bouw langdurige relaties met handelspartners Kom altijd je afspraken na Wees transparant, ook als het moeilijk is Werk aan gedrag, niet aan papieren tijgers Waak voor egocentrisme en opportunisme David Maister Bron: D.H. Maister, The trusted advisor,

24 Voedselverspilling Veeleisendheid vs. Duurzaamheid Bron: ING Food

25 MVO en duurzame ontwikkeling Chris Dutilh Adviesbureau DutilhBOSA Wat wordt er verstaan onder maatschappelijk verantwoord ondernemen? Toenemende impact van verduurzaming Verduurzaming in de grondstofketen en de betekenis voor sourcing. Opkomst milieustandaarden en -certificaten. Berenschot en Agrifood Sectorkennis Agrifood Flora Holland Friesland Campina Vandermoortele Internationaal actief Doing Business in Africa Vandemoortele Onderzoek Agrifood Trends 25

26 Agri & Food Ga naar om te downloaden Contact Contactgegevens - Stephanie Wagenaar s.wagenaar@berenschot.nl Edwin Lambregts e.lambregts@berenschot.nl Berenschot Groep B.V. Europalaan KS Utrecht T +31 (0) E contact@berenschot.nl W Berenschot is aangesloten bij E-I Consulting Group, een Europees samenwerkingsverband van toonaangevende bureaus. 26

27 Bronnen FoodDrink Europe European food and drink industry : Trends and data Gfk Gfk Supermarktkengetallen 2015 Gfk Gfk Supermarktkengetallen 2014 Rabobank Rabobank Food & Agri Research -Thema-update: Vision on Food (2011) ABN AMRO Zo kun je als boer geld verdienen (2015) Edwin Lambregts et al. Agri-food Trends 2014 PlanetRetail European GroceryRetailing(2014) Rabobank Rabobank Cijfers en Trends BrancheBarometern- Food: duurzaam verpakken (2015) Rabobank Rabobank Cijfers en Trends BrancheBarometern- Food (2014) OECD Policy Roundtables -Competition Issues in the Food Chain Industry 2013 FoodDrink Europe Data & Trends of the European Food and Drink Industry FNLI De stille kracht route voorwaarts voor de Nederlandse levensmiddelenindustrie (2010) ING Voedingsmiddelenindustrie (2013) FNLI De levensmiddelenindustrie in Jaarverslag FNLI FNLI Monitor Levensmiddelenindustrie 2012 FoodService Instituut FSIN Food 500 (2015) FSIN Foodservice (2012) Foodstep Foodservicemarkt Nederland 2014 FoodService Instituut Presentatie Foodservice Trends 2011 Nederland FoodService Instituut De Nederlandse foodservicemarkt in 2015 Bronnen (2) ABN AMRO - Internationalisatie: groeien over grenzen foodsector (2012) Wageningen UR -FNLI Group 7 E-commerce trends in Foodservice -Online opportunities and threats (2013) ING Agro & Food-machinebouw (2014) ING Food 2030 (2012) Hightech meets business -De economische impact van technologie voor ING sectoren, organisaties en mensen (2015) ING Omzetgroei supermarkten loopt terug (2014) ING Factsheetssectoren (2015) IRI Bestedingen aan het CBL-supermarktassortiment in 2013 FNLI Monitor Levensmiddelenindustrie 2013 FNLI Monitor Levensmiddelenindustrie 2014 FoodDrink Europe Preventing food wastage in the food and drink sector (2015) Rabobank Rabobank Cijfers & Trends BrancheBarometer -Horeca 2015 Rabobank Rabobank Cijfers & Trends -Branche-informatie -Detailhandel food (2015) Rabobank Rabobank Cijfers & Trends -Branche-informatie -Horeca en Recreatie (2015) Rabobank Rabobank Cijfers & Trends -Branche-informatie Supermarkten (2015) Rabobank Rabobank Cijfers & Trends -Branche-informatie Tankstations (2015) Rabobank Rabobank Cijfers & Trends -Branche-informatie Versspeciaalzaken (2015) 27

28 Bronnen (3) Rabobank Rabobank Cijfers & Trends -Branche-informatie Supermarkten (2015) Rabobank Rabobank Cijfers & Trends -Branche-informatie Tankstations (2015) Rabobank Rabobank Cijfers & Trends -Branche-informatie Versspeciaalzaken (2015) (2015) Harvard Business Retail Revolution' Excerpt: The Scale of the Ecommerce Threat (2015) School Rabobank Rabobank Cijfers en Trends -Thema-update: Foodservice (2015) Rabobank Rabobank Cijfers en Trends -Thema-update: De hybride consument (2014) Stichting Toekomstbeeld Toekomstverkenning naar de invloed van technologische ontwikkelingen op de agrider Techniek & foodsector tot 2050 (2015) FNLI -Gfk Top topics 2014 FMCG Nederland (2013) Rabobank Rabobank Cijfers & Trends -Thema-update: Koel- en vrieshuizen (2015) Rabobank Rabobank Cijfers en Trends -Thema-update: Impact online food retail (2014) ABN AMRO Vers in 2020 (2015) ABN AMRO Visie op Food -Sectorupdate 2013 PlanetRetail Western European Trends Retail trends and forecast (2014) Food Marketing & Consument Harry van Delft Lector AgroFoodMarketing HAS Hogeschool Managing Partner OranjeMund Wat bepaalt de kwaliteit van een levensmiddel voor de consument? Smaak, textuur, uiterlijk, voedingskundige waarde, verkrijgbaarheid De productie van voedingsmiddelen Foodmatrix, performance en kwaliteit van ingrediënten, processing aspecten, houdbaarheid, verpakken Productontwikkeling en innovatie Macro-nutriënten (water, eiwit, koolhydraten, vet) Micro-nutriënten (vitaminen, antioxidanten, mineralen, sporenelementen) en additieven Procestechnologie en 'nieuwe' technologieën Bron 28

29 Kwaliteitsmanagement Hanneke Vriend ViaVriendInterim en Advies Belang van kwaliteit en voedselveiligheid binnen de foodsector, rol van QA en QC binnen foodbedrijven, kwaliteitsmodellen; De betekenis van HACCP voor voedselveiligheid Global Food Safe Initiative en voedselveiligheidsstandaarden (HACCP, BRC, IFS, ISO22000 en FSSC2200, GlobalGAP) Basisvoorwaardenprogramma: oa. hygiëne, beheersing van fysische, chemische en microbiologische risico s, rol van personeel Allergenenmanagement Rol van het management: oa recall- en crisismanagement De noodzaak van ketenbeheersing en leveranciersborging; enkele voorbeelden Wet-en regelgeving Geert de Rooij Specialist Levensmiddelenwetgeving, FNLI Introductie in de: - algemenen levensmiddelenverordening - algemene voorschriften hygiënisch produceren - gebruikersmogelijkheden voor levensmiddelentoevoegingsmiddelen (additieven etc.) - voorschriften voor het op de markt brengen van nieuwe voedingsmiddelen - etiketteringsvoorschriften - controle voorschriften en maximale gehaltes aan verontreinigingen als zware metalen of gewasbeschermingsmiddelen - wettelijke voorschriften in relatie tot overige aspecten als REACH (milieu en Arbo-normen) of nanotechnologie. - Instituten in Europa 29

30 Technologie en Innovatie Albert Zwijgers Lector 'Technologie en Ingrediënten', HAS Den Bosch Innovatiemakelaar Voeding en Gezondheid, Food & NutritionDelta Wat bepaalt de kwaliteit van een levensmiddel voor de consument? Smaak, textuur, uiterlijk, voedingskundige waarde, verkrijgbaarheid De productie van voedingsmiddelen Foodmatrix, performance en kwaliteit van ingrediënten, processing aspecten, houdbaarheid, verpakken Productontwikkeling en innovatie Macro-nutriënten (water, eiwit, koolhydraten, vet) Micro-nutriënten (vitaminen, antioxidanten, mineralen, sporenelementen) en additieven Procestechnologie en 'nieuwe' technologieën Bron: Stichting Toekomstbeeld der techniek Toekomstverkenning naar de invloed van technologische ontwikkelingen op de agri- & foodsector tot 2050 MVO en duurzame ontwikkeling Chris Dutilh Adviesbureau DutilhBOSA Wat wordt er verstaan onder maatschappelijk verantwoord ondernemen? Toenemende impact van verduurzaming Verduurzaming in de grondstofketen en de betekenis voor sourcing. Opkomst milieustandaarden en -certificaten. 30