Werkgever draagt risicoaansprakelijkheid

Transcriptie

1 Nummer 5, editie: oktober 2008 Grieppandemie Update Deze update verschijnt meerdere keren per jaar. Meer informatie over het dossier grieppandemie vindt u op Het is niet de vraag of, maar wanneer er een nieuwe grieppandemie uitbreekt. Voorbereiding op een uitbraak is dus noodzakelijk. Het project Griep & Maatschappij van de ministeries van VWS en BZK stimuleert deze voorbereiding en houdt u op de hoogte van de ontwikkelingen en activiteiten. Deze nieuwsbrief is bedoeld voor iedereen die direct of zijdelings te maken heeft met crisisbeheersing, continuïteitsplannen en de bestrijding van infectieziekten. 3 Fase Voor de uitbraak van een grieppandemie heeft de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) een fasering opgesteld. Op dit moment bevinden wij ons in fase 3 (nog geen mens-op-mens overdracht). Voor een toelichting op de fasering: Aanname dat grieppandemie werkgevers overkomt is niet juist Aansprakelijkheidsclaims van werknemers jegens hun werkgevers kunnen na een grieppandemie voor een nare nasleep zorgen. Wat kunnen werkgevers doen om zich hierop voor te bereiden? De aanname dat een grieppandemie de werkgever overkomt en dat er dan sprake is van overmacht is niet juist, constateren mr. drs. N.U.N. Kien en mr. A.H.C.M. Smeets van Kienlegal. In dit artikel beschrijven zij de verplichtingen van een werkgever en wat de mogelijkheden zijn om de risico-aansprakelijkheid te verminderen. Werkgever draagt risicoaansprakelijkheid De plichten van een werkgever zijn geregeld in het Burgerlijk Wetboek (BW), artikel 7:658 BW. In dit artikel staat dat de werkgever verplicht is het werk op een veilige wijze in te richten. Deze verplichting geldt ten opzichte van vast en ingeleend personeel en uitzendkrachten. Een werkgever is daarvoor verantwoordelijk en draagt in principe het risico. Abonneren Automatisch een bericht ontvangen als er weer een Update is? Ga naar abonneren.minvws.nl en meld u aan. Op grond van artikel 3 van de Arbeidsomstandighedenwet zorgt een werkgever voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers ten aanzien van alle met de arbeid verbonden aspecten en voert de werkgever beleid dat is gericht op zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden, waarbij de stand van de wetenschap en de professionele dienstverlening in acht genomen moet worden. In jurisprudentie (bijvoorbeeld Hoge Raad, 13 juli 2007, LJN BA7355) wordt snel aangenomen dat de werkgever aansprakelijk is, tenzij de werkgever kan aantonen dat hij er alles aan heeft gedaan om schade voor werknemers te voorkomen. De bewijslast is in de loop der jaren steeds meer bij de werkgever komen te liggen. De werkgever draagt een risicoaansprakelijkheid. lees verder op pagina 2 >>

2 Nummer 5, oktober 2008 vervolg van pagina 1 >> Aanname dat grieppandemie werkgevers overkomt is niet juist Werkgever is verplicht om zich voor te bereiden Toegespitst op een grieppandemie betekent dit dat als de werkgever niet of onvoldoende is voorbereid op een grieppandemie en als er geen of onvoldoende maatregelen ter beperking van de risico s zijn genomen, de werkgever aansprakelijk is. De aanname dat een grieppandemie de werkgever overkomt en dat er dan sprake is van overmacht, is niet juist. Ook in een dergelijke situatie blijft de werkgever verplicht zich voor te bereiden. Dat betekent in de praktijk dat de werkgever het werk zo moet organiseren dat daaruit geen nadelige invloed op de veiligheid en de gezondheid van de werknemer voortvloeit. De gevaren en risico s voor de gezondheid moeten zoveel mogelijk worden voorkomen of beperkt. Daarbij gaat collectieve bescherming voor op individuele bescherming van een werknemer. Hoe kunnen werkgevers zich voorbereiden? Werkgevers kunnen zich op een grieppandemie voorbereiden en daarmee de aansprakelijkheid ten opzichte van schadeclaims van werknemers verkleinen door: een goede voorbereiding op een grieppandemie. Binnen een risico-inventarisatie kan de grieppandemie als gebeurtenis meegenomen worden; de maatregelen die voortvloeien uit de risico-inventarisatie daadwerkelijk te treffen. Daarbij zijn het voorkomen van besmettingsgevaar op de werkvloer, een zo groot mogelijke beperking van het reisgedrag en verplaatsingen binnen de organisatie van belang; een goede, handzame instructie voor al het personeel vast, tijdelijk of ingeleend te maken; na de grieppandemie zorg te besteden aan werknemers. Oververmoeidheid kan immers leiden tot een verminderde weerstand en een beperktere belastbaarheid van personeel. Verzekerbaarheid tegen schade bij rampen Slachtoffers van rampen kunnen in aanmerking komen voor een financiële tegemoetkoming van het rijk. Voor 1998 werd zo n tegemoetkoming op ad hoc basis en onverplicht verstrekt. Dit hield in dat de overheid niet aansprakelijk was voor de schade, maar uit solidariteit een financiële tegemoetkoming verstrekte. Vanaf 1998 is een structurele regeling ingevoerd: de Wet Tegemoetkoming Schade bij rampen en zware ongevallen (WTS). Met de WTS kan het rijk een tegemoetkoming voor schade en kosten ten gevolge van de in die wet genoemde rampen aan slachtoffers toekennen. Toch zijn ook na 1998 financiële tegemoetkomingen uit solidariteit toegekend. Denk aan de Legionalla-epidemie na het evenement West-Friese Flora, de cafébrand Volendam en de Vuurwerkramp in Enschede. Het kabinet pleit in lijn met het advies van de Commissie Tegemoetkomingen bij Rampen en Calamiteiten (CTRC) voor Solidariteit met beleid. Kern van het standpunt is dat de ad hoc regelingen voor onverplichte tegemoetkomingen voorkomen moeten worden. De overheid is geen collectieve stroppenpot. Het kabinet is het ook eens met de commissie waar zij stelt dat rampschade primair moet worden vergoed via het aansprakelijkheidsrecht en het verzekeringsrecht. Dit stelsel moet zodanig robuust zijn dat er geen behoefte meer bestaat aan incidentele regelingen. Nils Ligthart, senior beleidsadviseur natuurrampen en schade bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties geeft in dit artikel een toelichting op het kabinetsstandpunt. Verplichte aansprakelijkheidsverzekering voor risicovolle bedrijven? In het kabinetsstandpunt is melding gemaakt van verbeteringen in de afwikkeling van letselschade en de ontwikkeling van normen voor inkomensschade. Dergelijke verbeteringen in het aansprakelijkheidsrecht zijn alleen zinvol als gedupeerden de geleden schade ook daadwerkelijk op de veroorzaker kunnen verhalen. Vooral risicovolle bedrijven moeten zorgen voor goede financiële zekerheidsstelling voor schade die hun activiteiten kunnen veroorzaken. Een van de actiepunten is een onderzoek naar de wenselijkheid en haalbaarheid van een verplichte aansprakelijkheidsverzekering voor risicovolle bedrijven. Verzekeren van verzekerbare schade bevorderen Potentieel gedupeerden moeten zich goed verzekeren, want zij moeten hun eigen schade dragen als de aansprakelijke partij geen verhaal biedt of wanneer er geen aansprakelijke partij is aan te wijzen, zoals bij natuurrampen. Het rijk wil met voorlichting de samenleving bewust maken van mogelijke risico s en het verzekeren van verzekerbare schade 2

3 bevorderen. Ook wijst zij erop dat het welbewust niet verzekeren van risico s consequenties kan hebben voor eventuele tegemoetkomingen van de overheid. Uit de Quick scan (on)verzekerbare schade die in 2006 in opdracht van het rijk door AEF is uitgevoerd blijkt dat het verzekeren van risico s, die nu als onverzekerbaar te boek staan, (uiteindelijk) via de markt is te realiseren. Een van de acties is om de verzekerbaarheid van schade als gevolg van natuurrampen zoals overstromingen en aardbevingen via een, al dan niet hybride, verzekeringsconstructie te vergroten. Het rijk is met verzekeraars in gesprek en komt eind 2008 met een voorkeursrichting. Daarna wordt bekeken of de gekozen verzekeringsconstructie geschikt is voor andere type rampen. Is een (griep)pandemie verzekerbaar? Uit de Quick Scan (on)verzekerbare schade blijkt dat de bedreiging van de volksgezondheid door een ziektegolf voor de getroffenen redelijk goed verzekerbaar is. Gezondheidsschade als gevolg van een pandemie is, mits de oorzaak geen moedwillige is, verzekerbaar door een dekking via de zorgverzekering. Vaccins en vaccinatie en kosten voor geneeskundige behandeling zijn gedekt via de reguliere zorgverzekering of worden door de overheid aangeboden. Inkomstenderving is deels te verzekeren via aanvullende verzekeringen. Verder kunnen gedupeerden terugvallen op de bestaande sociale zekerheid. Aansprakelijkheidsverzekeringen zijn niet aan de orde, omdat er in de regel geen sprake is van een aansprakelijke partij. Voor bedrijven is het van belang de bedrijfseconomische risico s van griepscenario s na te gaan en daarvoor de benodigde maatregelen te nemen. Geen nationaal solidariteitsfonds, want huidige vangnet voldoet Als het aansprakelijkheidsrecht en (private) verzekeringen geen soelaas bieden, vormt de WTS een vangnet. De aanbeveling van de commissie tot het instellen van een nationaal solidariteitsfonds heeft het kabinet niet overgenomen. De WTS is in de basis een goed functionerend vangnet. Er zijn wel wat verbeteringen nodig, vindt het kabinet. Er is daarom met de herziening van deze wet gestart. Er wordt bekeken of de categorie personenschade, waartoe letselschade en inkomensderving behoren, in de WTS kan worden opgenomen. Letselschade is op dit moment uitgesloten in de WTS, terwijl uit rampen in het verleden blijkt dat de markt op dit punt tekortschiet. De overheid moet zich strikt vasthouden aan het vangnetkarakter van de WTS. Schade die redelijkerwijs verzekerbaar of verhaalbaar is, dan wel te wijten is aan de eigen schuld van de benadeelde, komt niet voor een tegemoetkoming in aanmerking. Naar meer duidelijkheid en eenduidigheid Het kabinet meent dat verbeteringen in bestaande compensatiemechanismen zoals het bevorderen van verzekerbare schade en een aangepast WTS voor meer duidelijkheid en eenduidigheid over de vergoeding van rampschade gaat zorgen. Niet alleen voor burgers en bedrijven, maar ook voor de overheid zelf. Opschorting wettelijke beslistermijnen mogelijk bij grieppandemie? Bestuursorganen moeten tijdig besluiten nemen op aanvragen en bezwaarschriften. Dat is vandaag de dag een veelgehoorde opvatting. Die opvatting heeft nu gestalte gekregen in de Wet dwangsom en rechtstreeks beroep bij niet tijdig beslissen, een voorgestelde wijziging van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Er zijn echter situaties waarbij het niet mogelijk is om binnen de wettelijke termijn een besluit te nemen, waarbij opschorting van de beslistermijn (oftewel het tijdelijk stilzetten van de klok van de beslistermijn) mogelijk is. Is de uitbraak van een grieppandemie zo n situatie? René van Wissen, senior jurist bij het CIBG, een agentschap van het ministerie van VWS, geeft antwoord. Rampen kunnen leiden tot overmachtssituaties. Voorbeelden daarvan zijn de vuurwerkramp in Enschede in mei 2000 en de gemeente Wilnis na de dijkdoorbraak in In dergelijke situaties kan niet van een bestuursorgaan worden verwacht dat het binnen de wettelijke termijn een besluit neemt op aanvragen en bezwaarschriften. De Awb noemt een aantal situaties waarin een beslistermijn kan worden opgeschort. De situatie die bij een grieppandemie van toepassing zou kunnen zijn, is die waarin het bestuursorgaan wegens overmacht niet in staat is om een beschikking te geven (het vermoedelijk toekomstige artikel 4:15, tweede lid, aanhef en onder c, Awb). Redelijkerwijs zou je ervan moeten kunnen uitgaan dat een grieppandemie aanleiding moet zijn voor een succesvol beroep op overmacht. Maar óf een beroep op overmacht bij een grieppandemie succesvol is, is uiteindelijk aan de rechter. 3

4 Nummer 5, oktober 2008 Gezond blijven werken: samen beter aan de slag! Tijdens een grieppandemie lopen werknemers het risico besmet te raken in contact met andere mensen, bijvoorbeeld op kantoor of op weg naar werk of huis. Wanneer werkzaamheden een hoger risico voor de gezondheid of veiligheid van de werknemer met zich meebrengen dan de risico s van het normale maatschappelijke verkeer, moet de werkgever die risico s ondervangen. Dus ook tijdens een grieppandemie. Marian van Zadelhoff, beleidsmedewerker arbeidsomstandigheden bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid licht toe waarom. Voorbeelden van werknemers die door de aard van hun werk een verhoogd risico lopen om besmet te raken met het griepvirus zijn werknemers in de gezondheidszorg of schoonmaaksector. De Arboregelgeving verplicht hun werkgevers de risico s in te schatten en maatregelen te treffen (Risico Inventarisatie en -Evaluatie). Er zijn ook werknemers met verhoogde risico s doordat ze ter voorbereiding op en tijdens een grieppandemie gericht werken met het pandemische griepvirus. Denk aan laboratoria waar onderzoek wordt gedaan aan virussen. Voor dit type arbeid met biologische agentia gelden, naast de Risico Inventarisatie en -Evaluatie plus plan van aanpak, aanvullende Arboregels om de gezondheid op de werkvloer te borgen. Werknemers die niet door hun type arbeid een verhoogd risico kennen, lopen wel het risico besmet te raken in contact met mensen, bijvoorbeeld op weg naar werk of huis. Dit zijn risico s van het normale maatschappelijke verkeer. De werkgever hoeft hiertegen op grond van de Arbowet geen maatregelen te nemen, maar heeft er natuurlijk wel belang bij dat zijn organisatie blijft functioneren. De overheid adviseert werkgevers daarom om maatregelen te treffen. Voor werkgevers in vitale sectoren kunnen maatregelen verplicht zijn vanuit andere regelgeving dan Arboregelgeving. Arbeidsomstandighedenregelgeving en biologische agentia (schimmels, bacteriën, parasieten en virussen): hoe zat het ook al weer? Maatwerk De arbeidsomstandighedenregels schrijven voor dat de werkgever de risico s van het werken met biologische agentia voor de werknemer moet ondervangen. Zijn Arbobeleid houdt rekening met de kenmerken van de sector. Arbobeleid op maat, dat in samenspraak met werknemers tot stand is gekomen, kan rekenen op draagvlak. Zo ontstaat een veiliger en gezonder werkklimaat. Wanneer is er een risico? Er is een risico als er: a. gericht met een biologisch agens gewerkt wordt, óf b. als er bij de werkzaamheden een kans is op aanwezigheid van een biologisch agens. Ad a. Dit betreft bijvoorbeeld laboratoria, waar aanvullende bepalingen op de reguliere Arboregels voor het werken met biologische agentia gelden. Zo moet de werkgever aanvullende maatregelen nemen en de Arbeidsinspectie vooraf informeren over werk met ziekmakende biologische agentia. Ad b. Denk aan werknemers in de gezondheidszorg, schoonmakers, wasserijmedewerkers en mensen in de afvalverwerkende industrie. Ook in de voedingsindustrie, de glastuin- en akkerbouw of tijdens het werken met dieren of dierlijke producten kunnen biologische agentia een risico opleveren. Als blijkt dat biologische agentia een verhoogd risico kunnen zijn dan dient de werkgever maatregelen te nemen. Deskundigheid en samenwerking Bedrijven moeten zich bij hun arbobeleid deskundig laten ondersteunen. Het is efficiënt en in lijn met het huidige Arbostelsel om als werkgevers en werknemers in een sector samen te werken en een Arbocatalogus op te stellen met de risico s en de maatregelen. Extra aandacht voor kwetsbare groepen De werkgever dient speciale aandacht te hebben voor werknemers die vatbaarder kunnen zijn voor infectieziekten. Bijvoorbeeld zwangeren, ouderen en werknemers die medicijnen gebruiken die de weerstand verminderen. 4

5 Noodbevoegdheden van overheid bij pandemie De impact van een grieppandemie is groot. Ongeveer 30% van de beroepsbevolking zal op het hoogtepunt van een ernstige grieppandemie niet op het werk verschijnen. Een deel is ziek, een deel blijft thuis om voor zieke verwanten te zorgen en een ander deel blijft thuis uit angst voor besmetting.tijdens een pandemie kunnen overheden bijzondere maatregelen uitvaardigen waaraan burgers en organisaties zich moeten houden. Dit kunnen maatregelen zijn gericht op het bestrijden van de pandemie, zoals bijvoorbeeld het aflasten van grote bijeenkomsten of het sluiten van scholen. Ook zal er behoefte bestaan aan maatregelen, die bedoeld zijn om de continuïteit van de bedrijfsvoering te waarborgen. Als veel mensen niet op het werk verschijnen, loopt de werkdruk voor de rest op. Sommige typen diensten zijn uit te stellen, andere moeten per se doorgang vinden zoals nutsvoorzieningen, uitvaartverzorging en medische hulpverlening. In dit artikel staat de vraag centraal of het normale stelsel van wet- en regelgeving toereikend is voor de dilemma s die zich zullen voordoen bij een grieppandemie. Prof. mr.dr. E.R. Muller en Mr. drs. R. Dammen verbonden aan het COT Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement lichten in dit artikel zowel de reguliere bevoegdheden als een aantal beschikbare noodbevoegdheden bij een grieppandemie toe. Hun conclusie is dat organisaties de continuïteit van de bedrijfsvoering in eerste instantie zelf moeten kunnen waarborgen en dat de overheid in het bijzonder de burgemeester over voldoende bijzondere bevoegdheden beschikt om op te kunnen treden tijdens een pandemie. Noodrecht nodig? We spreken van een crisis als de fysieke veiligheid van mensen wordt bedreigd en wanneer coördinatie om tot effectieve bestrijding te komen, nodig is. Het normale stelsel van wet- en regelgeving biedt voldoende aanknopingspunten om de continuïteit van bedrijfsvoering te waarborgen. Noodrecht komt pas in beeld wanneer de normale wet- en regelgeving ontoereikend zijn voor de buitengewone omstandigheden. i Wet publieke gezondheid De Wet publieke gezondheid implementeert de Internationale gezondheidsregeling, die in mei 2005 door de Wereldgezondheidsvergadering is aangenomen. De wet bevat afspraken op het terrein van infectieziektebestrijding. De Wet Publieke gezondheid vervangt de Wet Collectieve preventie volksgezondheid, de Infectieziektenwet en de Quarantainewet. De nieuwe wet beoogt duidelijke afspraken te maken over bevoegdheden en verantwoordelijkheden en maakt centrale aansturing bij infectieziektebestrijding mogelijk. ii Het wetsvoorstel is op 7 oktober goedgekeurd door de Eerste Kamer en zal naar verwachting per 1 december 2008 in werking treden. Verantwoordelijkheid en bevoegdheid gemeente De verantwoordelijkheid voor de bestrijding van infectieziekten en de voorbereiding op deze bestrijding berust, ook in het wetsvoorstel, primair bij de gemeente. Het college van burgemeester en wethouders draagt zorg voor de algemene infectieziektebestrijding, de burgemeester geeft leiding aan de voorbereiding op en de bestrijding van een epidemie (art. 6 lid 1 en lid 2). Daarnaast heeft de burgemeester, net als ook nu al het geval is, de bevoegdheid om maatregelen toe te passen, die zijn gericht op het individu: isolatie, quarantaine en het verbod om werkzaamheden te verrichten (art. 31, 35 en 38). Daarnaast kan de burgemeester gebouwen, voertuigen, goederen en waren controleren op de aanwezigheid van een besmetting en zonodig maatregelen treffen (ontsmetten, sluiten van gebouwen e.d.; art. 47). Ook kan de burgemeester, die verantwoordelijk is voor (lucht)havens die door de minister van VWS zijn aangewezen, maatregelen treffen met betrekking tot de toelating of onttrekking aan het vrije verkeer van schepen of luchtvaartuigen (art. 53). De burgemeester heeft de bevoegdheid om (lucht)havenexploitanten en vervoersexploitanten maatregelen op te leggen en kan deze afdwingen door middel van een last onder bestuursdwang (art. 54, 55 en 56). De Gemeentewet kent de burgemeester enkele bijzondere bevoegdheden toe in het kader van de openbare orde en veiligheid die van belang (kunnen) zijn bij de bestrijding van een grieppandemie. Art. 172 Gemeentewet geeft de burgemeester de exclusieve bevoegdheid tot het handhaven van de openbare orde. Ook kan de burgemeester in buitengewone omstandigheden noodbevelen of noodverordeningen uitvaardigen die zelfs kunnen afwijken van wetten in formele zin en van lagere regelingen, met uitzondering van de Grondwet en internationaal of supranationaal recht (art. 175 / 176 Gemeentewet). In een noodbevel/noodverordening kan de burgemeester alle bevelen geven die hij nodig acht voor de handhaving van de openbare orde of ter beperking van gevaar. lees verder op pagina 6 >> 5

6 Nummer 5, oktober 2008 vervolg van pagina 5 >> Noodbevoegdheden van overheid bij pandemie De minister De wet Publieke Gezondheid maakt, net als de huidige Infectieziektenwet, onderscheid in verschillende categorieën ziekten. Deze categorieën zijn herzien ten opzichte van de Infectieziektenwet. Het wetsvoorstel kent vier categorieën infectieziekten: A, B1, B2 en C. Voor het nemen van ontsmettingsmaatregelen met betrekking tot goederen, gebouwen en vervoermiddelen is de koppeling aan categorieën ziekten met de nieuwe wet verlaten. De aanwezigheid van een besmetting die een volksgezondheidsrisico kan veroorzaken, is daarvoor nu voldoende grondslag. Centrale aansturing, door de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, vindt plaats bij de bestrijding van ziekten uit categorie A. Indien zich een nieuw type humaan influenzavirus (een grieppandemie) voordoet, zal deze in categorie A worden geplaatst. iii De minister kan verder met de Wet publieke gezondheid opdrachten geven aan het college van burgemeester en wethouders ten aanzien van preventie van en preparatie op een grieppandemie. Bij een (dreiging van) uitbraak van een grieppandemie, zal de minister de leiding over de infectieziektebestrijding dus overnemen van de burgmeester. Hoewel de minister de bestrijding centraal aanstuurt, blijft ook de burgemeester, zij het beperkt door de opdrachten van de minister, verantwoordelijk voor de infectieziektebestrijding. iv Afkondigen noodtoestand op voordracht van minister-president Nog een stap verder is het afkondigen van een beperkte of algehele noodtoestand bij koninklijk besluit op voordracht van de minister-president (art. 1 lid 1 juncto art. 7 lid 1 Coördinatiewet Uitzonderingstoestanden). Het is mogelijk dat een pandemie aanleiding geeft tot het uitroepen van de noodtoestand. Mocht dat het geval zijn, dan kan bijvoorbeeld de Noodwet Arbeidsvoorziening van toepassing worden verklaard. De Noodwet arbeidsvoorziening v regelt buitengewone bevoegdheden over het aangaan en beëindigen van een arbeidsverhouding, het opleggen van een algemene burgerdienstplicht en het opheffen van wettelijke belemmeringen inzake arbeidsduur en arbeidsveiligheid. vi Artikel 2 van deze wet bepaalt dat in geval van buitengewone omstandigheden, bij koninklijk besluit, op voordracht van de ministerpresident, één of meer van de paragrafen van hoofdstuk II van deze wet in werking worden gesteld. Artikel 14 lid 1 bepaalt bijvoorbeeld dat het Hoofd Arbeidsvoorziening een burgerdienstplichtige kan oproepen tot het verrichten van werkzaamheden overeenkomstig diens bestemming. Vooruitblik wet Veiligheidsregio s De Wet publieke gezondheid gaat uit van de huidige wet- en regelgeving ten aanzien van crisisbeheersing (Wet Rampen en zware ongevallen, Brandweerwet 1985 en de Wet geneeskundige hulpverlening bij ongevallen). Er is echter nieuwe wetgeving in de maak, die de hiervoor genoemde drie wetten integreert: het Wetsvoorstel Veiligheidsregio s. vii Het wetsvoorstel beoogt te komen tot een integratie van taken, organisaties, bevoegdheden en verantwoordelijkheden op het terrein van veiligheidszorg. Een veiligheidsregio is een openbaar lichaam gebaseerd op een gemeenschappelijke regeling, waarin de regionale brandweer en de geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen zijn geïntegreerd om de crisisbeheersing en de rampenbestrijding te kunnen verbeteren. De politie maakt geen onderdeel uit van de veiligheidsregio omdat de evaluatie van de Politiewet 1993 nog plaats moet vinden. De taak van de veiligheidsregio richt zich eerst en vooral op de voorbereiding en deels uitvoering van de besluitvorming bij rampen en crises. viii Wanneer dit wetsvoorstel wet wordt, heeft dat gevolgen voor de Wet Publieke gezondheid. Het wetsvoorstel Veiligheidsregio s voorziet bijvoorbeeld in een voorzitter van de veiligheidsregio (een burgemeester), die bij crises van meer dan plaatselijke betekenis de exclusieve bevoegdheid krijgt tot toepassing van de noodbevoegdheden van de burgemeester (artikelen 172 tot en met 176 Gemeentewet) en die het gezag krijgt over de politie Literatuurverwijzingen i Brainich von Brainich Felth, E.T. (2004), Het systeem van crisisbeheersing, Den Haag, Boom Juridische Uitgevers, p. 39. ii TK , , nr. 3, p. 1. iii TK , , nr. 3, p. 24. iv TK , , nr. 3, p. 25. v Stb. 1971, 448. vi Brainich von Brainich Felth, E.T. (2004), Het systeem van crisisbeheersing, Den Haag, Boom Juridische Uitgevers, p vii TK , , nr. 2. viii Muller, E.R., Veiligheidsregio in ontwikkeling, in: NJB 2008/24. 6

7 wanneer politie optreedt ter handhaving van de openbare orde of ter uitvoering van de hulpverleningstaak (artikel 12 Politiewet). Wanneer dit wetsvoorstel wordt aangenomen en in werking treedt, zal de Wet Publieke Gezondheid moeten worden gewijzigd om eenheid in regelgeving te behouden. De bevoegdheden van de individuele burgemeesters zullen dan overgaan naar de voorzitter van de veiligheidsregio en de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport geeft opdrachten aan deze voorzitter. Conclusie Het normale stelsel van wet- en regelgeving voldoet voor het merendeel van de dilemma s, die zich bijeen grieppandemie zullen voordoen. De overheid en in het bijzonder de burgemeester en de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport beschikt daarnaast over voldoende bijzondere bevoegdheden om te kunnen optreden tijdens een grieppandemie.toepassing van deze bevoegdheden in geval van een grieppandemie zijn echter nog niet in de praktijk getest. Het effect van bijvoorbeeld een beslissing tot quarantaine op betrokken burgers is onduidelijk. Kort nieuws Draaiboek distributie virusremmers in de maak Woensdag 26 november 2008 is er in Fort Voordorp, Er zijn voldoende virusremmers aangeschaft voor Groenekan, een congres over het oefenen van een griepiedereen die tijdens een pandemie griep krijgt en zich pandemie. Praktijkgericht, interactief en enthousiasmerend. in Nederland bevindt. Er liggen 5 miljoen kuren klaar. Bestemd voor professionals in de gezondheidszorg. Er is dit jaar een distributieplan gemaakt. In dit plan is Het congres wordt georganiseerd door de Veiligheidservoor gekozen om bestaande systemen voor levering regio Utrecht (VRU) en Meander Medisch Centrum. van medicijnen aan apotheken zoveel mogelijk te hand- Noteer 26 november 2008 in uw agenda of geef u op haven. Op dit moment is PricewaterhouseCoopers in via opdracht van VWS aan de slag met een verdere uitwerking van het plan met als resultaat een operationeel draaiboek. Aankondiging Burgemeesterbijeenkomsten Ook worden afspraken voorbereid met direct betrokken Crisismanagement bij uitbraak infectieziekte partijen. Naar verwachting is dit voor het eind van Data: 24 november, 27 november en 3 december 2008 dit jaar klaar. Voor: burgemeesters en directeuren GGD s Wet publieke gezondheid aangenomen In een crisissituatie in een gemeente zijn alle ogen op Het voorstel voor de Wet publieke gezondheid de burgemeester gericht. Denk aan eentbc-uitbraak op (wet PG), is op 7 oktober 2008 door de Eerste Kamer een school, opname van patiënten besmet met SARS in aangenomen. Deze nieuwe wet, die onder andere het ziekenhuis of een uitbraak van een gevaarlijk en centrale aansturing bij infectieziektebestrijding besmettelijk vogelgriepvirus op een boerderij in uw eenvoudiger maakt, zal naar verwachting vanaf gemeente. Maar ook een grieppandemie is geen ondenk 1 december 2008 in werking treden. bare situatie meer. Wat doet ú als burgemeester in deze situatie? Welke instru menten heeft u in handen om dergelijke crises te weren dan wel te beperken en om te gaan met onrust onder uw burgers? Wat is de invloed van het landelijk beleid en van Europa? En is de continuïteit van uw gemeentelijke organi satie gewaarborgd? Het ministerie van VWS organiseert de bijeenkomsten in samenwerking met vele anderen. Voor meer informatie: Meer informatie over de wet PG vindt u op Aankondiging Laat je besmetten met het oefenvirus Koppen in de kranten van begin 2008 als Griepgolf groter risico voor Nederland dan dijkdoorbraak en Nederland niet klaar voor grieppandemie benadrukken nog eens hoe belangrijk het is om binnen ziekenhuizen voorbereid te zijn. 7

8 Meer informatie - Draaiboeken over grieppandemie: - Programma Nationale Veiligheid: - Dossier grieppandemie: Kort nieuws Aankondiging bijeenkomst Continuïteitsmanagement bij grieppandemie Datum: 10 december 2008 (middag) Plaats: regio Utrecht Op 10 december 2008 organiseren de Ministeries van VWS en BZK een conferentie over continuïteitsmanagement bij een grieppandemie. De conferentie is gericht op bedrijven, organisaties en decentrale overheden. Tijdens deze conferentie krijgt u uitgelegd wat continuïteitsmanagement inhoudt en hoe u het in de praktijk toepast. U leert van oplossingen en ervaringen van anderen. Ook ontvangt u hulpmiddelen waarmee u zelf aan de slag kunt. Kortom, een conferentie die u niet mag missen als u wilt dat uw organisatie een grieppandemie goed doorstaat. Meer informatie: Uitgave Crisis en recht - actueel overzicht bevoegdheden Recent is de uitgave Crisis en recht. Schema s bevoegdheden en verplichtingen tijdens crises editie 2008 verschenen. In dit naslagwerk (boek en CD-rom) zijn bevoegdheden, maatregelen en verplichtingen bijeengebracht die aan de orde kunnen zijn bij een crisis. De inhoud is gebaseerd op nu geldende wetgeving met verwijzingen in de toelichting naar komende wetgeving. De tekst is opgesteld in nauwe samenwerking met alle betrokken ministeries. Het periodiek te actualiseren overzicht is bedoeld voor crisisteams en wordt aangeboden aan alle ministeries, bestuurders, voorzitters veiligheidsregio s, betrokken koepels en vitale sectoren. Voor meer informatie: of neem contact op met Geert Wismans, projectleider Crisis en Recht bij het ministerie van BZK: geert.wismans@minbzk.nl. Overheidsstandpunt gebruik antivirale middelen uit voorzorg Bedrijven en organisaties binnen vitale sectoren hebben de overheid gevraagd om een advies over het gebruik van antivirale middelen tijdens een grieppandemie, om te voorkomen dat iemand ziek wordt (profylactisch gebruik). De overheid heeft hierover haar standpunt bepaald. In het kort komt het hier op neer: vanwege de nadelen raadt de overheid het profylactisch gebruik van antivirale middelen af voor het waarborgen van de continuïteit van vitale functies. Dit standpunt is uitgebreid beschreven in het document Overheidsstandpunt antivirale middelen tijdens een grieppandemie, en is te vinden in het dossier grieppandemie op Colofon Dit is een gezamenlijke uitgave van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350, 2500 EJ Den Haag en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Postbus 20011, 2500 EA Den Haag Redactie: Angela Pagonidis, met bijdragen van Marc Bökkerink, Esther van den Enden en Henriët Werij Reacties op deze nieuwsbrief kunt u sturen naar grieppandemie@minvws.nl. ontwerp: haai, Rotterdam